Revista F.Femenino Galego (Diciembre 2016)

Contidos
Editorial ………………………...….
Calquera serve ……………………..
Polo mundo...……………………....
Máis perto ………………………….
O perfil: Noemi ……………..……....
gVerreiras ………………………......
A Milagrosa presenta aos técnicos ….
Amuletos, ritos e supersticións ……..
Galegas no exterior ..…………………
Resistencia no fútbol …………………
Expectativas dos pais ao practicar fútbol.
IV Gala do Fútbol Feminino Galego ...
Campionatos Comarcais ……………..
As competicións: Eurocopa 2005 ……
Resultados de novembro …….………
FF
Revista do fútbol feminino galego
Director:
Carlos Castro Pinhão
Consello de redacción:
Óscar Losada Castro
Manuel Julián Jiménez
Josu Imanol Julián Fandiño
Colaboracións:
Mabel Ramos Aguirre
Sara Pita Arcones
Verónica Giráldez Costas
David Rodríguez
Fernando Currás
Capa:
© Revista Fútbol Feminino Galego
Maquetación:
Publicidade:
revistaff@outlook.es
Enderezo electrónico:
revistaff@outlook.es
© Revista do Fútbol Feminino Galego
FF
2
Editorial
2
3
7
9
.. 11
.. 13
A Milagrosa presenta aos técnicos …. 16
Amuletos, ritos e supersticións …….. 17
………………… 19
Resistencia no fútbol ………………… 21
Expectativas dos pais ao practicar fútbol. 22
IV Gala do Fútbol Feminino Galego ... 24
Campionatos Comarcais …………….. 25
… 26
……….. 28
ibadumia vai converterse
do fútbol feminino galego, por outro lado, quinta
edición dos premios. Despediremos o ano
felicidade, recoñecendo unha vez máis os esforzos
das nosas xogadoras e dos nosos dirixentes.
nosos equipos, grazas ao Concello ribadumiense
por crer no deporte feminino e ao sector feminino
do Umia C.F. O club de Barrantes
veces o seu entusiasmo con este evento e,
decididamente, fan moi agradable a acollida que
nos dan este ano. Queremos citar nomes, cla
está, que fiquen reflectidos
coñezan. Nomes de persoas que cren no deporte e
na muller deportista. Polas razón do cargo e por
proximidade coa organización dun evento destas
características que ten un claro elemento
transversal, queremos apuntar ao alcalde, David
Castro, ao concelleiro de deporte e cultura, Juan
Carlos Esperón, á concelleira de turismo, María
do Pilar Martínez, quen por certo vive o día a día
do fútbol feminino galego, e María del
Moimenta, concelleira de evento
deixar a escuras outro nome importante: Félix
González. Talvez sexa unha das persoas cun
sentido máis humanístico na concepción do valor
que representa o club de Barrantes e creo que
felizmente non vai tardar moito en volver a
mostrárnolo nun traballo
que xa estamos expectantes. Grazas a eles e elas,
desde Mari Paz, como mellor xogadora galega da
temporada, até Carmen e Trabazos, como
guardarredes menos batida e maior goleadora da
Segunda División Galega, volverán ter un
específico recoñecemento público. O acto será no
Auditorio Municipal da vila pontevedresa e tanto
desde o Concello como desde a Revista estamos a
propoñernos un reto. Que tal se coa vosa masiva
presenza conseguimos bater un récord de
asistencia a un evento deste tipo que ten que ver
exclusivamente co fútbol feminino?
Esperámosvos tentando facervos pasar un
moi agradable.
Ribadumia vai converterse na cuarta capital
do fútbol feminino galego, por outro lado, quinta
edición dos premios. Despediremos o ano con
recoñecendo unha vez máis os esforzos
das nosas xogadoras e dos nosos dirixentes. dos
ao Concello ribadumiense
por crer no deporte feminino e ao sector feminino
O club de Barrantes mostrou moitas
veces o seu entusiasmo con este evento e,
decididamente, fan moi agradable a acollida que
nos dan este ano. Queremos citar nomes, claro
está, que fiquen reflectidos e que todos e todas os
coñezan. Nomes de persoas que cren no deporte e
na muller deportista. Polas razón do cargo e por
proximidade coa organización dun evento destas
características que ten un claro elemento
eremos apuntar ao alcalde, David
Castro, ao concelleiro de deporte e cultura, Juan
Carlos Esperón, á concelleira de turismo, María
do Pilar Martínez, quen por certo vive o día a día
do fútbol feminino galego, e María del Mar
Moimenta, concelleira de eventos. Non podemos
deixar a escuras outro nome importante: Félix
González. Talvez sexa unha das persoas cun
sentido máis humanístico na concepción do valor
que representa o club de Barrantes e creo que
felizmente non vai tardar moito en volver a
traballo de memoria local polo
xa estamos expectantes. Grazas a eles e elas,
desde Mari Paz, como mellor xogadora galega da
temporada, até Carmen e Trabazos, como
guardarredes menos batida e maior goleadora da
Segunda División Galega, volverán ter un
específico recoñecemento público. O acto será no
Auditorio Municipal da vila pontevedresa e tanto
desde o Concello como desde a Revista estamos a
propoñernos un reto. Que tal se coa vosa masiva
presenza conseguimos bater un récord de
o deste tipo que ten que ver
exclusivamente co fútbol feminino?
Esperámosvos tentando facervos pasar unha noite
Carlos Castro

FF
3
Calquera serve
Carlos Castro
Quin Balbuena e Susú Cores, á fronte
da irmandiña
Hai poucas semanas a FGF, logo de procurar
absurdamente o inexistente, técnicos ou técnicas
galegas con sona vinculadas ao fútbol feminino,
tomaron a decisión de darlle un dos mellores
premios que se poden conceder a un treinador, o
cargo de seleccionador absoluto, a Quin Balbuena e
a Susú Cores. A partir dese momento as chamadas
do futfem sucedéronse, pedíannos resgardar a
intimidade das súas manifestacións, que mostraban
un malestar moi acusado. A través deste artigo,
pulsando unha actualidade rabiosa, nunca mellor
dito, queremos analizar este feito. A moita xente, o
nomeamento pareceulle unha frivolidade, cando
non unha inxustiza. Como mínimo, a decisión do
trío Louzán, Falque e Manu Fernández é o
resultado dun desleixo.
Outra pregunta asáltanos para comprobaar a
desigualdade de atención que se lle dá ao fútbol
feminino en relación ao masculino. No caso que no
masculino non houbera técnicos galegos como os
que coñecemos, porían aos Lucas, Iago Aspas,
Joselu ás ordes dos seleccionadores galegos da
sub’18 e da sub’12? E ollo que non facturará máis,
pero no contexto do fútbol mundial, por exemplo,
Vero é máis importante, a teor das listas FIFA e
UEFA, que calquera dos tres citados.
Antes de comezar a ler este artigo é moi importante
que o lector non esqueza, sobre todo de tratarse dalgún
citado, as seguintes cinco cousas.
Primeira. Este é un artigo de opinión, aínda que teña a
información obxectiva necesaria para sustentalo.
Segunda. Non se trata dun artigo contra as persoas,
senón dunha valoración reflexiva da traxectoria no
fútbol dos novos seleccionador e seleccionadora.
Terceira. En base ás dúas anteriores, elevar á reflexión
pública se é xusto que Quin Balbuena e Susú Cores
ostenten esa representatividade. Sobre todo tras a
cantidade de mensaxes que recibimos de seguidores do
fútfem galego, incomodados con ese nomeamento.
Cuarta. Como queremos facer crítica construtiva,
aportamos alternativas de persoas con curricula máis
importantes para optaren ao exercicio do cargo.
Quinta. O texto non pretende escurecer o valor do
partido. Polo contrario, entendemos que a recuperación
do encontro de Nadal da absoluta é necesario, axuda ao
progreso. Pensamos que o evento é unha das
manifestacións anuais máis importantes do futfem
galego e, nese sentido, felicitamos á FGF pola
iniciativa.
Sen embargo, con independencia disto, os acertos non
deben disimular o que parte do noso futfem considera
desacertado. Até nós chegaron moitas críticas
realizadas por persoas vinculadas directamente co
fútbol feminino galego (aquí “moitas” non é unha
esaxeración, senón un adverbio de cantidade). Por iso,
este artigo vólvese un compromiso cos nosos lectores,
un medio para que se escoite a súa voz, interactuando
con eles, e unha voz que reforzamos cos nosos datos,
que fan o seu desacordo máis contundente.
O día 22 a selección galega absoluta xogará contra
Cataluña un partido amigable. O partido está cargado
de simbolismo porque se recupera a irmandiña tras oito
anos e con ela a posibilidade de ver, xunto ás mellores
que aínda seguen nos nosos equipos, a Vero, a Mari
Paz, a Anair, a Sarita, a Carolina, a Andrea Mirón, a
Clo, a Pauleta, a Natalia Sánchez, a Sheila, a Belén ou
a Patri – certo que algunhas non poderán vir, Carla
González e Ana Buceta están lesionadas e a Maria
Vidal probablemente non a chamen pois, malia deixar
coa boca aberta a todas as compañeiras no seu único
treino coa sub’18, Balbuena non volveu chamala –
defender xuntas un mesmo emblema: o de todas/os
nós.
A FGF cumpriu a súa palabra. Cando no pasado verán
a masculina xogou contra Venezuela, Louzán dixo que
habería partido da feminina e ímolo ter. Será a terceira
vez que xoguemos contra a cuatribarrat e o lugar
escollido tamén é acertado: o campo da Lomba, que
ademais é o único da nosa terra que chegou a albergar
un partido internacional oficial de seleccións femininas
absolutas. Seguro que será unha nova festa para o
fútbol galego, sen matiz de xénero, na que todos imos
pasalo ben.
Pera vaiamos ao “érase unha vez”, ao comezo da
historia. Deberiamos ir uns anos atrás. Sen dúbida, o
dúo Louzán-Falque sabía que cando destituíron a Pili
Neira, hai un par de anos, tiña que escoller unha nova
inquilina para o cargo se querían recuperar á absoluta.
A dificultade estaba en atopar a adecuada e establecer

FF
4
un criterio para iso. O problema está en que mentres o
fútbol galego é capaz de exportar xogadoras, non fai o
mesmo cos técnicos e apenas ten técnicas.
Ser o seleccionador que represente a un país (non imos
entrar no concepto de país porque para este texto é un
tema irrelevante) ten unha responsabilidade, igual que
o seu nomeamento. Todo o mundo entende que, como
mínimo, quen ocupe ese cargo, deberá ter un
percorrido e uns resultados. Debe ser dos mellores e
estar avalado por un pasado.
Neste caso non foi así. Debeu ser que como Louzán,
Falque e/ou Manu Fernández (Ruiz nisto non pinta
nada porque simplemente non sabe), non atoparon
algún técnico galego afamado (certo que non o hai),
tomaron a do medio e decidiron nomear como
responsables da absoluta a Quin Balbuena e Susú
Cores. Para que romperse os miolos? Quin Balbuena e
Susú Cores promovidos á absoluta por desleixo? O
nomeamento demostra que os responsables da FGF
parecen máis amigos da vaidade da foto (ao non
habela, tanto ten quen sexa o seleccionador), que de
recoñecer, valorar e premiar co cargo o traballo
silencioso de técnicos galegos humildes, brillantes,
pero descoñecidos do gran público.
Ás veces que coincidín con Quin Balbuena e con Susú
Cores atendéronme coa máxima corrección e con
amabilidade. Non teño dúbidas, en ningún dos casos,
que sexan unhas boas persoas, xente de ben por riba de
todo. No caso do primeiro, ademais, polos avatares da
vida, un ser humano digno de todo o cariño do mundo.
Pero quen son Balbuena e Cores no mundo do fútbol?
Son os mellores? Non.
Existen técnicos con mellores curricula, incluso no seo
da FGF? Rotundamente, si.
Mesmo que non existen técnicos galegos que formen
parte da beautiful people do fútbol, que carezan dunha
condición mediática para arrastrar a atención dos
xornais, das televisións, das radios e da rede, hainos
cun valor recoñecido dentro da aínda pequena familia
do futfem galego, con tantos ou máis anos de traballo
que os citados, con mellores resultados e con moita
máis aceptación.
O partido da irmandiña absoluta é un partido especial,
con xogadoras especiais, que debe ter un
seleccionador/a en consonancia ou, cando menos, en
xustiza.
Roma, entre tantas cousas, deixounos dous termos:
auctoritas e potestas. Sen dúbida, Quin Balbuena e
Susú Cores son técnicos con potestas. O seu cargo van
exercelo polo menos un día, simplemente por unha
decisión da FGF que lles dá o poder de elixir
xogadoras e de dirixir á nosa selección. Unha decisión
chea de polémica porque non convence a moitos/as, tal
vez demasiados, dos que forman parte da pequena
familia citada.
Existen técnicos con auctoritas? É probable que non,
pero neste momento hai técnicos en activo, dentro ou
fóra do fútbol feminino, que tiveron o recoñecemento
dos seus colegas polo traballo feito nos últimos anos.
Algúns deles conseguiron acaparar o interese de
futbolistas ás que, nalgún momento, lles gustaría
traballar ás súas ordes. Sen que equivalla á auctoritas,
pero alimentando o prestixio curricular, desde o ano
2010 existe o premio ao mellor técnico galego do ano.
A elección faise entre eles, sen elementos alleos que
poidan interferir o criterio. Nomes como Manu
Sánchez (na actualidade no Deportivo), Pili Neira
(retirada dos bancos), David Iglesias (na actualidade
no Victoria e no Bergantiños) e Marcos Canle (na
actualidade no Sárdoma) foron escollidos cos votos
dos seus colegas como mellores técnicos galegos do
ano.
Se botamos unha ollada á historia. Que nomes
estiveron antes no cargo de seleccionador da
irmandiña?
Os curricula do tándem Balbuena-Cores tampouco
están en consonancia cos dos anteriores.
O primeiro seleccionador foi José Mañana. É un dos
pais do fútbol feminino federado en España. Ademais
da importancia das súas xestións con María Teresa
Andreu para a normalización federativa do fútbol
feminino, cando Pablo Porta dirixía a RFEF, foi
campión de España oficioso, e posteriormente oficial,
co Karbo coruñés.
O segundo seleccionador foi Quinocho, quen ademais
de ser bicampión de España co Karbo, levou á
irmandiña ao título español de seleccións territoriais.
A terceira foi Pili Neira. A coruñesa subira ao Orzán á
Segunda División española e como xogadora fora
campioa de España co Karbo e coa selección galega.
A comparación é cruel pero necesaria para sustentar a
nosa opinión e a dunha parte dos nosos lectores.
Quin Balbuena é o único técnico galego en dirixir un
equipo en Primeira División. O vigués pasou do
Alertanavia, de fútbol 8, á máxima categoría española
nun abrir e fechar de ollos. El Olivo xa xogaba no
Municipal Pahíño, en Navia. Edu González fora quen
ascendera a El Olivo. El Olivo só estivo un ano na
Primeira División e baixou coa dirección de Quin
Balbuena. Tras unha difícil temporada en varios
sentidos, non continuou no club. Malia todo, Milucho,
entón seleccionador galego da afeccionada, e integrado
no equipo municipal do edil socialista de deportes de

