1. H ομάδα μας λζγεται: Τραχανάδεσ!
Και αποτελείται από τους:
Κυριάκο Παπαποςτόλου
Τάςο Παραςκευόπουλο
Κλεάνθη Σιδηρόπουλο
Λευτζρη Σαββίδη
Το θέμα μας είναι : Η ιςτορία των μοντζρνων Γλυκών και πιάτων

2. Μπαγθέηα
Η ηζηνξία Ιζηνξηθά ε κπαγθέηα πξνήιζε από έλα εμειηγκέλν είδνο
ςσκηνύ, ην νπνίν θηηαρλόηαλ ζηε Βηέλλε ζηα κέζα ηνπ 19νπ αηώλα
θαη ε εμέιημή ηνπ πξνήιζε από έλα λόκν, ν νπνίνο απαγόξεπε ζηνπο
αξηνπνηνύο λα εξγάδνληαη πξηλ από ηηο 4 ην πξσί. Εηζη γηα λα
πξνιαβαίλνπλ λα έρνπλ έηνηκα δεζηά ςσκηά ζηα ξάθηα ηνπο λσξίο ην
πξσί, αληί γηα ζηξνγγπιέο κεγάιεο θξαληδόιεο έθηηαρλαλ ιεπηά θαη
καθξόζηελα ςσκηά, πνπ ςήλνληαλ πνιύ πην γξήγνξα.
Μνπζαθάο
Ο Μοςζακάρ ζαν ονομαζία παπαζκεςήρ ππώηο ξεκίνηζε ζηη Ροςμανία ,
ζαν ένα θαγηηό ηατιού με διάθοπα ανάμικηα λασανικά
( ηύπος μππιάμι θανηαζηείηε )...
΢ηη ζςνέσεια , ππόζθεζαν απο πάνυ θέηερ ηομάηα και πήπε ηο όνομα
Μοςζακάρ " οπιενηάλ " ( πος ιζσύει ακόμα και ζηη ζημεπινή εκδοσή ηος
Μοςζακά , αν πποζθέζοςμε μια ζηπώζη ηομάηαρ )

3. Τούρτα Πάβλοβα
Σηελ δεθαεηία ηνπ ΄30 ε Απζηξαιία δηαηεξνύζε έληνλε ηελ αγγινζαμνληθή ηεο ππόζηαζε. Οη
εζηέη άπνηθνη ηεο επνρήο επεδίσθαλ λα ζπκβαδίδνπλ κε ηνλ ηξόπν δσήο ηεο καθξηλήο
βαζηιεύνπζαο. Γηα ηνλ ζθνπό ηνύην, όιε ε επξσπατθή θνπιηνύξα δηέζρηδε ηνλ Αηιαληηθό- δηα
ηεο δηώξπγαο ηνπ Σνπέδ- θαη έθηαλε κε ηα αιιόθνηα ππεξσθεάληα, ζηηο λέεο ρώξεο. Η
Απζηξαιία, απόθνζκε αιιά ζειθηηθή κόιηο έκπαηλε ζην παηρλίδη ησλ δηαπξαγκαηεύζεσλ.
Η Άλλα Πάβινβα, ζην απόγεην ηεο θαξηέξαο ηεο, ην «ζθάεη» από ηελ πξσηεύνπζα ηνπ
ππαξθηνύ ζνζηαιηζκνύ, θαη ζέιγεη ηνλ δπηηθό θόζκν κε ηηο εκθαλίζεηο ηεο. Τν παξαηζνύθιη
ηεο «Κύθλνο»! Γίλεη κηα θνξπθαία παξάζηαζε ζην Πέξζ, πνπ δελ ήηαλ άιιε από ηελ «Λίκλε
ησλ Κύθλσλ» ηνπ Τζατθόθζθη, πξνθαιώληαο ηνλ αλακελόκελν πάηαγν. Ο ζεθ Herbert
Sachse ηνπ μελνδνρείνπ Esplanade, γνεηεπκέλνο ηεο αθηεξώλεη κηα ληειηθάηε δεκηνπξγία.
Τόηε ζηηο αθηέο ηεο Γπηηθήο Απζηξαιίαο γελλήζεθε ε extravaganza ηνύξηα, κε ην όλνκα
παβιόβα.

