De presentatie die Paul Rutten gaf tijdens een lunchsessie op MPJC2012 over de Cross Media Monitor 2012.

1. Presentatie Media Park Jaarcongres 2012
21 juni 2012
Paul Rutten, Olaf Koops & OttilieNieuwenhuis

2. Cross Media Monitor
Twee delen, derde in voorbereiding

3. Doelstellingen
• Relevante kennis over en voor de sector
– Cross Media, Creatieve Industrie en ICT
– Bedrijfsleven, Overheid, Kennisinstellingen en iMMovator
– CLICK en Topteam Creatieve Industrie
– CLICK Netwerken: Media en ICT & CI Next
• Trends die nader onderzoek vergen
– Ontwikkeling van banen in relatie tot omzet; productiviteit
– Kleinschaligheid, nieuw samenwerken en ondernemen
– Mediacluster in de creatieve netwerkeconomie

4. Cross Media Monitor 2012
• Deel 1: Cross Media in Cijfers
– Banen, Bedrijven, Omzet, Ontwikkelingen
– ICT , Creatieve Industrie, Deelsectoren, Totale Economie
– Landelijk, Noordvleugel van de Randstad
• Deel 2: Top 25 Cross Media Steden
– Cross Media in de Stedelijke Economie, Vergelijking
– Banen, Bedrijven, Omzet, Ontwikkelingen, Specialisatie
– ICT , Creatieve Industrie, Deelsectoren, Totale Economie
• Deel 3: Clusters en Consumenten (forthcoming)
– Mediacluster in zijn (inter)nationale context
– Cross Media Markt Monitor
– Integrale samenvatting ‘Cross Media in Cijfers’ en ‘Top 25’

5. BELANGRIJKSTE LANDELIJKE
TRENDS EN KENGETALLEN

6. Aantal banen in 2011 en banengroei in de periode 2000-2011
en 2009-2011 in de creatieve industrie en ICT in Nederland
Groei Groei Groei Groei
Banen
2000-2011 2000-2011 2009-2011 2009-2011
2011
(Deel)sectoren (aantallen) (% per jaar) (aantallen) (% per jaar)
Kunsten en cultureel erfgoed 98.874 39.808 4,8% 10.445 5,7%
Media en entertainmentindustrie 89.296 7.142 0,8% -3.122 -1,7%
Creatieve zakelijke dienstverlening 92.280 31.369 3,8% 3.223 1,8%
Creatieve industrie 280.450 78.319 3,0% 10.546 1,9%
Diensten 228.870 2.755 0,1% -1.783 -0,4%
Hardware 43.435 -31.585 -4,8% -3.200 -3,5%
ICT 272.305 -28.830 -0,9% -4.983 -0,9%
Creatieve industrie en ICT 552.755 49.489 0,9% 5.563 0,5%
Totale economie 8.065.110 729.740 0,9% -29.030 -0,2%
Bron: LISA 2012

7. Banengroei in de periode 2000-2011 voor totale
economie, creatieve industrie en ICT in Nederland (2000=100)
150
140
Procentuele groei in banen (2000=100)
130
120
110
100
90
80
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Creatieve industrie ICT Totale economie Nederland
Bron: LISA 2012

8. Banengroei in de periode 2000-2011 voor totale
economie, creatieve industrie en ICT in de Noordvleugel
(2000=100)
150
De groei in banen in de
140
creatieve industrie in de
Noordvleugel is sterker dan
Procentuele groei in banen (2000=100)
landelijk. ICT in de
130
Noordvleugel krimpt laatste
jaren minder, maar reageert
120 sterker op conjunctuur.
110
100
90
80
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Creatieve industrie ICT Totale economie Noordvleugel
Bron: LISA 2012