Vigo, Manel Fernández, e García Liñares, alcalde
socialista de Cerceda, entón presidente da FGF, lle
abriron as portas da galega sub’18 na campaña
seguinte.
O papel de Balbuena á fronte da galega xuvenil no
Campionato de España é o seguinte:
2012/13: Noveno. Vitorias: 1; empates: 1; derrotas: 2.
Os dous sectores tiveron lugar en Santiago. A
irmandiña chegou eliminada ao segundo dos mesmos
tras o empate logrado no primeiro.
2013/14: Décimo. Vitorias: 1; empates: 1; derrotas: 2.
O primeiro sector fora na Coruña.
O combinado galego volvía a estar eliminado ao
remate do primeiro sector.
2015/16: Décimo terceiro. Vitorias: 0; empates: 1;
derrotas: 3. De mal en peor. Terceira eliminación no
primeiro sector. A irmandiña xuvenil só estivo por riba
de Cantabria, Aragón, Murcia e Castela
peor clasificación na historia da nosa xuvenil, primeira
vez que o combinado non era capaz de sumar unha
mínima vitoria e, como consecuencia disto, a campaña
na que menos puntos conseguiu. O premio a estes
números foi a renovación no cargo para esta campaña
no pasado mes de outubro e o ascenso á dirección da
irmandiña absoluta a finais de novembro.
Traxectoria de Quin Balbuena á fronte da sub’18:
Partidos xogados: 16 - Vitorias: 3 -
Derrotas: 10
Isto coincide cun dos momentos nos que as nosas
xogadoras crecen, emigran e se consolidan nos seus
novos equipos, no estranxeiro ou na Primeira española
e contrasta cos resultados obtidos pola galega sub’18
antes da súa chegada:
2005/06: Décimo segunda na primeira vez que houbo
sub’18 (1 vitoria-0 empates-3 derrotas).
2006/07: Novena (1-1-2).
2007/08: Terceira (3-1-1).
2008/09: Oitava (1-2-1).
2009/10: Terceira (3-1-1).
2010/11: Oitava (1-1-2)
2011/12: Décima (1-0-3).
FF
5
Vigo, Manel Fernández, e García Liñares, alcalde
socialista de Cerceda, entón presidente da FGF, lle
abriron as portas da galega sub’18 na campaña
ega xuvenil no
2012/13: Noveno. Vitorias: 1; empates: 1; derrotas: 2.
Os dous sectores tiveron lugar en Santiago. A
irmandiña chegou eliminada ao segundo dos mesmos
rias: 1; empates: 1; derrotas: 2.
O combinado galego volvía a estar eliminado ao
2015/16: Décimo terceiro. Vitorias: 0; empates: 1;
: 3. De mal en peor. Terceira eliminación no
primeiro sector. A irmandiña xuvenil só estivo por riba
de Cantabria, Aragón, Murcia e Castela-León. Foi a
peor clasificación na historia da nosa xuvenil, primeira
vez que o combinado non era capaz de sumar unha
mínima vitoria e, como consecuencia disto, a campaña
na que menos puntos conseguiu. O premio a estes
números foi a renovación no cargo para esta campaña
no pasado mes de outubro e o ascenso á dirección da
irmandiña absoluta a finais de novembro.
ria de Quin Balbuena á fronte da sub’18:
Empates: 3 -
Isto coincide cun dos momentos nos que as nosas
xogadoras crecen, emigran e se consolidan nos seus
novos equipos, no estranxeiro ou na Primeira española,
e contrasta cos resultados obtidos pola galega sub’18
2005/06: Décimo segunda na primeira vez que houbo
Non vamos falar da relación de nomes de todas as boas
futbolistas que convocou. Algunhas que tivo pasaron
polas Rozas, como Belén, Nuria, Ari ou Tere, ademais
de Pauleta, que ninguén entende por
como as outras.
A xente pregúntase, e trátase dunha pregunta textual
que nos chegou en varios dos whatsapps: “Por que a
Quin Balbuena lle dan todos os caramelos?”
Ninguén o entende logo dunha traxectoria deportiva
tan deficiente no fútbol feminino.
Susú Cores leva ano e medio como técnica tras a fin da
súa carreira no Victoria. O positivo da súa presenza ten
que ver cun criterio social máis que profesional. Desde
o punto de vista do equilibrio de xénero pode ser
correcto que ela ocupe ese cargo. Desde a perspectiva
futbolística é unha mágoa que ese sexa o único
argumento válido.
Susú Cores tamén naceu cun pan baixo o brazo se por
iso entendemos que nada máis deixar de
Victoria coruñés, e co nivel 1, a FGF lle
seleccionadora sub’12. Non podemos establecer un
xuízo de traxectoria sobre a ex xogadora nacida no
Concello de Ribeira, por certo, un concello ben
querido por Louzán, porque non a ten. Est
facendo unha liga impecable á fronte do Ural, o equipo
máis forte no grupo I da Segunda Autonómica Galega.
De aplicarse un criterio obxectivo, con base curricular,
para outorgar o cargo de seleccionador
Balbuena aparecerían na me
considerados mellores técnicos galegos do ano, citados
nun parágrafo anterior, presentamos a aqueles que
lograron algo importante no fútbol feminino.
Técnicos galegos que xogaron unha fase de ascenso a
Primeira División:
Celso Couso Martínez (At. Arousana 2005/06
do futfem na actualidade).
José Estévez Solla (El Olivo 2007/08
sen equipo).
Eduardo “Edu” Miguel González Cerdán (El Olivo
2010/11 – actual seleccionador galego sub’16).
Juan Carlos “Charli” García
(El Olivo 2012/13 e 2013/14
actualidade no fútbol masculino).
David Ferreiro Cameselle (El Olivo
2014/15 e 2015/16
fútbol masculino).
Algúns deles fan parte de colectivos de
técnicos dedicados ao estudo do xogo
tendo traballos publicados. David
Ferreiro, por exemplo, forma parte do
Grupo de Investigación Hi20, da
Universidade de Vigo. E dos citados na
Non vamos falar da relación de nomes de todas as boas
futbolistas que convocou. Algunhas que tivo pasaron
como Belén, Nuria, Ari ou Tere, ademais
de Pauleta, que ninguén entende por que non pasou
, e trátase dunha pregunta textual
que nos chegou en varios dos whatsapps: “Por que a
Quin Balbuena lle dan todos os caramelos?”
nguén o entende logo dunha traxectoria deportiva
tan deficiente no fútbol feminino.
Susú Cores leva ano e medio como técnica tras a fin da
súa carreira no Victoria. O positivo da súa presenza ten
que ver cun criterio social máis que profesional. Desde
unto de vista do equilibrio de xénero pode ser
correcto que ela ocupe ese cargo. Desde a perspectiva
futbolística é unha mágoa que ese sexa o único
Susú Cores tamén naceu cun pan baixo o brazo se por
iso entendemos que nada máis deixar de xogar no
Victoria coruñés, e co nivel 1, a FGF lle deu o cargo de
seleccionadora sub’12. Non podemos establecer un
xuízo de traxectoria sobre a ex xogadora nacida no
Concello de Ribeira, por certo, un concello ben
querido por Louzán, porque non a ten. Este ano está
facendo unha liga impecable á fronte do Ural, o equipo
máis forte no grupo I da Segunda Autonómica Galega.
De aplicarse un criterio obxectivo, con base curricular,
para outorgar o cargo de seleccionador, nin Cores nin
Balbuena aparecerían na mesa de debate. Xunto aos
considerados mellores técnicos galegos do ano, citados
nun parágrafo anterior, presentamos a aqueles que
lograron algo importante no fútbol feminino.
Técnicos galegos que xogaron unha fase de ascenso a
o Martínez (At. Arousana 2005/06 – fóra
do futfem na actualidade).
José Estévez Solla (El Olivo 2007/08 – na actualidade
Eduardo “Edu” Miguel González Cerdán (El Olivo
actual seleccionador galego sub’16).
Juan Carlos “Charli” García Fernández
(El Olivo 2012/13 e 2013/14 – na
actualidade no fútbol masculino).
David Ferreiro Cameselle (El Olivo
2014/15 e 2015/16 – na actualidade no
fútbol masculino).
Algúns deles fan parte de colectivos de
técnicos dedicados ao estudo do xogo,
raballos publicados. David
Ferreiro, por exemplo, forma parte do
Grupo de Investigación Hi20, da
Universidade de Vigo. E dos citados na

FF
6
relación de premiados, Manu Sánchez publicou artigos
específicos sobre fútbol feminino nunha das
plataformas máis importantes do estado neste eido, a
dixital Fútbol Táctico.
Curiosamente, se só sumamos resultados, quen tería
mellor curriculum no fútbol feminino téñeno na casa:
Edu González.
González, que estivera de segundo de Estévez na fase
de ascenso que xogara El Olivo na 2007/08, ascendeu
ás olivas á Primeira División na 2010/11, sendo o
único galego con ese mérito.
Coa galega sub’12 foi terceiro no Campionato de
España 2011/12.
No polo oposto, no de loitar por salvacións, foi quen
de evitar o descenso a Preferente do Erizana tras coller
ás vermellas por debaixo da liña de auga na 2013/14.
Curiosamente, tendo agora todos os lectores a
posibilidade de comparar os curricula de Quin
Balbuena, Susú Cores e Edu González, ollen a decisión
tomada pola FGF e publicada no sitio web do ente
federativo:
“A dirección deportiva da Federación decidiu que
sexan os propios adestradores das seleccións galegas
femininas de base os que asuman tamén a dirección
técnica da Selección Absoluta. Quin Valbuena
(seleccionador Sub-18) e Susú Cores (seleccionadora
Sub-12) formarán un tándem técnico, mentras que Edu
González (seleccionador Sub-16 e licenciado en
INEF) realizará a función de preparador físico do
equipo.”
Quen ten máis derrotas e quen acaba de comezar son
os xefes, quen ten máis percorrido e a traxectoria máis
brillante é o preparador físico.
Non teñen a sensación de que isto é o mundo ao revés?
Acabamos de dar nove nomes cuns méritos maiores
que Balbuena e Cores, e incluso poderiamos aportar
outros de técnicos que están no noso fútbol feminino
facendo un brillante traballo, que tamén inclúe
resultados, e tiveron a posibilidade de estar en clubs de
renome internacional.
Imos engadir outro que merece unha valoración máis
longa: o da técnica Aurora Feros.
É curioso que hai un ano a FGF entregou un premio á
traxectoria á ex xogadora do Mayador, do Karbo e do
Lavadores. Aurora Feros é unha muller importantísima
na historia do fútbol feminino galego. Ademais de
estar nos momentos importantes nos que Galiza era o
referente, ademais de gañar títulos co grande equipo
coruñés, gañou o título de campioa de España coa
irmandiña. Unha vez aniquilada Pili Neira por Falque e
Louzán, quen mellor que ela, nun partido simbólico,
para demostrar que o agasalliño que lle deron hai un
ano tiña un sentimento real. Tampouco esquezamos
que Aurora Feros é a técnica galega con máis anos de
actividade no cargo e foi unha das mellores futbolistas
do noso país na súa época como futbolista. Sen dúbida
está no top ten galego dos anos oitenta. E xa que
damos unha reviravolta ao staff, retirando á anterior
delegada, Lis Franco, que menos que levar como tal á
axudante de Feros no último ano, Pili Besada, outra
das históricas da selección que tamén estivo naquel
partido do título no campo do F.C. Barcelona. Un
partido simbólico, unha seleccionadora simbólica. Un
partido para pensar no futuro sen perder os lazos co
pasado. Unha sociedade que non respecta o seu
pasado, un dos momentos máis gloriosos do seu
pasado, non pode respectar nada. Até o título gañado
en Portonovo pola selección galega afeccionada no
2010, o da feminina era o único título en categoría
sénior obtido por unha irmandiña e o terceiro en
calquera categoría, tras os Campionatos de España da
xuvenil na Coruña (1983) e a da cadete en Palma,
conseguido con posterioridade ao das nosas futbolistas
(1990).
Só podemos rematar expresando a nosa mágoa de que
un partido tan bonito sexa xestionado pesimamente no
que atinxe ao nomeamento de seleccionadores por un
presunto desleixo, por unha presunta ignorancia, por
unha moitas veces estúpida presunta inocencia.
Cadro histórico d@s
seleccionadores/as da
irmandiña
José Mañana
(1975)
Quinocho
(1985/86)
Pili Neira*
(2007/08)
*Foi destituída no 2014 pero
desde o 2008 non houbo máis
partidos da absoluta.