4. Τάρτα
Εθεί γύξσ ζηα 1830, ζην ρσξηό Lamotte-Beuvron ζηελ
Sologne, ζην θέληξν πεξίπνπ ηεο Γαιιίαο, δνύζαλ νη δπν
αδειθέο Tatin, ε Stéphanie θαη ε Caroline. Απηέο νη
αδειθέο δηαηεξνύζαλ ζην ρσξηό έλα παλδνρείν, ζην νπνίν
πήγαηλαλ νη θπλεγνί θαη έηξσγαλ, αλαπαύνληαλ θαη
δηεγνύληαλ ηα θπλεγεηηθά ηνπο θαηνξζώκαηα. Καη ηη δελ
έιεγαλ! Πνιιέο ηζηνξίεο αθνύγνληαλ, άιιεο πξαγκαηηθέο θαη
άιιεο θαληαζηηθέο.
Μηα Κπξηαθή ε κηα αδεξθή άλαςε θσηηά γηα λα ςήζεη κηαλ
σξαία κειόπηηα, Όκσο μεράζηεθε, επεηδή ήηαλ πνιύ
απαζρνιεκέλε ή ηελ είρε απνξξνθήζεη κηα θπλεγεηηθή
ηζηνξία θαη ηα κήια ηεο θάεθαλ! Απειπηζκέλε, ζθεθηόηαλ ηη
λα θάλεη, γηα λα ζώζεη ηα κήια θαη λα ηαΐζεη απηνύο πνπ
πεξίκελαλ. Τόηε ζθέθηεθε λα θαιύςεη ηα παξαςεκέλα κήια κε
δπκάξη θαη λα ηα θνπξλίζεη. Έηζη θη έθακε ! Γηα κηα αθόκα
θνξά ιεηηνύξγεζε δεκηνπξγηθά ην ¨πελία ηέρλαο
θαηεξγάδεηαη!”
Φνύξληζε ηελ ηάξηα, θη όηαλ ςήζεθε θαη ηελ έβγαιε από ην
θνύξλν, ηελ αλαπνδνγύξηζε κέζα ζε έλα πηάην. Τα
θαξακεισκέλα κήια άξεζαλ πάξα πνιύ ζηνπο θπλεγνύο, ώζηε
έγηλαλ ην αγαπεκέλν ηνπο γιύθηζκα!
Έηζη ιέλε όηη πξνήιζε απηό ην πνιύ λόζηηκν, θιαζηθό,
Γαιιηθό επηδόξπην.

5. Sandwich
Η ηζηνξία ηεο ιέμεο μεθηλά, από ηε ζηηγκή πνπ ν θόκεο ηνπ Σάληνπηηο δελ ήζειε
λα ιεξώζεη ηα ρέξηα ηνπ θαη έδσζε εληνιή ζηνλ ππεξέηε ηνπ λα βάιεη έλα θνκκάηη
θξέαο αλάκεζα ζε δύν θέηεο ςσκί. Οη “θαθεληξερείο” ππνζηεξίδνπλ όηη ν Κόκεο
ήηαλ καληώδεο ραξηνπαίθηεο θαη δελ άθελε νύηε ζηηγκή ηελ ηξάπνπια αθόκα θαη
γηα ην θαγεηό. Αξρηθά, νη ζπκπαίθηεο ηνπ δήηεζαλ θαη απηνί λα ηξώλε “ ην ίδην κε
ηνλ ζάληνπηηο” θαη ζηε ζπλέρεηα θαζηεξώζεθε σο κόδα όρη κόλν κέζα ζηηο
ραξηνπαηρηηθέο ιέζρεο, αιιά θαη έμσ από απηέο. Πάλησο, θαηά κία άιιε εθδνρή
αξθεηά πην ζεκλόηπθε” ν Κόκεο ηνπ Σάληνπηηο δελ ήηαλ ραξηνπαίρηεο, αιιά
εξγαζηνκαλήο θαη έηξσγε έηζη γηαηί δελ ήζειε λα ράλεη ρξόλν από ηελ εξγαζία
ηνπ

6. Profiterol
Γηα λα αζρνιεζνύκε κε ηελ ηζηνξία ηνπ πξνθηηεξόι πξέπεη λα αζρνιεζνύκε κε ηελ ηζηνξία
