School Trip to the "Cave of the Lakes"

1. Α’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΠΗΛΑΙΑ ΛΙΜΝΩΝ Δεκέμβριος 2014

2. Παραμονές ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ του 2014 και η Α’ Γυμνασίου του σχολείου μας, στα πλαίσια των
«Διδακτικών Επισκέψεων» που προβλέπονται από το Υπουργείο Παιδείας, αποφάσισε να επισκεφθεί τα
«Σπήλαια Λιμνών» στην Καστριά Αχαΐας. Σπήλαια μοναδικά. Εμπειρία καταπληκτική αφού σε κάποιο
σημείο των σπηλαίων βρεθήκαμε σε βάθος 300 μέτρων κάτω από τη Γή! Επίσης επισκεφθήκαμε το
Μοναστήρι της Αγίας Λαύρας όπου φυλάσσεται το Λάβαρο της Επανάστασης και μίλησε στα παιδιά
κατάλληλα ο Γέροντας του Μοναστηριού. Προσκυνήσαμε τα ματωμένα χώματα στον Τόπο Θυσίας των
εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς Καλαβρυτινών και τέλος φάγαμε πέστροφες από τα πεστροφεία που
υπάρχουν στο Πλανητέρο, σε παραδοσιακό ταβερνάκι στις όχθες του Αροάνειου ποταμού…

3. ΣΠΗΛΑΙΑ ΛΙΜΝΩΝ – ΜΟΝΗ ΑΓΙΑΣ ΛΑΥΡΑΣ - ΠΛΑΝΗΤΕΡΟ
ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ (Τόπος Θυσίας) –– ΑΡΟΑΝΙΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ

4. • Σπήλαιο των Λιμνών στα Καστριά Αχαΐας
• Λίγα Λόγια
• Το σπήλαιο των λιμνών αποτελεί ένα σπάνιο δημιούργημα της φύσης, καθώς οι
αλλεπάλληλες κλιμακωτές και σε τρεις ορόφους λίμνες του, είναι ένα
χαρακτηριστικό αποκλειστικά δικό του, που δεν υπάρχει σε άλλα γνωστά σπήλαια και το
καθιστούν μοναδικό στο είδος του στον κόσμο.
• Τον χειμώνα που λιώνουν τα χιόνια το σπήλαιο μετατρέπεται σε υπόγειο ποταμό με
φυσικούς καταρράκτες ενώ κατά τους θερινούς μήνες ένα τμήμα του σπηλαίου ξηραίνεται
και αποκαλύπτονται πρωτότυπες δαντελωτές λιθωματικές λεκάνες και φράγματα ύψους
μέχρι και 4μ.
• Το αξιοποιημένο μήκος του σπηλαίου προς το παρόν ανέρχεται στα 500 μέτρα. Ο
επισκέπτης μπαίνει στο σπήλαιο από μια τεχνητή σήραγγα, που καταλήγει κατ' ευθείαν
στο δεύτερο όροφο ενώ η διάβαση των λιμνών γίνεται από υπερυψωμένες τεχνητές
γέφυρες.
• 300 μέτρα κάτω από τη Γή!
• Στο τέρμα της ξενάγησης και πριν αρχίσει η έξοδος μας
από το πανύψηλο Σπήλαιο όπου το ύψος του αγγίζει τα
30 μέτρα, η ομάδα του σχολείου μας βρέθηκε σε βάθος
300 μέτρα κάτω από τη Γή !Μοναδικό σπήλαιο στο είδος
του σ’ όλο τον κόσμο!
•

6. Στον τόπο εκτέλεσης των Καλαβρυτινών από τους Γερμανούς

7. Η Α΄ Γυμνασίου πραγματοποίησε Διδακτική επίσκεψη στα «Σπήλαια Λιμνών» κοντά στα
Καλάβρυτα του Νομού Αχαΐας, στη Μονή της Αγίας Λαύρας απ’ όπου ξεκίνησε η
Επανάσταση του 1821 και στην οποία φυλάσσεται το Ιερό Λάβαρο της Επανάστασης, τον
Ιερό Τόπο της ΘΥΣΙΑΣ των Καλαβρυτινών από τους Γερμανούς Ναζί, καθώς και το χωριό
Πλανητέρο με τα παραδοσιακά πεστροφεία κοντά στην Κλειτορία.