Polo mundo
Javier Márquez deixa o
Tacuense
Javier Márquez deixou o banco
U.D. Tacuense, na
Liga española, tras sumar tan s
tres puntos nas dez prime
xornadas de competición n
campaña da estrea do club
na máxima categoría.
“Hoxe é un día duro n
Deixo de ser trei
Tacuense, club ao
polo que me desviv
miña traxectoria como técnico. Comecei n
podo dicir que vivín moitas alegrías. A maior,
en Barcelona, co ascenso a Primeira División cun equipo
humilde, de barrio, polo que nunca ninguén
Fico con ese momento, de ver á miña familia, a todos
sempre están ao meu lado, ás miñas nenas, a
vida, todos felices polo logro tan importante que
conseguimos”, sinalou Marquez nun texto publicado a través
das redes sociais. Como substituto foi designado Fanfi
Herrera.
Foto: Javier Márquez © U.D. Tacuense
Luismi Marín entra por
Polidano no Espanyol
Malia ser inexperimentado no
fútbol feminino, os responsables
do Espanyol, Titi Camúñez,
Ramón Robert e Mao Ye Wu
decidiron que
Luismi Marín era a que mellor
se asentaba á formulación feita
pola entidade. O novo
responsable das azul e brancas
estaba como segundo técnico do
Santfeliuenc, da Terceira División española masculina. No
período de transición entre a marcha de Toni Polidano e a
súa chegada, o equipo foi dirixido no encontro contra o
Santa Teresa por Álex Martínez, axudante do saínte.
Foto: Luismi Marín © R.C.D. Espanyol
Emily Lima reempraza a
Vadão en Brasil
Brasil celebrará o principal torneo amigable de América do
Sur, que este ano se xoga en Manaus, con Emily Lima no
banco. Emily Alves da Cunha Lima substitúe a Vadão para
se converter na primeira muller da historia que dirixe a
canarinha. Lima tivo pasado europeo. Xogou no Estudiantes
e no Sp. Huelva antes de marchar a L’Estartit
FF
7
olo mundo
Javier Márquez deixa o
ixou o banco da
. Tacuense, na última praza da
tras sumar tan só
nas dez primeiras
rnadas de competición na
campaña da estrea do club insular
na máxima categoría.
un día duro na miña vida.
nador da U.D.
o que quixen e
que me desvivín ao longo de
no 2006 e hoxe
or, o 19/06/2016,
ivisión cun equipo
ninguén daba un duro.
ña familia, a todos os que
as, ao amor da miña
logro tan importante que
sinalou Marquez nun texto publicado a través
Como substituto foi designado Fanfi
smi Marín entra por
Malia ser inexperimentado no
fútbol feminino, os responsables
do Espanyol, Titi Camúñez,
Ramón Robert e Mao Ye Wu
a opción de
Luismi Marín era a que mellor
se asentaba á formulación feita
pola entidade. O novo
responsable das azul e brancas
estaba como segundo técnico do
Santfeliuenc, da Terceira División española masculina. No
Toni Polidano e a
súa chegada, o equipo foi dirixido no encontro contra o
Santa Teresa por Álex Martínez, axudante do saínte.
Emily Lima reempraza a
Brasil celebrará o principal torneo amigable de América do
Sur, que este ano se xoga en Manaus, con Emily Lima no
banco. Emily Alves da Cunha Lima substitúe a Vadão para
se converter na primeira muller da historia que dirixe a
ogou no Estudiantes
e no Sp. Huelva antes de marchar a L’Estartit e ao Napoli
italiano, onde fechou a súa carreira por unha lesión de
xeonllo. Como técnica, comezou no Juventus do popular
barrio paulista da Mooca, pasou á brasileira sub’17, despoi
á sub’15 e neste ano dirixiu os destinos dun dos mellores
clubs brasileiros, o São José. No 2015 foi unha das
homenaxeadas polo Museu do Futebol da súa cidade, San
Paulo.
Foto: © C.B.F.
Finalistas a mellor
técnico do ano da FIFA
A Federación Internacional de
Fútbol Asociado (FIFA) fixo
pública a lista dos dez
candidatos ao premio de
mellor técnico do 2016 no
fútbol feminino. A relación de
aspirantes é a que segue:
Philippe Bergeroo (francés
Francia), Jill Ellis (inglesa
Estados Unidos), John
Herdman (inglés-Canadá),
Silvia Neid (alemá-Alemaña), Vera Pauw (holandesa
do Sur), Gérard Prêcheur (francés
Sundhage (sueca-Suecia), Oswaldo Vadão (brasileiro
Brasil), Martina Voss (alemá
(alemán-FC. Bayern).
Tamén fixo o propio coas dez futbolistas que optan a ser
considerada mellor xogadora do 2016:
Camille Abily (francesa), Melanie Behringer (alemá), Sara
Däbritz (alemá), Amandine Henry (francesa), Saki Kumagai
(xaponesa), Carli Lloyd (estadounide
Marozsán (alemá), Marta Vieira (brasileira), Lotta Schelin
(sueca), Christine Sinclair (canadense).
A Cyprus Cup
seleccións
Non quixo pasar polos problemas da pasada edición e a
organización da competición insular apurou
ninguén para fechar o cartel dunha das competicións de
Pascua que van volvéndose tradicionai
súa décima edición. O torneo do 2017 comezará o 27 de
italiano, onde fechou a súa carreira por unha lesión de
xeonllo. Como técnica, comezou no Juventus do popular
barrio paulista da Mooca, pasou á brasileira sub’17, despois
á sub’15 e neste ano dirixiu os destinos dun dos mellores
clubs brasileiros, o São José. No 2015 foi unha das
homenaxeadas polo Museu do Futebol da súa cidade, San
Finalistas a mellor xogadora e
técnico do ano da FIFA
Federación Internacional de
Fútbol Asociado (FIFA) fixo
pública a lista dos dez
candidatos ao premio de
mellor técnico do 2016 no
fútbol feminino. A relación de
aspirantes é a que segue:
Philippe Bergeroo (francés-
Francia), Jill Ellis (inglesa-
os), John
Canadá),
Alemaña), Vera Pauw (holandesa-África
do Sur), Gérard Prêcheur (francés-O. Lyonnais), Pia
cia), Oswaldo Vadão (brasileiro-
Brasil), Martina Voss (alemá-Suíza) e Thomas Wörle
Tamén fixo o propio coas dez futbolistas que optan a ser
considerada mellor xogadora do 2016:
Camille Abily (francesa), Melanie Behringer (alemá), Sara
Däbritz (alemá), Amandine Henry (francesa), Saki Kumagai
(xaponesa), Carli Lloyd (estadounidense), Dzsenifer
Marozsán (alemá), Marta Vieira (brasileira), Lotta Schelin
, Christine Sinclair (canadense).
Cyprus Cup 2017 ten datas e
Non quixo pasar polos problemas da pasada edición e a
organización da competición insular apurou máis que
ninguén para fechar o cartel dunha das competicións de
Pascua que van volvéndose tradicionais e que xa alcanza a
súa décima edición. O torneo do 2017 comezará o 27 de

febreiro e rematará o 9 de marzo coa final.
ficaron distribuídos deste xeito:
Grupo A: Bélxica, Corea do Norte, Italia e Suíza.
Grupo B: Austria, Corea do Sur, Escocia e Nova Celandia.
Grupo C: Chequia, Gales, Irlanda e Tailandia.
Daniuska Rodríguez aspira ao
Puskás
A dianteira venezolana, Daniuska
Rodríguez, é finalista
premio de mellor gol do ano na
Gala da FIFA correspondente ao
2016. O gol marcoullo a Colombia
na primeira xornada do
cuadrangular final do campionato
sub’17 de América do Sur.
Rodríguez recolleu
área un centro pasado,
acción para irse nun recorte de
Sofía Montoya, pisou o coiro
fintou buscando o espazo para ir
cara ao fondo e deixar atrás a Manuela Vanegas, driblou por
segunda vez a Montoya, buscou a perpendicular do pau e co
pé esquerdo, bateu por alto á meta colombiana. Era o 14 de
marzo do 2016. Rodríguez é a segunda muller finalista ao
Puskás tras a irlandesa Stephanie Roche, que o fo
Foto: © FIFA.
Algarve Cup 2017
A Algarve Cup, salvo imprevistos
de última hora, ficou definida en
canto a datas e participantes. Foron
sorteados os grupos
así:
Grupo A: Canadá, Dinamarca,
Portugal e Rusia.
Grupo B: España, Islandia, Noruega
e Xapón.
Grupo C: Australia, China, Holanda e Suecia.
Faltan un par de clásicas como Francia e Estados Unidos e
aparece España, que tras o mandato Quereda sae do
ostracismo e comeza a figurar tamén nos grandes torneos
amigables de seleccións. A competición terá lugar entre o 1
e o 8 de marzo.
Gerhardsson substitui
Sundhage tras a Eurocopa
O cargo de seleccionador de Suecia
trocará de propietario tras a renuncia da
lonxeva Pia Sundhage para cando remate
a fase final da Eurocopa de Holanda. A
Federación Sueca xa decidiu o nome do
seu substituto, que será Peter
Gerhardsson. O novo seleccionador
procede do Häcken e o seu contrato
prolongarase até o remate da Eurocopa do
2021. Foto: © Wikipedia
FF
8
Os doces países
Grupo A: Bélxica, Corea do Norte, Italia e Suíza.
Grupo B: Austria, Corea do Sur, Escocia e Nova Celandia.
Grupo C: Chequia, Gales, Irlanda e Tailandia.
Daniuska Rodríguez aspira ao
dianteira venezolana, Daniuska
é finalista a recibir o
premio de mellor gol do ano na
Gala da FIFA correspondente ao
O gol marcoullo a Colombia
primeira xornada do
final do campionato
de América do Sur.
no lateral da
pasado, demorou a
acción para irse nun recorte de
Sofía Montoya, pisou o coiro e
o espazo para ir
Vanegas, driblou por
segunda vez a Montoya, buscou a perpendicular do pau e co
eta colombiana. Era o 14 de
. Rodríguez é a segunda muller finalista ao
Puskás tras a irlandesa Stephanie Roche, que o foi no 2014.
A Algarve Cup, salvo imprevistos
de última hora, ficou definida en
datas e participantes. Foron
sorteados os grupos, que quedaron
Grupo A: Canadá, Dinamarca,
Grupo B: España, Islandia, Noruega
Grupo C: Australia, China, Holanda e Suecia.
un par de clásicas como Francia e Estados Unidos e
aparece España, que tras o mandato Quereda sae do
ostracismo e comeza a figurar tamén nos grandes torneos
amigables de seleccións. A competición terá lugar entre o 1
Gerhardsson substituirá a
Sundhage tras a Eurocopa
Irlanda derrota ao País Vasco
A selección de Irlaandaa
derrotou en Dublín á do País
Vasco por 2-1. O partido
representaba a devolución da
visita feita ao norte da Península
polas insulares hai un ano. A
dianteira do Shlebourne, Roche, foi quen abriu o marcador.
A atacante do Athletic, Yulema Corres, empatou e ao
comezo segundo tempo, a local Kiernan bateu
establecendo o resultado que sería definitivo.
Copa de África
Comeza en Camaróns a Copa de África
de Nacións. O torneo vai disputarse entre
o 19 de novembro e o 3 de decembro en
dúas cidades, Limbe e a capital do país,
Iaoundé. No grupo A compiten por dúas
prazas para as semifinais, xunto á
selección local, as de África do Sur,
Exipto e Zimbabue. No grupo B están
Gana, Kenia, Mali e Nixeria.
Uruguai acolle a Libertadores
As cidades de Montevideo e Colonia son as
sedes da edición deste
Libertadores, a competición na que
participan os clubs campións das ligas dos
países de América do Sur.
participantes foron repartidos en tres grupos:
Grupo A: Colón (URY), Limpeño (PRY),
Urquiza (ARG) e Universitario (PER).
Grupo B: Foz Cataratas (BRA), Generaciones Palmiranas
(COL), Nacional (URY) e San Martín de Porres (BOL).
Grupo C: Colo-Colo (CHL), Estudiantes de Guárico (VEN),
Ferroviária (BRA) e U. Española (ECU).
A competición desenvolverase entre os días 6 e 20 de
decembro. Os primeiros de cada grupo e o mellor segundo
pasan a semifinais.
A liga portuguesa modifica o
calendario
Unha das primeiras consecuencias
da clasificación da selección
portuguesa para a próxima fase final
da Eurocopa é a modificación de
datas no calendario da liga de
Primeira División do país veciño. A
F.P.F. decidiu rematar a
competición dúas semanas antes do
establecido, polo que anticipou as datas desde a xornada 22.
O torneo rematará agora o 28 de maio en lugar da decisión
inicial, que marcaba o punto e final o 11 de xuño.
da derrota ao País Vasco
A selección de Irlaandaa
derrotou en Dublín á do País
partido
representaba a devolución da
visita feita ao norte da Península
polas insulares hai un ano. A
dianteira do Shlebourne, Roche, foi quen abriu o marcador.
A atacante do Athletic, Yulema Corres, empatou e ao
comezo segundo tempo, a local Kiernan bateu a Ainhoa,
establecendo o resultado que sería definitivo.
Copa de África 2016
Comeza en Camaróns a Copa de África
de Nacións. O torneo vai disputarse entre
o 19 de novembro e o 3 de decembro en
dúas cidades, Limbe e a capital do país,
compiten por dúas
prazas para as semifinais, xunto á
selección local, as de África do Sur,
Exipto e Zimbabue. No grupo B están
li e Nixeria.
Uruguai acolle a Libertadores
As cidades de Montevideo e Colonia son as
sedes da edición deste ano da Copa
Libertadores, a competición na que
participan os clubs campións das ligas dos
países de América do Sur. Os doce
participantes foron repartidos en tres grupos:
Grupo A: Colón (URY), Limpeño (PRY),
Urquiza (ARG) e Universitario (PER).
Grupo B: Foz Cataratas (BRA), Generaciones Palmiranas
San Martín de Porres (BOL).
Colo (CHL), Estudiantes de Guárico (VEN),
Ferroviária (BRA) e U. Española (ECU).
A competición desenvolverase entre os días 6 e 20 de
cembro. Os primeiros de cada grupo e o mellor segundo
A liga portuguesa modifica o
Unha das primeiras consecuencias
da clasificación da selección
portuguesa para a próxima fase final
da Eurocopa é a modificación de
calendario da liga de
Primeira División do país veciño. A
F.P.F. decidiu rematar a
competición dúas semanas antes do
polo que anticipou as datas desde a xornada 22.
O torneo rematará agora o 28 de maio en lugar da decisión
a o punto e final o 11 de xuño.

