İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinde, ilkyardım konusu için kullanılabilir.

1. Dr. E. Zerrin Güngör

3. Herhangi bir kaza veya yaşamı tehlikeye düşüren
bir durumda, sağlık görevlilerinin yardımı
sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da
durumun kötüye gitmesini önleyebilmek amacı
ile olay yerindeki mevcut araç ve gereçlerle,
tıbbi araç gereç aranmaksızın yapılan ilaçsız
uygulamalardır.

4. Hasta yada yaralılara acil tedavi ünitelerinde
doktor ve sağlık personeli tarafından yapılan
tıbbi müdahalelerdir.

5.  Ağrı
 Kanama

6.  Yaraya saplanan yabancı cisimler çıkarılmaz
 Yarada kanama varsa durdurulur
 Yara içi kurcalanmamalıdır
 Yara nemli temiz bir bezle örtülür
 Tıbbi yardım istenir (112).

7. Damar bütünlüğünün bozulması ile kanın damar dışına
(vücudun içine veya dışına doğru) akmasıdır.

8. Vücutta kanın aktığı bölgeye göre 3 çeşit kanama vardır:
 Dış kanamalar: Kan yaradan vücut dışına doğru akar.
 İç kanamalar: Vücut içine kanama olduğu için gözle
görülemez.
 Doğal deliklerden olan kanamalar: Kulak, burun, ağız,
anüs, üreme organlarından olan kanamalardır.

9. Dış kanamalarda ilkyardım:
1. Tıbbi yardım istenir (112).
2.Yaralı yatar pozisyona alınır.
3.Kanayan bölge yukarı kaldırılır

10. 4.Kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır
5. Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak bandaj ile
sarıp basınç uygulanır.
6.Kanama devam ederse tekrardan bez ve bandaj
uygulanır.

11. Üçgen bandaj, vücudun değişik bölümlerinde bandaj
ve/veya askı olarak kullanılabilir. Üçgen bezin tepesi
tabanına doğru getirilip yerleştirilir, sonra bir ya da iki
kez daha bunun üzerine katlanarak istenilen genişlikte
bir sargı bezi elde edilmiş olur.

12. Burun kanaması:
 Hasta / yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,
 Oturtulur,
 Başı hafifçe öne eğilir,
 Burun kanatları 5 dakika süre ile sıkılır,
 Uzman bir doktora gitmesi sağlanır,

13. Kulak kanaması:
 Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir,
 Kanama hafifse kulak temiz bir bezle temizlenir,
 Kanama ciddi ise kulağı tıkamadan temiz bezlerle
kapatılır,
 Bilinci yerinde ise hareket ettirmeden sırt üstü yatırılır,
 Bilinçsiz ise kanayan kulak üzerine yan yatırılır,
 Kulak kanaması, kan kusma, anüs, üreme organlarından
gelen kanamalarda hasta/yaralı kanama örnekleri ile
birlikte uzman bir doktora sevk edilir.

14.  Ambulans!
 Hastane uzaksa:
 Parça bir torbaya,
 Su ve buz diğer torbaya,
 1. torba diğerinin içine!
 Kanama kontrolü.
 Tutan kısım korunur!

15. Darbenin şiddetine bağlı olarak kafatası
boşluğunda yer alan merkezi sinir sistemi
etkilenebilir. Bel kemiğindeki yaralanmalarda
omurgada ani sıkışma yada ayrılma meydana
gelebilir. Bunun sonucunda sinir sistemi
etkilenerek bazı olumsuz sonuçlar oluşabilir.
Trafik kazalarında ölümlerin % 80’i kafa beyin
yaralanmalarından olmaktadır

17. Fiziksel yanıklar:
 Isı ile oluşan yanıklar
 Elektrik nedeni ile oluşan yanıklar
 Işın ile oluşan yanıklar
 Sürtünme ile oluşan yanıklar
 Donma sonucu oluşan yanıklar
Kimyasal yanıklar:
 Asit alkali madde ile oluşan yanıklar

18. 1. Kişi hala yanıyorsa paniğe engel olunur, koşması
engellenir.
2. Hasta / yaralı üzeri battaniye vb. örtü ile kapatılır ve
yuvarlanması sağlanır.

19. 5. Yanık bölge en az 20 dakika soğuk su altında tutulur
(yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından
önerilmez)
6. Ödem oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik, saat
vb. eşyalar çıkarılır.
7. Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler
çıkarılır.
8. Takılan yerler varsa kesilir.

20. 9. Hijyen ve temizliğe dikkat edilir.
10. Su toplamış yerler patlatılmaz.
11. Yanık üzerine hiçbir madde (ilaç dahil)
sürülmemelidir.
12. Yanık üzeri temiz bir bezle örtülür.

21.  Deriyle temas eden kimyasal maddenin en kısa sürede
deriyle teması kesilmelidir.
 Bölge bol tazyiksiz suyla, en az 15-20 dakika yumuşakça
yıkanmalıdır.
 Giysiler çıkarılmalıdır.
 Hasta / yaralı örtülmelidir.
 Tıbbi yardım istenmelidir (112).

