1. ᫪«∏©àdG ègÉæŸG áYƒª›
ábÉ£dÉH êÓ©dG º∏Y
Energy Medicine
QóÑdG ∞°Sƒj.O OGóYEG
»∏«ªµàdG Ö£dG á«ÁOÉcCG

2. ábÉ£dÉH êÓ©dG º∏Y

3. 2007 ≠ 2006
wKOLJ��« VD�« WO1œU�_ W�uH�� ‚uI(« lOL�
tM�e�� Ë√ ¨tM� ¡e� Í√ Ë√ ZNM*« «c� dA� Ë√ l�� …œU�S� `L�� ô ¢
qzU�— WD�«u� Ë√ ÊU� qJ� ÍQ� tKI� Ë√ ¨ U�uKF*« …œUF��« ÂUE� w�
Ë√ ¨WOJO�UJO� qzU�Ë Ë√ WDMG2 W�d�√ Ë√ ¨WO�U��ËdN� Ë√ WO�Ëd�J�≈
ÆÁdO�Ë ¨”U���ô« Ë√ qO����« Ë√ ¨w�«d�u�uH�« ŒU�M��ô«
¢ wKOLJ��« VD�« W1œU�√ s� o��� Ê–≈ ÊËœ s�
wKOLJ��« VD�« WO1œU�√
…b��*« WO�dF�« «—U�ù« ≠ w�œ ≠ W�dF*« W�d�

4. êÓ©dG º∏Y
»°ûJ ábÉ£H

5. äÉjƒàëŸG »°ûJ ábÉW πªY è¡æe
ábÉWh ∂°ùØf øY ¬àaô©e ≈dEG êÉàëJ Ée πc è¡æªdG Gòg ∂ª∏©j
6 ?»°ûJ ábÉW »g Ée ¥ôW IóYÉb πµ°ûJ »àdG á«°SÉ°SC’G ábÉ£dG »g »°ûJ ¿EG .∂jód »°ûJ
»°ûJ …ÉàdG øeh ,…ƒ°T ≠```æ«ØdG ≈dEG ƒ°ùJÉ«°ûdG øeáØ∏àîªdG êÓ```©dG
10 ∂jód »°ûJ ábÉW ∫ɪYEG ≈∏Y πª©dG è¡æe ∂jôjh.»µdG ≈dEG »```µjôdG øeh ,≠fƒZ »°ûàdG ≈dEG
.»°ûàd IódƒªdG äÉ°SQɪªdG √òg πµ```H Ωƒ≤J ∞«c Gòg »°ûJ ábÉW
12 è¡æªdG Gòg Ωóîà°ùJ ∞«c øe ºdÉ©dÉH ∂∏°üJ ∂jód »°ûJ á```bÉW âfÉc ɪ∏a ∂dP ≈∏Y IhÓYh
¢UÉî°TC’Gh ∂àÄ«H ™e πYÉØà∏d IójóL ≥FGôW º∏©àà°S ∂fEÉa ∂dƒM
14 »°ûJ ábÉW ≥«Ñ£J óéJ Iô°üàîeh áë°VGh á¨∏H ܃൪dG è¡æªdG Gòg »ah .øjôNB’G
≈dEG ∑Oƒ≤J á«HÉéjEG äÉ«é«JGôà°SGh πeCÉJ äÉ```«æ≤Jh á«∏ªY äÉæjôªJ
ôî°ùJ ∞«c ∂jôj ƒ¡a ∂```°ùØæd ¬≤«≤ëJ ∂浪j Ée ≈°übCG ≥```«≤ëJ
è¡æªdG Gòg »a .á∏YÉah á«HÉéjEG ¥ô£H É¡¡LƒJh ∂jód »°ûJ ábÉW
±É°ûàcG :»∏j ɪe ó«Øà°ùJ "¢VQC’G ô°ùµj" …òdG
16 »°ûJ ábÉW π≤M ™e πYÉØàJh ∂jód »°ûJ ábÉW π≤ëH ¢ùëJ ∞«c ∂```ª∏©j
∂JÉbÓY ´GƒfCG πc ø°ùëJ »µd ôNBG ¢üî°T
∂∏≤Y ø```«H ≥aóàJ »```gh ∂jód »```°ûJ »a ô```KDƒJ ∞«c ∂```jôj
18 »°ûJ ábÉW ÇOÉÑe ôãcCG kÉfGõJG ≥≤ëàd ∂ØWGƒYh ∂ª°ùLh
20 »°ûJ ábÉW ΩGóîà°SÉH êÓ©dG øe »°ûàd ôëdG ≥aóàdG õjõ©àd Iƒ```£îH Iƒ£N äGAGôLEG Ωó≤j
»°ûàd ájƒ≤e á«¡°T äÉØ°Uh ≈∏Y …ƒ```àëjh ,ájƒ«ëdGh áë°üdG π```LCG
26 »°ûJ ábÉW äGhOCG .ìhôdGh ó°ùédG ájò¨àd
28 πNGódG øe ábÉ£dG äÉjƒ≤e
30 êQÉîdG øe »°ûJ äÉjƒ≤e
32 á«∏NGódG »°ûJ ábÉW ≈dEG ∫ƒ°UƒdG
34 øjôNB’G ábÉ£H ¢SÉ°ùME’G
36 ¢VQC’G øe »°ûJ ábÉ£H ¢SÉ°ùM’G
38 ƒ°ùJÉ«°ûdG AÉ£YEG
42 »côëdG »°ùëdG º∏©dG
ójóëàd ¢SGƒf ΩGóîà°SG
44 )GôcÉ°ûdG( ábÉ£dG õcGôe ™bGƒe
QɵaC’ ∂°ùØf ∞«dƒJ
46 ôNBG ¢üî°T ∞WGƒYh

6. 108 ¿GƒdC’Gh ÜÉ«ãdG
»°ûJ ábÉW
112 »°ûJ …ÉàdG 48 ≥©dGh
118 AÉNôà°S’Gh ábÉ£dG πLCG øe §¨°†dG •É≤f
50 ∂jód »°ûJ ábÉW ô««¨àd ∂∏≤Y ΩGóîà°SG
122 ≠fƒZ »°ûàdG
54 »°ûJ ábÉW ΩGóîà°SÉH êÓ©dG
126 áeÉéëdG
56 QɵaC’G AÉØ°U πLCG øe ΩÉ©£dG
64 π≤©dG ≈∏Y ô«KCÉà∏d ¬YGƒfCÉH …É°ûdG
»°ûJ ábÉW 66 º°ùédG IGPÉëe
128 ∞WGƒ©dGh
68 ∂∏≤Y »a IOƒLƒªdG »°ûàH ¢SÉ°ùME’G
70 )ƒHƒ°ùàdG( §¨°†dG •É≤f ᣰSGƒH êÓ©dG
130 ábÉ£dG äGQÉ°ùe ójóªJ
72 »∏≤©dG ∂FÉ°†a á«Ø°üJ
136 áëLÉf äÉbÓ©d ƒL ≥∏N
76 ∂∏≤Y ™«°SƒJ
140 »µjôdG
80 …ƒ°T ≠æ«ØdG
144 )GôcÉ°ûdG( ábÉ£dG õcGôe ∞«dƒJ
84 π°†aC’G ΩƒædG õjõ©J
≥jôW øY π°†aCG á«°ùæL ábÓY
86 ôjô°ùdG ≈dEG ÜÉgòdG πÑb ¢Sƒ≤£dG
)GôcÉ°ûdG( ábÉ£dG õcGôe ôÑY »°ûJ ¬«LƒJ
150
»°ûJ ábÉW
154 ∂MhQ ájò¨J πLCG øe πcC’G 90 º°ùédGh
»°ûJ ábÉW ∂jôëàd ∂∏≤Y ΩGóîà°SG
92 ∂ª°ùL ôÑY
96 »µdG
98 π«ªLh »ë°U º°ùL πLCG øe ΩÉ©£dG
104 º°ùédGh ¢SCGôdG ∑ôa

7. 6
󫡪J
᫪M ‘ äô°TÉH ÉeóæY äÉæ«fɪãdG πFGhCG ‘ )Chi( »°ûJ ábÉW IôµØH »àaô©e äCGóH
øY »ãëH øª°V )Shiatsu( ƒ°ùJÉ«°T ∂«dóJ äÉ«æ≤àd á°SGQóH äô°TÉHh ∂«Jƒ«HhôcÉe
.á°Sóæ¡dG ‘ »à°SGQO É¡H ÊOhõJ ⁄ ⁄É©dG øY äÉHÉLEG
,ƒ°ùJÉ«°ûdGh ∂«Jƒ«HhôcÉŸÉH §≤a á°UÉN »g »°ûJ ábÉW ¿CG ájGóÑdG ‘ äó≤àYGh
äÉ÷É©ŸG πc ¢SÉ°SCG πµ°ûJ »°ûJ ábÉW º«gÉØe ¿CG âØ°ûàcG äGƒæ°ùdG Qhôe ™e øµdh
,)Feng Shui( …ƒ°T ≠æ«a ‘ …ƒ«◊G πeÉ©dG »°ûJ âfÉc ó≤d .É¡ª∏©JC’ â«°†e »àdG
§¨°†dG ,πeCÉàdG ,)reiki( »µjôdG ,)chakra( )GôcÉ°ûdG( ábÉ£dG õcGôe IôjÉ©e
,»°ûJ …ÉàdG ,ábÉ£dG äGQÉ°ùe ójó“ ,º°ù÷G IGPÉfi ,)acupressure( …ójC’ÉH
.á≤MÓdG á«æ¡ŸG »JÉ«M øe kGAõL âëÑ°UCG √òg πch ;»µdG ,≠fƒZ »°ûàdG
q
á«ÁOÉcCG hCG á«fÓ≤Y øµJ ⁄ »àdG »°ûJ ábÉ£d »à°SGQO á≤jôW »æJó©°SCG ó≤d
»°ûJ Ωƒ¡Øe ≥«Ñ£J øµÁ .Ió«©°Sh á«ë°U IÉ«◊ á«°ùM áHQÉ≤e â∏µ°T πH ,áaô°U
ä’É°üJG ≥«≤ëàH äCGóH óbh ,…ó°ùé«∏≤Y ÖjQóJ …CG ≈∏Y Ωó≤dG ‘ ¥ô¨ŸG »bô°ûdG
≈∏Y kGQOÉb âæc Ú«fÉHÉ«dG ÚHQóŸG IóYÉ°ùªÑa .§«ëŸG ⁄É©dG ÚHh »æ«H á∏gòe
áæ°S »°ûJ ábÉ£d »cGQOEGh »ª¡a Qƒ£J óbh .ájÉ¡ædG ‘ É¡àjDhQh ábÉ£dG √ò¡H Qƒ©°ûdG
á÷É©e ≥FGôW “´GÎNG” ‘ É¡H »àaô©e ΩGóîà°SG øe â浓 ¿CG ¤EG áæ°S ó©H
.»æFÉHõd »H á°UÉN
ábÉ£H ‘QÉ©e Üô°ûJCG äCGóH É«ØdOÓ«ah ¿óæd ‘ êÓ©dG õcGôe ÚH »∏≤æJ AÉæKCGh
Éæcƒ∏°S ±ÓàNG ÖÑ°S øe A»°T πµd ∑ΰûŸG QÉ°ùŸG É¡fCG äô©°Th .kÉÄ«°ûa kÉÄ«°T »°ûJ
Ωƒ¡Øªch .ÉæàLõeCGh ÉæàÄ«H ‘ IôWÉe ᪫Z ÒKCÉJ á«Ø«c ¤EG kGQóH ôª≤dG ¿Éc GPEG

8. ,∫ÉÑ÷G ≥∏°ùàH ¬Ñ°TCG âfÉc É¡æµdh ,A»°T πµd ≈æ©e AÉ£YEG ‘ »°ûJ äóYÉ°S »Ø°ù∏a
äGƒæ°S ™°†H ¿ƒ°†Z ‘h .»eÉeCG IójóL áªb äô¡X áª≤dG â¨∏H »æfCG äó≤àYG ɪ∏µa
Gòg ¿CG ‹ GóHh .IÉ«◊G á«éMCG ™£b øe ójõŸG …ód ™ªŒ AÉ°ü≤à°S’Gh åëÑdG øe
≈∏Y ∫ƒ°ü◊G …óëàH ™àªà°SCG âdR Éeh ,ájGóÑdG ‘ â©bƒJ ɇ ÒãµH ÈcCG ƒg õ¨∏dG
.É¡æcÉeCG ‘ É¡©°Vhh iôNC’G ™£≤dG
É¡JÉ≤«Ñ£Jh ,ájƒ«◊G Iƒ≤dG √òg πªY á«Ø«c øY kÉÄ«°T ∂ª∏YCÉ°S ,è¡æŸG Gòg ‘
k
≈∏Y ∑óYÉ°SCÉ°S ,IóM ≈∏Y πc äÉLÓ©dG ∫hÉæJ øe ’óÑa .áë°üdGh AÉØ°ûà°S’G ‘
m
.øjôNB’Gh ∂°ùØf Ú°ùëàd É¡eGóîà°SG ºK øeh ,∂jód »°ûJ ábÉW ™bƒe ójó–
IÉ«M á«Yƒfh ,äGòdG º¡ah ,»JGòdG Qƒ£à∏d Ö∏°U ¢SÉ°SCÉH »°ûJ ™e πª©dG ∑Ohõ«°S
.π°†aCG
.º¡à÷É©Ÿ â«≤oàfG øjòdG ¢UÉî°TC’G A’Dƒg ƒg »∏ªY ‘ ᫪gCG ÌcC’G Aõ÷G ¿EG
hCG …ƒ°T ≠æ«a IQÉ°ûà°SG AÉ£YEG ≈∏Y ƒ°ùJÉ«°T IQGOEG π°†aCG »æfEG ∫ƒ≤dG ™«£à°SCG ’h
.᪫b GP ¬H ΩƒbCG Ée ¿ƒ∏©éj øjòdG ºg º¡©e πYÉØJCG øjòdG ¢UÉî°TC’Éa ,»c RÉ‚EG
q
.∂JÉ«M øe ≈≤ÑJ Ée ‘ √RÉ‚EG ∂æµÁ Ée ≈°übCG õéæàd è¡æŸG Gòg ∂jƒ≤j ¿CG πeBG
7