Máis perto
Clo e Pauleta perto da cabeza
O mes de novembro deixou
a Clo e a Pauleta colocando
a nota galega na parte alta
da táboa de goleadoras da
liga portuguesa. Clo ficou
colocada no sexto lugar, con
oito goles, igualada coa súa
compañeira de equipo,
Ottília Lívia, e con Ana
Capeta, do Sporting de
Lisboa. Pola súa parte,
Pauleta contabiliza un tanto
menos que Clo e está
situada en solitario no
noveno lugar. Ambas están
algo lonxe en número de
tantos da líder, Solange Carvalhas, do Sporting lisboeta, que
acumulou 16 goles.
Foto: © Revista do Fútbol feminino Galego
Anaír ás portas do mellor gol
catalán da temporada
Un disparo cruzado desde a
frontal, que se foi á escuadra da
portería do Rayo Vallecano no
partido da xornada 12 da pasada
campaña, celebrado na Dani
Jarque o 13 de decembro de 2015,
serviu para que a guardesa entrase entre os tres finalistas que
optaban ao premio ao mellor gol catalán da temporada.
Anaír foi a única muller que chegou a aspirar ao galardó
competiu polo premio con Pitu Comadevall, da Llagostera,
da Segunda División española masculina, e David Romo, do
Rubí. Anair ficou segunda, a menos de dous por cento de
votos de distancia de Pitu, o gañador. Curiosamente, o gol
da espanyolista tamén estivo seleccionado entre os dez
mellores pola Revista do Fútbol Feminino Galego
premio ao mellor gol galego da pasada campaña.
Yanire, lesionada e operada
Unha das que peor lembrará o mes de
novembro será a central do Friol,
Yanire Reimóndez. Nun lance fortuíto,
producido aos 16 minutos do partido
que xogaba co seu equipo contra o
Deportivo, sufriu a rotura do ligamento
cruzado da súa perna dereita. A
xogadora pasou pola sala de cirurxías e
tras unha intervención satisfactoria
iniciou a fase de rehabilitación.
FF
9
Clo e Pauleta perto da cabeza
O mes de novembro deixou
a Clo e a Pauleta colocando
a nota galega na parte alta
da táboa de goleadoras da
liga portuguesa. Clo ficou
colocada no sexto lugar, con
igualada coa súa
compañeira de equipo,
Ottília Lívia, e con Ana
Capeta, do Sporting de
Lisboa. Pola súa parte,
Pauleta contabiliza un tanto
menos que Clo e está
situada en solitario no
noveno lugar. Ambas están
algo lonxe en número de
nge Carvalhas, do Sporting lisboeta, que
Anaír ás portas do mellor gol
Un disparo cruzado desde a
frontal, que se foi á escuadra da
portería do Rayo Vallecano no
xornada 12 da pasada
campaña, celebrado na Dani
Jarque o 13 de decembro de 2015,
entre os tres finalistas que
optaban ao premio ao mellor gol catalán da temporada.
Anaír foi a única muller que chegou a aspirar ao galardón e
competiu polo premio con Pitu Comadevall, da Llagostera,
da Segunda División española masculina, e David Romo, do
Anair ficou segunda, a menos de dous por cento de
Curiosamente, o gol
stivo seleccionado entre os dez
Revista do Fútbol Feminino Galego para o
premio ao mellor gol galego da pasada campaña.
lesionada e operada
Walenga, a estadounidense da
Milagrosa
Kira Katheryn Irena Walenga,
centrocampista estadounidense, f
a nova adquisición da Milagrosa
mes de novembro. A futbolista
estreouse na xornada novena, na
que as luguesas visitaban ao
Victoria compostelán no campo do
Sergas. A súa entrada no equipo
non puido ser mellor en canto ao
resultado porque as branco e
vermellas sorprenderon ao lograr
empatar a un tanto. Walenga
ingresou no campo aos 57 minutos
en substitución de Vicky.
conxunto da capital das murallas beneficiouse dunha
situación de intercambio, allea ao fútbol, para contar cos
seus servizos. Foto: © S. Cult. D. Milagrosa
Sheila, no once ideal da
metade da temporada
Sheila Sánchez
Pose está
asombrando no
campionato do
medio-oeste da
Segunda División
austríaca. A
regularidade da
coruñesa foi
acompañada dun
cambio de posición.
Nesta temporada,
Thomas Bernhardt
está utilizándoa máis
adiantada, o que deu
como resultado que
explotase unha
faceta goleadora que
Sheila non experimentaba desde a súa época de formación.
O seu notable aumento de rendemento axudou a que o seu
equipo, Vorderland, malia que cun partido máis que o seu
perseguidor, lidere a táboa no seu grupo. Aínda máis
salientable é o papel das branco e azuis na Copa, unha
competición na que por primeira vez están nas semifinais.
A irmandiña absoluta xogará
en Vilagarcía
Volveremos ter partido de Nadal da selección galega
absoluta. Finalmente, a FGF chegou un acordo coa catalá
para que ambas seleccións xoguen un partido amigable
como fixeran hai nove anos en Balaídos. Será a ocasión de
ver xuntas ás nosas mellores futbolistas nun escenario con
connotacións históricas para o fútb
Walenga, a estadounidense da
Kira Katheryn Irena Walenga,
centrocampista estadounidense, foi
Milagrosa no
mes de novembro. A futbolista
estreouse na xornada novena, na
que as luguesas visitaban ao
Victoria compostelán no campo do
Sergas. A súa entrada no equipo
non puido ser mellor en canto ao
resultado porque as branco e
vermellas sorprenderon ao lograr
mpatar a un tanto. Walenga
ingresou no campo aos 57 minutos
en substitución de Vicky. O
conxunto da capital das murallas beneficiouse dunha
situación de intercambio, allea ao fútbol, para contar cos
S. Cult. D. Milagrosa
once ideal da
metade da temporada
Sheila non experimentaba desde a súa época de formación.
O seu notable aumento de rendemento axudou a que o seu
equipo, Vorderland, malia que cun partido máis que o seu
, lidere a táboa no seu grupo. Aínda máis
salientable é o papel das branco e azuis na Copa, unha
competición na que por primeira vez están nas semifinais.
A irmandiña absoluta xogará
Volveremos ter partido de Nadal da selección galega
ta. Finalmente, a FGF chegou un acordo coa catalá
para que ambas seleccións xoguen un partido amigable,
como fixeran hai nove anos en Balaídos. Será a ocasión de
ver xuntas ás nosas mellores futbolistas nun escenario con
connotacións históricas para o fútbol feminino galego, o

campo da Lomba, en Vilagarcía, onde xoga os seus partidos
o At. Arousana e onde se celebrara o único partido oficial de
femininas absolutas celebrado en Galiza. O encontro está
marcado para o día 22 de decembro e comezará ás 19,00
horas.
Castelldefells, primeiro sector
para as galegas de base
Seguindo coas seleccións, pero neste
caso coas de base, xa está definido o
lugar no que a Federación Catalá de
Fútbol vai organizar o primeiro sector do
Campionato de España sub’18 e sub’16.
Será en Castelldefells entre o 16 e o 18
de decembro. As nosas ca
o sábado contra Baleares e o domingo contra as locais, en
partidos que comezarán ás 10 de mañá. Dúas horas máis
tarde, contra os mesmos rivais e nos mesmos días,
as xuvenís. O escenario será o campo municipal de Els
Canyars, onde xoga a U.E. Castelldefells. Ambas seleccións
manteñen á fronte a Edu González e a Quin Balbuena
de seren conformados por Manu Fernández, coordinador da
FGF, no mes de outubro.
Alejandra, do Silva, fractúrase
o radio
Alejandra López Utriz é outra das
lesionadas do mes. A guardarredes do
Silva, foi sometida a probas médicas tras
retirarse do partido que o seu equipo
disputou no Rodrigo García Vizoso
contra o Ural, debido a unha dor no
brazo dereito. A futbolista sufre unha
fractura de radio sen desprazamento.
O Sp. Braga renova ás galegas
por outra campaña
O Sporting de Braga renova ás cinco
futbolistas galegas por outra temporada
máis. O extraordinario rendemento, a
marcha do equipo, que contabiliza os
seus partidos por vitorias
contra o Sporting de Lisboa e a
facilidade de adaptación axudaron aos
FF
10
campo da Lomba, en Vilagarcía, onde xoga os seus partidos
o único partido oficial de
femininas absolutas celebrado en Galiza. O encontro está
marcado para o día 22 de decembro e comezará ás 19,00
Castelldefells, primeiro sector
para as galegas de base
Seguindo coas seleccións, pero neste
caso coas de base, xa está definido o
lugar no que a Federación Catalá de
Fútbol vai organizar o primeiro sector do
Campionato de España sub’18 e sub’16.
Será en Castelldefells entre o 16 e o 18
de decembro. As nosas cadetes iniciarán
o sábado contra Baleares e o domingo contra as locais, en
partidos que comezarán ás 10 de mañá. Dúas horas máis
tarde, contra os mesmos rivais e nos mesmos días, loitarán
O escenario será o campo municipal de Els
Ambas seleccións
manteñen á fronte a Edu González e a Quin Balbuena, logo
de seren conformados por Manu Fernández, coordinador da
Alejandra, do Silva, fractúrase
O Sp. Braga renova ás galegas
O Sporting de Braga renova ás cinco
futbolistas galegas por outra temporada
máis. O extraordinario rendemento, a
marcha do equipo, que contabiliza os
partidos por vitorias, o empate
contra o Sporting de Lisboa e a
facilidade de adaptación axudaron aos
dirixentes arsenalistas a dar continuidade ao proxecto
contando con Andrea Mirón, Clo, Natalia, Pauleta e
lesionada Carla González. No mesmo día tamén
renovadas as súas compañeiras Andreia Norton e Sílvia
Rebelo. As futbolistas galegas aseguran deste xeito xogar a
UEFA Women’s Champions League no caso
proclamen campioas de liga portuguesa a finais do mes de
maio.
A F.G.F. asume os
Silva en Abellá
O xuíz da competición da Segunda
División Galega ditou sentencia en
relación á reclamación feita polo Silva en
relación a asunción dos gastos ocasionados
ao club pola viaxe a Santo Estevo de
Abellá para disputar o partido de liga
que non se presentou o árbitro. O xuíz considerou que a
Federación Galega de Fútbol deberá resarcir ao club
herculino os gastos ocasionados relacionados con ese
partido, fundamentalmente os do desprazamento.
Melanie, C. Boiro, goleadora
nas once xornadas iniciais
A dianteira do Conc. Boiro, Melanie
García, está salientándose como unha
das goleadoras desta temporada ao
marcar en cada unha das once primeiras
xornadas de liga. Dos 28 goles sumad
até o remate de novembro son para
lembrar os cinco que
Estrada,
ao Armenteira na 9. Esa fertilidade
ofensiva levou á boirense a liderar a táboa de goleadoras do
seu grupo, pero tamén da categoría, empatada a dianas con
Tamara, do Santo Estevo de Abellá
Xa somos 2.500
No pasado mes de novembro quebramos outra marca e vós,
os nosos lectores e seguidores sodes os protagonistas da
mesma. Entre todos xa somos 2.500 os seguidores da
Revista do Fútbol Feminino na súa páxina de Facebook.
dirixentes arsenalistas a dar continuidade ao proxecto
contando con Andrea Mirón, Clo, Natalia, Pauleta e a
lesionada Carla González. No mesmo día tamén foron
renovadas as súas compañeiras Andreia Norton e Sílvia
As futbolistas galegas aseguran deste xeito xogar a
UEFA Women’s Champions League no caso de que se
proclamen campioas de liga portuguesa a finais do mes de
A F.G.F. asume os gastos do
Silva en Abellá
O xuíz da competición da Segunda
División Galega ditou sentencia en
relación á reclamación feita polo Silva en
gastos ocasionados
ao club pola viaxe a Santo Estevo de
Abellá para disputar o partido de liga e ao
que non se presentou o árbitro. O xuíz considerou que a
Federación Galega de Fútbol deberá resarcir ao club
herculino os gastos ocasionados relacionados con ese
partido, fundamentalmente os do desprazamento.
Melanie, C. Boiro, goleadora
adas iniciais
A dianteira do Conc. Boiro, Melanie
García, está salientándose como unha
das goleadoras desta temporada ao
marcar en cada unha das once primeiras
xornadas de liga. Dos 28 goles sumados
até o remate de novembro son para
lembrar os cinco que lle fixo ao At.
na xornada 3, e os outros cinco
ao Armenteira na 9. Esa fertilidade
ofensiva levou á boirense a liderar a táboa de goleadoras do
seu grupo, pero tamén da categoría, empatada a dianas con
Tamara, do Santo Estevo de Abellá
2.500
No pasado mes de novembro quebramos outra marca e vós,
os nosos lectores e seguidores sodes os protagonistas da
mesma. Entre todos xa somos 2.500 os seguidores da
na súa páxina de Facebook.