8. ΣΠΗΛΑΙΑ ΛΙΜΝΩΝ

9. ΓΕΩΛΟΓΙΑ - ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

10. • "Το σπήλαιο των Λιμνών, που παλαιότερα ονομαζόταν Τρουπίσιο,
βρίσκεται σε υψόμετρο 827 μέτρων και απέχει 17 χιλιόμετρα από τα
Καλάβρυτα και 9 χλμ. από την Κλειτορία".
•
• Η φυσική είσοδος είναι ευρύχωρη (3,50 μ. ύψος και 6,50 μ. πλάτος) και
εντυπωσιακή, ώστε δεν πρέπει να έμενε απαρατήρητη από τους
περαστικούς..
• «Το σπήλαιο των Λιμνών», όπως λέγεται πλέον, εντυπωσιάζει ακόμη και
με το όνομά του τον αναγνώστη.
• Για τον θεατή η εντύπωση είναι ισχυρότερη και αξέχαστη. Λίμνες στο
εσωτερικό ενός σπηλαίου δεν είναι κάτι συνηθισμένο, ούτε παγκόσμια
ούτε για τον Ελλαδικό χώρο, όπου αποτελεί μοναδικό γεωλογικό
φαινόμενο. Εδώ τα νερά πλημμυρίζουν, καμιά φορά, το χειμώνα και
μένουν στάσιμα τις άλλες εποχές, στις 13 κλιμακωτές λίμνες. Σχετικά
πρόσφατες πλημμύρες αναφέρονται, στις διηγήσεις των χωρικών, για το
1922 και το 1940, ύστερα από καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις.
• Από υδρολογική άποψη, το σπήλαιο μπορεί να χωριστεί σε τέσσερα
τμήματα, αρχίζοντας από την φυσική είσοδο, που βρίσκεται 83 μ.
χαμηλότερα από το ψηλότερο επίπεδο του σπηλαίου.
• Το συνολικό μήκος του σπηλαίου είναι περίπου 2 χλμ. και το σχήμα του
οφιοειδές.

11. ΠΡΟΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ

12. • Τα ευρήματα που ήρθαν στο φως χρονολογήθηκαν στη Νεότερη Νεολιθική, την
Πρώιμη, τη Μέση και την Ύστερη Χαλκοκρατία".
•
• Οι πρώτες αυτοψίες αρχαιολόγων στο σπήλαιο, έγιναν ήδη το 1967 από τον
Ευθύμιο Μαστροκώστα και το 1971 από τον Φώτιο Πέτσα.
• Τα ευρήματα που ήρθαν στο φως χρονολογήθηκαν στη Νεότερη Νεολιθική, την
Πρώιμη, τη Μέση και την Ύστερη Χαλκοκρατία. Ειδικότερες μελέτες οδήγησαν
στο συμπέρασμα ότι ο χώρος εσωτερικά και εξωτερικά χρησιμοποιήθηκε
περισσότερο στη περίοδο που ονομάζεται Νεότερη Νεολιθική Ιβ-ΙΙ και
τοποθετείται από τα μέσα ως το τέλος της 5ης χιλιετίας π.Χ., με κύρια φάση
γύρω στα 4.300 και διαρκή χρήση για 300-400 χρόνια περίπου. Αλλά και πολύ
αργότερα, έως την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (γύρω στα 1100 π.Χ.) υπάρχει
πολλαπλή χρήση του χώρου, κυρίως κοντά στην φυσική είσοδο και την πρώτη
αίθουσα του σπηλαίου, που ήταν πάντα εύκολη σε πρόσβαση και όπου υπάρχει
περισσότερο φως και υψηλότερη θερμοκρασία.
• Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι, το σπήλαιο αποτέλεσε ένα πυρήνα για μια
μικρή νεολιθική κοινότητα, με χαρακτήρα γεωργικό - κτηνοτροφικό, που
εγκαταστάθηκε γύρω από την είσοδο του, αλλά κατά περίπτωση και μέσα σε
αυτό, με βάση ό,τι μπορεί να προσφέρει ένα έγκοιλο: σταθερή θερμοκρασία,
δροσιά και προστασία. Κατά την Πρωτοελλαδική περίοδο, η ανθρώπινη
δραστηριότητα μειώνεται σε μεγάλο βαθμό και η χρήση του σπηλαίου γίνεται
πολύ αραιότερη και σποραδική, ενώ αποκλείεται κάθε περίπτωση μόνιμης ή
εποχικής κατοίκησης για μεγάλο χρονικό διάστημα.