ηεο δύκεο γηα ηα ζνπ. Η δύκε ηνπ ζνπ ζεσξείηαη όηη είλαη εθεύξεζε ηνπ Ιηαινύ δαραξνπιάζηε
Πνπειίλη εμ νπ θαη ην πξώην ηεο όλνκα ζηε Γαιιία ήηαλ Popelin.Η ζύγρξνλε όκσο δύκε ζνπ
θαίλεηαη λα επηλνήζεθε από ηνλ δηάζεκν Γάιιν ζεθ ησλ Τζάξσλ θαη ησλ Απηνθξαηόξσλ ηνλ
κεγάιν Αληόληλ Καξέκ (17νο-18νο αηώλαο) ην όλνκα ηνπ νπνίνπ έρσ πξναλαθέξεη ζηε
Σαξιόη. Απηόο ινηπόλ είρε ηελ ηδέα λα γεκίζεη ηα ζνπ κε ζαληηγύ θαη θξέκα παηηζεξί. Έηζη
πξνέθπςε ην πξνθηηεξόι, ην νπνίν δελ έρεη απόιπηε ζρέζε κε απηό πνπ ηξώκε σο
πξνθηηεξόι. Απηή ε θξέκα ζνθνιάηαο κε γάια θαη δάραξε θαη θαθάν δελ είλαη ην απζεληηθό
πξνθηηεξόι. Όρη όηη είλαη άζρεκε, είλαη πεληαλόζηηκε, αιιά ην απζεληηθό Γαιιηθό δελ είλαη κε
θξέκα αιιά κε παρύξεπζηε ζνο ζνθνιάηαο θαη ηα ζνπ γεκηζκέλα κε παγσηό θαη δελ είλαη
πληγκέλα ζηε ζνθνιάηα όπσο απηό πνπ γλσξίδνπκε θαη ζεξβίξεηαη ζηα δηθά καο
δαραξνπιαζηεία. Βέβαηα επεηδή ηξώγεηαη ακέζσο δελ ζα ην βξνύκε ζε ζνθνιαηεξί ηνπ
Παξηζηνύ αιιά ζε εζηηαηόξηα θαη κπηζηξό

7. pizza
Όλα ξεκίνηζαν από ηην απχαία Ελλάδα …
Πξώηνη νη Έιιελεο είραλ ηελ ηδέα λα θηηάμνπλ έλα ζηξνγγπιό ιεπηό ςσκί, γηα λα ην
ρξεζηκνπνηήζνπλ ζαλ πηάην, ην νλόκαζαλ πιαθνύληνο θαη ην έςελαλ κε δηάθνξα
πιηθά, ην πξνηηκνύζαλ νη εξγαδόκελνη άληξεο γηαηί ήηαλ νηθνλνκηθό θαη εύθνια
κεηαθεξόκελν.
6ορ αιώναρ π.Χ.
Πεξζηθή απηνθξαηνξία, νη ζηξαηηώηεο ηνπ Γαξίσλνο ηνπ κεγάινπ νη νπνίνη ήηαλ
ζπλεζεζκέλνη ζε κεγάιεο πνξίεο, έςελαλ πάλσ ζηηο αζπίδεο ηνπο ιεπηό ςσκί θαη
έπεηηα ην θάιππηαλ κε ηπξί.
3ορ αιώναρ π.Χ.
Ο Porcius Cato έγξαςε ηελ πξώηε ηζηνξία ηεο Ρώκεο. ΢ε έλα ζεκείν αλαθέξεη όηη
έηξσγαλ, ιεπηό ζηξνγγπιό ςσκί κε ειαηόιαδν, κπξσδηθά θαη κέιη, ηα νπνία ηα
έςελαλ ζηελ πέηξα.
1ορ αιώναρ π.Χ.
Ο αξραίνο «Μακαιάθεο» ησλ Ρσκαίσλ, Marcus Gavius Apicius, άξηζηνο κάγεηξαο
πνπ αγαπνύζε ην θαγεηό ηόζν πνιύ θαη απηνθηόλεζε όηαλ θαηαζηξάθεθε
νηθνλνκηθά από θόβν όηη δε ζα είρε ρξήκαηα γηα λα θάεη, αλαθέξεη ζην βηβιίν ηνπ, ζε
κηα ζπληαγή ηνπ, γηα βάζε από ςσκί ζηελ νπνία έβαδε πάλσ θνηόπνπιν, ηπξί,
ζθόξδν, πηπεξηά θαη ιάδη.