FF
12
Somos das poucas persoas que quedamos desde que a
sociedade nos deu a oportunidade de pertencer a ela.
Pasou de nena a muller ao noso lado, ten unha
esquerda de ouro e día a día esfórzase por mellorar.
Non só é xogadora, senón que tamén é adestradora do
equipo prebenxamin do Val.
É unha gran futbolista, vive por e para este deporte.
Eu penso que é o seu grande amor.
Xoga no primeiro equipo, pero tamén nos axuda cando
precisamos dela no grupo de fútbol 8. Marca goles, dá
asistencias, comeza a animar ás demais, pero tamén
necesita do apoio das súas compañeiras cando as
cousas non lle saen.
Para min é unha crack. Sei que con esforzo conseguirá
o que se propoña.
Para min sempre será esa pequena guerreona e moi
boa persoa, tanto dentro como fóra do campo.
Rosa Valentina Taboada Brea “Rosi”
(S.D.O Val)
Fotos: © Noemi García Rey
Noemi García Rey
Interlaken (Suíza)
20/07/1996
Dianteira
Equipos
2008/09
Esc. F. Racing C.
(Liga Autonómica)
2009/10
S.D. O Val
(2ª Autonómica)
2010/11
S.D. O Val
(Preferente Autonómica)
2011/12
S.D. O Val
(Preferente Autonómica)
2012/13
S.D. O Val
(Liga Galega – 1ª División)
2013/14
S.D. O Val
2014/15
S.D. O Val
2015/16
S.D. O Val
(1ª División Galega)
Xogou coa selección galega sub’18

FF
13
gVerreiras
Esta historia comezou hai pouco máis dun ano
grazas ao investimento financeiro da multinacional
Allianz e tivo unha consecuencia sobre o fútbol
galego que naquel momento ninguén podía
determinar: que cinco das nosas mellores
futbolistas, todas elas en El Olivo, estarían hoxe
xogando a liga portuguesa co Sporting de Braga.
Tamén houbo outros feitos determinantes, como
que o conxunto vigués volvera ficar ás portas da
Primeira División española. Andrea Mirón, Carla
González, Clo, Natalia e Pauleta son, desde hai
medio ano, cinco Guerreiras do Minho.
Destino Braga
Clo: Unha persoa de Vigo sabía que o Sp. Braga
quería facer un equipo con aspiracións e faloulles de
nós, era unha moi boa oportunidade e non o pensei.
Natalia: Si, hai momentos nos que pasa o tren por
diante da túa porta e non podes deixar que marche.
Andrea Mirón: Parece ser que viñeron vernos xogar
ao final da liga pasada e viron que eramos futbolistas
que lles resultaban interesantes. Era unha proposición
inmellorable para crecer persoal e profesionalmente.
Estar aquí só ten vantaxes, por riba, estannos
atendendo moi ben, cun trato de futbolistas
profesionais.
Pauleta: Con 18 anos non podía desaproveitar esta
ocasión, que tamén ía a aumentar a miña madurez ao
vivir fóra da casa, máis
distanciada da protección
familiar.
Clo: É ter un contrato
profesional e desenvolver
un traballo programado,
semanal, como unha
futbolista profesional ou
semiprofesional. Isto sería
algo imposible que o
puideramos vivir tanto en
Galicia coma en España.
Carla González: Ademais,
era difícil que nos ofreceran
algo semellante en España,
que incluíra tamén as
opcións de gañar títulos como aquí.
Natalia: Non é habitual que te chame un club
ofrecéndoche unhas condicións profesionais no fútbol
feminino e que che permita aspirar a títulos. Só había
unha resposta, dicir que si.
Sen referencias de Portugal
Andrea Mirón: Case non sabía como era o fútbol
portugués e tampouco sabía con que ía atoparme. Tiña
escasas referencias e vira algún partido, pero nada o
suficientemente importante como para facer un xuízo.
Unha vez aquí sorprendinme positivamente co nivel.
Carla González: Eu son das que se dedican a xogar
sen mirar moito fóra do que son as competicións que
xogo, así que tamén todo ía ser unha novidade.
Un cambio de metodoloxía
Andrea Mirón: Vexo que estamos traballando de
acordo a un plan de adestramentos que nunca imaxinei.
Clo: Contamos cunhas instalacións e un tempo para
que o equipo poda facer o seu traballo sen problemas.
Competir por idénticos obxectivos
Pauleta: Existen grandes diferenzas entre os anos en
El Olivo e este, pero os obxectivos non variaron. Nos
dous casos as metas están en gañar, en estar nun
equipo moi bo que ten como obxectivo ser primeiro.
En Vigo era ficar campioas de grupo, clasificarnos
para a fase de ascenso e loitar por subir a Primeira
División. Aquí é exactamente o mesmo, só que ser
primeiras é vencer a liga de Portugal.
Natalia: En El Olivo parecía que o primeiro posto era
incuestionable, mentres que no Sporting de Braga non.
A meta é a mesma, pero existen outras dificultades,
con rivais moi poderosos que, como o Sporting de
Lisboa, ten tantas posibilidades coma nós.
Clo: Exactamente é así. Vir aquí e que nos formulen
que os obxectivos sexan gañar os títulos de liga ou de
copa non nos condiciona para competir pois é o que
viñamos facendo cando estabamos en El Olivo, onde

FF
14
durante toda a
temporada
traballabamos para
meternos, primeiro na
fase de ascenso como
primeiras e despois
tentar subir á máxima
categoría en España.
Carla González: Para
min a meta é
integrarme ao equipo,
superar o período de
rehabilitación da
lesión o antes posible,
facerme un espazo
dentro dun grupo competitivo para poder xogar e
devolverlle a este club todo o que me está dando.
O Sporting de Lisboa, o outro aspirante
Pauleta: Si, é o gran rival da liga. Despois do partido
que xogamos contra elas confirmouse que somos dous
equipos parellos. O empate creo que foi un bo
resultado, porque sempre o é cando puntúas contra un
rival directo. Creo que non demos todo o que podemos
ofrecer nese partido porque por unhas ou outras
circunstancias estamos aínda coñecéndonos. Somos un
equipo novo e malia que o plantel ten moita calidade é
inevitable que pase o tempo, xogando máis partidos
xuntas, para conseguir dar o máximo como colectivo.
Natalia: O Sporting de Lisboa é outro grande equipo,
pero confío moito nas nosas xogadoras. Atreveríame a
dicir que podemos gañar todo, a Liga e a Copa.
Clo: Con independencia que os dous Sporting sexamos
favoritos, non podes descoidarte porque en calquera
partido sofres un contratempo. A min gustaríame
engadir ao Albergaria. Non vai ser un aspirante ao
título, pero xa demostrou que nun partido pode darche
problemas. Nas primeiras xornadas sorprendeu ao
Sporting de Lisboa. O mesmo sucede co Valadares-
Gaia, outro quipo forte que nos
puxo en dificultades hai unhas
xornadas.
Carla González: O que levo
visto é que, aínda que teñamos
vencido en todos os partidos e
empatado contra o Sporting
Lisboa, estar arriba precisa
unha concentración
permanente. Non podes errar en
ningún partido porque se te
despistas, o Sporting de Lisboa
vai estar moi atento para
sobrepasarte.
Andrea Mirón: O Sporting de
Lisboa é o que ten máis nivel
en todas as liñas e o que che
xoga con máis intensidade.
Gran plantel de xogadoras
Clo: Temos un equipo forte, con xogadoras de
calidade e capacitadas para conseguir as metas que
foron formuladas. Jéessica Silva é unha gran xogadora
que en canto se recupere vai aportarnos moitas cousas,
o mesmo que Vanessa Marques, que é outra que
salientaría, e Edite Fernandes, unha futbolista moi
experimentada.
Carla González: Se tivera que apostar por un equipo
para gañar a Liga sería polo noso. Creo que as cousas
están a saír ben en cuestión de resultados porque temos
un gran plantel. E iso que aínda non está plenamente
conxuntado porque vimos de diferentes lugares e aínda
hai xogadoras que non entramos por diversas razóns
que espero, cando o fagamos, elevemos máis o
potencial. Penso que temos recursos para vencer tamén
na copa, facer un ano moi bo e estar no que vén na
Champions. É un soño que teremos que conseguir a
base de traballo. A min gústanme moito Vanessa e
Norton
Andrea Mirón: Unha das cousas que me gustou é o
ambiente que temos no equipo e o nivel competitivo
das xogadoras. Non as coñecía pero, por exemplo, a
miña compañeira de zaga, Sissi, é moi boa e síntome
moi cómoda con ela ao lado. Edite, coa a idade que
ten, demostra ser un exemplo de profesionalidade, un
portento físico e acumula moita calidade nos pés.
Abráiame o seu rendemento físico. O mesmo pásame
atrás, con Rute Costa, que é unha excelente porteira ou
diante con Jéssica ou Norton. Temos futbolistas ao
noso lado que nos fan crecer, que teñen unha
experiencia internacional defendendo á selección de
Portugal e das que aprendemos a través do traballo
conxunto.
Boas xogadoras como rivais
Clo: Entre os rivais hai futbolistas con moita calidade
na liga. No Sporting de Lisboa
eu salientaría a Diana Silva, ou
a capacidade física e calidade
de Fátima Pinto.
Andrea Mirón: Si, estou de
acordo. Diana Silva é moi boa.
Non é o mesmo que che falen
dela que xogar contra ela.
Custoume moito defendela
porque ten moitos
fundamentos. O mesmo pasa
con Fátima Pinto, cando estás
no campo xogando contra ela
decátaste inmediatamente do
boa futbolista que é pola súa
calidade técnica e a súa
velocidade de xogo.

FF
15
O nivel da Primeira
portuguesa
Clo: Non é unha
competición á que che custe
moito adaptater. Eu diría que
está nunha situación
intermedia entre a Segunda e
a Primeira española
Andrea Mirón: Creo que os
mellores equipos de aquí
poderían competir con certas
garantías na Primeira
española e os equipos
medios da Primeira
portuguesa están á altura dos
mellores da Segunda española.
Pauleta: Para min foi moi bo vir aquí. Manexábame
ben na Segunda española e a Primeira portuguesa
supón un aumento de nivel. Hai xogadoras moi boas,
os partidos teñen máis ritmo e a intensidade mantense
durante os 90 minutos.
E ademais …
Andrea Mirón:
Que é o que máis valoras desta experiencia?
Desde o punto de vista humano, o trato que nos dan.
Sempre están preocupados por nós, mímannos moito.
E desde o punto de vista deportivo a programación do
traballo. Nunca imaxinei que un día podería estar
facendo cousas deste xeito.
Clo:
Es a principal goleadora do equipo e das mellores da
liga. A túa capacidade goleadora demóstrala tamén
nunha Primeira División na que fuches a mellor
goleadora na primeira xornada.
É algo circunstancial. Nunca me formulei ese
obxectivo. De feito, son das que me gusta moito dar
pases de gol. Os meus goles son consecuencia do
traballo do equipo, por iso, os tres goles da primeira
xornada que me colocaron de primeira na táboa, só
pode ser un mérito compartido con todas as
compañeiras.
Pauleta:
Es unha futbolista dun gran nivel técnico. A todos
nos asombra que nunca, sobre todo sendo sub’18, te
chamaran para unha proba na selección española.
Por que?
Non o sei. A min gustaríame moito. O meu lema é
traballar. Todos os días que toca adestramento ou
partido poño o máximo interese en facelo: traballar e
progresar.
Será que os técnicos das seleccións galegas non
souberon proxectarte?
Tampouco o
sei. Xoguei
varios anos os
Campionatos de
España coas
seleccións
galegas, pero
puxéronme de
lateral e de
central. Eran
posicións
diferentes ás
das miñas
características e
da posición que
ocupei no meu
club, no centro
do campo. Aí,
no club, tamén é complicado. Se cando es nova non
destacas coas seleccións da túa comunidade é máis
complicado que chames a atención dos técnicos porque
o fútbol feminino non é como o masculino, os equipos
de Primeira non acostuman ter un traballo de scouting
e Galicia queda moi afastada de todo.
Natalia:
O outro día, contra o Sporting de Lisboa, vimos unha
Natalia que nos lembrou á do Compostela de Manolo
Buján e da selección galega. Que cambiou?
Basicamente que aquí ou corres, ou corres. O nivel de
esixencia é moito máis alto a todos os niveis. Estamos
sendo tratadas como profesionais e somos un grupo de
futbolistas semellantes en calidade e con moita
competitividade. Se queres xogar cada domingo tes
que traballar constantemente nos adestramentos e nos
partidos, dalo todo.
Carla González:
Chegas a formar parte dun gran proxecto e te
lesionas de gravidade no primeiro treino. Como foi e
como te adaptas para superar isto?
Foi na metade do primeiro adestramento. Estabamos
xogando un partido, fun a un balón, pisei, cravei os
tacos, xirei e rompín o ligamento. Foi moi duro porque
é a primeira vez que estou fóra da casa e víame ante
unha intervención cirúrxica que, de saír ben, ía
deixarme seis meses fóra da competición. Sabía que
tiña que ser forte psicoloxicamente para afrontar esta
realidade e traballar moito nunha rehabilitación que
está indo polo bo camiño. Agora hai que empezar de
novo coas sensacións e integrarme no xogo ao grupo.
Fotos: © Revista do Fútbol Feminino Galego