9. 8
?»°ûJ ábÉW »g Ée
Éæ∏°üJ É¡fEG .•É°ûædGh IÉ«ëdÉH ¿ƒµdG »a A»°T πc óªJ á≤«bQ á«°ù«WÉæ¨ehô¡c Iƒb É¡fEG
ìhQ
ÉfGôHh ,¿ÉHÉ«dG »a )ki( »ch ,ø«°üdG »a )qi( »c hCG )chi( »°ûJ ≈YóJh ôNBG A»°T πµH
πëJôJ »gh á«ëdG AÉ«°TC’G πc »a ÜÉ°ùæJh IÉ«ëdÉH A»°T πc óªJ É¡fEG .óæ¡dG »a )prana(
k
ÓeÉM ¥hô©dG »a ΩódG ¿GQhO á≤jôW ¬Ñ°ûj ƒëf ≈∏Y äÉeƒ∏©ªdG á∏eÉM ôNBG ≈dEG ¿É«c øe
»°ûJ ábÉW øe ó≤©e π≤M ƒg …ô°ûÑdG º°ùédG ¿EG .áØ∏àîªdG º°ùédG AÉ°†YCG ≈dEG AGò¨dG
.á«∏NGódG AÉ°†YC’Gh äÓ°†©dGh è°ùædGh ÉjÓîdG »a á∏≤æàªdG
É¡æµdh ,ôeóJ ¿CG ’h ≈°TÓàJ ¿CG »°ûJ ábÉ£d øµªj ’ ,ábÉ£dG ®ÉØëfG ÇOÉѪd kÉ©ÑJh
q
øe π≤ëc A»°T ≥aóJ π«îJ .kÉ«eƒj ádƒ¡°ùH OóéàJ »gh ,ôNBG ≈dEG πµ°T øe ∫ƒëàJh π≤àæJ
k
™e øµdh ,ôYÉ°ûªdGh äGó≤੪dGh QɵaC’G ÓbÉf ∂dƒM øeh ∂dÓN øe ôªj á©°ûªdG ábÉ£dG
QGôªà°SÉH ∂æe kÉLQÉN ábÉ£dG √òg ¢†©H π≤àæjh .∂dƒM øe iôNCG á«côM äGô«KCÉàH É¡Lõe
.»°ù«WÉ横dG π≤ëdÉc kÉeɪJ ,∂£«ëe øe iôNCG ábÉ£H ¢Vƒ©jh
≈ª°ùj Ée hCG »°ûJ ábÉ£d kGõ«côJ ∑Éæg ¿EÉa ¬JÉ«M ∫GƒW ôµØjh ô©°ûj …ô°ûÑdG ´ƒædG ¿C’h
kGQOÉb âæc ¿EÉa .¢SÉædG ™«ªL QɵaCÉH ¿ƒWÉëe ÉæfEG .¢VQC’G ÖcƒµH kÉ£«ëe kGõcôe kÉ«Yh :kÉ°†jCG
q
k
.∂JÓµ°ûªd ’ƒ∏M ≈àM hCG ôFÉ°üH §≤à∏J ó≤a QɵaC’G √òg øY AÉ£¨dG ´õfh AÉNôà°S’G ≈∏Y
ábÉ£dG
Oó©àe OGôà°SƒJhCG πãe »g »°ûJ
§≤à∏j ábÉ£dG øe …QÉ°ùªdG
¿É«c øe É¡∏ªëjh äÉeƒ∏©ªdG
πc §Hôjh Oƒ≤j ¬fEG .ôNBG ≈dEG
πbCG π©éj Gògh ,¿ƒµdG »a A»°T
äGƒæ°S ÉæY ó«©H ¿Éµe »a çóM
óMGh πc πNGO ≈dEG ôÑ©j á«Fƒ°V
.Éæe

10. »°ûJ ábÉ£d áØ∏àîªdG ¬LhC’G
,π°†aCG ƒëf ≈∏Y »JÉLGõe QuóbCG ¿CG ™«£à°SCG »æfCG »æ©j »°ûJ ábÉ£d »ª¡a ¿CG iQCG ÉfCG
k
¿CG »æ浪«a øgƒH äô©°T GPEG :Óãe .Égô««¨àd ≥FGôW OÉéjEG âÄ°T ¿EG ™«£à°SCG »æfCG ≈àMh
≈∏Y OóªJCG hCG πeCÉJCG ¿CG »æ浪jh ,…ód »°ûJ ábÉW øe ™aQCG »µd ábÉW É¡«a ᪩WCG QÉàNCG
ábÉW ô«¨j xƒéH áWÉëe øcÉeCG QhRCG ¿CG hCG ,»àªg ™aôJ »µd …ód »°ûJ ábÉW Qôëj ƒëf
ô©°TCG ÉeóæY É¡°ùØf IôµØdG ≥«Ñ£J »æ浪jh .ø°ùëàH ô©°TCG »æ∏©éj ƒëf ≈∏Y …óæY »°ûJ
.É¡d ójóL Qƒ¶æe ≈dEG êÉàMCG hCG ,IÉ«ëdG äÉjóëJ á¡LGƒe ≈∏Y »JQób ∞©°†H
k
É¡≤«Ñ£àH kÉ«fÉKh ,π≤àæJ ∞«c º¡a ≥jôW øY ’hCG :∂∏LCG øe πª©J ¿CÉH »°ûJ ábÉ£d íª°SG
êQÉîdGh πNGódG ø«H »°ûJ ábÉ£d ºFGódG ∫OÉÑàdG ¿EG .É¡«dEG áLÉM ∂JÉ«M »MGƒf ôãcCG ≈∏Y
øe kÉÄ«°T ∂d Ö∏éà°S É¡Ñë°ùJ »àdG IójóédG ábÉ£dG ¿EG .∂dƒM øe A»°T πµH ∂∏°üj Ée ƒg
ƒédGh ,∂æe ø«Ñjô≤dG ¢UÉî°TC’G iód »°ûJ ábÉWh ,¢ù≤£dG ádÉM ôgɶe §«ëªdG ºdÉ©dG
Ö©°üj óM ≈dEG kGóL Iô«¨°U kÉÑdÉZ »g É¡dÉãeCGh AÉ«°TC’G √òg .πcCÉJ Ée ábÉW ≈àMh ,∂à«H »a
äGô«KCÉJ ôKDƒJ ¿CG ¢ù≤£dGh ôª≤dG ábÉ£c Iƒb ôãcCG »°ûJ äÉbÉ£d øµªj øµdh ,É¡cGQOEG ¬©e
á≤jôW ∫ÓN øe ∂∏NGóH »°ûJ ábÉW áÑ«côJ ôKCÉàJ ¿CG øµªj .Éæcƒ∏°S êPɪf ≈∏Y áXƒë∏e
ô«KCÉJ ™eh .∂eƒj CÓªJ »àdG äÉWÉ°ûædGh ,∞≤J øjCGh ,¬H Ωƒ≤J …òdG øjôªàdGh ,∂°ùHÓe ™«æ°üJ
»°ûJ ábÉW áÑ«côJ Quƒëà°S É¡fEÉa ,á«LQÉîdG ∂àbÉW π≤M ≈∏Y »°ûJ ábÉ£d áØ∏àîªdG ´GƒfC’G
.∂ØWGƒYh ∑ôYÉ°ûeh ∑QɵaCG »a ôKDƒJh á«∏NGódG
9

11. 10
∂jód »°ûJ ábÉW ∫ɪYEG
¿EG .∂∏NGO »a ájƒb äGô««¨J ≥«≤ëàd É¡eóîà°SGh á«fƒµdG »°ûJ ábÉW Ö∏b ≈dEG sº°†fG
ábÉW π©éJh .¬«a ɪH AÉ°†ØdÉH ∂∏°üJ á«LQÉîdGh á«∏NGódG »°ûJ ábÉW øe áØ∏àîªdG ´GƒfC’G
¬H ¢ùëJ Éeh ¬«a ôµØJ Ée ô«¨àjh ,∑ó°ùL ∫ƒM QhóJ ¢ù«°SÉMC’Gh QɵaC’G á«∏NGódG »°ûJ
ábÉW º¶æJ ¿CG ºq∏©J .∂£«ëe øe áeOÉ≤dG á«LQÉîdG »°ûJ ábÉW ™e πYÉØàJh ÜòHòàJ ÉeóæY
.áë°U ôãcCG ôYÉ°ûeh º°ùLh π≤©H ™àªà°ùJh »°ûJ
π≤©dGh »°ûJ ábÉW
É¡«a á«dƒ£H ∫ɪYCÉH ΩÉ«≤∏d á«∏≤©dG äÉbÉ£dG ≈∏Y ƒa ≠fƒµdG ƒHQóe ≥ØàªdG ä’ÉéªdG »a Éædƒ≤Y ôjƒ£J »a ´ôÑf ÉæfCG øe ºZôdÉH
k
Gƒµ∏àeG ¢UÉî°TCG É°†jCG óLh óbh .¿Ébó°üJ ’ ábÉ°TQh IQÉ¡e á«YɪàL’Gh á«FÉ°†ØdGh á«≤£æªdGh á«YGóHE’Gh ájƒ¨∏dG É¡«∏Y
»æÑJ ≥jôW øY áæëe GhRhÉéJ hCG πJÉb ¢Vôe ≈∏Y Ö∏¨à∏d Iƒ≤dG ábÉ£H ∫É°üJ’G ≈∏Y á«∏≤©dG ÉæJQób Qƒ£f Ée kGQOÉf ÉæfEÉa á«FÉjõ«ØdGh
äGQÉÑàNG ôgGƒ¶dG øe ´GƒfC’G √òg ó©Jh .IójóL äÉYÉæb º¶f ábQÉîdG äGQó≤dG ÜÉë°UCÉc ¢UÉî°TC’G ¢†©H .ìÉéæH »°ûJ
.á≤«ªY èFÉàæH »°ûJ ábÉW ≈dEG QƒÑ©dGh õ«côàdG ≈∏Y π≤©dG IQó≤d ∂jôëJ ≈∏Y IQó≤dG óM ≈dEG á«∏≤©dG º¡JÉbÉW õ«côJ º¡æµªj
√òg ájò¨J ≈∏Y ∂æ«©J ≥FGôW ≈∏Y è¡æªdG Gòg …ƒàëj .(ójóëdG ¿ÉÑ°†b »æãc) á«FÉjõ«ØdG É¡à«æH ô««¨J ≈àM hCG AÉ«°TC’G
.ÉgôjôëJh IQó≤dG »a Gƒ∏¨∏¨àj ¿CG §îdG »FQÉbh øjô°üѪdÉc ¿hôNBG ™«£à°ùjh
q
óªà©j .¬JÉfƒæµe øY GƒØ°ûµj »µd ôNBG ¢üî°T óæY ábÉ£dG π≤M
º°ùédGh »°ûJ ábÉW
Ahó¡dÉH ¢ù«°SÉMCGh ,º¶YCG »ægP AÉØ°U »g áé«àædGh .kÉeÉé°ùfG ,ÜÉ«ã∏d äÉbÓ©c ºgOÉ°ùLCG ≈dEG ô¶ædG ≈dEG ¢SÉædG Ö∏ZCG π«ªj
.á«∏NGódG Iƒ≤dGh »∏NGódG É¡dÓN øe ¿hõéæj äGƒæ≤c hCG º¡fGRhCG πªëd äÉHô©c hCG
,áë°üdÉH ™°ûJ ∂fEÉa ájôëH »°ûJ ábÉW ÜÉ°ùæJ ÉeóæY ,ºgOÉ°ùLCG áMÉÑà°SG ≈dEG IOÉY ¢SÉædG π«ªjh .ájƒ«ëdG º¡ØFÉXh
∑QÉJhCGh ∂JÓ°†Y ∂dòch ¬àfhôe ≈∏Y ∑ó∏L ßaÉëjh .´ÉLhC’Gh Ω’B’ÉH ¿hô©°ûj ÉeóæY ’EG É¡«dEG ¿ƒàØà∏j ’h
ø«jGô°ûdGh ,áéæ°ûàªdG äÓ°†©dG ¿EG .ájƒeódG ∂à«YhCGh ∂à£HQCGh .»°ûJ ábÉW π≤M πÑ≤à°ùj …òdG “»FGƒ¡dG” ƒg ∑ó°ùL ¿EG
¿CG ≈∏Y πF’O É¡∏c ±ÉédG ó∏édGh ,á°û¡dG Ωɶ©dGh ,áÑ∏°üàªdG ∂àbÉW π≤ëH ™aóà°S ∂fEÉa Ée á≤jô£H ∂YGQP äOóe ¿EÉa
∂ª°ùL ∫ƒM »©«Ñ£dG É¡≤aóJ ¿CGh äôã©ÑJ ób ∂jód »°ûJ ábÉW ôKDƒJ ¿CG ɡ浪j Iô«¨°üdG IAɪjE’G √òg πãe ≈àMh .Ée √ÉéJÉH
ø°ùM ø«Ñààd )á«dÉàdG áëØ°üdG ô¶fG( ∑ó∏L áfhôe ôÑàNG .≥«YCG ób πãe á«bô°ûdG äÉæjôªàdG ¢†©H ¿EG .¬H ¢ùëJh ¬«a ôµØJ ɪ«a ábôH
.∂dÓN øe »°ûJ ábÉW ≥aóJ ƒëædG Gòg ≈∏Y É¡©°SƒJh »°ûJ ábÉW π≤æJ ÉZƒ«dGh »°ûJ …ÉàdG
ôãcCG ¿ÉjôL ≈∏Y ™é°ûJ »àdG äÉ«©°VƒdG øe á∏ªL ∫ÓN øe

12. ∞WGƒ©dGh »°ûJ ábÉW
k
ºjób ≥jó°U ájDhQ hCG ¢ùª°ûdG ´ƒ∏W øe ÉfÉ«MCG »JCÉJ »àdG iôNC’G ™e ÉfOƒLh å∏ãe πªµJ »àdG ÉæØWGƒY ∫ÓN øe ±sô©f ÉæfEG
.ágõf »a êhôîdG hCG ,¬àjDhQ ™bƒàJ ºd »°†Øjo ¿CG ≈dEG √ô¨°U »a AôªdG ´õæj PEG .ÉfOÉ°ùLCGh Éædƒ≤Y
≈∏Y …ƒàëJ É¡fC’ äÓµ°ûe áJƒÑµªdG ∞WGƒ©dG ÖÑ°ùJ ¢ùëj Ée ≈∏Y ôÑcCG áHÉbQ ≥Ñ£j âbƒdG Qhôe ™e øµdh ,√ôFGô°ùH
π≤àæJ »°ûJ ábÉW ´óJ ¿CG º¡ªdG øe ¿EÉa ∂dòd ,á°ù«ÑM »°ûJ ábÉW AôªdG íÑ°üj ÉeóæY ≈àM äGô««¨à∏d á°VôY »°ûJ ábÉW ≈≤ÑJh ¬H
.ájôëH k
Ée ¿ÉYô°Sh .á«LQÉîdG ábÉ£dG ™e É¡∏YÉØàd É©ÑJ ∂dPh ,kGó°TGQ
äGô«KCÉà∏d á°Vô©ªdGh ,ô««¨à∏d á∏HÉ≤dG ôYÉ°ûªdG »a ∂dP ôKDƒj
∑ó∏L áfhôe ôÑàNG
øMGh ∑ô¡X ≈∏Y ≥∏à°SG
p p
∂«eób Ö∏LG .∂«àÑcQ 3
∑ój ™aOGh ,∂«aOQ ≈dEG
ióe øe ∑ó∏L IOƒL ø«ÑàJ
ábÉW ¿ÉjôL ¿EG .¬àfƒ«dh ¬àfhôe
ó∏édG áë°Uh ájôëH »°ûJ
øªjC’G ∂©∏°V âëJ ≈檫dG .¿É£HGôàe
»µd (…Qó°üdG ¢üØ≤dG πØ°SCG)
äóLh ¿EÉa .∑óÑc åëà°ùJ
¢ù«dh Ö∏°üàe óѵdÉa ,áehÉ≤e
.Ió«L ∫ÉM »a
k
å«ëH É©e ∂jój ™°V
áMGôdG ≈∏Y áMGôdG ≥Ñ£æJ 1
,™HÉ°UC’G ≈∏Y ™HÉ°UC’Gh
∂jój »àMGQ ø«H óYÉH ºK
AÉ≤HE’G ™e ´É£à°ùªdG Qób
¿EÉa .á≤°UÓàe ∂©HÉ°UCG ≈∏Y
∂jój »àMGQ »æëJ ¿CG â©£à°SG
»a ∑ó∏L ¿EÉa áLQO 90 ájhGõH
.RÉàªe ™°Vh
¢SÉædG º¶©e óæY ájhGõdG ìhGôàJ
.áLQO 75h 46 ø«H
øe Iô«¨°U á©£b ô°üMG
ø«H ∑óYÉ°S ≈∏YCG ó∏L 2
,iôNC’G ∂©HÉ°UCGh ∂eÉ¡HEG
.É¡àfhôe ôÑàîJ »µd Égó°Th
11