9. Banengroei in de periode 2000-2011 deelsectoren in creatieve
industrie en ICT in Nederland (2000=100)
175
150
Procentuele groei in banen (2000=100)
125
100
75
50
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Kunsten en cultureel erfgoed Media en entertainmentindustrie
Creatieve zakelijke dienstverlening ICT-diensten
Hardware
Bron: LISA 2012

10. Aantal banen in 2011, banengroei 2000-2011 en 2009-2011 in
de domeinen van de creatieve industrie in Nederland
Groei Groei Groei Groei
Banen
2000-2011 2000-2011 (% 2009-2011 2009-2011
2011
(in aantallen) per jaar) (in aantallen) (% per jaar)
Domeinen
Kunsten en cultureel erfgoed 98.874 39.808 4,8% 10.445 5,7%
Podiumkunsten 26.596 14.740 7,6% 4.278 9,2%
Scheppende kunsten 24.815 15.210 9,0% 5.980 14,8%
Overige kunst en erfgoed 25.186 9.815 4,6% 696 1,4%
Cultureel erfgoed 22.277 43 0,0% -509 -1,1%
Media en entertainmentindustrie 89.296 7.142 0,8% -3.122 -1,7%
Radio en televisie 14.620 2.142 1,5% -1.035 -3,4%
Persmedia 33.794 1.219 0,3% -1.251 -1,8%
Film 12.737 4.337 3,9% 444 1,8%
Muziekindustrie 2.451 303 1,2% 243 5,4%
Boekenindustrie 10.600 8 0,0% -980 -4,3%
Overige uitgeverijen inclusief gaming (*) 2.069 -2.270 -6,5% -426 -8,9%
Live entertainment 13.025 1.403 1,0% -117 -0,4%
Creatieve zakelijke dienstverlening 92.280 31.369 3,8% 3.223 1,8%
Vormgeving en ontwerp 26.200 19.171 12,7% 3.115 6,5%
Communicatie en reclame 66.080 12.198 1,9% 108 0,1%
Creatieve industrie 280.450 78.319 3,0% 10.546 1,9%
(*) Databestand niet volledig; zorgt voor onjuist beeld.
Bron: LISA 2012

11. Aantal banen in 2011, banengroei 2000-2011 en
2009-2011 in de domeinen van de ICT in Nederland
Groei Groei Groei Groei
Banen
2000-2011 2000-2011 2009-2011 2009-2011
2011
(aantallen) (% per jaar) (aantallen) (% per jaar)
Domeinen
Diensten 228.870 2.755 0,1% -1.783 -0,4%
Drukkerijen en reproductie 33.131 -23.765 -4,8% -4.961 -6,7%
Telecommunicatie 30.275 -16.894 -4,0% -2.661 -4,1%
Software 90.735 26.951 3,3% -3.161 -1,7%
Facilitaire ICT-diensten 74.729 16.463 2,3% 9.000 6,6%
Hardware 43.435 -31.585 -4,8% -3.200 -3,5%
Vervaardiging ICT-hardware 35.913 -33.888 -5,9% -3.759 -4,9%
Installatie, verhuur en reparatie
ICT-hardware 7.522 2.303 3,4% 559 3,9%
ICT 272.305 -28.830 -0,9% -4.983 -0,9%
Bron: LISA 2012

12. Reële omzetgroei in de periode 2000-2010 in creatieve
industrie, ICT en totale economie in Nederland (2000=100)
120
118 Cross media bedrijvigheid is in 2010
goed voor een omzet van € 90
116
miljard (7,9 procent van de
economie). Daarvan komt € 32,8
114
Groei in reële omzet (2000=100)
miljard voor rekening van de
112 creatieve industrie (2,9 procent) en
€ 57,2 miljard van ICT (5 procent).
110
108
106
104
102
100
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Creatieve industrie ICT Totale economie Nederland
Bron: TNO, obv CBS en LISA