16ορ αιώναρ μ.Χ.
1522 έξρνληαη νη ηνκάηεο γηα πξώηε θνξά ζηελ Δπξώπε, έηζη νη Ιηαινί πξνζζέηνπλ
πξώηνη ζάιηζα ηνκάηαο θαη έηζη δεκηνπξγείηε ε πξώηε απιή πίηζα.
17ορ αιώναρ μ.Χ
Η πίηζα έρεη απνθηήζεη δεκνηηθόηεηα ζηελ Νάπνιη θαη αλώηεξεο ηάμεηο αξρίδνπλ λα
ηελ επηζθέπηνληαη, γηα λα δνθηκάζνπλ απηό ην θαγεηό πνπ ηξώλε νη θησρνί θαη ην
θηηάρλνπλ άληξεο πνπ νλνκάδνληαη πηηζαγηόινη.

8. 18ορ αιώναρ μ.Χ
Η βαζίιηζα Μαξία Καξνιίλα Λνξέλα δηαηάδεη λα θηηαρηεί θνύξλνο ζην θαινθαηξηλό
παιάηη, γηα λα κπνξεί ν ζεθ λα δεκηνπξγεί πίηζεο γηα απηήλ θαη γηα ηνπο θαιεζκέλνπο
ηεο.
19ορ αιώναρ μ.Χ
1889 ρξνληά ζηαζκόο ζηελ ηζηνξία ηεο πίηζαο.
Η γπλαίθα ηνπ βαζηιηά Οπκπέξηνπ 1νπ, Μαξγαξίηα είρε πάεη ζηε Νάπνιη γηα
δηαθνπέο, δελ ήηαλ δπλαηό λα κε δνθηκάζεη απηό ην έδεζκα, θάιεζε ινηπόλ ηνλ πην
θεκηζκέλν πηηζαγηόιν (ζεθ πίηζαο) Ραθαέι Δζπόδηην γηα λα δνθηκάζεη ηηο
ζπεζηαιηηέ ηνπ. 3 είδε πίηζαο έθηηαμε εθείλε ηε κέξα , ε πξώηε κε ρνηξηλό, ηπξί θαη
βαζηιηθό, ε δεύηεξε κε ζθόξδν,ιάδη θαη ηνκάηεο θαη ε ηξίηε κε κνηζαξέια, βαζηιηθό
θαη ηνκάηεο (ηα ρξώκαηα ηεο Ιηαιηθήο ζεκαίαο) . Η ηξίηε πίηζα άξεζε ζηε βαζίιηζα
ηόζν πνιύ πνπ έζηεηιε γξάκκα ζηνλ πηηζαγηόιν γηα λα ηνλ επραξηζηήζεη. Ο Ραθαέι
Δζπόδηην πξνο ηηκή ηεο βαζίιηζαο νλόκαζε ηελ ηξίηε πίηζα «καξγαξίηα», έλα όλνκα
πνπ αθόκα θαη ζήκεξα κεηά από 117 ρξόληα, ζα ην βξνύκε ζρεδόλ ζε όιεο ηηο
πηηζαξίεο θαη θπζηθά ζηελ πξσηεύνπζα ηεο πίηζαο, ηε Νάπνιη.
Μεηά από ιίγα ρξόληα, καδί κε ηνπο Ιηαινύο πνπ κεηαλαζηεύνπλ ζηελ Ακεξηθή,
κεηαλαζηεύεη θαη ε πίηζα, πξώηνο ζηαζκόο ηεο ην ΢ηθάγν.
Βνξεηναλαηνιηθά ησλ Η.Π.Α. ε πίηζα νλνκάδεηαη ηνκαηόπηηα , ε δηαθνξά ηεο ;
βάδνπκε όηη πιηθά ζέινπκε αιιά αληί ε ζάιηζα λα είλαη θάησ, είλαη πάλσ από όια.