13. 12
è¡æªdG Gòg Ωóîà°ùJ ∞«c
ɪ¡Ø°U πNO øe πc ™«é°ûJ ≈∏Y GhÉ°ùghCG êQƒLh »°Tƒc ƒ«°û«e :¿É«fÉHÉ«dG …ÉHQóe OÉàYG
.π°†aCGh iƒbCG kÉ°UÉî°TCG GƒëÑ°ü«d á≤jô£c ,Ió°ûdG ä’ÉM »a ≈àM äÉÑ≤©∏d …ó°üàdG ≈∏Y
¿CG äÉHƒ©°üdG ≈∏Y Ö∏¨àdG »a ¢SÉædG IóYÉ°ùe »a É¡à«°†eCG »àdG äGƒæ°ùdG »æàª∏Y óbh
≈∏Y ¬°ùØf …ô°ûÑdG ¢ùæédG Qƒ£J óªà©j ɪHQh .IÉ«ëdG äÓµ°ûªd …ôë°S êÓY ∑Éæg ¢ù«d
á«∏NGódG ∑OQGƒe ᫪æJ ƒg ∫hC’G ∂aóg ¿ƒµj ¿CG Öéj .¬«∏Y Ö∏¨àdG ºK óëJ ≈dEG AÉ≤JQ’G
q
äGQÉ¡ªdG º∏©J ≥jôW øY ∂JÉ«M »a ¬≤«≤ëJ ∂浪j Ée ≈°übCG ≥«≤ëàd É¡«dEG êÉàëJ »àdG
∂JÉ«M •ÉªfCG ô«¨Jh äÉÑ≤©dGh õLGƒëdG º£ëJ ¿CG »g IôµØdG .kÉMÉéf ôãcCG ∂∏©éd áeRÓdG
.»°VɪdG »a ìÉéædG ¬Lh »a ∞≤J âfÉc »àdG
§¨°†dG :ø«æ°ùdG ôÑY Ió«Øe É¡JóLh »àdG »°ûJ ábÉW øjQɪJ ≈∏Y è¡æªdG Gòg óªà©j
õcGôe IôjÉ©e ,…ƒ°T ≠æ«ØdG ,áeÉéëdG ,≠fƒZ »°ûàdG ,»°ûJ …ÉàdG ,ƒ°ùJÉ«°ûdG ,»µjôdG ,…ójC’ÉH
∑ôa ,ábÉ£dG äGQÉ°ùe ójóªJ ,¢ùØæàdG ,πeCÉàdG ,»µdG ,º°ùédG IGPÉëe ,)GôcÉ°ûdG( ábÉ£dG
q
√òg kÓYÉL ,áWÉ°ùÑH á«eƒ«dG IÉ«ëdG »a äÉ°SQɪªdG √òg ™«ªL ∑ô°ûJ ¿CG øµªjh .ó∏édG
á≤∏©àe hCG á«FÉjõ«a äÓµ°ûe ™e πeÉ©àJ ∂fƒc øY ô¶ædG ±ô°üH Iƒ≤dG ≈¡àæe »a áHQÉ≤ªdG
.∞WGƒ©dÉH
ábÉW ,π≤©dGh »°ûJ ábÉW ,»°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG :∫ƒ°üa á©HQCG è¡æªdG Gòg »a óLƒjh
π≤©dG hCG ó°ùédG »a AGƒ°S ∂à∏µ°ûe ¿Éµe ¿Éc ɪæjCGh .∞WGƒ©dGh »°ûJ ábÉW ,ó°ùédGh »°ûJ
»µ∏a .á«dƒª°T ôãcCG ∂àHQÉ≤e ¿ƒµJ »µd π°üa πc øe πbC’G ≈∏Y kGóMGh kÉæjôªJ ™ÑJG ìhôdG hCG
πeCÉàdGh ,º°ùédG ≈∏Y …ójC’ÉH §¨°†dG Ωóîà°ùJ ¿CG ∂浪j »FÉjõ«a ìÉ«JQG ΩóY ádÉM ∞£∏J
õcGôe IôjÉ©eh ,ìÉ«JQ’G ΩóY øe ádÉëdG √òg ≈∏Y ∂jód »°ûJ ábÉW õ«côJ ≈∏Y ∂JóYÉ°ùªd
.á«Ñ∏°ùdG ôYÉ°ûªdG ôjôëàd )GôcÉ°ûdG( ábÉ£dG
»côëdG »°ùëdG º∏©dGh ø¡µàdG
á«côM á«°ùM äÉæjôªJ ΩGóîà°SG ∂浪j ,∂dP øe ’óH k øe »≤àæJh ∂°ùØf ¥ÉªYCG ≈dEG πNóJ »µd ø¡µàdG ™ÑJG
¬æe Ö∏WG .∂jô°T ™e πªYGh )43h 42 ø«àëØ°üdG ≈dEG ô¶fG( ÉgóéJ »àdG ∂∏J è¡æªdG Gòg »a IOƒLƒªdG »°ûJ äÉæjôªJ
¬YOh ,iôNC’G ƒ∏J IóMGh ∂ª°ùL ≈∏Y ¥GQhC’G ™°†j ¿CG ábQh 29 ôàNGh Ö©∏dG ¥GQhCG øe áYƒªée òN .∑óæY á«dÉãe
áeó≤e ≈∏Y ¥GQhC’G ™°†j ∂µjô°T π©LG .∂∏©a IOQ ôÑàîj ,38 :É¡æe πc πNGóH á«dÉàdG OGóYC’G øe kGóMGh ÖàcGh ,É¡æe
πFÉ°ùª∏d ∑Qó°U ≈∏Yh ,á«∏≤Y äÓµ°ûe πM äOQCG ¿EG ∂°SCGQ ,92 ,86 ,84 ,80 ,76 ,72 ,68 ,64 ,62 ,58 ,54 ,50
.ájó°ùédG ä’ÓàYÓd ∂Jó©e ≈∏Yh ,)ôYÉ°ûªdG( á«ØWÉ©dG ,130 ,124 ,120 ,116 ,112 ,108 ,104 ,100 ,96
hCG á∏«Ä°V É¡gÉéJ ∂∏©a IOQ ¿ƒµJ »àdG ¥GQhC’G πgÉéJ πc πHÉ≤j .154 ,150 ,146 ,144 ,140 ,136 ,132
ºb .∂æe ájƒb áHÉéà°SG ódƒJ »àdG ∂∏J ≈∏Y õcQh .áehó©e .è¡æªdG Gòg äÉëØ°U øe áëØ°U ºbQ OGóYC’G √òg øe OóY
.äÉëØ°üdG ∂∏J »a áMôà≤ªdG ᣰûfC’ÉH »a √Qƒ£J ¿CG ójôJ A»°T ≈∏Y õcQ ,Ö©∏dG ¥GQhCG §∏îJ ¿CG ó©Hh
É¡«∏Y ܃൪dG Oó©dG ≈dEG ô¶fG ºK ,É¡Ñ∏bGh ,ábQh ôàNG .∂°ùØf
.Oó©dG Gòg ™e É¡ªbQ ≥HÉ£àj »àdG áëØ°üdG ≈dEG π≤àfGh

14. ∂jód »°ûJ ábÉW äÉLÉM »a πeCÉàdG
á°†jô©dG •ƒ£îdG ™°Vh ≈∏Y ΩÉ¡ªdG √òg ∑óYÉ°ùà°S .è¡æªdG Gòg ΩGóîà°SG ≈dEG ∂d ™Lôªc á«dÉàdG çÓãdG πeCÉàdG ΩÉ¡e Ωóîà°SG
᪶àæe äÓjó©àH ΩÉ«≤dG ≈∏Y äGòdG QÉÑàNG øe è¡ædG Gòg ∂©é°û«°Sh .É¡«∏Y πª©J ¿CG ≈dEG êÉàëJ »àdG ∂JÉ«M øe äÉMÉ°ùª∏d
.IÉ«ëdG »a ∂eó≤J ™e ô«¨àà°S É¡≤«≤ëàd ∂∏FÉ°Shh ∂JÉjÉZ ¿C’ ∂dPh ,É¡°SQɪJ »àdG πeCÉàdG øjQɪJ ≈∏Y
1
»àdG ∂à«°üî°T »a á«MÉàتdG äÉMÉ°ùªdG hCG ∂«a Iƒ≤dG øeɵe ¢Vô©à°SGh ,∂auô©j …òdG Ée ,âfCG øe »a πeCÉJ
2
.Iƒb QOÉ°üe Égó©J
á«MÉàتdG •É≤ædG ÖàcG .É¡dÓN π©ØJ ¿CG ójôJ GPÉeh ∂JÉ«M »a »°†ªJ ¿CG ójôJ øjCG – íÑ°üJ ¿CG ójôJ ɪ«a πeCÉJ
.∂ægP »a ≥∏©J »àdG
3
ôjƒ£àdG ≈dEG êÉàëà°S »àdG ∂æe AGõLC’G ∂∏J ≈∏Y kGõcôe ,(ióªdG Ió«©Hh ájQƒØdG) ∂aGógCÉH ∂Jƒb •É≤f πHÉb
k
.∂eõ∏j GPÉe ,ójôJ GPÉe ,âfCG øe :Óãe .√òg ∂à∏MQ »a ∑óYÉ°ùJ »µd
ÜÉ°ùM ≈∏Y ᣰûfC’G øe áæ«©e ´GƒfCG QÉ«àNG »a √ÓYCG OóëªdG è¡ædG Gòg ∑óYÉ°ùj ¿CG øµªj
ágGóH ôãcC’G •ÉÑJQ’G ¿CG kɪFGO ôcòJ .á«°üî°ûdG ∂Jɪ°Sh ∂JÉLÉM ∂«∏Y »∏ªJ ɪc iôNCG
k
ÜGô£°VG ¿CÉ°T ∞©°†jh ,Óãe πeCÉàdÉH …ó°ùL ∫ÓàYG ≈Ø°ûj ó≤a .IóFÉa ôãcC’G ¿ƒµj ’ ób
è¡æªdG Gòg ¢ü°üîJ »µd äGòdG QÉÑàNG øe è¡ædG Gò¡H πªYG .ájó°ùédG øjQɪàdÉH »ØWÉY
k
ôàNG ºK ;√ô«Z øe ôãcCG ∑ó«Øj ób èFÉàædG øe ´ƒf …CG »a ôsµØJ ,’hCG :∑ÉjEGh ΩAÓàj ɪH
ó©Hh .±GógC’G √òg ƃ∏H ≈∏Y ∑óYÉ°ù«°S Gògh ,π°üa πc øe kGóMGh ᣰûfC’G øe áYƒªée
¿EÉa ;äGô««¨J ájCG πé°Sh ∂ª¡J »àdG πFÉ°ùªdG ≈∏Y ,ᣰûfC’G √òg QÉKBG ™LGQ ,™«HÉ°SCG á©°†H
øe iôNCG áØ«dƒJ ôàNÉa kÉÄ«£H Ωó≤àdG ¿Éc ¿EG ÉeCG ,¬°ùØf ∫GƒæªdG ≈∏Y ™HÉàa kÉeó≤J ≥≤ëJ âæc
.∫ƒ°üØdG øe π°üa πc øe äÉæjôªàdG
±É°ûàc’G IójóL iƒb ∂°ùØæd Ö∏éJ »µd á«©«Ñ£dG ∂JÉ«M »a äÉæjôªàdG √òg ¢SQÉe
.ôcòj ó¡L ÓHh
13

15. 14
»°ûJ ábÉW ≥«Ñ£J
≈∏Y á«dƒª°ûdG øjQɪàdG √òg øe …CG ≥«Ñ£J ¿EÉa ,É¡∏c AÉ«°TC’G AGQh øªµJ »°ûJ ábÉW âfÉc ɪd ≠fƒZ »°ûJ ≈∏Y ∂∏ªY ¿EG
AÉØ°üdGh ájƒ«ëdG ᪡ªdG äÉMÉ°ùªdG ¢†©H ¢ûbÉææ°S »∏j ɪ«a .Ió«L èFÉàf »£©«°S ∂JÉ«M ∂H á°UÉîdG
ábÉ£H á°UÉîdG ájƒ≤àdG äÉ«æ≤J …CG ∞°üæ°Sh ¢ùæédGh äÉbÓ©dG ,π≤©dGh ó°ùédG ,»ægòdG ™°Sƒjh ∂JÉcôëJ Qôëj
.GPɪdh á∏°†ØªdG »g »°ûJ ™e πª©dG ≈∏Y ∂JQób
IôjÉ©eh »°ùæédG •ÉÑJQ’Gh »µjQh »µdGh »°ûJ …ÉJh º°ùédG IGPÉëeh ƒ°ùJÉ«°T äÉ«æ≤J ¿EG
q ábÉW øe á«côëdG ÖfGƒédG
âæc ¿EGh .∂jô°T hCG ≥jó°U ™e É¡H πª©dG π°†Øj äÉ«æ≤J É¡∏c »g )GôcÉ°ûdG( ábÉ£dG õcGôe .»°ûJ
äÉ«æ≤J »g ≠fƒZ »°ûJh πeCÉàdGh ¢ùØæàdG øjQɪJh ó∏édG ∑ôa ¿EÉa ∑OôتH ¿ôªàdG π°†ØJ
.ÜÉàµdG »a kÉ≤M’ π«°UÉØàdG √òg »£¨æ°S .∂dòd á«dÉãe
»ægòdG AÉØ°üdGh ájƒ«ëdG
ºK øeh ábÉ£dG √òg QGó≤e OóëJ »LQÉîdG ºdÉ©dG øe »°ûJ ábÉW ¢UÉ°üàeG ≈∏Y ∂JQób ¿EG
§¨°†dGh ,íjôªdG ΩƒædGh ,É¡H ¢ùØæàJ »àdG á≤jô£dGh ,¬∏cCÉJ …òdG ΩÉ©£dÉa .∑óæY -ájƒ«ëdG
.kÉbQÉa çóëJ AÉ«°TCG É¡∏c ,¢ùHÓªdG QÉ«àNG ø°ùM ≈àMh ,»dõæªdG …ƒ°T ≠æ«ØdGh ,øjó«dÉH
ó∏édG ∑ôa ≥jôW øY É¡àcôM ≈∏Y ßaÉëJ ¿CG »¨Ñæj IójóL »°ûJ ábÉW ¢üàªJ ɪdÉMh
IócGôdG »°ûJ øe ≥ªYCG á≤ÑW QôëJ »µdh .ΩɶàfÉH ƒ°ùJÉ«°T ∂«dóJh ábÉ£dG äGQÉ°ùe ójóªJh
.πeCÉàdGh AÉæ¨dGh )GôcÉ°ûdG( ábÉ£dG õcGôe IôjÉ©e ΩGóîà°SG ∫hÉM ∂∏NGóH
âHô£°VG ¿EGh .π¡°SCG »ægòdG AÉØ°üdG ƃ∏H ¿ƒµj kÉ«HÉ«°ùfG »°ûJ ≥aóJ ¿ƒµj ÉeóæY
πµ°T ≈∏Y õLGƒëdG øe ´ƒædG Gòg Üôéf Éæ∏ch .∑ô«µØJ •ÉªfCG ¢Tƒ°ûà°ùa ∂jód »°ûJ ábÉW
.õ«côàdG ∂«∏Y Ö©°üdG øe íÑ°üj ∂jód »°ûJ ábÉW ôã©ÑàJ ÉeóæY .»°ùØf ó°T
π≤©dGh ó°ùédG
»a »°ûJ ábÉW »a ¢ü≤f hCG ¢†FÉa øY ᫪°ùédG Ω’B’Gh ´ÉLhC’G øe ójó©dG ºéæj
≈∏Y á∏FÉg áæeÉc IQób É¡d ¿EÉa á«M á«∏N πc …ò¨J »°ûJ ábÉW âfÉc ɪdh .ø«©e ™°Vƒe
ábÉ£H ∑ó°ùL ôª¨à°S á«HÉéjE’G äÓ«îàdÉH âfôàbG Ée GPEG ¢ùØæàdG äÉ«æ≤J ¿EG ;AÉØ°ûdG
,»°ûJ …ÉàdGh …ójC’ÉH §¨°†dGh »µdGh ƒ°ùJÉ«°T øe πc ∂æ«©jh .á«HÉéjEG á«ØWÉY
q
»°ûJ ábÉW åëJ ¿CG ≈∏Y »µjôdGh º°ùédG IGPÉëeh ,ó∏édG ∑ôah ,≠fƒZ »°ûàdGh
.ácôëdG ≈∏Y ∂ª°ùL ∫ƒM A§ÑH ∑ôëàJ »àdG
,áªdDƒªdG ¢ù«°SÉMC’G øe QôëàdG ≈∏Y ™é°ûj »°ûJ ábÉW ácôM ô«°ù«J ¿EG
øµªjh .á∏jƒW Ióªd áæ«©e ¢ù«°SÉMCÉH ∂°ùªàdG øe á«ØWÉ©dG Ωƒª¡dG »JCÉJh
ôKDƒJ ¿CG ôYòdGh ≥∏≤dGh ±ƒîdGh Iô«¨dGh •ÉÑME’Gh Ö°†¨dÉc :ájƒ≤dG ôYÉ°ûª∏d
,∂∏NGóH »°ûJ ábÉW ≈∏Y áØ«æY äGô«¨J IQÉKEG ≥jôW øY kÉ«HÉéjEG kGô«KCÉJ ∂«a
óbh .É¡µjôëJh AÉ«°TC’G á∏î∏Nh AGƒ¡dG ∞«¶æàd ¢VQC’G ≈∏Y ôªJ áØ°UÉ©dÉc