13. Reële omzetgroei in de periode 2000-2010 voor de creatieve
industrie, ICT en totale economie in de Noordvleugel (2000=100)
125
Minder omzetgroei in creatieve
industrie dan landelijk en sterk
120 fluctuerende ICT-sector. Dip in
ICT in 2009 in Noordvleugel
minder sterk.
Procentuele omzetgroei (2000=100)
115
110
105
100
95
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
Creatieve industrie ICT Totale economie
Bron: TNO, obv CBS en LISA

14. Werkgelegenheidsverdeling naar grootteklasse in 2011 per
deelsector in creatieve industrie en ICT in Nederland
120,000
100,000
80,000
Absoluut aantal banen
60,000
40,000
20,000
0
0 t/m 1 2 t/m10 11 t/m 50 50+
Kunsten en cultureel erfgoed Media en entertainmentindustrie Creatieve zakelijke dienstverlening
ICT-diensten Hardware
Bron: LISA 2012

15. Conclusies
• Cross media minder eenduidige banengroeier
• Creatieve industrie is dat wel, ICT niet
• Omzetontwikkeling laat ander beeld zien
• Onderscheid landelijk en Noordvleugel
• Media- en entertainment zorgenkind
• ICT conjunctuurgevoelig, vooral in Noordvleugel
• Impact verplichte registratie zzp’ers van 2008
moeilijk meetbaar
• Creatieve industrie is kleinschaliger
• Bezuinigingen gaan ten koste van kunst en omroep

16. SCHAALVERKLEINING

17. Banengroei naar grootteklasse in creatieve industrie en ICT in
Nederland in de periode 2000-2011
40,000
30,000
20,000
Groei in aantal banen (absoluut)
10,000
0
0 t/m 1 2 t/m10 11 t/m 50 50+
-10,000
-20,000
-30,000
-40,000
Kunsten en cultureel erfgoed Media en entertainmentindustrie Creatieve zakelijke dienstverlening ICT-diensten Hardware
Bron: LISA 2012

18. Banengroei naar grootteklasse in de creatieve industrie en ICT
in Nederland in de periode 2009-2011
12,000
10,000
8,000
6,000
Groei in aantal banen (absoluut)
4,000
2,000
0
0 t/m 1 2 t/m10 11 t/m 50 50+
-2,000
-4,000
-6,000
-8,000
Kunsten en cultureel erfgoed Media en entertainmentindustrie Creatieve zakelijke dienstverlening
ICT-diensten Hardware
Bron: LISA 2012

19. Gemiddelde bedrijfsgrootte in 2000-2011 in de creatieve
industrie en ICT in Nederland
12
11
10
9
Gemiddeld aantal banen per bedrijf
8
7
6
5
4
3
2
1
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Creatieve industrie ICT Totale economie Nederland
Bron: LISA 2012

20. Gemiddelde bedrijfsgrootte (2000-2011) deelsectoren
creatieve industrie en ICT in Nederland
30
Creatieve industrie
Gemiddeld aantal banen per bedrijf
onderscheidt zich
25
nadrukkelijk door
kleine schaal.
20
15
10
5
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Kunsten en cultureel erfgoed Media en entertainmentindustrie Creatieve zakelijke dienstverlening
ICT-diensten Hardware
Bron: LISA 2012

21. Werkgelegenheidsverdeling per grootteklasse in de periode
2000-2011 in creatieve industrie en ICT in Nederland.
100%
Netto aandeel van de
90%
tussencategorie bedrijven
is constant. Dynamiek in
80%
groot en klein.
% banen van de totale cross media sector
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
0 t/m 1 2 t/m10 11 t/m 50 50+
Bron: LISA 2012

22. Conclusies
• Creatieve industrie voorloper schaalverkleining
• Schaalverkleining leidt mogelijk tot schaalnadeel
• Omzetdaling en meer banen
• Nieuwe vormen van samenwerking
– Counteren van schaalnadeel en inefficiënties
– Wendbaarheid van flexibele verbanden
• Ontwikkeling van creatieve netwerkeconomie