22.  Soğukkanlı ve sakin olunmalıdır.
 Hasta yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı
kesilmelidir.
 Akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk ya da ip gibi bir
cisimle elektrik teması kesilmelidir.
 Hasta/yaralıya kesinlikle su ile müdahale edilmemelidir.
 Hasta /yaralı hareket ettirilmemelidir.
 Hasar gören bölge temiz bir bezle örtülmelidir.
 Tıbbi yardım istenmelidir (112).

23. Yüksek derece ısı ve nem varlığında vücut ısısının
ayarlanamaması sonucu ortaya bazı bozukluklar çıkar.
Belirtiler:
 Adale krampları
 Güçsüzlük, yorgunluk
 Baş dönmesi
 Davranış bozukluğu, sinirlilik
 Solgun ve sıcak deri
 Bol terleme (daha sonra azalır)
 Mide krampları, kusma, bulantı
 Bilinç kaybı, hayal görme
 Hızlı nabız

24.  Hasta serin ve havadar bir yere alınır,
 Giysiler çıkarılır,
 Sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir,
 Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz kaybını
gidermek için 1 litre su, 1 çay kaşığı tuz, 1 çay kaşığı
karbonatla hazırlanan sıvı ya da soda içirilir.

26. Hasta / yaralı hareket ettirilmez, sıcak tutulur,
 Kol etkilenmişse yüzük, saat, vb. eşyalar çıkarılır (aksi
takdirde gelişebilecek ödem doku hasarına yol
açacaktır),
 Tespit ve sargı yapılırken parmaklar görünecek şekilde
açıkta bırakılır (böylece parmaklardaki renk, hareket ve
duyarlılık kontrol edilir).
 Kırık şüphesi olan bölge ani hareketlerden kaçınarak bir
alt ve bir üst eklemleri de içine alacak şekilde tespit
edilir. Tespit malzemeleri sopa, tahta, karton, vb. sert
malzemeler olmalı ve yeterince uzun olmalıdır.
 Açık kırıklarda tespitten önce yara temiz bir bezle
kapatılmalıdır,

27. Eklem yüzeylerinin zorlanmalar sonucu anlık olarak
ayrılmasıdır.
Burkulma belirtileri nelerdir?
 Burkulan bölgede ağrı
 Kızarma, şişlik
 İşlev kaybı

28. Eklem yüzeylerinin kalıcı olarak ayrılmasıdır.
Kendiliğinden normal konumuna dönemez.
Çıkık belirtileri nelerdir?
 Yoğun ağrı
 Şişlik ve kızarıklık
 İşlev kaybı

29. Bayılma nedenleri:
 Korku, aşırı heyecan
 Sıcak, yorgunluk
 Kapalı ortam, kirli hava
 Aniden ayağa kalkma
 Kan şekerinin düşmesi
 Şiddetli enfeksiyonlar

30. Kronik bir hastalıktır. Doğum sırasında ya da daha sonra
herhangi bir nedenle beyin zedelenmesi oluşan kişilerde
gelişir. Her zaman tipik sara krizi karakterinde olmasa
da bazı belirtilerle tanınır.
Sara krizini davet eden bazı durumlar olabilir. Örneğin
uzun süreli açlık, uykusuzluk, aşırı yorgunluk, kullanılan
ilaçların doktor izni dışında kesilmesi - değiştirilmesi,
hormonal değişiklikler sara krizinin ortaya çıkmasına
neden olabilir. Bazı durumlarda bağımlıların geçirdiği
madde yoksunluk krizi ile karıştırılabilir.

31.  Olayla ilgili güvenlik önlemleri alınır (Örneğin kişi yol
ortasında kriz geçiriyorsa olay yerindeki trafik akışı
kesilmelidir).
 Kriz, kendi sürecini tamamlamaya bırakılır.
 Hasta bağlanmaya çalışılmaz.
 Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmaz.
 Genel olarak yabancı herhangi bir madde kullanılmaz,
koklatılmaz ya da ağızdan herhangi bir yiyecek, içecek
verilmez.

32.  Kendisini yaralamamasına dikkat edilir
 Başını çarpmasını engellemek için başın altına yumuşak
bir malzeme konur
 Yaralanabileceği şeyler etraftan kaldırılır
 Sıkan giysiler gevşetilir
 Kusmaya karşı tedbirli olunur
 Düşme sonucu yaralanma varsa ilgilenilir
 Tıbbi yardım istenir (112).

33. Herhangi bir nedenle vücutta glikoz eksildiği zaman
ortaya çıkan belirtilerdir.
Kan şekeri düşmesi nedenleri nelerdir?
 Şeker hastalığı tedavisine bağlı
 Uzun egzersizler sonrası
 Uzun süre aç kalma
 Barsak ameliyatı geçirenlerde yemek sonrası

34.  Hastanın bilinci yerinde ve kusmuyorsa ağızdan şeker,
şekerli içecekler verilir,
 Belirtiler fazla şekerden meydana gelmiş ise fazla
şekerin bir zararı olmaz,
 15-20 dakikada belirtiler geçmiyorsa sağlık
kuruluşuna gitmesi için yardım çağırılır,
 Tıbbi yardım çağırılır (112).