16. ¢UôØc É¡«dEG ô¶ææd .ôNB’ âbh øe Ió«Øe äÉfGQƒãdG √òg πãe ¿ƒµJ
.äGòdG ø«°ùëàd
Ée ≥jôW øY Ió«Øe »°ûJ ábÉW ¢üàªJ ¿CG ∂浪j kÉ°†jCG
ô«Z áLRÉ£dG ᪩WC’ÉH »æ¨dG »FGò¨dG Ωɶæ∏d øµª«a .πcCÉJ
QÉ°†îdGh íª≤dGh äÉjRƒédGh äÉ«dƒ≤ÑdGh ܃ÑëdÉc á©æ°üªdG
.»°ûJ ábÉW øe á«ë°U á°üëH ∑Ohõj ¿CG ¬cGƒØdGh áLRÉ£dG
¢ùæédGh äÉbÓ©dG
n
.¢UÉî°TC’G ø«H πÑ≤à°ùJh §≤°ùoJh ,QGôªà°SÉH ∑QÉ°ûJ ábÉ£dG ¿EG
n
ø«H ábÉ£dG √òg ≥aóJ ¬fCÉH »YɪàL’G πYÉØàdG ô«°ùØJ øµªjh
.äÉYɪédGh äÉ©ªàéªdG øjƒµJ ≈dEG Oƒ≤j …òdG ¢SÉædG
IójóL äÉbGó°U Ö°ùc »a áHƒ©°U »fÉ©J âæc GPEG
á«Ø«c º∏©àH ÖZôJ ó≤a ∂JÉbGó°U ≈∏Y á¶aÉëªdG hCG
∂à«°üî°T øY ôÑ©J ¥ô£H ∂jód »°ûJ ábÉW •É≤°SEG
.∞dBÉàH øjôNB’G ábÉW ¢UÉ°üàeG á«Ø«ch ,kÉ«HÉéjEG kGô«Ñ©J
IQGOEGh ,»°ûJ …ÉJ á°SQɪeh ,ôNBG ¢üî°T ™e äÉæjôªàdÉH ΩÉ«≤dG ¿EG
øe ´ƒædG Gòg ≈∏Y ÖjQóà∏d ≥FGôW É¡∏c »g »µjQ RÉéfEGh ,ƒ°ùJÉ«°T
.πYÉØàdG
kÉéeO ábÉ£dG èeO á«Ø«c º∏©J ¿EGh .º¡H á°UÉN ábÉW ¢SÉædG ø«H ácGô°ûdG ódƒJ Ée kÉÑdÉZ
∂°SÉ°ùMEGh ∂cƒ∏°Sh ∑ô«µØJ á«Ø«c √òg ábÓ©dG ábÉW ô«¨J .í°UCG äÉbÓY ódƒj kÉ«HÉéjEG
¥ƒ©Jh ,É¡æe ¢ü∏îàdG Ö©°üdG øe íÑ°üj á≤ãdG ΩóYh ∫ɵJ’G CGóÑj ɪdÉMh .∂µjô°T OƒLƒH
∂jô°T ™e πª©dG ƒëf ≈∏Y É¡«∏J »àdG ≈dEG ábÓY øe á«Ñ∏°ùdG ábÉ£dG √òg π≤àæJ kÉfÉ«MCG .Ió«©°ùdG ábÓ©dG ô«°S
»°ûJ …ÉJ äÉcôM ∂ª∏©J .Qôµàe
∂µjô°T øe òNCÉJh »£©J ¿CG ¬æY èàæjh ôNBÓd »°ûJ ábÉW ™e ábÉ£dG èeód ájƒb á≤jôW ƒg áØWÉ©dÉH êhõªªdG ¢ùæédG
IóFÉa ≥«≤ëàd ¿Óª©J ɪµfC’ ábÉ£H OóéàJh ∂jód GôcÉ°T §°ûæà°S .ɪµ«àbÉW »∏≤M øe πc øe ábÉ£dG ¢†©H »a ∫OÉÑJ
á≤ãdG ≈∏Y á«æÑe ácôà°ûe ábÉ£dG õcGôe IôjÉ©eh ,∂«dóàdG ÜôL AÉ°VQEG ôãcCG á«°ùæL IÉ«M ≥«≤ëàdh .IójóL »°ûJ
ádOÉÑàªdG …ƒ°T ≠æ«a äÉ«æ≤J ≥«Ñ£Jh ,ábÉ£dG äGQÉ°ùe ójóªJh ,á«°ùæédG á∏°üdG ∫ÓN øe )GôcÉ°ûdG(
.ΩƒædG áaôZ »a
15

18. ±É°ûµà°SG
»°ûJ ábÉW
Éæe Oôa πc IQób πµ°ûJh ,¿ƒµdG »a A»°T πc øe »°ûJ ábÉW å©ÑæJ
»µjQh …ƒ°T ≠æ«a πãe ¥ô°ûdG »a äÉLÓ©dG ¢SÉ°SCG Égô«î°ùJ ≈∏Y
∂æuµª«°S .»µdGh …ójC’ÉH §¨°†dGh ≠fƒZ »°ûJh ƒ°ùJÉ«°Th »°ûJ …ÉJh
q
á«fƒµdG Iƒ≤dG √òg ô«î°ùJh IôjÉ©e øe ɡ૵«fɵ«eh »°ûJ ôgƒL º¡a
∫ƒM ¬∏c π°üØdG Gòg Qƒëªàjh .»ØWÉYh …ó°ùLh »∏≤Y ¿RGƒJ ƃ∏Ñd
,∂jód á«∏NGódG »°ûJ ábÉW ≈dEG π°üJ ¿CG º∏©J .ábÉ£dG √òg ±É°ûµà°SG
»°ûJ ábÉW øY Ö≤æJ ¿CGh ,øjôNB’G iód ábÉ£dG π≤ëH ¢ùëJ ¿CGh
∂°ùØf ∞dƒJ ¿CGh ,ábÉ£dG •É≤f ™°VGƒe OóëJ ¿CGh ,¢VQC’G øe áã©ÑæªdG
∑Éæg ,∂dP ≈∏Y IhÓYh .ôNBG ¢üî°T ∞WGƒYh QɵaCG ≈dEG π°üJ »µd
.ƒ°ùJÉ«°T ∂«dóàH Ωƒ≤J ∞«c ∂jQCÉ°S »æfCG »g iôNCG Iõ«e

19. »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG 18
»°ûJ ábÉW ÇOÉÑe
p
ºdÉ©dG ´ôàNG 1937 ΩÉY »a .É¡t©°ûojh »°ûJ ábÉW ¬bôàîJ ¿ƒµdG »a A»°T πc ¿CG ó≤àYCG
,AÉ«°TC’G ∫ƒM ádÉ¡dG ¬Ñ°ûj Ée èàæJ ôjƒ°üJ ádBG )1980-1900( ¿É«dô«c ¿ƒ«ª«°S »°ShôdG
.¿GƒdC’G Oó©àe kÉjRÉZ kÉÑ¡d ¬Ñ°ûJ ádÉ¡dG √ògh
™bGƒdG »a »gh IÉ«ëdG Iƒb øe kÉYƒf πãªJ AÉ«°TC’ÉH ᣫëªdG ádÉ¡dG √òg ¿CÉH ó≤àYG óbh
k
GPEG ,Óãªa .á°ûgóe ádƒ¡°ùH ô«¨àj ¿CG ¬æµªj …òdGh ,A»°ûdG Gò¡H ¢UÉîdG »°ûJ ábÉW π≤M
øY kGóL áØ∏àîe ábÉ£dG π≤ëd IQƒ°U ∂dP ódƒ«°ùa ᫪«ªëH ôNB’G ɪgóMCG ¿É°üî°T πsÑb
»©«Ñ£dG ºdÉ©dG ≈dEG IôgɶdG √òg Öë°ùæJh .ÖæL ≈dEG kÉÑæL Ahó¡H ¿É°ù∏éj ɪgh ɪ¡JQƒ°U
…òdG ÆGôØdG ¿É«dô«c á≤jôW ΩGóîà°SÉH Qƒ°üJ ºK ,áàÑf øe ábQh § p≤°ùoJ ¿CG ∂浪«a .kÉ°†jCG
.ábQƒdG πµ°T ≈∏Y ádÉg iôJ »µd ábQƒdG √òg ¬côàJ
äÉHÉLEG ¬«a ¢ù«d ºdÉY ∫ƒÑ≤H º∏©dG CGóH ó≤a ,áªFÉb á≤«°†dG ô«µØàdG äÉ«é¡æe ó©J ºd
GƒÑ°ùëj ¿CG º¡æµªj πH ,“ócDƒe” ¬fCG A»°T øY ¿ƒMô°üj ¿hô°UÉ©ªdG Aɪ∏©dG ó©j º∏a .áàHÉK
,Ωƒj äGP ó≤à©f Éæc ɪc ¢†«HC’Gh Oƒ°SC’G ≈∏Y kGô°üà≤e ÉæªdÉY ó©j ºd .A»°T çhóM ∫ɪàMG
᫪∏©dG äÉaÉ°ûàc’G Ωó≤J ™eh .áªFÉY áØ°ù∏a GhQƒWh Gòg ø«≤«dG ΩóY AÉeó≤dG ¢ùªd óbh ¿É«dô«c ôjƒ°üJ
.á°ûgó∏d ô«ãe πµ°ûH áÑ°SÉæe »°ûJ πãe äÉjô¶ædG √òg ¢†©H ¿CG ô¡¶j ôjƒ°üàdG á«æ≤J ¢ù«≤J
Iƒb õ«côJ »FÉHô¡µdG
á«°üî°ûdG »°ûJ ábÉW »a (»°ûJ ábÉW πãe) IÉ«ëdG
∂jód á«LQÉîdGh á«∏NGódG »°ûJ ábÉW ¿EG ,…OÉ≤àYG »a á«ëdG äÉæFɵdG
∑ó°ùL ∫ƒM ádÉ¡dG ¬Ñ°ûj çÉ©ÑfG »gh ∂àdÉg kÉ©e ¿Óµ°ûJ
á≤«bôdG IÉ«ëdG ábÉW ¢ùµ©«d ¿GƒdC’G Oó©àe ègƒc ÇóàÑj
ºdÉ©dG ™e É¡H πYÉØàJ »àdG á≤jô£dG É¡fEG .ó°ùédG Gòg øª°V
.á°SOÉ°ùdG á°SÉëdG kÉfÉ«MCG ≈ª°ùj Ée »gh ∂H §«ëªdG

20. »°ûJ ábÉW øe áØ∏àîªdG ´GƒfC’G
É¡H ¢ùëJh ôµØJ »àdG á≤jô£dG »a ôKDƒJ ¿CG ∂dòd ɡ浪jh ,Iô«¨àe äɪ°S ∂dƒM øeh ∂∏NGO »a IOƒLƒªdG »°ûJ ábÉW ∂∏àªJ
k
ø«Hh ,π«∏dG ≈dEG QÉ¡ædG øe π≤àæJ »gh ,≥aóJh ΩƒY ádÉM »a ɪFGO »g ᣫëªdG »°ûJ ábÉW ¿EG .áæ«©e äÉbhCG »a Ée ƒëf ≈∏Y
á≤jô£dG »a ¿GôKDƒJ É¡H ¢ùØæàJ »àdG á≤jô£dGh ∂Ñ∏b É¡H ¥ój »àdG á≤jô£dG ¿EÉa ∂dòch .áØ∏àîªdG á«NÉæªdG ±hô¶dG »ah ,∫ƒ°üØdG
.ɪ¡JGQhO »a ¿É«°†ªJ ɪgh iôNC’ÉH ɪgGóMEG á«LQÉîdGh á«∏NGódG »°ûJ ábÉW ôKDƒJh .á«∏NGódG ∂àbÉW É¡«a ≥aóàJ »àdG
Iôã©Ñàe/áØãµe
∂dP øY èàæj kGóL Iôã©Ñàe ∂jód »°ûJ ábÉW ¿ƒµJ ÉeóæY AGõLCG »a ¢ùÑëæJ hCG »°ûJ ábÉW (∞ãµàJ) §¨°†æJ ÉeóæY
∫ÓëfÉH ô©°ûJh CÉaóJ »µd ´QÉ°üà°S .QƒàØdGh ÆGôØdÉH Qƒ©°T .ôJƒàdG hCG ,OÉ¡LE’ÉH AGõLC’G √òg ô©°ûJ ó°ùédG øe áæ«©e
ô©°ûJ ó≤a ∂jód IÉ«ëdG ábÉW OóÑàJ ÉeóæY .∂«∏LQ »a k
∂°SCGQ ¿CÉH ¢ùëJ ∂∏©éJ ¢SCGQ Ω’BÉH Óãe ÜÉ°üJ óbh
øjòdG ¢UÉî°TC’G .∑É¡fE’Gh »ØWÉ©dG ÆGôØdGh ,•ÉÑME’ÉH ™e »°ûJ ábÉW •É¨°†fÉH ¢SÉ°ùME’G ≥aGôàjh .ôéØæj Oɵj
»°ûJ ábÉW äÉjƒà°ùe ¿ƒµJ Iôã©Ñàe º¡jód »°ûJ ábÉW ¿ƒµJ hCG Ö°†¨dG hCG »°ùØædG ó°ûdÉH Éæ°SÉ°ùMEG hCG ƒédG §¨°V ´ÉØJQG
.ºgô«Z øe ábÉ£dG ¿ƒ°ùªà∏j ∂dòd ºgh ¢†ØNCG º¡jód .êÉ«àg’G
IócGQh áÄ«£H/áHô£°†eh á©jô°S
∑ô©°ûJ ¿CG øµªj ∂dòHh ,áYô°ùH »°ûJ ábÉW π≤àæJ ¿CG øµªj á櫵°ùdÉH ∑Qƒ©°T ¿ƒµj ,A§ÑH ∂jód »°ûJ ábÉW ∑ôëàJ ÉeóæY
ádhÉëe óéà°Sh .ájóYQ áØ°UÉY §°Sh »a â©bh ∂fCÉH É«ØWÉYk äÉWÉ°ûæ∏d á«∏bÉf ôãcCG á«∏NGódG ∂àdÉM ¿ƒµJh ,π¡°SCG Ahó¡dGh
»°ûJ ácôM ´ô°ùJ ¿CG ⣩à°SG GPEG π¡°SCG »ØWÉ©dG º«eôàdG ∂jód »°ûJ ábÉW âfÉc ¿EÉa ∂dP ™eh .äGòdG π«∏ëJh πeCÉàdÉc
k
»°ûJ ábÉW ,kÉeƒªY .á«Ñ∏°ùdG á«ØWÉ©dG ábÉ£dG ÉLQÉN ïØæJh øe QôëàdG Ö©°üdG øe á∏YÉL ócôà°S É¡fEÉa ójó°T A§ÑH π≤àæJ
ô©°ûJ ¿CG ∂«∏Y Ö©°üdG øe π©éJ áYô°ùH á≤aóàªdGh á°†FÉØdG k
Ée GPEG ïØdG »a ™≤J ¿CG É°†jCG øµªjh .Iôé°†ªdG ¢ù«°SÉMC’G
.»∏NGódG äÉÑãdGh QGô≤à°S’ÉH .∂dƒM øe ºdÉ©dÉH ∂dÉ°üJG ¢†ØîfG
á«dRÉæJ/ájóYÉ°üJ
AÉæKCG »ah AÉ°ùªdG »a ¢VÉØîf’G ≈dEG »°ûJ äÉjƒà°ùe π«ªJ ,ìÉÑ°üdG ∫ÓN º°ùédG »a ôÑcCG Iƒ≤H »°ûJ ábÉW óYÉ°üàJ
,á«∏ª©dGh ,á櫵°ùdÉH Qƒ©°ûdG ∂«∏Y π¡°ùj Gògh .∞jôîdG Qƒ©°ûdG ≈∏Y ∑óYÉ°ùj Gògh .™«HôdG AÉæKCG »a ¢üNC’ÉHh
øµdh .¢VQC’G ≈dEG Öë°ùæJ ∂àbÉW ¿C’ ¢VQC’G øe Üô≤dGh øY èàæj øµdh .¢ùØædÉH á≤ãdGh ¢SɪëdGh ,¢VÉ¡æà°S’ÉH
.kÉeGóbEG πbCG ∂∏©éJ ób ∂dP »a IOÉjõdG .π©a ¿hO ô«ÑµdG ∫ƒ≤dG ¬Ñ°ûj Ée óëdG øY óFGõdG óYÉ°üàdG
πNGódG ƒëf √ÉéJ’Gh AÉØNE’Gh OGOôà°S’G/êQÉîdG ƒëf √ÉéJ’Gh ´É©°TE’Gh §«∏°ùàdG
k
ábÉW ™°ûJ ÉMôa ô«£J ÉeóæY hCG ,IôeɨdG ∞WGƒ©dG äÉbhCG »a ábÉW ¢üàeG ,ø««∏NGódG Iƒ≤dGh õ«côàdG ó«dƒJ ójôJ ÉeóæY
¬H ô©°ûJ Ée ¢ùµ©J »µd êQÉîdG ≈dEG ∂jód á«∏NGódG »°ûJ ∂dòH â¨dÉH ¿EÉa .≥ªYCG ábÉ£H ô©°ûJ »µd ∂∏NGO ≈dEG »°ûJ
»dÉ©àdÉH ô©°ûà°ùa ´É©°TE’G Gòg •ôa ∫ÉM »ah .Iƒ≤H ¬£∏°ùJh »LQÉîdG ºdÉ©dG øY ∫É°üØf’G óM ƃ∏H »a ôWÉîà°ùa
.ôѵàdGh .kÉfRGƒàe ∂«≤ÑJ »àdG ∂H ᣫëªdG ábÉ£dGh
19 »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG

21. »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG 20
»°ûJ ábÉW ΩGóîà°SÉH êÓ©dG
øe ójó©dG Qƒ£J ,¥ô°ûdG »a »°ûJ ábÉW Ωƒ¡Øe É¡«a Ωóîà°SG »àdG äGƒæ°ùdG ±’BG ∫ÓN
äÉHQÉ≤ªdG √òg ¿EÉa øjQɪàdG Qó°üªd kÉ©ÑJ ábÉ£dG √òg Aɪ°SCG Oó©J ºZôHh .äÉLÓ©dG
É¡d ΩóbCÉ°S »àdG ≥FGô£dG πµ°ûJh .É¡°ùØf IôµØdG ≈∏Y kÉ«Ø«Xh á«æÑe áØ∏àîªdG á«LÓ©dG
≥FGô£dG √òg ¢†©H Ωóîà°ùJ ¿CG ∂浪jh .É¡£Ñ°Vh ∂àbÉW ô«î°ùàd AÉæÑdG áæ°ùM Ö«dÉ°SCG
πãe ôNB’G É¡°†©H ÉeCGh ;…ƒ°T ™æ«ah πeCÉàdGh ¢ùØæàdGh ≠fƒZ »°ûJh »°ûJ …ÉJ πãe ∑OôتH
.∂jô°T OƒLh Ö∏£à«a - ó°ùédG IGPÉëeh »µjQh ƒ°ùJÉ«°T
ábÉ£dG õcGôe IôjÉ©eh ÉZƒ«dG
É¡∏°†aCGh á«∏≤©dGh á«fɪ°ùédG äÉ°SQɪªdG ΩóbCG øe IóMGh …óæ¡dG π°UC’G äGP ÉZƒ«dG ó©J
¿EG .Iƒ≤H »°ûJ ábÉ£H ∫É°üJÓd πeCÉàdGh ácôëdGh ¢ùØæàdG äÉ«æ≤J ø«H ≥°ùæJ É¡fEG .»aÉ©à∏d
.äÉ°SQɪªdG »a »°SÉ°SCG ôeCG GôcÉ°ûdG ≈ª°ùJh º°ùédG »a á©Ñ°ùdG ábÉ£dG õcGôe IôjÉ©e
ábÉ£dG õcôe …CG( ∞ë≤dG GôcÉ°T øe ¬∏c “QÉ°ùªdG” ôÑY ¿RGƒàdG ≈dEG »°ûJ ábÉW êÉàëJh
≈dEG ,Aɪ°ùdG ábÉW øe )øë°ûoJ( É¡àbÉW óªà°ùJ ¿CG øµªj »àdG )¢SCGôdG ≈∏YCG »a OƒLƒªdG
n
.¢VQC’G øe ábÉ£dG ∫ÉÑ≤à°S’ ᪪°üªdG ¢ùæédG GôcÉ°T
õcGôe »a »°ûJ ≥aóJ √ÉéJG πjóÑJ ¿ƒ©«£à°ùj º¡fCG ¿ƒ«Zƒ«dG ó≤àYG ¿ÉeõdG ºjób »a
äÉ«©°VƒdG øe π°SÓ°S OÉ≤àY’G Gò¡d áé«àf GhQƒW óbh .ºgOÉ°ùLCG á«©°Vh Ö∏≤H º¡àbÉW
áë°üdG »a á°UÉîdG ɡ૪gCG É¡d áØ∏àîe AGõLCG »a áfƒ«∏dGh áfhôªdG ™aôJ »àdG )ÉfÉ°SCG(
ádÉ©a äÉ«©°VƒdG √òg .ábÉ£∏d OhóëªdG ô«Z ≥aóàdG õjõ©J ∫ÓN øe ∂dPh ,áeÉ©dG ájó°ùédG
AÉØ°U AôªdG íæªj ∂dP πch .áë«ë°U ¢ùØæJh πeCÉJ äÉ«æ≤J ™e ≥aGôàJ ÉeóæY óM ó©HCG ≈dEG
k
.º°ùédG äGƒæb ôÑY ájôëH á≤aóàªdG »°ûJ ábÉW §«°ûæJ ≥jôW øY kÉ«ægP
(GôcÉ°T) ábÉ£dG õcGôe »a ábÉ£dG QÉ°ùe
.π¡°SCG É¡æ«H »°ûJ ≥aóJ π©éj Gò¡a ÉjOƒªY IóMGh áeÉ≤à°SG ≈∏Y ∂jód ábÉ£dG õcGôeh âØbh GPEG
.áÑ°SÉæªdG á«©°VƒdG OÉéjEG ≈∏Y ∂æ«©J »µd IBGôe Ωóîà°SG

22. ?∂dòH ΩÉ«≤dG Éæe πc ™«£à°ùj πg
AÉØ°T ≈∏Y áæeÉc IQób ∂∏ªjh »°ûJ ábÉW ∂∏ªj ¢üî°T πc ¿EG
hCG …QɵàMG ∫ƒ°Uh …CG ∑Éæg ¢ù«dh .øjôNB’Gh ¬°ùØf
∫OÉÑJ ¿EG .IÉ«ëdÉH ᪩تdG ábÉ£dG √òg ≈dEG »FÉæãà°SG
á«LÓY á°ù∏L »a ∂µjô°T ø«Hh ∂æ«H »°ûJ ábÉW
áfQÉ≤e º¡Øàe ≥jó°U ™e áKOÉëe AGôLEÉH ¬Ñ°TCG ƒg
»a πsgDƒeh ÜsQóe ÖjôZ ¢üî°ûd ™aóJ ¿CÉH
.¬«a ¿ƒ©dG øY åëÑJ …òdG OóëªdG ∫ÉéªdG
Oôée √ôgƒéH ƒg Ée ,Gòg Éfô°üY »a
¬fCÉH ∞°Uƒj ø«°üî°T ø«H »©«ÑW ∫OÉÑJ
øe äGƒæ°S Ö∏£àj ∞∏µeh ó≤©e A»°T
áé«àf ¬æe AõL »a ∂dP AÉL óbh .ÖjQóàdG
ø«HsQóe Gƒfƒµ«d ø«HQóªdG ≈∏Y áeƒµëdG §¨°V
k
Ωƒª©∏d Ée ÉYƒf ájɪM øeDƒJ »µdh ,ø«∏gDƒeh
ƒg ójóL πªY ≥∏îd ôNBG AõL »ah ,ø«aQÉ©dG ô«Z
.¢SÉædG ÖjQóJ
Ö«dÉ°SCG ¢†©H »a IôÑîdG ÜÉ°ùàcG ó©H ∂fCG óéJ óbh
ôNBG ¢üî°T øe ¿ƒ©dG Ö∏£à°S è¡æªdG Gòg É¡eó≤j »àdG äGòdG IóYÉ°ùe
.ájóL á∏µ°ûe ∂jód ¿ƒµj ÉeóæY ’EG AGôÑîdG ¿ƒY ≈dEG CÉé∏J ’CG iQCG .∂æe IôÑN ôãcCG
π¡°ùdG øªa ∂dòd ,¿B’G Üô¨dG »a ™°SGh ¥É£f ≈∏Y áahô©e äÉHQÉ≤ªdG √òg º¶©e
øe ≥≤ëàdG äOQCG ¿EÉa .Ióªà©e ácô°T hCG »∏ëe π«dO hCG âfôàfE’G ≥jôW øY ÜQóe OÉéjEG
Ωó≤Jh ,ábƒKƒe ÖjQóJ äGOÉ¡°T íæªJ á«æ¡e ᪶æe »a πé°ùe ƒ°†Y ƒg πg óéa ,¬JÉ«JƒÑK p
ô«¨dÉHh ¢ùØædÉH á≤ãdG Ö∏£àJ ∂jód »°ûJ ábÉW »a ájƒ≤dG äGô«¨àdG âfÉc ɪdh .äÉæ«eCÉàdG
¿Gó©à°ùe ɪàfCG πgh ,√OƒLƒH ìÉ«JQ’ÉH ô©°ûJ πg iôJ »µd ÜQóªdG πHÉ≤J ¿CG ó«ØªdG øªa
k
.áédÉ©ªdG »a É©e »°†ª∏d
¢†©H »a Ωõ∏à°ùJ »gh ,áehó©e hCG á∏«∏b áØ∏µJ äGP è¡æªdG Gòg »a äÉLÓ©dG ™«ªL
∂àjDhQ ™e á∏eɵàe ¿ƒµJ ¿CG É¡JOQCGh ,áæeBGh ,ᣫ°ùH »JÉ«æ≤J .ÖjQóàdG øe π«∏≤dG ¿É«MC’G
kGó«≤©J ôãcC’G ™«°VGƒªdG ∑òNCÉJ ’ .á«©«ÑWh á«ë°U ôãcCG »JÉ«M §ªf øe Aõéc á«eƒ«dG
k
k
…C’ øµªj §°ùHCG ôgɶe ɪFGO ∂dÉæg ¿C’ ,…ƒ°T ≠æ«a hCG ,ƒ°ùJÉ«°T hCG ,…ójC’ÉH §¨°†dÉc
.∂jô°T ™e hCG √OôتH É¡H ΩÉ«≤dG ∫hÉëj ¿CG ¢üî°T
21 »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG

23. »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG 22
…ójC’ÉH §¨°†dG
¿ƒédÉ©ªdG Ωóîà°ùjh .ΩÉY 5000 ióe ≈∏Y É«°SBG »a QuƒW ºjób êÓY øa ƒg …ójC’ÉH §¨°†dG
¿Gó«Y ¥ôëj IQGôëdÉH êÓ©dG øe πµ°T ƒgh( »µdG ¿hõéæj hCG iôNC’G ™HÉ°UC’Gh ΩÉ¡HE’G ¬H
q
á°ùªd …ƒ≤J .¢†jôªdG ó∏édG í£°S ≈∏Y á«MÉàتdG •É≤ædG õ«Øëàd )á룰ùªdG É°ùcƒªdG áÑ°ûY
¢ü«∏≤Jh ,ºdC’G øe QôëàdG hCG º°ùédG »a »JGòdG AÉØ°ûdG äGQób …ójC’ÉH §¨°†dÉH áédÉ©ªdG
.Ió«L áë°U ≈∏Y á¶aÉëªdGh ,ó°ùé∏d ¿RGƒàdG IOÉYEGh ,AÉNôà°S’G õjõ©Jh ,ôJƒàdGh OÉ¡LE’G
øe ábÉ£dG ≥aóàJ ÉeóæY ¬fCG Iôµa ≈∏Y »æÑe …ôHE’G õNƒdG ¿CÉ°T ¬fCÉ°T …ójC’ÉH §¨°†dGh
≈∏Y ô«¨àJ ¿CG øµªj á«©°VƒªdG É¡à«Yƒf ¿EÉa )kGQÉ°ùe 14 »gh( º°ùédG »a ábÉ£dG äGQÉ°ùe ∫ÓN
õ«ØëJ hCG áFó¡àd )tsusos( ¢SƒHƒ°ùJ :≈YóJ á«MÉàØe •É≤f ≈∏Y §¨°†dÉH äGQÉ°ùªdG √òg ∫ƒW
.¬àeôH QÉ°ùªdG øª°V ábÉ£dG
,ôHE’G ∞Xƒj …ôHE’G õNƒdG ¿CG ’EG ,É¡°ùØf •É≤ædG …ójC’ÉH §¨°†dGh …ôHE’G õNƒdG Ωóîà°ùj
Gòg :º°ùédG øe iôNCG AGõLCG hCG iôNC’G ™HÉ°UC’Gh ΩÉ¡HE’G …ójC’ÉH §¨°†dG Ωóîà°ùj ø«M »a
øY äÉeƒ∏©e …ójC’ÉH §¨°V á£≤f πc ™LôoJ .᫪«ªMh á«°üî°T ôãcCG …ójC’ÉH §¨°†dG π©éj
n
.áédÉ©ªdG »a Ωó≤àdG ≈∏Y óYÉ°ùJh πÑ≤à°ùªdG iód »°ûJ ábÉW ádÉM
ƒ°ùJÉ«°T
hCG …ò¨«d √ó°ùL ÜQóªdG Ωóîà°ùj ¬«ah ,…ójC’ÉH §¨°†dG ´GƒfCG øe kGQÉ°ûàfG ôãcC’G ´ƒædG ƒgh
∂«dóàdG äÉ«æ≤Jh ó°ûdG äÉ«∏ªY øe áYƒªée ≥jôW øY ¢†jôªdG πNGóH »°ûJ ábÉW Çuó¡j
ƒg ƒ°ùJÉ«°T ¿EG .…ójC’ÉH §¨°†dG •É≤f õ«ØëJh ∑ôØdGh QôµàªdG Üô°†dGh ,π°UÉتdG áédÉ©eh
∫ÓN πÑ≤à°ùªc √OhóM Oóë«d ¢†jôªdG øe kÉÑjôb ÜQóªdG πª©j PEG áédÉ©ªdG øe »°üî°T πµ°T
É¡«dEG ¬éàj »àdG äÉMÉ°ùªdG hCG áeóîà°ùªdG äÉ«æ≤àdG å«M øe AGƒ°S ,áfhôªdG ájɨH ¬fEG .áédÉ©ªdG
k
Óãe »µjôdG ÇOÉÑe ∑Gô°TEG ≥jôW øY ájɨ∏d áØ«£d ¿ƒµàd äÉ«æ≤àdG IôjÉ©e øµªjh .á∏µ°ûªdG πM
.kÉeɪJ ájƒbh áØ«æY ¿ƒµàd hCG
ΩGóîà°SG π°†Øj( ¢Tɪ≤dÉH kÉ«∏c IÉ£¨e áµjQCG ≈∏Y ¢†jôªdG »≤∏à°ùj ƒ°ùJÉ«°T »≤∏J ÉeóæY