FF
16
A Milagrosa
presenta aos
técnicos
Fernando Currás
Responsable de prensa da S. Cult. D. Milagrosa
A S. Cult. D. Milagrosa presentou tres áreas de traballo
implicadas directamente co fútbol feminino, con
independencia que dúas delas, as da preparación física e
a de guardarredes, vaian referidas a un traballo que se
fai extensivo a todos os cadros da entidade luguesa.
A innovación, a preocupación por estar adaptado sempre
aos novos tempos desde a base, é unha constante desde
hai anos nunha das entidades deportivas máis populares
da capital amurallada. O retorno á Primeira División
Galega, tras un ano na Segunda española, máis que unha
posible crise acabou derivando nunha reconstrución do
equipo feminino e a incorporación de tres persoas con
funcións técnicas determinantes que, salvando os
naturais aspectos de adaptación, están sendo capaces de
integrar a súa concepción do traballo sen perder a forza
dinámica da inercia anterior sen crear fracturas que
acaben prexudicando a evolución das futbolistas.
O equipo de Primeira División Galega vai estar dirixido por
un ex futbolista profesional de orixe hispano-francesa.
Vivian Dors parte cunha experiencia notable en diferentes
cadros que van desde o Montpellier B até o E.S.P.P.,
pasando polo Castellón, Avilés Ind. ou Sète. Hai pouco
comezou o seu periplo como técnico e unha das súas
primeiras estacións é a do conxunto branco e vermello que
ten por hábitat o Luis López Gorgoso. Nesta estrea no fútbol
feminino, Dors ve ás xogadoras “evolucionando bastante
ben. As rapazas veñen con ganas e ilusión, o que permite un
traballo moi eficiente. Considero que é un comezo de
temporada interesante e bo”. En canto ás metas, Dors espera
conseguir “consolidar as bases técnicas, tácticas e de
coordinación. Quero aportarlles tamén un espírito
competitivo".
“As rapazas non teñen todas o mesmo nivel, pero con
traballo, seriedade e compañeirismo chegamos a nivelar as
cousas”, engadiu o coordinador. Para rematar, Dors espera
que as xogadoras aprendan “a situarse tacticamente, que
melloren e quero consolidar as bases técnicas para engadir
velocidade ao xogo. Pretendo que aprendan que o fútbol é
tocar o balón e non pegarlle ao balón”.
Na preparación física, Manu Rodríguez engade que está
“vendo progresos. Estamos aproveitando os froitos do
traballo realizado sobre todo por Miguel Rego durante a
temporada pasada e progresamos en liña ascendente. As
condicións dos xogadores e xogadoras das distintas
categorías están nun bo estado de forma e esperamos que
siga indo a máis para que podan pasalo ben co deporte que
máis lles gusta da forma axeitada”. En canto ao nivel
atopado, Manu aclara “que a base suxerida por Miguel Rego
e o equipo directivo foi moi boa e axeitada, só queda crecer
a partires de todo o traballo. En canto ás xogadoras, sempre
te atopas con que aproveitaron o seu período de lecer estival
ao máximo e descoidaron o estado de forma, pero nada que
non se poda solucionar cunha pretemporada ben formulada”.
Para rematar, Manu Rodríguez conclúe co que espera que
aprendan as futbolistas: “Pretendo seguir traballando as
habilidades motrices e capacidades motoras con
metodoloxías dispares, facendo transferencias do traballo
físico ao xogo que beneficien ás nosas futbolistas. Tamén
pretendemos facer un traballo compensatorio preventivo en
canto ás lesións e de introdución de hábitos de vida
saudable, tanto hixiene postural, alongamentos, hábitos
alimenticios … A idea é poder aportar un punto de vista
novo e complementario de cara a mellora íntegra das nosas
futbolistas”.
Por último, na área de preparación de guardarredes a
Milagrosa aproveitará o saber do meta do primeiro equipo,
Roy Varela. O novo responsable desta área atopou ás
futbolistas “moito mellor do que esperaba. Tómano moi en
serio e até as máis pequenas se corrixen unhas a outras. Con
esa actitude é moito máis fácil traballar. Espero conseguir,
sobre todo, que lles guste a posición de porteira e que teñan
seguridade nelas mesmas; tanto no fútbol coma noutros
aspectos. Ser porteira é a posición que máis
responsabilidade ten, aínda que logo sexa igual de partícipe
na vitoria a dianteira que marca tres goles coma a porteira
que non recibe gol”. Roy Varela espera espremer o máximo
das súas pupilas tendo en conta que, en xeral, “hai bo nivel e
o factor de integración tamén o teñen avanzado porque
moitas xa estaban o ano pasado. Hai tanto nivel que incluso
me corrixen a min (risas)”.
O guardarredes do primeiro plantel e técnico de porteiros do
club espera que as súas xogadoras especializadas nesta
posición “aprendan a realizar ben o seu traballo, desde
chapar ben un balón a dirixir e ordenar ao equipo no campo,
xa que é o xogador que mellor ve todo; pero sobre todo
quero que gocen desta minoritaria aínda que gratificante
posición”.
Vivian Dors Manu Rodríguez Roy Varela

FF
17
Amuletos, ritos e
supersticións
Sara Pita
Se buscamos no dicionario da Real Academia Galega
as tres palabras que dan título a este artigo, obtemos os
seguintes resultados:
Amuleto: obxecto que se leva para atraer o bo e
preservar contra o malo.
Rito: acto non relixioso que se realiza de maneira
habitual, costume case sagrado.
Superstición: sentimento á marxe da razón, polo que
se cre que certas cousas ou signos teñen
misteriosamente boas ou malas consecuencias.
Na definición dos amuletos encaixan algúns obxectos
que seguramente moitas de nós temos sempre antes de
disputar os encontros: as fotos da xente querida, as
estampas relixiosas, as fitas para o pelo (algo tan
sinxelo pode desencadear traxedias de non atopar as
que nos gustan), as botas fetiche levadas ao zapateiro
durante anos e anos (e aínda máis anos), as moedas,
chapas de cervexa e a roupa térmica ou interior da
sorte.
Dentro dos amuletos, concedémoslle unha categoría
especial aos chamados “placebos”. Moi de moda nos
últimos anos son as tiras de kinesiotape colocadas
incluso cando non hai lesións, cun efecto máis
decorativo que terapéutico. Outro efecto placebo é o
das vendaxes e proteccións cando tampouco existen
lesións coma as protección para mans e nocellos
(misteriosamente, o esparadrapo dos botiquíns sempre
se esgota). Un clásico neste apartado son os sprays de
frío ou calor, que empregamos antes, durante e despois
dos partidos, cunha sensación de desabafo inmediato
sexa cal sexa o noso problema.
Os ritos, polo tanto, son aqueles costumes que levamos
ao cabo coma un reloxo: levantámonos a unha hora
determinada, almorzamos sempre o mesmo, no mesmo
prato e no mesmo sitio, seguimos a mesma ruta para
chegar ao campo, atamos as botas dun determinado
xeito e mesmo tres ou catro veces -algunha fai e desfai
as lazadas e anoa de novo os cordóns-, temos os nosos
asentos no vestiario e colocamos a roupa sempre igual,
peiteámonos seguindo tamén un xeito e saudamos a
algunha compañeira de forma especial e igual que en
todos os encontros.
Na categoría das supersticións encaixaríamos entón,
manías como non mirarnos ao espello, entrar co pé
dereito ao campo ou dar tres pasos coa mesma perna,
vendar o nocello dereito antes que o esquerdo ou
saudar coa mesma man a todas as compañeiras e coa
outra as rivais. Tamén existen moitas supersticións
arredor das cores coas que conxugamos os nosos
equipamentos deportivos. Tiven unha compañeira que
sempre vestía con algo vermello por debaixo da roupa
de xogar e nunca, baixo ningún concepto, podía levar
algo amarelo.
Polo que a min respecta, sempre levo a roupa interior
da sorte e nunca quento coas caneleiras, só as coloco
xusto antes de xogar. Non falarei de nomes propios
para preservar o anonimato e salvagardarme dunha
posible guillotina, pero si dalgún dos casos que máis
me impactaron en todos estes anos. Un dos máis
peculiares foi o dunha compañeira que xogaba coas
bragas da súa avoa. Seguramente non existe cousa
máis antiestética -e incómoda- que aquelas bragas de
cor rosada. Non se sabía onde comezaban e onde
remataban e eran dun tamaño superlativo. Pero a ela
dábanlle unha vitalidade e unha forza, que non sei que
faría de esquecelas algún día. Tamén tiven algunha
compañeira que sempre tiña que facer as súas
necesidades antes de xogar no baño do vestiario -daba
igual o campo que fose ou o estado dos lavabos-, ou
outra que rezaba varias oracións en privado antes de
saltar ao verde.
Pero non somos as únicas que levamos a cabo estas
prácticas. Corpo técnico e afección tamén teñen as
súas manías. O amuleto máis extravagante que coñezo
de primeira man por parte dun adestrador foi un que
levaba un feixe de pelo da súa mascota no peto do
chándal. Respecto dos seareiros, lémbrome dunha nai
que asistía a todos os encontros pero non os vía. Ía
camiñando en procura da igrexa que estivese máis
preto do campo a acendía algunhas velas para que
gañásemos. En caso de non atopar igrexa, volvía e
pasaba o partido rezando, pero nunca ollando para el.
Como grupo, recordo as nosas estampas da “Virxe das
Angustias”. Empregámolas nun mal momento
deportivo e cando comezaron a “funcionar”, todas e
cada unha de nós tiña que ter polo menos unha delas
no partido, nas caneleiras ou onde fósemos capaces de
levalas. Se alguén do filial entraba na convocatoria por
primeira vez, era vital atopar unha estampa para ela. A
verdade é que non nos foi nada mal dende que todas
comezamos a crer na “forza das Angustias”. Incluso
algunha de nós volveu ao ano seguinte á procesión

FF
18
desa Virxe para ”agradecerlle” a xeira de bos
resultados do ano anterior. Todo isto deixando ao lado
a nosa condición de ateas, agnósticas ou crentes.
Por moi raras que sexan as manías, penso que posúen
unha parte positiva, e é que nos aportan seguridade e
confianza. Tamén é certo que dentro da escala do
fanatismo, podemos situarnos nun chanzo máis alto ou
máis baixo. No máis alto atopariamos ás neuróticas,
que pensan que o rendemento deportivo depende
unicamente de ter seguidas as pautas dos ritos, de non
esquecerse dos seus amuletos, nin ter un mínimo erro
na planificación previa ao partido. A obsesión é plena
en caso de fallar nun dos pasos e seguramente influirá
negativamente no rendemento dese día. No chanzo
máis baixo estarían as que a pesares de ter certas
supersticións, fetiches ou rituais, non as converten en
algo vital para o rendemento deportivo.
Interiorizamos o poder dos amuletos, ritos e
supersticións até tal punto que chegamos a
convencernos de que nos axudarán a gañar, e se non
seguimos algún dos pasos, a perder. Os patróns
asociados a boas situacións perduran no tempo e os
vinculados a derrotas ou malos momentos, tenderán a
desaparecer. Cando levamos moito tempo cun amuleto
e as cousas comezan a torcerse, desbancamos o antigo
e buscamos un novo na procura da sorte. O que hoxe
consideramos infalible para gañar, mañá perde o seu
poder místico e
comezamos a procura
dun novo.
Hai quen pensa que a
sorte non existe e que
unicamente os
resultados se
conseguen con
traballo e esforzo ,
mentres outros pensan
que para conseguir
levar os tres puntos
toda axuda é pouca; e
si levar un amuleto,
cumprir unhas rutinas
antes dos partidos ou
algunhas supersticións
axudan a ter algo máis
de confianza, pois
benvidos sexan. As
dúas posturas son
totalmente
respectables. E vós,
que tipo de xogador,
adestrador ou
afeccionado sodes?
Tendes costumes
previas aos partidos
que se podan contar?