9. Παστίτσιο
Η ολοκαζία θαη γηα ηο θαγεηό θαη γηα ηελ κοσζηθή θαζηερώζεθε προς ηα ηέιε
ηοσ 17οσ αη. ζηε γείηολα Ιηαιία. Ως προς ηο πρώηο, αθορά κηα κεγάιε οηθογέλεηα
από πίηες, ποσ ζτεηίδοληαη θσρίως κε δσκαρηθά θαη ραγού.
Έλα από ηα πηο παραδοζηαθά ασηής ηες θραηαηάς θακίιηας είλαη ηο pasticcio alla
ferrarese ποσ αποηειείηαη από δύκε ζε ζτήκα ζόιοσ κέζα ζηελ οποία θιείλοληαη
ηα δσκαρηθά, ηο θρέας, ηα καληηάρηα θαη ε ζάιηζα. Καηαγεγρακκέλε βρίζθοσκε
ηε ζσληαγή ζηο βηβιίο ζσληαγώλ ηοσ Πειεγθρίλο Αρηούδη «La Scienza in Cucina e
L' Arte di Mangiar Bene» (1891, Η επηζηήκε ζηελ θοσδίλα θαη ε ηέτλε ηοσ θαιού
θαγεηού). Σηε ζσληαγή ασηή τρεζηκοποηούληαη ηρηώλ εηδώλ θρέαηα: τοηρηλό,
κοζταρίζηο θαη περηζηερηού!

10. Ιστορία της μποσγάτσας
Η κπνπγάηζα, αγαπεκέλε γεύζε κηθξώλ θαη κεγάισλ, ζπλνδεύεηαη από κηα ηζηνξία πνπ δύζθνια ζα
θαληαδόκαζηαλ όηη μεθηλάεη από ηόζν παιηά..
Κη όκσο.. Οη "πιαθνύληεο" ησλ αξραίσλ Ειιήλσλ απνηεινύλ κηα πξώηκε κνξθή κπνπγάηζαο, θαζώο ήηαλ έλα
είδνο πίηαο κε δηάθνξα γεκίζκαηα.
Τα ρξόληα πεξλνύλ θαη ε κπνπγάηζα παξακέλεη δεκνθηιήο ζηελ Πόιε αιιά θαη ζηε Σκύξλε.
Δηπκνινγηθά, ε κπνπγάηζα ή κπνγάηζα είλαη παξαθζνξά ηεο νζσκαληθήο ιέμεο “πνγάηζα” πνπ ζεκαίλεη πίηα κε γέκηζε από
θξέκα, πεξηρπκέλε κε άρλε δάραξε ή πίηα κε γέκηζε ηπξί.
Οη πνιίηηζζεο θαη ζκπξληέο λνηθνθπξέο θηηάρλνπλ κπνπγάηζα θαη κπνπγαηζάθηα κε δηάθνξα γεκίζκαηα γηα ην
πξσηλό θαη ην απνγεπκαηηλό θνιαηζηό ηεο νηθνγέλεηαο θαη θπξίσο ησλ παηδηώλ πξηλ θαη κεηά ην ζρνιείν.
Ταπηόρξνλα όκσο, γηα λα έρνπλ έλα πξόρεηξν ζπηηηθό θέξαζκα λα πξνζθέξνπλ κε ην γιπθό ηνπ θνπηαιηνύ θαη
ηνλ θαθέ ζηνλ επηζθέπηε.
Η κπνπγαηζα ζηελ Ειιαδα..
Η κπνπγάηζα θπξηάξρεζε ζηνλ Διιαδηθό ρώξν κεηά ηελ Μηθξαζηαηηθή θαηαζηξνθή από ηε Βόξεηα Διιάδα σο ηελ Ήπεηξν θαη
από ηελ Πεινπόλλεζν σο ηελ Κξήηε. Ιδηαίηεξα όκσο πνιηηνγξαθήζεθε σο Σεξξαία, θαζώο ζηε Βόξεηα Διιάδα ζηεγάζηεθε
κεγάινο αξηζκόο πξνζθύγσλ από ηε Μηθξά Αζία.