24. øeh .ƒ°ùJÉ«°T øe AõL »a ô¡X ÓH hCG ô¡¶H »°Sôc ΩGóîà°SG øµªjh .)¢VÉØ°†ØdG ø£≤dG
.∂°ùØf ≈∏Y √ò«ØæJ ∂«∏Y Ée òØf :º°SÉH ±ô©oJ ƒ°ùJÉ«°T øe ∫ɵ°TCG RÉéfEG kÉ°†jCG øµªªdG
n
ó°ùédG IGPÉëe
™eh .ó°ùédG AGõLCG OÉ¡LEG »a á«eƒ«dG IÉ«ëdG ɪ¡«dEG …ODƒJ ¿Gò∏dG êÉ«àg’Gh ∑É¡fE’G ÖÑ°ùàj
OÉ¡LEGh ó°T ≈dEG kÉjODƒe áeÉ≤à°S’G ΩóY øe ádÉM ≈dEG ∑ó°ùL §¨°†dG Gòg ™aój ób ,âbƒdG Qhôe
ᣫ°ùH á≤jôW ó°ùédG IGPÉëe πãªJh .∫óÑàdG Gòg πjó©J ∫hÉëJ »gh ∂JÓ°†Y ≈∏Y øjójGõàe
.∑ó°ùL á«©°Vh í«ë°üàd
á«©Lôe •É≤f ∞£°üJ πg ÜQóe ô«ÑN ≥≤ëàj ,¢VQC’G ≈∏Y ¢†jôªdG »≤∏à°ùj ÉeóæY
∞«ØN §¨°V ≥Ñ£j ¿RGƒJ ΩóY óLƒj ÉeóæYh .kÉë«ë°U kÉaÉØ£°UG ø«ª°ü©ªdGh ø«∏MɵdÉc
ÖfÉédG øe OÉ¡LE’G Qôëàj ∂dòHh .Iô°ûàæªdG »°ûJ ábÉW øe äÉLƒe ódƒj Ée áæ«©e •É≤f ≈∏Y
≈∏Y πª©dÉH ≥ª©àdG πÑb í«ë°U πµ°ûH ¢†jôªdG ™°Vh øe ≥≤ëàdG º¡ªdG øe .º°ùédG øe èdÉ©ªdG
.á«∏°†Y äÉéæ°ûJ πjõj óbh ¢ùØæàdG •ÉªfCG »a äGô«¨J ÖdɨdG »a ó°ùédG ºjƒ≤J çóëj .¬àbÉW
…ƒ°T ≠æ«a
∂d íª°ù«d kÉfRGƒJh kÉ°ùfÉéJ ôãcC’G ƒg ƒL ≥∏N ∫ƒM ø«°üdG »a πeôdÉH Üô°†dG øa Qƒëªàj
ábÉW πYÉØJ Iôµa ≈∏Y √ôgƒL »a »æÑe ƒgh .∂JÉ«M »a ìÉéæ∏d áæeɵdG ∂àbÉW πeɵH ¢û«©dÉH
.É¡H ô©°ûJh É¡H ôµØJ »àdG á≤jô£dG ô«¨àd ∂jód á«°üî°ûdG »°ûJ ábÉW ™e ∂£«ëe
¬°UÉ°üàeG ∂浪j »°ûJ ábÉ£d õ«côJ ≈∏YCG ¬fCÉH OÉ≤àY’G »JCÉj …ƒ°T ≠æ«a á°SQɪe Ö∏b »a
.)∞ë≤dG »a OƒLƒªdG )GôcÉ°ûdG( ábÉ£dG õcôe( ∂°SCGQ ≈∏YCG »a OƒLƒªdG ¿hõ∏ëdG ∫ÓN øe
»a kÉXƒë∏e kGô«KCÉJ π«∏dG »a ∂eƒf AÉæKCG »a ¬«dEG ∞ë≤dG ábÉW õcôe ¬éàj …òdG √ÉéJ’G ôKDƒjh
øe »°ûJ ábÉW øe ôÑcCG kGQób â°ü°üàeG ób ¿ƒµà°S ∂fC’ ,ìÉÑ°üdG »a ∂jód »°ûJ ábÉW π≤M
k
øe ójõªdG ¢UÉ°üàeG »a ∑óYÉ°ùj Gò¡a ¥ô°ûdG ƒëf ¬éàe ∂°SCGQh âªf GPEG ,Óãe .√ÉéJ’G ∂dP
.¢ùdÉL âfCGh ¬¡LGƒJ …òdG √ÉéJ’G ≈∏Y ¬°ùØf CGóѪdG ≥Ñ£æj .™«HôdGh è∏ÑæªdG ìÉÑ°üdG ábÉW
≈∏Y ∑óYÉ°ùj äGôKDƒªdG øe “í«ë°üdG” ´ƒædG ≈∏Y …ƒàëj §«ëe »a âbƒdG á«°†ªJ ¿EG
øeh .á«dÉ©dG ábÉ£dG äÉjƒà°ùe õjõ©Jh ,»ØWÉ©dG ¿RGƒàdG IOÉ©à°SGh ,Ió«L áë°U ≈∏Y ®ÉØëdG
∫ɵ°TC’Gh OGƒªdGh ¿GƒdC’G ΩGóîà°SÉH ∂°û«Y õ«M øª°V á∏≤æàªdG »°ûJ ≥aóJh á«Yƒf ô««¨J øµªªdG
.É¡«a ô«KCÉà∏d
:…CG( ∂ª°ùL »a ÉgóéJ »àdG ô°UÉæ©dG ™°Vh ≥jôW øY …ƒ°T ≠æ«a »a ∞«dƒàdG º¶©e ≥≤ëàj
≠æ«a äÉ뫪∏J ¿EG .¬«a ¢û«©J …òdG õ«ëdG øª°V á«é«JGôà°SG øcÉeCG »a )¿OÉ©ªdGh ìÓeC’Gh AɪdG
IQÉ°ûà°SG ∂eõ∏j ó≤a É¡æ«©H á∏µ°ûe èdÉ©J âæc ¿EG øµdh .≥«Ñ£àdG ᣫ°ùHh áæeBG É¡ëFÉ°üfh …ƒ°T
.…ƒ°T ≠æ«a »a ô«ÑN
23 »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG

25. »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG 24
»°ûJ …ÉàdG
»°ûJ …ÉàdG ¢SQɪe ¿EG .∂ëdÉ°üd ∂ª°üN Iƒb Ωóîà°ùJ ∞«c …ôµ°ù©dG ´ôØdG Gòg ∂ª∏©j
øY ∂dPh ,ɪ¡æ«H øµªe »FÉjõ«a ∑ɵàMG πbCÉH ôNBG ¢üî°T ™aO ≈∏Y QOÉ≤dG ∂dP ƒg ¢SôªàªdG
∫ɵ°TCG øe ™aQC’G πµ°ûdG ƒg »°ûJ …ÉJ ¿CG QÉÑàYÉHh .¢üî°ûdG ∂dòd »°ûJ ábÉW ô«î°ùJ ≥jôW
øa …CG ¬Ñ∏£àj ɪe ¬«a ±GôàM’G AôªdG ≠∏Ñj »µd ∫ƒWCG kÉàbh Ö∏£àj ¬fEÉa ,¢ùØædG øY ´ÉaódG
.ôNBG …ôµ°ùY
øe á∏°ù∏°S ≈∏Y Iô£«°ùdG : k’hCG .»°ûJ …ÉJ øa ¢SÉ°SCG ¿Óµ°ûj ¿É«°SÉ°SCG ¿BGóÑe ∂dÉæg
»µdh .∑ó°ùL ôÑY »°ûJ ábÉW øe kÉeÉé°ùfGh kɪZÉæJ ôãcCGh kGQsôëe kÉ≤aóJ ¢VôëJ »àdG äÉcôëdG
:kÉ«fÉKh .¢VQC’G øe áeOÉ≤dG ∂∏J ø«Hh ∂jój ø«H »°ûJ ≥aóJ IOÉjR ≈dEG êÉàëJ ∂dP øe øµªàJ
∂浪j »àdG ¬àbÉ£d ∑GQOEG ÜÉ°ùàcGh ôNBG ¢üî°T ábÉW ™e πYÉØà∏d ∂jód »°ûJ ábÉW ΩGóîà°SG
.∂ëdÉ°üd Égôî°ùJ ¿CG
≠fƒZ »°ûàdG
äÉæjôªJ ≥jôW øY »°ûJ ≥aóJ áfRGƒeh AÉæÑd á«æ«°U áHQÉ≤e »°ûJ …ÉJ »g ɪc »g ≠fƒZ »°ûJ
’ á«∏°†Y äÉHÉéà°SG ó«dƒJ ≈∏Y ó°ùédG óYÉ°ùJ »gh .õ«côàdGh ,»∏NGódG πeCÉàdGh ,á«FÉjõ«a
¬«LƒJ ≈∏Y π≤©dG ÜQóJ É¡fEG .ô«ª©àdGh á«∏≤©dGh ájó°ùédG áeÓ°ùdGh ,»aÉ©àdGh ,AÉØ°û∏d ájQƒ©°T
√òg ôjôëJh ,IócGQ hCG á°SƒÑëe »°ûJ ábÉW É¡«a ¿ƒµJ »àdG º°ùédG AGõLCG √ÉéJÉH ácôëdG
.ábÉ£dG
¿CGh »Nôà°ùJ ∂∏©éj ¿CG ¬æµªj ô«ÑN º∏©e ™e πª©J ¿CG π¡°SC’G øe óéJ ób ájGóÑdG »a
πª©dG É¡æe CGóÑJ ¿CG Öéj »àdG ájGóÑdG á£≤f »gh »LQÉîdG »°ûJ ábÉW π≤M ≈∏Y íàØæJ ∂∏©éj
Ωóîà°ùJh »©«ÑW πµ°ûH çóëJ »àdG ∂∏J äÉ«©°VƒdGh äÉë∏£°üªdG √òg »cÉëJ .äÉcôëdG ≈∏Y
¿RGƒàdG ΩóY ìÓ°UE’ )¿OÉ©ªdG ,¢VQC’G ,QÉædG ,Ö°ûîdG ,AɪdG( á°ùªîdG ô°UÉæ©∏d »æ«°üdG CGóѪdG
.»ØWÉ©dG hCG …ó°ùédG

26. »µjôdG
QôëJ Éeóæ©a ,ájó°ùédG Ω’B’G AGQh »°ûJ ábÉW RÉéàMG ¿ƒµj ¿É«MC’G Ö∏ZCG »a
OÉ©à°ùojh ábÉ£dG √ò¡d áLÉàëªdG äÉMÉ°ùªdG ≈dEG »°ûJ ábÉW øe ójõªdG ≥aóàj
k
äGhOCÉc øjó«dG ¿ÉHÉ«dG »a Ó°UCG äQƒW »àdG »µjôdG Ωóîà°ùJ .»ØWÉ©dG ¿RGƒàdG
É¡«≤Ñjh ôNBG ¢üî°T º°ùL øe áØ∏àîe AGõLCG ≈∏Y ¬jój »µjôdG ÜQóe ™°†j .AÉØ°û∏d
ó«YCG ób »°ûJ ¿CG ≈dEG IQÉ°TEG »gh ,´ÉØJQ’ÉH ¬jój »àMGQ IQGôM CGóÑJ ¿CG ≈dEG É¡fɵe »a
k
»£©ªdG iód ábÉ£dG ≥aóJ øe Óc ø°ùëJh á«∏ª©dG √òg ¿RGƒJ .πÑ≤à°ùªdG ≈dEG É¡¡«LƒJ
.»≤∏àªdG iódh
πÑ≤à°ùªdG …ò¨«°S ¬fCG øe ≥≤ëà∏d k’hCG á«≤æJ AGôLEG ôÑY »£©ªdG »µjQ ÖjQóJ òNCÉj
¢ù«d á«∏ªY É¡fC’ …QhO ¢SÉ°SCG ≈∏Y ≥jó°U ™e »µjQ ¢SQɪJ ¿CG ∂浪j .á«ë°üdG »°ûJ ábÉ£H
»µd iôNCG äÉédÉ©e ™e »µjQ ∑ô°TCG kÉ«°üî°T ÉfCG .kGóL ᣫ°ùH ∂dòc »gh âbƒ∏d á©«°†e É¡«a
º¡fEG :…É°Vôe ∫ƒ≤j äÉ°ù∏édG AÉ¡àfG ó©Hh .…É°Vôe iód »°ûJ ábÉW ™e ájƒb ä’É°üJG ≥≤MCG
.âbƒdG ¢†©Ñd …ój OƒLƒH ¿ƒ°ùëj Gƒ∏X
q
25 »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG

27. »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG 26
»°ûJ ábÉW äGhOCG
,∑ó°ùL( »∏NGódG ∂ªdÉY äÉfƒµe ø«H ¿RGƒàdG ≥≤ëJ ¿CG …OÉ≤àYÉH »æ©J Ió«édG áë°üdG ¿EG
πNGódG øe ô«¨àj ¿CG øµªjh ,√ÉéJ’G »FÉæK »°ûJ ≥aóJ ¿EG .∂£«ëe ø«Hh )∂ØWGƒYh ,∂∏≤Yh
.êQÉîdG øe hCG
πNGódG øe
¢ùØæàdG
á«°SÉ°SCG á≤jôW ¢ùØæàdG πãªj .ô«aR πc ™e áªjób ábÉW åØæJh ,≥«¡°T πc ™e IójóL »°ûJ ábÉW ôéà°ùJ ∂fEG
á«Yƒf ∂°ùØæJ á«Ø«c ±uô©Jh .º°ùé∏d á«©«Ñ£dG äÉYÉ≤jE’G øe óMGh ƒgh ,∂H ᣫëªdG »°ûJ ábÉW ™e πYÉØà∏d
k k
.QƒàØdGh •ÉÑME’G ô£îd ¢Vô©e âfCÉa ÓeÉc É°ùØæJ ¢ùØæàJ ºd ¿EÉa ;ᣫëªdG ábÉ£dG ™e ∂∏YÉØJ
ô°üÑàdG/πeCÉàdG
A»°T hCG ,IóMGh á∏ªL hCG ,IóMGh áª∏c ≈∏Y õcôJ ∂fC’ π≤©dG Çó¡f AÉNôà°S’G øe áªjó≤dG á≤jô£dG √òg
ÜGô£°V’G Çó¡J å«ëH á«∏NGódG ∂àbÉW ¬LGƒJ ∞«c ∂ª∏©Jh ,»MhôdGh »∏≤©dG Qƒ£àdG ø°ùëJ É¡fEG .óMGh
IQƒ°U ≈∏Y ¬«a õcôJ ∂fCG ’EG ∂dòd ¬HÉ°ûe ô°üÑàdGh .õ«côàdG äÉbÉW Qƒ£Jh ,»fÉMhôdG »YƒdG ≥ª©Jh ,»ØWÉ©dG
.á«∏NGO
øNÉ°ùdG …É°ûdG
k
øe áæ«©e ÉYGƒfCG Ö∏éj ¬fEG .(65-64 ø«àëØ°üdG ô¶fG) AÉØ°û∏d á≤jô£c ø«æ°ùdG ±’BG ióe …É°ûdG Ωóîà°SG
¬YGƒfCÉH
¬«∏Y …ƒàëJ ɪe ábÉ£dG øe ôÑcCG Qób ≈∏Y áæNÉ°ùdG äÉHhô°ûªdG …ƒàëJ .∑ó°ùL ¥ÉªYCG ≈dEG »°ûJ ábÉW
.IOQÉÑdG äÉHhô°ûªdG ¬éàæJ ɪe ôÑcCG kGôKCG áéàæe áYô°ùH ™°ûJ ɪc ,IOQÉÑdG äÉHhô°ûªdG
´ƒfh ¬∏cCÉJ …òdG AGò¨dG ≈∏Y iôѵdG Iô£«°ùdG ∂∏ªJ ,∂ª°ùL ≈dEG »°ûJ ábÉW É¡«a πNóJ »àdG ¥ô£dG ø«H øe
k
kGõ«côJ QÉ«àdG ó°V íÑ°ùj …òdG ¿ƒª∏°ùdG ∂∏ªj Óãe .( .............. äÉëØ°üdG ô¶fG) ¬d á≤aGôªdG »°ûJ ábÉW AGò¨dG
.áFOÉ¡dG á«ë£°ùdG √É«ªdG »a íÑ°ùj …òdG A»£ÑdG QÉÑëdG ¬µ∏ªj ɪe ≈∏YCG IõcôªdGh á©jô°ùdG »°ûJ ábÉW øe
.(....... äÉëØ°üdG ô¶fG) º°ùédG ¥ƒa §«îH ≥∏©e »fó©e ¥ƒW ᣰSGƒH á©Ñ°ùdG ábÉ£dG õcGôe ™bGƒe OóM
(ábÉ£dG õcGôe)
,º«fôàdG Ωóîà°SG ,¿GQhódÉH ¥ƒ£dG CGóÑj ,ábÉ£dG õcôªd »fhõ∏ëdG »°ûJ •É°ûf ¥ƒ£dG Gòg §≤à∏j ɪdÉM
GôcÉ°ûdG
øª°V ∂jód »°ûJ ábÉW É¡«a ÜÉ°ùæJ »àdG á≤jô£dG ø°ùëJ »µd πeCÉàdGh ,¢ùØæàdGh ,øjó«dG »àMGôH áédÉ©ªdGh
.êQÉîdG ≈dEG É¡æe ™°ûJh ábÉ£dG õcGôe

28. êQÉîdG øe
…ójC’ÉH §¨°†dG
∫ƒW ≈∏Y áYRƒªdG (360 ÉgOóYh) §¨°†dG •É≤f ΩGóîà°SG ≈∏Y ƒ°ùJÉ«°T πãe áédÉ©ªdG øe ΩɶædG Gòg õcôj
á£≤f πc πãªJh .ìÉ«JQ’G ΩóYh ºdC’G áédÉ©ªd ( ......... äÉëØ°üdG ô¶fG) (14 ÉgOóYh) ábÉ£dG äGQÉ°ùe
á©FÉ°ûdG ä’ÓàY’G áédÉ©ªd •É≤ædG √òg ΩGóîà°SG øµªjh .ábÉ£dG äGQÉ°ùe óMCG ≈dEG áHGƒH (ƒHƒ°ùJ) §¨°V
.á«dɪLE’G »°ûJ ábÉW äÉjƒà°ùe ™aôd á∏«°Sƒc hCG É¡°VGôYCG ≥jôW øY AGƒ°S
»µdG
ô¶fG) ™bQ hCG ¿Gó«©c ÉeEG ≥Ñ£jh É°ùcƒe ô«°†ëàc »Ñ£dG ähô¨ªdG Ö°ûY QGój …ó«∏≤àdG »æ«°üdG Ö°üdG »a
’ É°ùcƒªdG ¿C’( ÖbGôªdG ¥ôëdG øe á≤jô£dG √òg Ö∏éJ .áæ«©e §¨°V •É≤f ø«î°ùàd (......... äÉëØ°üdG
Ωóîà°ùJh )ƒjƒ°ùàdG( §¨°†dG •É≤f ∫ÓN øe ábÉ£dG äGQÉ°ùe ≈dEG ábÉ£dG øe kGójõe )¿ÉNóc πH Ö¡∏c ¥ôàëj
k
.ábÉ£dG ¢ü≤fh OôÑdG ΩhÉ≤j »µd ø«©e QÉ°ùe »a ábÉ£dG IOÉjõd É°†jCG Ió«Øe »gh .ƒ°ùJÉ«°ûdG ™e ∑QÉ°ûàdÉH IOÉY
ó∏édG ∑ôa
ô¶fG) áØ°ûæe ΩGóîà°SÉH ΩódG ¿GQhO ¢†jôëJ ≥jôW øY ∑ó∏L »a ≥aóàdG ≈∏Y IOóéàªdG »°ûJ ábÉW ¢VôM
äÉ≤ÑW ô¡¶j Gògh ,Ωƒª°ùdG øe ó∏édG ΩÉ°ùe ôjôëJ »g á«aÉ°VEG IóFÉa ∂dP ∑ó«Øj .( ......... äÉëØ°üdG
ΩGóîà°SG ΩóY π©éjh .ó∏édG âëJ è°ùfh ,á«æWÉÑdG áeOC’G ,áeOC’G ,)á«fô≤dG á≤Ñ£dG( ø«fô≤dG á©HQC’G ó∏édG
Öæéàj …òdG πãeC’G πeÉ°ûdG ∫ɪédG Ωɶf á≤jô£dG √òg øe á«FÉ«ª«µdG äGô¡£ªdGh ø«HGƒ°ü∏d ó∏édG ∑ôa
.(PH) ó∏édG á«°†eÉëd ≥«bódG ¿RGƒàdG á≤jÉ°†e
áÄ«ÑdG
k
Ö°SÉæàJ ´É°VhCG »a ∂°ùØf ™°†J ¿CG ƒg ¬∏©a ∂«∏Y Ée πc .∂àÄ«H øe É°†jCG Ió«ØªdG »°ûJ ábÉW ¢UÉ°üàeG øµªj
k
≈¡≤e »a ¢Sƒ∏édG ÉeCG ,ôëdG ô«µØàdG ábÉW ódƒj óÑ©e »a Óãe ∑OôتH ¢Sƒ∏édÉa .∂JÉLÉM ™e É¡«a ábÉ£dG
Qó°üJ »àdG ¢VGôZC’Gh ,øcÉeC’Gh ,¢SÉædÉH ∂°ùØf §MCG .»∏ªY ∂fCÉH Qƒ©°ûdG ≈∏Y ∑óYÉ°ù«a ºMOõe ô«¨°U
.É¡«∏Y ∫ƒ°üëdÉH ™àªà°ùJ hCG ,É¡æe ójõªdG ≈dEG êÉàëJ hCG ,∂°ü≤æJ É¡fCÉH ¢ùëJ »àdG »°ûJ ábÉW ´ƒf
¢SÉædG
πYÉØàà°ùa ,øjôNB’G øe kGóL ÉÑjôb âæc ¿EÉa .¿ƒµdG ≈dEG á°UÉîdG º¡JÉbÉW ∫ƒ≤M ∂dƒM øe ¢SÉædG ≥∏£j
k
¢üî°T ÖfÉéH ∂fƒc øe ó«Øà°ùà°ùa á°†Øîæe ∂àbÉW âfÉc ¿EGh .É¡«a ôKDƒJh á«∏NGódG ∂àbÉW ™e º¡JÉbÉW
¬jód ¢üî°T øe âHôàbG ¿EG ø°ùëàH ô©°ûJ ó≤a ô«Ñc »ØWÉY ¥RCÉe »a ¿ƒµJ ÉeóæYh .ìôªdGh IÉ«ëdÉH º©Øe
.∂àbÉ£d IOóéeh áªYGO »°ûJ ábÉW
27 »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG

29. »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG 28
πNGódG øe ábÉ£dG äÉjƒ≤e
á«∏ªY ƒg ¢ùØæàdÉa :πNGódG øe »°ûJ ≥aóJ QôëJ ábÉ£∏d á«∏NGódG äÉjƒ≤ªdG ¿CG äóLh ó≤d
ábÉ£dGh ;á«∏≤©dG Qƒ°üdG ≥jôW øY ∂fÉ£°ûæjh ∂fÉjƒ≤j ô°üÑàdGh πeCÉàdGh ,ábÉ£∏d ∫OÉÑJ
πª©j ∂dP πch ;É¡dhÉæJ ºàj ɪdÉM º°ùédG øjƒµJ øe kGAõL íÑ°üJ äGQƒgõdG »a IOƒLƒªdG
.πNGódG øe ∂jód »°ûJ ô««¨J ≈∏Y
¢ùØæàdG
kGô«aR ôaRG ºK ,IóMGh á«fÉãd ∂°ùnØf ¢ùÑMGh ,ø«à«fÉãd
n AÉNôà°S’G äÉ«æ≤àH Ωƒ≤J âfCGh ∂«æ«Y ¢†ªZCG
.“√ƒg” 䃰üdG Qó°UCG ô«aõdG óæY .IóMGh á«fÉãd ÉeÉJk øe ô«aõdGh ∂ØfCG øe ¥É°ûæà°S’G ≈∏Y õcQ .áØ∏àîªdG
ô©°ûJ ób .∂«a ábÉ£dG OÉjORÉH ô©°ûJ ¿CG ≈dEG ∂dP Qôc .∂ªa
hCG »°Sôc ≈∏Y ¢ù∏LG ∂dòd ¢SÉØfCG á©°†H ó©H QGhódÉH
áØîH äô©°T ¿EG ∂dP øY ∞bƒJ .¢VQC’G ≈∏Y ™cQG ¥ƒa ∂jój ™°Vh ™cQG hCG ¢ù∏LCG :ΩÉàdG ¢ùØæàdG
.¢SCGôdG »a k
™aóJ å«ëH ∂æ£H AÉæëfG ™°Shh É≤«¡°T òN .∂Jô°S
âfCGh ìÉ«JQ’ÉH ô©°ûJ ÉeóæYh .ôaRG ºK ,kÉLQÉN ∂jój
¢ùÑMG ºK ,¿Gƒãd ÉÄ«£H É≤«¡°T òN :Çó¡ªdG ¢ùØæàdG
k k πc Iƒ≤H ôaRG .∑Qó°U AπªH ™HÉJ ,∂æ£H øe ¢ùØæàJ
â°S øY π≤J ’ Ióªd A§ÑH ôaRG ºK ,¿GƒK ™HQC’ ∂°ùnØf k
.kÉëjôe ÉYÉ≤jEG óéJ ≈àM ∑ó°ùL øe AGƒ¡dG
n
.¿GƒK
ÉeÉJ É≤«¡°T áYô°ùH ≥¡°TG :ábÉ£∏d ódƒªdG ¢ùØæàdG
k k
ô°üÑàdGh πeCÉàdG
π«îJ ≥«¡°T πc ™eh .A»£H Çó¡e ¢ùØæJ ≥«Ñ£àH CGóHG k k k
⪰üH ¬«a ¢Sƒ∏édG ∂浪j ÉFOÉgh ÉØ«¶f Éfɵe óL
¿ƒ∏H ∂°ùØæJ ¬Ñ°T .§«ëªdG øe ábÉ£dG Öë°ùJ ∂fCG IAÉ°†e ᩪ°T ™°V .óMCG ∂©WÉ≤j ¿CG øe ±ƒN ¿hOh
øe Oóëe AõL ≈∏Y õcQh ¢SÉ°ùMEG hCG 䃰U hCG ∂gÉÑàfG âÑKh É¡H ¥óM .…RÉZ ¥ôëe á£≤æc ∂eÉeCG
â∏°üM …òdG πµ°ûdG Öu∏bh IQƒ°üdG §≤àdG .∑ó°ùL
n ∂ª°ùL πNój ¢ùnØf πµd ≥aGôªdG ¢SÉ°ùME’G ≈∏Y ¬∏c
å«ëH ∂°ùnØf §≤àdG ô«aR πc ™eh .∂∏≤Y ø«Y ¬«∏Y
n o ,IôéæëdGh ,ºØdGh ,øjôîæªdG øe ¬æe êôîjh
k
πª°û«d ¬©u°Sh ºK ,’hCG áaô¨dG øe kGô«¨°U kGAõL Óªj
C k
´É≤jEG ≈∏Y ÉeÉJ ∂∏≤Y õ«côJ íÑ°üj ɪdÉMh .ø«àFôdGh
.√ô°SCÉH ¿ƒµdG .ôNBG ¿Éµe ≈dEG ∑QɵaCG QÉ£b ¬«LƒàH CGóHG ∂°ùØæJ

