2. Βασίλης Διονυσάκος, Νίκωνας Ζερβός, Νικήτας Καλκάνης, Γιώργος Καρούνος, Κυριάκος Κέντρος,
~ 2 ~
ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ο Εμμανουήλ Ροΐδης γεννήθηκε στην Ερμούπολη
της Σύρου στις 28 Ιουλίου 1836 και πέθανε στις 7
Ιανουαρίου 1904. Καταγόταν από εύπορους και αριστοκρατικής
καταγωγής γονείς από την Χίο, τον Δημήτριο Ροΐδη και την
Κορνηλία Ροδοκανάκη. Ήταν σημαντικός Έλληνας λογοτέχνης και
δοκιμιογράφος. Θεωρείται ένας από τους πιο πνευματώδεις
συγγραφείς που παρουσιάστηκαν στα ελληνικά γράμματα, ενώ
έχει γράψει αρκετά μυθιστορήματα, διηγήματα, κριτικές μελέτες,
κείμενα πολιτικού περιεχομένου, μεταφράσεις και
χρονογραφήματα. Τα πρώτα πέντε χρόνια της παιδικής του ηλικίας τα πέρασε στη Σύρο
ενώ στη συνέχεια μετέβη με την οικογένεια του στην Γένοβα της Ιταλίας, όπου
εμπορευόταν ο πατέρας του. Σε ηλικία δεκατριών χρονών ξαναγύρισε στη Σύρο όπου
και περάτωσε(τελείωσε) τις σπουδές του. Το 1855, αφού αποφοίτησε, εγκαταστάθηκε
στο Βερολίνο για θεραπεία για το πρόβλημα της βαρηκοΐας που είχε εμφανιστεί από τα
μαθητικά του χρόνια και συνέχισε να τον ταλαιπωρεί σε όλη τη ζωή του. Παράλληλα
παρακολούθησε μαθήματα φιλολογίας και φιλοσοφίας. το 1857 στην Βραΐλα, όπου
ανέλαβε την αλληλογραφία του εμπορικού οίκου του θείου του, Δημητρίου
Ροδοκανάκη. Το 1861 ακολούθησε τους γονείς του στην Αίγυπτο, για θεραπεία της
μητέρας του, όμως, μετά τον αιφνίδιο θάνατο του πατέρα του το 1862, επέστρεψε με
την μητέρα του και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, αποφασισμένος να μην
ακολουθήσει τις εμπορικές δραστηριότητες που του είχε αφήσει ο πατέρας του αλλά
να αφοσιωθεί στην ενασχόληση του με τα γράμματα.
ΕΡΓΟ
Η Πάπισσα Ιωάννα είναι το πιο διάσημο από τα αφηγηματικά έργα του και ένα
από τα πιο γνωστά μυθιστορήματα της Νεοελληνικής
λογοτεχνίας, με πολλές μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες. Με το
έργο αυτό ο συγγραφέας ήλθε σε ρήξη με την κρατούσα
λογοτεχνική παράδοση, τον ρομαντισμό, και με την ενίσχυση
του κύρους της Εκκλησίας. Η υπόθεση του έργου είναι ένας
θρύλος του 9ου αι. διαδεδομένος στην Ευρώπη, για μια
γυναίκα που κατάφερε να ανέλθει στον παπικό θρόνο, έμεινε έγκυος και γέννησε κατά
τη διάρκεια μιας λιτανείας όπου και πέθανε. Ο Ροΐδης είχε ακούσει για πρώτη φορά
την ιστορία στη Γένοβα, όταν ήταν παιδί, και επειδή του είχε κάνει μεγάλη εντύπωση,
έκανε εκτεταμένη έρευνα σε βιβλιοθήκες στην Αθήνα και στη Γερμανία και
συγκέντρωσε πλούσιο υλικό για την περίοδο που διαδραματίζεται το έργο του.
Επέμεινε ιδιαίτερα σε αυτή τη διάσταση του μυθιστορήματος, γι' αυτό και το εξέδωσε
με τον υπότιτλο «Μεσαιωνική Μελέτη». Το έργο εμφανώς παρουσιάζει τα αρνητικά
3. Βασίλης Διονυσάκος, Νίκωνας Ζερβός, Νικήτας Καλκάνης, Γιώργος Καρούνος, Κυριάκος Κέντρος,
~ 3 ~
της Καθολικής Εκκλησίας, αλλά είναι φανερό ότι η κριτική και η απόρριψη
απευθύνονται κυρίως στην Ορθόδοξη. Γι' αυτό και οι αντιδράσεις απέναντί του ήταν
τόσο έντονες. Στον αφορισμό του έργου ο συγγραφέας απάντησε αρχικά
χιουμοριστικά, και έπειτα με σοβαρό -αλλά και πιο δηκτικό τόνο.
Τα πρόσωπα που εμφανίζονται στο διήγημα είναι λίγα. Συγκεκριμένα
εμφανίζονται: το παιδί, η μητέρα, ο πατέρας και ο ανθοπώλης. Επίσης, αναφέρεται
απλώς κάποιος καθηγητής, προφανώς, των Αρχαίων Ελληνικών στο Αρσάκειο, με το
όνομα Ράνταν. Το κυρίαρχο γραμματικό πρόσωπο του διηγήματος είναι το α΄ ενικό
(πρωτοπρόσωπη αφήγηση). Ο αφηγητής, δηλαδή το μικρό παιδί, εξιστορεί τα γεγονότα
σε α΄ πρόσωπο και συμμετέχει ο ίδιος στην ιστορία ως πρωταγωνιστής. Είναι το
μοναδικό πρόσωπο που μιλάει μεταφέροντας σε πλάγιο λόγο τα λόγια των υπόλοιπων
προσώπων. Ο πρωταγωνιστής ζει σε μια μεγαλοαστική, αυστηρή και καταπιεστική
οικογένεια και με την αθωότητα, την απλότητα και το χιούμορ που το διακρίνουν
καταγράφει πώς βιώνει όλη την «τελετουργία» για τη γιορτή του πατέρα του.