Galegas no
exterior
(novem
ANA BUCETA (Levante U.D.
© Levante U.D.
En período de rehabilitación.
ANAIR (R.C.D. Espanyol-ESP) Foto: ©
02/11, Espanyol-Barcelona (1-
minutos do aprazado da xornada 6, até ser
substituída por Pomares. Non o pasou ben no
derbi local porque o Barcelona arrasou e o
Espanyol só se limitou a capear o temporal como
mellor soubo.
06/11, Transportes Alcaine-Espanyol (2-1): Xogou os 90
minutos. Na primeira fase do xogo deu un pase de gol a
Paloma que a compañeira non conseguiu aproveitar. Tras
recibir o primeiro gol contou con dúas oportunidades para
empatar. Na primeira non superou a Mariajo no man a man e
na segunda concluíu cun disparo seco unha acción colectiva
do seu equipo. Aínda tería outra co 2-0, pero Mariajo volveu
salvar o seu remate.
13/11, Espanyol-Santa Teresa (2-0): Entrou no minuto 67 en
lugar de Pomares. O seu escaso tempo de xogo non lle
impediu reafirmar o seu fútbol gañador rebentando un
partido enquistado no 0-0 e sentenciándoo co 2
cabeza a Mainguy.
20/11, Espanyol-Fund. Albacete (3-3): O novo técnico,
Luismi Marín, confiou en Anair para a tit
guardesa tivo a primeira ocasión do choque pero Elena de
Toro atallou o seu tiro. Foi substituída por Pomares no
minuto 80.
ANDREA MIRÓN (Sp. C. Braga
Foto: © Sp. C. Braga
06/11, Viseu 2001-Sp. Braga (0
unha pequena rotura muscular causada no
partido contra o Sporting de Lisboa.
13/11, Sp. Braga-Albergaria (3
participou ao estar na última fase da recuperación.
20/11, A-dos-Francos-Sp. Braga (0-6): Regresou tras
integrarse aos treinos do grupo o xoves 17. Volveu facer
bo partido tendo actuacións defensivas destacadas como o
corte do minuto 24 que salvou o empate. Aguantou o partido
completo.
27/11, Os Belenenses-Sp. Braga (0-8): Xogou os 90
minutos. O equipo foi tan superior que non tivo ocasión de
brillar por falta de traballo.
BELÉN (Valencia C.F. B-
Valencia C.F.
05/11, Transportes Alcaine B-Valencia B (1
Entrou no minuto 68 substituíndo a Genma. O
emprego de xogadoras do primeiro equipo
FF
19
Galegas no
exterior
vembro)
(Levante U.D.-ESP) Foto:
Foto: © R.C.D. Espanyol
-6): Xogou 75
minutos do aprazado da xornada 6, até ser
substituída por Pomares. Non o pasou ben no
derbi local porque o Barcelona arrasou e o
Espanyol só se limitou a capear o temporal como
1): Xogou os 90
minutos. Na primeira fase do xogo deu un pase de gol a
Paloma que a compañeira non conseguiu aproveitar. Tras
recibir o primeiro gol contou con dúas oportunidades para
uperou a Mariajo no man a man e
na segunda concluíu cun disparo seco unha acción colectiva
pero Mariajo volveu
0): Entrou no minuto 67 en
escaso tempo de xogo non lle
impediu reafirmar o seu fútbol gañador rebentando un
0 e sentenciándoo co 2-0 ao bater de
3): O novo técnico,
Luismi Marín, confiou en Anair para a titularidade. A
guardesa tivo a primeira ocasión do choque pero Elena de
Toro atallou o seu tiro. Foi substituída por Pomares no
(Sp. C. Braga-PRT)
Sp. Braga (0-6): Baixa por
muscular causada no
partido contra o Sporting de Lisboa.
Albergaria (3-0): No
participou ao estar na última fase da recuperación.
6): Regresou tras
integrarse aos treinos do grupo o xoves 17. Volveu facer un
bo partido tendo actuacións defensivas destacadas como o
corte do minuto 24 que salvou o empate. Aguantou o partido
8): Xogou os 90
minutos. O equipo foi tan superior que non tivo ocasión de
-ESP) Foto: ©
Valencia B (1-2):
Entrou no minuto 68 substituíndo a Genma. O
emprego de xogadoras do primeiro equipo
condicionou a titularidade da galega. No escaso tempo no
que estivo no campo tivo unha ocasión que lle desbaratou a
meta do cadro aragonés, Isabel. Con ela no campo o
conxunto valencianista fixo o gol da vitoria na prolongación.
12/11, Valencia B-Almassora (4
a Olga para desenvolverse
dúas ocasións de gol, nunha delas o balón bateu na trabe.
19/11, Alhama-Valencia B (0
anterior, participou no encontro durante todo o segundo
tempo ao substituír a Cintia. Dadas as boas prestacións da
xornada anterior volveu a colocarse perto da banda. Unha
vez máis rozou o gol cun xute que pasou a rentes da barra.
CARLA GONZÁLEZ
PRT) Foto: © Sp. C. Braga
CAROLINA (Oiartzun Kir. Elk.
Foto: © Oiartzun Kir. Elk.
05/11, At. Madrid
minuto 65 substituíndo a Silvia. Tres minutos
despois o At. Madrid fixo o 3
calquera posibilidade de reacción.
13/11, Oiartzun-
minutos, sendo substituída por Quiñones cando o encontro
apuntaba ao empate. Case logra o empate a un tanto ao
comezo do segundo tempo, p
rentes da escuadra da meta de Sandra Torres.
19/11, Granadilla-Oiartzun (2
abriu o marcador cunha vaselina precisa sobre a saída de
Noelia Ramos. Segundo gol da temporada para a viguesa.
CLO (Sp. C. Braga-PRT
06/11, Viseu 2001-Sp. Braga (0
90 minutos. Regresou á cita co gol á media hora
de partido. Fixo o 5-0 cun disparo potente e
colocado. Na parte final estivo a
segundo no choque.
13/11, Sp. Braga-Albergaria (3
substituída por Susana Silva. Tivo a primeira ocasión do
partido ao pouco de comezar o xogo.
20/11, A-dos-Francos-Sp. Braga (0
disparo á trabe no minuto 16.Logo fixo o 0
no campo até o asubío final.
27/11, Os Belenenses-Sp. Braga (0
até ser substituída por Adriana. Puido ma
cun disparo ao pau e no oito con outro que se lle foi alto. No
minuto 55 materializou o 0
pisou a área.
MARI PAZ (Valencia C.F.
06/11, Santa Teresa-Valencia (0
por Esther Romero no minuto 57. Ti
ocasións de gol. Na segunda cabeceou á
madeira, no que puido ser a vitoria do seu
equipo.
12/11, Valencia-At. Madrid (1
fixo o gol do empate, que sería definitivo, culminando unha
acción de estratexia montada polo equipo de Cristian Toro.
condicionou a titularidade da galega. No escaso tempo no
stivo no campo tivo unha ocasión que lle desbaratou a
meta do cadro aragonés, Isabel. Con ela no campo o
conxunto valencianista fixo o gol da vitoria na prolongación.
Almassora (4-1): No descanso substituíu
na posición de extrema. Tivo
s ocasións de gol, nunha delas o balón bateu na trabe.
Valencia B (0-1): Como no encontro
anterior, participou no encontro durante todo o segundo
tempo ao substituír a Cintia. Dadas as boas prestacións da
anterior volveu a colocarse perto da banda. Unha
vez máis rozou o gol cun xute que pasou a rentes da barra.
CARLA GONZÁLEZ (Sp. C. Braga-
Sp. C. Braga
(Oiartzun Kir. Elk.-ESP)
Oiartzun Kir. Elk.
05/11, At. Madrid-Oiartzun (4-0): Entrou no
minuto 65 substituíndo a Silvia. Tres minutos
despois o At. Madrid fixo o 3-0 fechando
calquera posibilidade de reacción.
-Levante (1-2): Xogou 88
sendo substituída por Quiñones cando o encontro
apuntaba ao empate. Case logra o empate a un tanto ao
comezo do segundo tempo, pero o seu disparo pasou a
rentes da escuadra da meta de Sandra Torres.
Oiartzun (2-1): Xogou os 90 minutos e
abriu o marcador cunha vaselina precisa sobre a saída de
Noelia Ramos. Segundo gol da temporada para a viguesa.
PRT)
Sp. Braga (0-6): Xogou os
90 minutos. Regresou á cita co gol á media hora
0 cun disparo potente e
colocado. Na parte final estivo a piques de facer o seu
Albergaria (3-0): Xogou 83 minutos até ser
substituída por Susana Silva. Tivo a primeira ocasión do
ar o xogo.
Sp. Braga (0-6): Puido facer o 0-2 cun
disparo á trabe no minuto 16.Logo fixo o 0-3 no 55 e ficou
Sp. Braga (0-8): Xogou 66 minutos,
até ser substituída por Adriana. Puido marcar no minuto tres
cun disparo ao pau e no oito con outro que se lle foi alto. No
minuto 55 materializou o 0-4 cun xute colocado en canto
Valencia C.F.-ESP) Foto: © Valencia C.F.
Valencia (0-0): Entra
Esther Romero no minuto 57. Tivo dúas
ocasións de gol. Na segunda cabeceou á
no que puido ser a vitoria do seu
At. Madrid (1-1): Xogou todo o partido e
fixo o gol do empate, que sería definitivo, culminando unha
estratexia montada polo equipo de Cristian Toro.

19/11, Levante-Valencia (2-1): Xogou todo o derbi. No
primeiro tempo puido empatar nun disparo alto e nunha
vaselina que sacou Oli Oprea entre os paus. No segundo
tempo, co 2-1, tocou coa cabeza un centro de
co que case iguala o choque.
MARÍA VIDAL (Mercyhurst Lakers
USA) Foto: © Mercyhurst Lakers
Rematou a liga.
NATALIA (Sp. C. Braga-PRT) Foto: ©
06/11, Viseu 2001-Sp. Braga (0-6): Xogou os
60 minutos, até ser substituída por Susana Silva.
No minuto 3 obrigou á meta local a facer unha
gran parada. Logo marcaría o 3-0 no 24.
13/11, Sp. Braga-Albergaria (3-0): Xogou os 90
minutos. Non tivo fortuna cara ao gol. Volveu a participar
das variantes de ataque no xogo arsenalista.
20/11, A-dos-Francos-Sp. Braga (0-6): Xogou os 90
minutos. No minuto 81 deu o pase do 0-6 a Edite.
minutos. Fechou o mes como o comezou, marcando. Nesta
ocasión fixo o 0-6 aos 64 minutos nunha gran xogada
individual.
PATRI (C. At. Madrid B-ESP) Foto: © C. At. Madrid
06/11, Madrid-At. Madrid B (2-1):
Recuperada da lesión, xogou na segunda parte.
Saíu no minuto 55 no lugar de Prieto.
13/11, At. Madrid B-Torrelodones (1-0):Non
foi convocada por unha sobrecarga.
20/11, Guadamur-At. Madrid B (2-2): Xogou os 90 minutos.
Mal partido de todo o equipo no que o mellor foron os tres
puntos.
PAULETA (Sp. C. Braga-PRT) Foto: ©
06/11, Viseu 2001-Sp. Braga (0-6): Xogou os 90
minutos. Fixo os dous primeiros gol
minutos 8 e 16. O primeiro tras recoller un
rexeite da porteira tras tiro de Edite Fernandes e
o segundo tras rematar colocado coa cabeza.
13/11, Sp. Braga-Albergaria (3-0): Xogou os 90
minutos. De novo volveu a ter o control do encontro. O
dominio, ás veces asfixiante, do seu equipo tiña moito que
ver coa súa claridade na lectura.
20/11, A-dos-Francos-Sp. Braga (0-6): Xogou os 90
minutos. No minuto 69 fixo o 0-5 cun gran disparo desde
fóra da área.
minutos, nos que volveu a regalar fútbol enfeitado cun
trick. Abriu o partido marcando os dous primeiros tantos nos
minutos 27 e 34 e completou o terceiro, que era o 0
zapatazo espectacular desde fóra da área. Está noutro nivel!
SARITA (U.D. Granadilla Tenerife Sur
© Richard Dani
05/11, Granadilla-Betis (4-0): Segundo partido completo da
tudense. O seu papel no centro, ao lado de Silvia Doblado,
foi impecable.
FF
20
1): Xogou todo o derbi. No
primeiro tempo puido empatar nun disparo alto e nunha
vaselina que sacou Oli Oprea entre os paus. No segundo
1, tocou coa cabeza un centro de Esther Romero
Mercyhurst Lakers-
6): Xogou os
Susana Silva.
No minuto 3 obrigou á meta local a facer unha
0): Xogou os 90
minutos. Non tivo fortuna cara ao gol. Volveu a participar
6): Xogou os 90
6 a Edite.
8): Xogou os 90
marcando. Nesta
6 aos 64 minutos nunha gran xogada
C. At. Madrid
1):
Recuperada da lesión, xogou na segunda parte.
0):Non
2): Xogou os 90 minutos.
Mal partido de todo o equipo no que o mellor foron os tres
6): Xogou os 90
minutos. Fixo os dous primeiros goles nos
tras recoller un
eite da porteira tras tiro de Edite Fernandes e
o segundo tras rematar colocado coa cabeza.
0): Xogou os 90
minutos. De novo volveu a ter o control do encontro. O
ás veces asfixiante, do seu equipo tiña moito que
6): Xogou os 90
5 cun gran disparo desde
8): Xogou os 90
nos que volveu a regalar fútbol enfeitado cun hat-
. Abriu o partido marcando os dous primeiros tantos nos
minutos 27 e 34 e completou o terceiro, que era o 0-7, cun
zapatazo espectacular desde fóra da área. Está noutro nivel!
anadilla Tenerife Sur-ESP) Foto:
0): Segundo partido completo da
tudense. O seu papel no centro, ao lado de Silvia Doblado,
13/11, Athletic-Granadilla (2
todo o encontro. Foi de menos a
o seu equipo. O seu mellor momento foi na
segunda parte, cando o seu xogo fluído
axudou a que as canarias dominaran facendo
recuar ás vascas.
19/11, Granadilla-Oiartzun (2
parte fundamental no dominio exercido polo c
sobre o vasco. Dispuxo dunha ocasión aos 36 minutos cun
disparo desde fóra da área que non concluíu na rede.
SHEILA (FFC. Vorderland
05/11, Rankweil-Vorderland (1
Partidazo de Sheila e do seu equipo
eliminando fantasmas do pasado ao derrotar
cun final de partido espectacular ao seu rival
do outro lado da ponte. A futbolista
coruñesa abriu o marcador en territorio
inimigo aos 4 minutos. Gran
invernal.
17/11: Sheeila é incluída no equipo
da liga no grupo centro-oeste.
20/11, Vorderland-Erlaa (3-0): Sheila tivo a ocasión de vivir
unha situación moi especial. Estaba nun partido histórico
para o Vorderland e participou activamente na clasificación
do equipo para as semifinais da Copa de Austria. Bernhardt
colocouna de interior dereita e desde a súa posición deu os
pases dos dous primeiros goles, para Pomberger no minuto
66 e para Müller no 71. O partido tamén serviu para
examinar o nivel do grupo en relación
oriental, ao medirse ao líder do mesmo e así calibrar opcións
de ascenso logo de que aumentaran as posibilidades do
equipo tras as últimas xornadas.
VERO (Paris Saint-Germain F.C
Foto: © P.S.G. F.C.
06/11, Soyaux-Paris St.-Germain (0
outros 90 minutos a Vero no Camille
de Angouleme. Puido inaug
aos 18 minutos cun disparo que acabou
rebotando na trabe.
10/11, BIIK.-Paris St.-Germain (0
partido en Casaquistán e inaugura o marcador da
eliminatoria batendo a Oxana Zheleznyak no minuto 17. O
PSG está ás portas dos cuartos de final da Copa de Europa.
17/11, Paris St.-Germain-BIIK. (4
tempo. No descanso foi substituída por Marie
Marchou deixando o encontro cun 2
que resolta. Partido cómodo
ocasións locais cun disparo a porta aos cinco minutos.
20/11, Girondins-Paris St.-Germain (0
90 minutos no campo. Aos 30 marcou o 0
pé dereito desde o balcón da área. Logo elaborou a primeira
parte da xogada, pase incluído, para que Sarr fixera o 0
26/11, Francia-España (1-0). Titular. Estivo 56 minutos no
campo. Foi substituída por Bárbara. A s
indiscutible apareceu no minuto sete nunha acción
individual rematada cun disparo desde lonxe. Deixou o
partido tres minutos despois
único gol do choque.
Granadilla (2-0): Xogou
todo o encontro. Foi de menos a máis, como
o seu equipo. O seu mellor momento foi na
cando o seu xogo fluído
axudou a que as canarias dominaran facendo
Oiartzun (2-1): Xogou os 90 minutos. Foi
parte fundamental no dominio exercido polo cadro canario
sobre o vasco. Dispuxo dunha ocasión aos 36 minutos cun
disparo desde fóra da área que non concluíu na rede.
Vorderland-AUT) Foto: © Franz Kopf
Vorderland (1-4):
Partidazo de Sheila e do seu equipo
tasmas do pasado ao derrotar
cun final de partido espectacular ao seu rival
do outro lado da ponte. A futbolista
coruñesa abriu o marcador en territorio
inimigo aos 4 minutos. Grande imaxe para entrar na folga
17/11: Sheeila é incluída no equipo ideal da primeira parte
oeste.
0): Sheila tivo a ocasión de vivir
unha situación moi especial. Estaba nun partido histórico
para o Vorderland e participou activamente na clasificación
para as semifinais da Copa de Austria. Bernhardt
colocouna de interior dereita e desde a súa posición deu os
pases dos dous primeiros goles, para Pomberger no minuto
66 e para Müller no 71. O partido tamén serviu para
examinar o nivel do grupo en relación ao outro, o sur-
oriental, ao medirse ao líder do mesmo e así calibrar opcións
de ascenso logo de que aumentaran as posibilidades do
equipo tras as últimas xornadas.
Germain F.C.-FRA)
Germain (0-2). Lair dá
outros 90 minutos a Vero no Camille-Lebon
uido inaugurar o marcador
aos 18 minutos cun disparo que acabou
Germain (0-3): Vero xoga todo o
Casaquistán e inaugura o marcador da
eliminatoria batendo a Oxana Zheleznyak no minuto 17. O
PSG está ás portas dos cuartos de final da Copa de Europa.
BIIK. (4-1): Xogou o primeiro
tempo. No descanso foi substituída por Marie-Laure Delie.
Marchou deixando o encontro cun 2-0 e a eliminatoria máis
que resolta. Partido cómodo no que inaugurou a serie de
ocasións locais cun disparo a porta aos cinco minutos.
Germain (0-6): Estivo durante os
o. Aos 30 marcou o 0-2 cunha volea co
pé dereito desde o balcón da área. Logo elaborou a primeira
parte da xogada, pase incluído, para que Sarr fixera o 0-3.
0). Titular. Estivo 56 minutos no
campo. Foi substituída por Bárbara. A súa calidade
indiscutible apareceu no minuto sete nunha acción
n disparo desde lonxe. Deixou o
partido tres minutos despois de que Le Sommer fixera o