23. STEDEN

24. Aantal banen in 2011 in Amsterdam
creatieve industrie en ICT Utrecht
's-Gravenhage
in de 25 grootste cross
Rotterdam
media steden van Eindhoven
Nederland, onderverdeeld Hilversum
naar deelsectoren kunsten Groningen
en erfgoed, media en Nijmegen
Amersfoort
entertainment, creatieve
Apeldoorn
zakelijke 's-Hertogenbosch
dienstverlening, ICT Arnhem
diensten en ICT hardware Haarlemmermeer
Haarlem
Almere
Tilburg
Zoetermeer
Breda
Delft
Nieuwegein
Maastricht
Enschede
Amstelveen
Zwolle
Zaanstad
0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000 80000
Kunsten en cultureel erfgoed Media en entertainmentindustrie
Creatieve Zakelijke Dienstverlening ICT-diensten
ICT-hardware
Bron: LISA 2012

25. Hilversum
Aandeel in werkgele-
Amsterdam
genheid creatieve in- Utrecht
dustrie en ICT in 2011 in Zoetermeer
de 25 grootste cross Nieuwegein
Amersfoort
media steden van Ne-
Amstelveen
derland, onderverdeeld Haarlem
naar deelsectoren. Delft
Nijmegen
Eindhoven
TOP25 STEDEN
Groningen
's-Gravenhage
Apeldoorn
Almere
's-Hertogenbosch
Arnhem
Maastricht
NEDERLAND
Zaanstad
Enschede
Tilburg
Haarlemmermeer
Breda
Rotterdam
Zwolle
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30%
Kunsten en cultureel erfgoed Media en entertainmentindustrie
Creatieve Zakelijke Dienstverlening ICT-diensten
Bron: LISA 2012
ICT-hardware

26. Groei van werkgele- Amsterdam
genheid in de perio- Utrecht
de 2000-2011 in de Almere
creatieve industrie en Tilburg
Apeldoorn
ICT in de 25 grootste
's-Gravenhage
cross media steden
Groningen
van Nederland. Arnhem
Amersfoort
Amstelveen
Breda
Enschede
Zwolle
Zaanstad
Delft
Haarlem
Rotterdam
Maastricht
Hilversum
Nijmegen
's-Hertogenbosch
Nieuwegein
Zoetermeer
Haarlemmermeer
Eindhoven
-10000 -5000 0 5000 10000 15000 20000 25000
Groei in aantal banen in 2000-2011
Bron: LISA 2012

27. Groei van werkgele- Amsterdam
genheid in de perio- Utrecht
de 2009-2011 in de Tilburg
creatieve industrie en Apeldoorn
Zwolle
ICT in de 25 grootste
Enschede
cross media steden
Nijmegen
van Nederland.
Arnhem
Zaanstad
's-Hertogenbosch
Groningen
Maastricht
Zoetermeer
Delft
Amersfoort
Breda
Haarlemmermeer
Haarlem
Rotterdam
Almere
Amstelveen
Hilversum
Eindhoven
Nieuwegein
's-Gravenhage
-4000 -2000 0 2000 4000 6000 8000 10000
Groei in aantal banen in 2009-2011
Bron: LISA 2012

28. Conclusies
• Stedelijkheid belangrijke factor
– Maar geen eenduidig beeld
• Amsterdam en Utrecht harder groeiers
– Grootschalige kleinschaligheid
• Variëteit lijkt voordeel te bieden
– Maar niet ten alle tijden
– Vooral in combinatie met omvang
• Specialismen in (deel)sectoren die krimpen nu nadeel
– ICT hardware, drukkerijen en printmedia, grootschalige
mediabedrijven, telecommunicatie
• Innovatie en ontwikkeling blijven cruciaal
– Samenwerking, clustering, efficiency en innovatie
• Internationalisering
– Mondialisering van het kleinbedrijf

29. DANK VOOR UW AANDACHT!