13. ΜΙΚΡΟΚΛΙΜΑ

14. • "Η υγρασία στο σπήλαιο είναι σε υψηλά επίπεδα και εξαρτάται από την
εξωτερική θερμοκρασία και την εσωτερική κυκλοφορία του αέρα
(μέγιστη υγρασία 96,3%, ελάχιστη 71,3%)".
Από την έρευνα των τελευταίων ετών, του γεωλόγου Δρ. Β.
Γιαννόπουλου, διαπιστώθηκαν τα εξής:
• θερμοκρασία: Οι μετρήσεις θερμοκρασίας, σε διάφορα σημεία του
σπηλαίου, έδειξαν ότι αυτή επηρεάζεται από την εξωτερική
θερμοκρασία, παραμένει όμως σε χαμηλά και στενά όρια (μέγιστη
θερμοκρασία 17,05 °C, ελάχιστη 12,33 °C).
• Υγρασία: Η υγρασία στο σπήλαιο είναι σε υψηλά επίπεδα και η απόλυτη
τιμή της εξαρτάται από την εξωτερική θερμοκρασία και την εσωτερική
κυκλοφορία του αέρα (μέγιστη υγρασία 96,3%, ελάχιστη 71,3%).
• Βιολογία: Έχουν εντοπιστεί πέντε είδη νυχτερίδων που καταφεύγουν στο
βάθος όταν το σπήλαιο λειτουργεί και κυκλοφορούν ελεύθερα τις άλλες
ώρες από το φυσικό στόμιο.

15. ΠΑΛΑΙΟΝΤΟΛΟΓΙΑ - ΖΩΟΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

16. • "Στο κάτω όροφο του σπηλαίου βρέθηκαν
απολιθωμένα οστά ανθρώπου και διαφόρων ζώων,
μεταξύ των οποίων και ιπποπόταμου!"
•
• Στο σπήλαιο απαντώνται κυρίως οστά από πρόβατα
και αίγες, ενώ ακολουθούν οι χοίροι και λιγότερο τα
βοοειδή. Από τη λεγόμενη άγρια πανίδα,
ταυτίστηκαν το ελάφι και ο λαγός, από τα πτηνά
κυρίως τα αρπακτικά. Γενικά το σπήλαιο των Λιμνών
πρέπει να θεωρηθεί ως χώρος εγκατάστασης του
ανθρώπου και στάβλος οικόσιτων ζώων, ενώ στο
γύρω από το σπήλαιο ευρύτερο ορεινό περιβάλλον,
διαβιούσαν λύκοι, αλεπούδες, ελάφια μεταξύ των
οποίων η ευγενής έλαφος η πλατύκερως, καθώς και
αρκούδες.

17. ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

18. • "Ο άνθρωπος χρησιμοποίησε το σπήλαιο από την
Νεολιθική Εποχή, καθ' όλη τη διάρκεια της Πρωτο –
Μεσοελλαδική μέχρι και την Υστεροελλαδική περίοδο."
Κατά τη διάρκεια των ανασκαφικών ερευνών,
αποκαλύφθηκε μέσα και έξω από το σπήλαιο, ένα
σύνολο πρωτογενών και δευτερογενών ταφών
(ανακομιδή οστών) που εντάσσονται στο χρονικό φάσμα
από τη Νεολιθική, την Πρωτοελλαδική, την ύστερη
Μεσοελλαδική και την Υστεροελλαδική III περίοδο.

19. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ

20. • "Σκοπός είναι η ένταξη της αρχαιολογικής έρευνας, όχι μόνο ως εφαρμοσμένη
επιστήμη και φορέας πληροφόρησης αλλά και ως μέσο προστασίας της
πολιτιστικής μας κληρονομιάς."
Το σπήλαιο των Λιμνών διατήρησε μέσα σε πλούσιες επιχώσεις της Νεολιθικής,
Πρωτοελλαδικής και ύστερης Μεσοελλαδικής περιόδου, σημαντικά
ανθρωπολογικά και αρχαιολογικά ευρήματα.
• Ευρήματα όπως χρηστική και λεπτή κεραμική, εργαλειοτεχνία οψιανού,
πυριτόλιθου και άλλα, τα οποία αποτελούν ενδείξεις για τις ασχολίες, τα ταφικά
έθιμα και γενικά τη βιοπολιτισμική εξέλιξη των πληθυσμών κατά τις
προϊστορικές αυτές περιόδους. Απώτερος σκοπός αυτής της προσπάθειας είναι
η ένταξη της αρχαιολογικής έρευνας στο σύγχρονο κοινωνικό πλαίσιο, όχι μόνο
ως εφαρμοσμένη επιστήμη και φορέας πληροφόρησης αλλά και ως μέσο
προστασίας της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Γενικά ο στόχος του
εγχειρήματος είναι η ενημέρωση του επισκέπτη, ανεξάρτητα από το μορφωτικό
του πεδίο, γι' αυτό και η παρουσίαση απευθύνεται τόσο στον ειδικό
επιστήμονα, όσο και στον απλό ενδιαφερόμενο, με εποπτικά μέσα,
εικονογραφήσεις, επεξηγηματικά κείμενα, λεζάντες, χάρτες, σχετικά με τα
επιμέρους γνωστικά αντικείμενα της Γεωλογίας, της Παλαιοντολογίας, της
Αρχαιολογίας.

21. Με τον Πρωτεργάτη της Επανάστασης του 1821, στη Μονή της Αγίας
Λαύρας.

22. Στον Τόπο της ΦΡΙΚΗΣ και της ΘΥΣΙΑΣ!
Ο Τόπος εκτέλεσης των ΚΑΛΑΒΡΥΤΙΝΩΝ από τους σημερινούς .... φίλους & εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή
Ένωση ΓΕΡΜΑΝΟΥΣ ! Οι πληγωμένοι συγγενείς των θυμάτων περιμένουν τις αποζημιώσεις τους….

23. Απολαμβάνοντας τις σπεσιαλιτέ της περιοχής….

24. Προς την Είσοδο του ΣΠΗΛΑΙΟΥ των ΛΙΜΝΩΝ στην Καστριά Αχαΐας.

25. Αροάνιος Ποταμός - Αροάνια Όρη

26. Στον παραπόταμο του Λάδωνα, Αροάνιο.

27. Τα περίφημα Πεστροφεία του Πλανητέρου για πέστροφα ψητή, πέστροφα καπνιστή και πέστροφα
τηγανιτή που «κολυμπάει» στα καβουρδισμένα αμύγδαλα……

28. ΟΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ
Αναγνωστοπούλου Χριστίνα
Γκέλλης Γεώργιος
Παρασκευόπουλος Κων/νος
Κασιδάκη Ντία
Παραδείση Δήμητρα
Ρουμελιώτης Χρήστος