30. »a Égóéf »àdG ÜÉ°ûYC’G øe πFÉg ´ƒæJ OƒLh ºZôHh á©jô°S á«©«ÑW ájhOCG É¡fCÉH áahô©e áØ∏àîªdG …É°ûdG ´GƒfCG
¬YGƒfCÉH …É°ûdG
äOóYCG GPEG ó«Øà°ùà°S ∂àbÉW ¿EÉa ájòZC’G ™«H äÓëe
n Ω’BG ≈dEG ᫪°†¡dG äÉHGô£°V’G øe A»°T …C’ ô«KCÉàdG
.kGõgÉL ÉjQÉéJ Ééàæe Ωóîà°ùJ ¿CG øe ôãcCG ∂°ùØæH …É°ûdG
k k ≈dEG Iô«Ñc áYô°ùH áæNÉ°ùdG äÉHhô°ûªdG ¢üàn ªoJ .¢SCGôdG
k k
»°ûJ ácôM øe ´ƒf …CG »a ôµa ,Éæ«©e ÉHGô°T ™æ°üJ ¿CG πÑb .»ª°†¡dG RÉ¡édG ≈∏Y Çó¡e ôKCG É¡dh ΩódG iôée
áeó≤e »a ójó°T ´Gó°U øe »fÉ©J âæc ¿EÉa .ôãcCG ∂æ«©«°S ¿C’h ,…É°û∏d á«°SÉ°SC’G äÉeƒ≤ªdG óMCG AɪdG ¿Éc ɪdh
k k k
Éfƒµe ÉYƒ≤æe ô°†ëJ ¿CG π°†aC’G ¿ƒµj ó≤a Óãe ∂°SCGQ »a ábÉ£dG ¿EÉa ,AɪdG øe á«dÉY áÑ°ùf øe áfƒµe ÉæeÉ°ùLCG
.∂∏µ«g øe »°ûJ ≥aóJ ™aO ≈∏Y óYÉ°ùJ äÉfƒµe øe AɪdG »a IOƒLƒªdG »°ûJ ábÉW ™e áYô°ùH πYÉØàJ …É°ûdG
OôÑdÉH ô©°ûJ hCG ¢û©JôJ âæc GPEG ,∂dP øe ¢ùµ©dG ≈∏Yh ôKDƒJ ¿CG äGQƒgõ∏d øµªj ÖÑ°ùdG Gò¡dh ,Éæ∏NGóH …òdG
QGôéà°SG ≈∏Y óYÉ°ùJ äÉfƒµe QÉàîà°S ∂∏©∏a øgƒdGh »a É©jô°S kGô«KCÉJ ôKDƒJ ¿CGh ,ó«©ÑdG ióªdG ≈∏Y Éæàë°U »a
k
.É¡H ®ÉØàM’Gh ábÉ£dG .ÉfôYÉ°ûe
.∂H á°UÉîdG »°ûJ ábÉW »a äÉëLQCÉàdG ,¿RGƒàeh ò¨e (º«éjQ) »FGòZ Ωɶf ´ÉÑJG øY ∫õ©ªH
AGò¨dG
᪩WC’G »a IOƒLƒªdG »°ûJ ∫ƒM ójõªdG º∏©àJ »µdh ≈dEG √ÉÑàf’G øe ≈æéoJ ¿CG øµªj ᪫¶Y óFGƒa ∑Éæg ¿EÉa
äGhô°†îdÉa .áØ∏àîªdG AÉ«°TC’G ƒªf á«Ø«c »a ôµa .᪩WC’G øe áØ∏àîªdG ´GƒfC’G »a »°ûJ ábÉW ´ƒf
k
≈dEG êÉàëJ Óãe (ÉWÉ£ÑdGh π°üÑdGh QõédÉc) ájQòédG ɪdÉM …òdGh ¬H ¢UÉîdG »°ûJ π≤M ¬∏cCÉJ A»°T πµ∏a
k
»àdG äGhô°†îdG ÉeCG ,áHôàdG »a É≤«ªY ƒªæJ »µd Iƒ≤dG »°ûJ ábÉW ≈∏Y ÉØ«ØW kGô«KCÉJ ¢SQɪj º°ùédG πNój
k
ábÉW É¡«Øa (»Ø«°üdG ´ô≤dGh ´ô≤dÉc) áHôàdG ¥ƒa ƒªæJ øe ¬°ùØf ´ƒædG ∫hÉæJ »a äQôªà°SG ¿EÉa .á«∏NGódG
k
.áØ∏àîªdG ᪩WC’G OGóYEG ¥ôW »a É°†jCG ôµa .CGógCG ≈∏Y í°VGh ôKCG ∂dòd ¿ƒµ«°ùa á∏jƒW IôàØd ΩÉ©£dG
ábÉ£dG øe ô«ãµdG ∞«°†j ájƒb QÉf ≈∏Y ΩÉ©£dG »∏≤a äÉ«dƒ≤ÑdGh ܃ÑëdG ™«ªL .∂jód »°ûJ áÑ«côJ
¬ë檫°ùa áFOÉg QÉf ≈∏Y ¬≤∏°S ÉeCG ¬JÉfƒµe ≈dEG ájQÉædG äÉjRƒédGh ¬cGƒØdGh äGhô°†îdGh áØØéªdG
k
.»°ûJ øe CÉ£HCG ÉYƒf IôjÉ©e ∂«∏Y π¡°ùJh ájOÉ«M ôãcCG ᪩WCG »g íª≤dGh
GôcÉ°T ôjóJh ;∫É°üJ’G ≈∏Y IôéæëdG GôcÉ°T õcôJh »a »°ûàd ∞㵪dG •É°ûædG øe äÉMÉ°ùªdG √òg ™°VƒàJ
(GôcÉ°ûdG) ábÉ£dG õcGôe
샪£dG Ió©ªdG GôcÉ°T Oƒ≤Jh ;∞WGƒ©dG Ö∏≤dG GôcÉ°T) ∂«ÑLÉM ø«Hh ,(∞ë≤dG GôcÉ°T) ∂°SCGQ ≈∏YCG
äÉjƒà°ùªH ø£ÑdG GôcÉ°T §ÑJôJh ;™aGhódGh õaGƒëdGh ,(IôéæëdG GôcÉ°T) ∂JôéæM »ah .(§°ShC’G ÆÉeódG
•É°ûædG ≈∏Y ¢ùæédG GôcÉ°T ô£«°ùJh ;ájƒ«ëdG Iô«Ø°†dG »ah ,(Ö∏≤dG GôcÉ°T) ∑Qó°U §°Sh »ah
.»°ùæédG ø«©Ñ°UEÉH Iô°ùdG âëJh ,(Ió©ªdG GôcÉ°T) á«°ùª°ûdG
»°ûJ ≥aóJ øe ójõJh ábÉ£dG π≤æàd ∂jój Ωóîà°SG GôcÉ°T) á«°ùæédG á≤£æªdG »ah ,(GQÉg hCG ø£ÑdG GôcÉ°T)
º«fôàdG Ωóîà°SG hCG .áØ∏àîªdG ábÉ£dG õcGôe øª°V .(¢ùæédG
≈dEG »°ûJ øe äÉLƒe π°SôJ »µd ¢ùØæàdG äÉ«æ≤Jh øe áØ∏àîe ôgɶeh ∞WGƒ©H GôcÉ°T πc §ÑJôJ
øY GôcÉ°T πc ≈dEG ábÉ£dG Qôe hCG ,áæ«©e ábÉW õcGôe á∏°üàªdG ábÉ£dG ∞ë≤dG GôcÉ°T èdÉ©àa .ájô°ûÑdG á©«Ñ£dG
.πeCÉàdG ≥jôW ,AÉcòdG §°ShC’G ÆÉeódG GôcÉ°T §Ñ°†Jh ;äÉ«fÉMhôdÉH
29 »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG

31. »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG 30
êQÉîdG øe »°ûJ äÉjƒ≤e
k
∫ÓN øe »°ûJ ≥aóJ Rõ©J ¿CG ɡ浪j á«LQÉN äGôKDƒe hCG áæ«©e ’É©aCG ¿CG »àHôéJ øe iQCG
¢Vôëjh IQGôëdG πNój »µdGh ;§¨°†dG •É≤f ôÑY »°ûJ ∑ôëj …ójC’ÉH §¨°†dÉH :ó∏édG
q
∂àÄ«H ∂dòch ;IócGôdG »°ûJ Oóéjh º°ùédG í£°S ≈dEG ΩódG Öë°ùj ó∏édG ∑ôbh ,ΩódG ¿GQhO
.∂jód á«∏NGódG »°ûJ á«Yƒf »a GhôKDƒj ¿CG øµªj ∂H ¿ƒ£«ëªdG ¢UÉî°TC’Gh
ä’ÓàY’G áédÉ©ªd Ió«ØªdG §¨°†dG •É≤f è¡æªdG á∏°üØe á«ëjô°ûJ äÉ££îe …ôà°ûJ ¿CG ∂浪j
…ójC’ÉH §¨°†dG
.ÉgOÉéjEG π¡°ùj »àdGh á©FÉ°ûdG πµ°ûJ »àdG á©«aôdG §¨°†dG •É≤f ≈dEG ±ô©àJ »µd
k k
É≤«ªY É°ùØf òN ,áæ«©e á£≤f ≈∏Y §¨°†dG ºàp Jo »µd »a Iô«ÑµdG ábÉ£dG äGQÉ°ùe äGƒæb ≈dEG äÉHGƒH
.∂àbÉW π≤M OhóM ≈dEG »°ûJ ¢üªJ ∂fCG π«îJh í°VƒJ »àdG áfƒ∏ªdG á«fÉ«ÑdG Ωƒ°SôdGh .º°ùédG
ôaõJ âfCGh §¨°†dG á£≤f ≈∏Y ∂eÉ¡HEÉH §¨°VG k
.É°†jCG Iôaƒàe §¨°†dG •É≤fh ábÉ£dG äGQÉ°ùe É¡«a
∂dP Qôc .á«∏NGódG »°ûJ ≈dEG ôÑ©J ∂fCG π«îJh Ωƒ°SôdGh á«ëjô°ûàdG äÉ££îªdG øe πc »JCÉjh
¢†©H .iôNCG §¨°V á£≤f ≈dEG π≤àæJ ¿CG πÑb kGQGôe §«°ûæJh OÉéjEG á«Ø«c øY äÉ뫪∏àH á«fÉ«ÑdG
.∂ëdG øe π«∏≤dG ≈dEG ’EG êÉàëJ ’ ób •É≤ædG Gòg ∫hÉæàj .áØ∏àîªdG )¢SƒHƒ°ùJ( §¨°†dG •É≤f
πµ°T ≈∏Y »°ûJ øe ójõªdG ∞«°†J ¿CG ójôJ É¡æ«î°ùJ §¨°†dG •É≤f ™e πª©dG ¥ôW øe
»µdG
á£≤f ¥ƒa Oƒ©dG »àjÉ¡f ióMEG π©°TCG .IQGôM Iô«Ñc ¿Gó«Y) É°ùcƒªdG ¿Gó«Y ΩGóîà°SÉH
k
ÓeÉM (É¡H ܃ZôªdG á≤£æªdG hCG) §¨°†dG ™bôdG hCG ähô¨ªdG Ö°ûY øe áYƒæ°üe Qɨ«°ùdÉc q
¥ôëJ ’ »µd ¬°ùª∏j ¿CG ¿hO ∑ó∏L ¥ƒa Oƒ©dG á«£¨ªdG ábQƒdG ô°ûbG á©bôdG ΩGóîà°S’ .(á≤HódG
íjôe ô«Z IQGôëdG iƒà°ùe íÑ°üj ÉeóæYh .∂°ùØf Ö°û©dG CGóÑj ÉeóæY .áÑ°SÉæªdG á£≤ædG ¥ƒa É¡≤°üdGh
GPEG .™HÉJ ºK ,¢SÉ°ùME’G Gòg ∫hõj ≈àM Oƒ©dG ó©HCG á≤£æªdG »a ô°ûàæj A±ódÉH ô©°ûà°S ø«NóàdÉH
k
â∏ªcCG ∂fCG ≈dEG IQÉ°TEG ÉÑdÉZ √ò¡a ∑ó∏L ôªMG óëdG øY IóFGR IQGôëdG âëÑ°UCG GPEG .IOGôªdG
ó©ÑJ »µd ∂ÑfÉéH AɪdG øe AÉYh ≥HCG .êÓ©dG
p .QƒØdG ≈∏Y á©bôdG ´õfÉa
.á°ù∏édG ájÉ¡f »a ábôàëe ¿Gó«Y ájCG ¿ÉeCÉH øjCG k’hCG OóM É°ùcƒªdG ¿Gó«Y ΩGóîà°S’h

32. õ«ØëJ ¿EG .á«LQÉîdGh á«∏NGódG »°ûJ ábÉW ø«H ∂auô©j …òdG A»°ûdG ó∏édG ó©j ,»bô°ûdG Ö£dG »a
ó∏édG ∑ôa
êQÉîdG ≈dEG »°ûJ ô°ûæj ƒëædG Gòg ≈∏Y ó∏édG …òdG AGƒ¡dG íÑ°üj ¿CG πÑ≤a .êQÉîdGh πNGódG øe
»µd ôcÉÑdG ìÉÑ°üdG »a ∑ó∏L ∑ôaG .ΩɶàfGh Ahó¡H õLÉëdG RhÉéàj ¿CG Öéj ,∂æe kGAõL ¬≤°ûæà°ùJ
πÑb π«∏dG »a ∂dP π©aGh ,•É°ûædGh ¢TÉ©àf’ÉH ô©°ûJ πNój ’ ∂dòch ,ø«àFôdG áfÉ£H º°ùédG »a ∫hC’G
k k
ó∏édG ∑ôah .ÉÄ«æg Éeƒf ΩÉæJh »Nôà°ùJ »µd ΩƒædG ¿EÉa ∂dòd ;∂FÉ©eCG áfÉ£ÑH ôªj ¿CG ó©H ’EG ΩÉ©£dG
k
ñÉ°ShC’G øe ¬eÉ°ùe Éضæe ≥ª©H √ô¡£j øNÉ°S AɪH ∂浪«a ,∂FÉ©eCGh ∂«àFQ •hô°T øu°ùëJ ¿CG äOQCG
á«©«ÑW áªjó≤dG á°SQɪªdG √òg .Égó°ùJ »àdG .êQÉîdG øe ∑ó∏L ≈∏Y πª©J ¿CG
(PH) á«°†eÉM ¿RGƒJ ≈∏Y …ó©àdG ∂ÑæéJh ≥aóJ Rõ©jh ,í£°ùdG ≈dEG ΩódG ™aój ó∏édG ∑ôa ¿EG
.áضæªdG OGƒªdG ΩGóîà°SÉH ≥«bôdG ó∏édG »gh (Ωõ«dƒHÉ૪dG) ¢†jC’G º¶æjh ,IOóéàªdG »°ûJ
k
iƒbCG ÉWÉÑJQG Å°ûæjh ,)ÉeRÓHƒJhôÑdG AÉæH äÉ«∏ªY
øe á°UÉN ´GƒfCÉH ∑OhõJh IÉ«ëdG ∂«a å©ÑJ k
ÉjCGh ,¢û«©J hCG πª©J âæc ɪæjCGh ,äódh ɪã«M
áÄ«ÑdG
¢û«©dG ∂eõ∏j ’h ,á°UÉN äÉbhCG »a »°ûJ ábÉW ’ ,∂∏£Y á«°†ªàd ÉgQÉàîJ »àdG äÉjɨdG øµJ
ÉfCG .øcÉeC’G √òg πãe óéJ »µd Iô«Ñc áæjóe »a ábÉW õ«côJ øe ¢†©H òNCG ÖæéàJ ¿CG ∂浪j
m
k
ÉehQ »a ¿ƒã«fÉÑdG πãe øcÉeCG ¿CG óLCG É«°üî°T .øcÉeC’G √òg »a IOƒLƒªdG »°ûJ
≈∏Y ¢ûb ñƒch ∑Qƒjƒ«f »a ∂jôØdG ∞ëàeh ¿Éµe »a ¬«°†ªJ …òdG âbƒdG OGORG ɪ∏ch
âJÉH IÉ«ëdG ¿CÉH ô©°ûJ ÉeóæY .∂dP »d ≥≤ëJ ô¡f ¿EÉa ∂dòd ,∂«a ¿ÉµªdG Gòg ôKCG OGORG ,ø«©e
ô«¨«°S ∂dòa “…ô°ùdG ∂ÄÑîe” ≈dEG ÖgPG ,áÑ©°U ∂«∏Y ¢SQɪJ É¡«a πª©Jh ¢û«©J »àdG øcÉeC’G
.∂jód »°ûJ ábÉW Oóéjh IÉ«ëdG ≈dEG ∂Jô¶f øcÉeCG QhõJ ¿CG øµªj ,∫ÉM πc ≈∏Y .kGô«Ñc kGô«KCÉJ
á≤jôW Ghô«¨«a ¿ƒ∏Nóàj øjòdG ¢UÉî°TC’G π≤M §≤°ùj ¢üî°T πc ,»LQÉîdG ºdÉ©dG »a
¢SÉædG
≈∏Y QƒeC’G ô«°ùJ ’ ÉeóæY Éæ°SÉ°ùMEGh Éfô«µØJ ™e èeóæJ ÉeóæYh .¬H ¢UÉîdG »°ûJ ábÉW
k
Ée ¢üî°T ΩÉeCG ¢Sƒ∏édG ¿ƒµj ÉfÉ«MCG .ΩGôj Ée πãe ¿C’h .áØ«ØW äGô«¨J É¡«a çóëJ ∂àbÉW
k k k
ÉeóæY .ÉÄ«°T ∫ƒ≤J ¿CG ≈dEG ɪFGO êÉàëJ ’ .É«aÉc ∫É©aC’G OhOQ øe á∏°ù∏°S CGóÑJ äÉLÉeóf’G √òg
¢üî°ûH ø©à°SG êGõªdG ¢VÉØîfGh øgƒdÉH ô©°ûJ º¡ªdG øe ¿EÉa ,Éæ«a ôKDƒJ »àdGh á«Ñ∏°ùdG hCG á«HÉéjE’G
∂Hô≤H OƒLƒdG √ó©°ùj ¢üî°T ,á≤ãdG ∂ëæªj
m ¿ƒµf ¿CGh ø«°UÉN ¢UÉî°TCÉH Éæ°ùØfCG §«ëf ¿CG
.¬©e »°ûJ ábÉW ∫OÉÑàJ âfCGh áMGôdÉH ô©°ûJh k
.øjôNB’G IÉ«M »a ø«°UÉN É°UÉî°TCG
øe Ió«L ºYO áµÑ°T ≈dEG áLÉëH Éæ©«ªL
31 »°ûJ ábÉW ±É°ûµà°SG