Resistencia no
fútbol
Contextualización e
fundamentación teóric
(Grado Ciencias da Actividade Física e do
David Rodriguez
(Grado Ciencias da Actividade Física e do Deporte,
Master de Readaptación en Lesións Físico
Coñecemos por resistencia a capacidade de soportar
psíquica e fisicamente unha carga durante longo tempo
producíndose finalmente un cansanzo insuperable debido á
intensidade e á duración da mesma e/ou recuperarse
rapidamente despois de esforzos físicos e psíquicos.
Zintl (1991) recolle de forma esquemática as funcións da
resistencia:
• Manter durante o máximo tempo posible unha
intensidade óptima da carga.
• Manter ao mínimo as perdas inevitables de
intensidade ante cargas prolongadas.
• Aumentar a capacidade de soportar as cargas tanto
en adestramentos como en
competicións.
• Recuperación acelerada tras
adestramentos e competicións.
• Estabilización da técnica deportiva e
da capacidade de concentración.
En canto ás diferentes fontes de obtención de
enerxía, salientamos a vía aeróbica e a vía
anaeróbica. Dentro desta última distínguese
entre anaeróbico láctica e anaeróbica aláctica.
A vía aeróbica permite esforzos de baixo a
medio, isto quere dicir que o consumo de
ácidos graxos ,comunmente coñecidos como
graxas, é maioritario, que se combina xunto a
hidratos de carbono conforme aumentamos a
intensidade proporcionando enerxía para que o organismo
realice as funcións establecidas (Gª - Verdugo, 2003).
Tal e como di Gorostiaga (1993a,1993b), dentro da vía
anaeróbica hai dous tipos:
• Anaeróbica aláctica, que produce a máxima enerxía
durante exercicios de máxima intensidade e período
inferior a 4-8 segundos.
• Anaeróbica láctica, que produce a máxima enerxía
durante 30 segundos e 1-2 minutos. Denomínase
así porque se necesita da glucólise anaeróbica para
FF
21
Resistencia no
fútbol
Contextualización e
fundamentación teórica
(Grado Ciencias da Actividade Física e do
Deporte)
David Rodriguez
(Grado Ciencias da Actividade Física e do Deporte,
Master de Readaptación en Lesións Físico-
Deportivas)
Coñecemos por resistencia a capacidade de soportar
psíquica e fisicamente unha carga durante longo tempo
producíndose finalmente un cansanzo insuperable debido á
intensidade e á duración da mesma e/ou recuperarse
síquicos.
Zintl (1991) recolle de forma esquemática as funcións da
Manter durante o máximo tempo posible unha
Manter ao mínimo as perdas inevitables de
intensidade ante cargas prolongadas.
de soportar as cargas tanto
en adestramentos como en
Recuperación acelerada tras
Estabilización da técnica deportiva e
En canto ás diferentes fontes de obtención de
ntamos a vía aeróbica e a vía
se
entre anaeróbico láctica e anaeróbica aláctica.
A vía aeróbica permite esforzos de baixo a
medio, isto quere dicir que o consumo de
ácidos graxos ,comunmente coñecidos como
é maioritario, que se combina xunto a
hidratos de carbono conforme aumentamos a
proporcionando enerxía para que o organismo
Verdugo, 2003).
Tal e como di Gorostiaga (1993a,1993b), dentro da vía
Anaeróbica aláctica, que produce a máxima enerxía
durante exercicios de máxima intensidade e período
Anaeróbica láctica, que produce a máxima enerxía
2 minutos. Denomínase
sita da glucólise anaeróbica para
a produción de enerxía, que produce á súa vez unha
acumulación de ácido láctico, que perturba o
óptimo funcionamento das células e é responsable
directo da fatiga.
Dentro destas divisións de vías enerxéticas temos que
axustarnos ao obxectivo de cada deporte, neste caso no
fútbol, dado o carácter de esforzo que é, primordialmente
glucolítica. A partir do gasto enerxético nos diferentes
postos propostos por Jiménez (1996), considérase útil un
adestramento específico por posto
que teñen máis gasto enerxético desde o punto de vista
anaeróbico, outro grupo cos que estean en zona de transición
aeróbica-anaeróbica, e os que case non utilizan este
metabolismo noutro para facer así o adestramento máis
específico.
Como parte da planificación do técnico e do preparador
físico do equipo, cada futbolista non debe ter nunca como
obxectivo desenvolver ao máximo a súa capacidade de
resistencia; senón que debe desenvolvela suficientemente, é
dicir, de forma óptima, p
futbolísticas. Un exceso de adestramento de Resistencia
pode repercutir negativamente na velocidade do futbolista
pois a adaptación do organismo ao adestramento de
Resistencia o fará máis lento ao ir adquirindo
paulatinamente as súas fibras musculares FT características
das fibras ST (maior número de mitocondrias, maior
capacidade oxidativa, ...).
Á súa vez, o que se busca é crear esta base aeróbica para un
óptimo desenvolvemento das demais calidades das que
procederemos a falar máis detalladamente na segunda parte
deste artigo, e na que afondaremos máis nas formas de
desenvolvemento da resistencia óptima do futbolista.
Dentro do adestramento debemos pautar unha forma de
avaliar para poder medir o estímulo que aportamos na
sesión. Para o control das distintas cargas debemos ter en
conta os seguintes compoñentes (Meléndez 1995):
•
resistencia a adestrar)
•
unha sobrecarga fisiolóxica que
provoque a supercompensación no tipo
de resistencia. Para o seu control
podemos utilizar a frecuencia cardíaca,
a velocidade de execución, o consumo
de osíxeno, a escala de Borg (figura 1) e
lactato.
•
realización do exercicio.
•
de sesións por semana.
A progresión ao longo do tempo:
evolución da carga de adestramento para provocar a mellora
a niveis desexados.
A escala de Borg baséase na percepción s
suxeito, polo que se require certa experiencia no
adestramento como na utilización da escala por parte do
suxeito, sendo fácil de utilizar e amplamente aceptada. Esta
escala proporciona ao técnico ou ao preparador físico un
feedback que é moi útil para as seguintes sesións.
a produción de enerxía, que produce á súa vez unha
acumulación de ácido láctico, que perturba o
óptimo funcionamento das células e é responsable
Dentro destas divisións de vías enerxéticas temos que
tarnos ao obxectivo de cada deporte, neste caso no
fútbol, dado o carácter de esforzo que é, primordialmente
glucolítica. A partir do gasto enerxético nos diferentes
postos propostos por Jiménez (1996), considérase útil un
adestramento específico por postos onde se agrupen aqueles
que teñen máis gasto enerxético desde o punto de vista
anaeróbico, outro grupo cos que estean en zona de transición
anaeróbica, e os que case non utilizan este
metabolismo noutro para facer así o adestramento máis
Como parte da planificación do técnico e do preparador
físico do equipo, cada futbolista non debe ter nunca como
obxectivo desenvolver ao máximo a súa capacidade de
resistencia; senón que debe desenvolvela suficientemente, é
dicir, de forma óptima, para as súas necesidades
futbolísticas. Un exceso de adestramento de Resistencia
pode repercutir negativamente na velocidade do futbolista,
pois a adaptación do organismo ao adestramento de
Resistencia o fará máis lento ao ir adquirindo
as fibras musculares FT características
das fibras ST (maior número de mitocondrias, maior
Á súa vez, o que se busca é crear esta base aeróbica para un
óptimo desenvolvemento das demais calidades das que
s detalladamente na segunda parte
deste artigo, e na que afondaremos máis nas formas de
desenvolvemento da resistencia óptima do futbolista.
Dentro do adestramento debemos pautar unha forma de
avaliar para poder medir o estímulo que aportamos na
ra o control das distintas cargas debemos ter en
conta os seguintes compoñentes (Meléndez 1995):
O tipo de exercicio (tipo de
resistencia a adestrar)
A intensidade: deberá supor
unha sobrecarga fisiolóxica que
provoque a supercompensación no tipo
de resistencia. Para o seu control
podemos utilizar a frecuencia cardíaca,
a velocidade de execución, o consumo
de osíxeno, a escala de Borg (figura 1) e
A duración: tempo de
realización do exercicio.
A frecuencia semanal: número
de sesións por semana.
A progresión ao longo do tempo:
evolución da carga de adestramento para provocar a mellora
A escala de Borg baséase na percepción subxectiva do
suxeito, polo que se require certa experiencia no
adestramento como na utilización da escala por parte do
suxeito, sendo fácil de utilizar e amplamente aceptada. Esta
escala proporciona ao técnico ou ao preparador físico un
útil para as seguintes sesións.

Revista F.Femenino Galego (Diciembre 2016)

Revista F.Femenino Galego (Diciembre 2016)

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Destaque

Destaque (20)

Mais de José Morales

Mais de José Morales (20)

Revista F.Femenino Galego (Diciembre 2016)