35. Vücuda toksik bir maddenin girmesi ile normal
fonksiyonlarının bozulmasıdır. Vücudun yaşamsal
fonksiyonlarına zarar verebileceğinden vücuda giren
bazı yabancı maddeler toksik olduğu varsayılır.

36. Zehirlenme yolları üç grupta toplanır:
Sindirim yoluyla:
 En sık rastlanan zehirlenme yoludur. Sindirim yoluyla
alınan zehirler genellikle ev ya da bahçede kullanılan
kimyasal maddeler, zehirli mantarlar, bozuk besinler,
ilaç ve aşırı alkoldür.

37. Solunum yoluyla:
 Zehirli maddenin solunum yolu ile alınmasıyla oluşur.
Genellikle karbonmonoksit (tüp kaçakları, şofben,
sobalar), foseptik veya kuyularda biriken karbondioksit,
havuz hijyeni için kullanılan klor, yapıştırıcılar, boyalar,
ev temizleyicileri vb. maddelerle oluşur.
Cilt yoluyla:
 Zehirli madde vücuda direk deri aracılığı ile girer. Bu
yolla zehirlenme, böcek sokmaları, hayvan ısırmaları.
İlaç enjeksiyonları, saç boyaları, zirai ilaçlar gibi zehirli
maddelerin deriden emilmesi ile olur.

38.  Kusturulmaya çalışılmaz, özellikle yakıcı maddelerin
alındığı durumlarda hasta asla kusturulmamalıdır,
 Tıbbi yardım istenir (112),
 Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir:
 Zehirli maddenin türü nedir?
 İlaç ya da uyuşturucu alıyor mu?
 Hasta saat kaçta bulundu?
 Evde ne tip ilaçlar var?

39.  Ellerin zehirli madde ile teması önlenmelidir,
 Zehir bulaşmış giysiler çıkartılır,
 15-20 dakika boyunca deri bol suyla yıkanmalıdır,
 Tıbbi yardım istenir (112).

40.  Zehirlenmeye neden olan maddeyi uzaklaştırmak (kirli
madde vücuttan ne kadar çabuk uzaklaştırılırsa o kadar
az miktarda emilir)
 Sağlık kuruluşuna bildirme (112)

41.  Hasta temiz havaya çıkarılır ya da cam ve kapı açılarak
ortam havalandırılır,
 Yarı oturur pozisyonda tutulur,
 Tıbbi yardım istenir (112).

42.  Hafif yaralanmalarda yara 5 dakika süreyle sabun ve
soğuk suyla yıkanır,
 Yaranın üstü temiz bir bezle kapatılır,
 Ciddi yaralanma ve kanama varsa yaraya temiz bir bezle
basınç uygulanarak kanama durdurulmalıdır,
 Derhal tıbbi yardım istenmelidir (112),
 Hasta kuduz ve/veya tetanos aşısı için uyarılmalıdır.

43. Acı, şişme, kızarıklık gibi lokal belirtiler kısa sürer.
Birkaç yerden soktuysa, nefes borusuna yakın bir yerden
soktuysa ya da alerjik bünyeli kişilerde tehlikeli olabilir.
Arı sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?
 Yaralı bölge yıkanır
 Derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi çıkarılır
 Soğuk uygulama yapılır
 Eğer ağızdan sokmuşsa, solunumu güçleştiriyorsa buz
emmesi sağlanır
 Ağız içi sokmalarında ve alerji hikayesi olanlarda tıbbi
yardım istenir (112).

44.  Sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez
 Yatar pozisyonda tutulur
 Yaraya soğuk uygulama yapılır
 Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz.

45.  Köpek, kedi, fare, sincap, tilki, kurt, yarasa…
 Salya bulaşan açık yara!
 Su ve sabunla yıkayın!
 Acele kuduz aşısı!
 10 gün sonra hayvan canlıysa:
 Aşı kesilebilir.

46.  Çekilirse başı kopar!
 Kene pensi.
 Hastane..

47.  Kapatıp (iki göz), hastaneye!

48.  Genel bir kural olarak, hasta/yaralının yeri
değiştirilmemeli ve dokunulmamalıdır. Olağanüstü bir
tehlike söz konusuysa, taşıdığı her türlü riske rağmen
acil taşıma zorunludur.
 En kısa sürede yaralılar güvenli bir yere taşınmalıdır.

49. • Steril kompres (bol miktarda)
• Elastik sargı bezleri (3 ayrı boy 3er adet)
• Elastik bandaj (3 ayrı boy 1er adet)
• Yara bandı (birer kutu)
• Rulo flaster (1 adet 5m X 2,5cm)
• Çengelli iğne (birkaç adet) • Küçük bir ayna
• Cımbız (1 adet)
• Makas (1 adet)
• termometre (1 adet)
• eldiven (3 adet)
• maske (3 adet)
• otomatik turnike (1 adet)
• üçgen bağlama bandajı (1 adet 136cm X 96cm X 96cm)
• yanık kurtarma battaniyesi (1 adet 160cm X 210cm)
• sabun (1 adet)