Με αυτή την επιλογή ο συγγραφέας πετυχαίνει αμεσότητα, ζωντάνια,
ζωηρότητα και ενδιαφέρον στο λόγο, αφού η αφήγηση εμπεριέχει το στοιχείο της
προσωπικής μαρτυρίας. Έτσι προκαλεί συγκινησιακή φόρτιση στον αναγνώστη, ο
οποίος παρακολουθεί με αμείωτο ενδιαφέρον και βιώνει κι αυτός τα προσωπικά
βιώματα του αφηγητή-πρωταγωνιστή.
Ο αναγνώστης τελικά βιώνει κι αυτός το πώς η προσκόλληση σε μια ψυχρή τυπολατρία
πνίγει τη ζεστασιά και τον αυθορμητισμό στις σχέσεις των μελών της οικογένειας του
αφηγητή-πρωταγωνιστή, που τελικά οδηγούν στο να μετατραπεί η γιορτή του πατέρα
σε γελοία φάρσα.
Στο κείμενο ο πατέρας είναι πειθαρχικός, σοβαρός, απόμακρος, αυστηρός ,
αξιοσέβαστος, λιγομίλητος, αυταρχικός, αποθαρρυντικός, φέρεται με υποτίμηση.
Χαρακτηρίζετε από την ίδια τυπική και υποκριτική συμπεριφορά που διακρίνει και την
μητέρα. Είναι οξύθυμος όπως συμπεριφέρεται από τον τρόπο που αντιδρά στο λάθος
του παιδιού του. Η οικογένεια του κειμένου είναι πατριαρχική, αφού η σχέση με το
παιδί είναι τυπική και προσποιητική. Το παιδί φέρεται στον πατέρα στον πατέρα με
έναν τρόπο καθώς πρέπει. Ο σεβασμός και η αγάπη έπρεπε να εκδηλώνονται με βάση
τους κανόνες καλής συμπεριφοράς και ανατροφής και όχι με γνώμονα την αθωότητα,
την αγνότητα και ειλικρίνεια που χαρακτηρίζουν τα παιδιά.
Σήμερα και οι δύο γονείς προσπαθούν να προσφέρουν την καλύτερη
διαπαιδαγώγηση στα παιδιά, χωρίς να χωρίζονται οι ρόλοι σύμφωνα με παρωχημένες
αντιλήψεις. Η βιομηχανική επανάσταση και το φεμινιστικό κίνημα συνέβαλλαν στο να
βγει από την οικογένεια η μητέρα και να περάσει στον παραγωγικό χώρο. Αυτό είχε ως
αποτέλεσμα να κατατριφθεί ο παραδοσιακός ρόλος του πατέρα και ο ίδιος να
συμμετάσχει ενεργά στην ανατροφή των παιδιών. Υπάρχει όμως και η περίπτωση, κατά
την οποία συγκεκριμένες συνθήκες εργασίας απομακρύνουν τον πατέρα από τα παιδιά,
που δεν καταλαβαίνουν την έννοια της λέξης πατέρας, πιστεύοντας ότι είναι αυτός ο
4. Βασίλης Διονυσάκος, Νίκωνας Ζερβός, Νικήτας Καλκάνης, Γιώργος Καρούνος, Κυριάκος Κέντρος,
~ 4 ~
οικείος ξένος που τροφοδοτεί το σπίτι. Η σημερινή αγωγή που προσφέρουν οι γονείς,
εμπνέεται από τον σεβασμό στην προσωπικότητα του παιδιού και προσπαθούν να
διαμορφώσουν μια προσωπικότητα με εσωτερική και εξωτερική ελευθερία και
αυτονομία και κυρίως μια προσωπικότητα με αγάπη για τον συνάνθρωπο. Οι γονείς
προσπαθούν να δώσουν στα παιδιά τους μέσω της αγωγής τα αγαθά του πολιτισμού
μας, τους δίνουν πνευματικά, ηθικά και υλικά εφόδια για την αντιμετώπιση της ζωής
και προσπαθούν να αναπτύξουν τις δυνατότητες και ικανότητες, για να ανταπεξέλθουν
τα ίδια στις μελλοντικές δυσκολίες και τα προβλήματα που θα τους παρουσιαστούν.
Οι γονείς μεγάλωσαν κάτω από αυστηρή αγωγή και διαπαιδαγώγηση και πολύ
συχνά εφαρμόζουν αυτήν την αυστηρή αγωγή στα παιδιά τους, με αποτέλεσμα να
γίνονται αυταρχικοί, να μη δίνουν αυτονομία και ελευθερίες να πιστεύουν ότι τα
παιδιά είναι ανώριμα για να πάρουν κάποια απόφαση κάνοντας στο τέλος πιο μεγάλη
τη διαφορά των φύλων.
Το πιο σημαντικό όμως με τους νέους γονείς είναι ότι προσπαθούν να
πλησιάσουν τα παιδιά τους να επικοινωνήσουν μαζί τους χωρίς να υπάρχουν οι
τεράστιες προκαταλήψεις των παλαιότερων ετών για το ποιος είναι υπεύθυνος από
τους γονείς για την αγωγή των παιδιών και την ανατροφή τους.