Η κπνπγάηζα δελ πζηεξεί ζε δεκνηηθόηεηα θαη ζηε Θεζζαινλίθε, όια απηά ηα ρξόληα. Τν 1917 ηδξύεηαη ε
Σπληερλία ησλ κπνπγαηζνπνηώλ Θεζζαινλίθεο θαη δπν ρξόληα κεηά ζπγθεληξώλεη 51 κέιε, αξηζκό δηόινπ
επθαηαθξόλεην.
Μεηά ην 1922, ε δηάδνζε ηεο κπνπγάηζαο ζηνλ ειιαδηθό ρώξν επηηαρύλεηαη θαη ε ηέρλε ηεο
εμειίζζεηαη.Σήκεξα, παξά ηε κεγάιε ηεο ηζηνξηθή δηαδξνκή, ε κπνπγάηζα εμαθνινπζεί λα είλαη έλα
θαζεκεξηλά επηζπκεηό έδεζκα κε αθνζησκέλνπο νπαδνύο θαη, όπσο θαίλεηαη, ην κέιινλ ηεο δηαγξάθεηαη ηόζν
πινύζην όζν θαη ε γεύζε ηεο.

11. Kποςαζάν εκ Παπιζίυν
by pandespani
Η θνπδίλα θαη ε ηζηνξία έρνπλ θνηλέο ζπλήζεηεο. Πξνεηνηκάδνπλ ηα πιηθά, επηρεηξνύλ ζηα
δεδνκέλα απίζηεπηνπο ζπλδπαζκνύο θαη ην απνηέιεζκα επεξεάδεη ην ζπλαίζζεκα. Η
ππνθεηκεληθόηεηά ηνπο επηηξέπεη πξώηα καξηλάδεο θαη παξαγεκίζκαηα, κεηά ζάιηζεο θαη
γαξληηνύξεο θη όηαλ έξρεηαη ην πξνο βξώζε θαγεηό ζην πηάην ζνπ, πνηέ δελ είλαη ζίγνπξν
από πνπ μεθίλεζε απηό πνπ ζνπ ζεξβίξνπλ, ηί άιιαμε ζηελ πνξεία ηνπ θαη θπξίσο πόζα απ’
ηα ζπζηαηηθά ηνπ είλ’ αιεζηλά θαη πόζα ςεύηηθα. Ό,ηη θαη ζηηο δπό πεξηπηώζεηο θαηαπίλεηο θη
επραξηζηηέζαη, πξνζδηνξίδεηαη από ην θξπθό καγείξεκα πνπ πξνεγήζεθε. Έηζη ζνθά
αλαθαηεκέλα θη εμνλπρηζηηθά ςαγκέλα ε πξαγκαηηθόηεηα θη ν κύζνο, κε δέιεαξ ηηο εληππώζεηο
θαη ζηόρν ηελ απνδνρή, καγεηξεύνληαη (ζηελ ηζηνξία θαη ζηελ θνπδίλα) κε ηηο ίδηεο ζπληαγέο
ζηξαηεγηθήο γηα λα θεξδεζεί κηα ηθαλνπνηεηηθή ππόζηαζε επίγεπζεο πνπ ζα θαηαγξαθεί γηα
πάληα ζηηο ζειίδεο θαη ησλ δύν.
Από πού μαρ ήπθε ηο κποςαζάν;
Η θαηαγσγή ηνπ θξνπαζάλ ζπγθαηαιέγεηαη αλάκεζα ζηνπο κεγάινπο καγεηξηθνύο κύζνπο
όισλ ησλ επνρώλ, όπνπ ε ηζηνξία απνδεηθλύεηαη ηνπιάρηζηνλ εππξνζάξκνζηε θαη επηιεθηηθή
ζηνπο ζπλδπαζκνύο. Γηάθνξεο εθδνρέο ην ηνπνζεηνύλ άιινηε ζηε Βηέλλε θαη άιινηε ζηε
Βνπδαπέζηε, ην ζπλδένπλ κε ην πξσηλό ηεο Μαξίαο Αληνπαλέηαο θάλνληάο ην παξαιίγν
αληίδειν ηνπ παληεζπάλη (θαη δηθή κνπ), αιιά θαη κε ηα ακπγδαισηά θαη ην θίπθει, ελώ ε
ρξνληθή ηνπ ηνπνζέηεζε άγεηαη θαη θέξεηαη κεηαμύ 13νπ θαη 19νπ αηώλα. Κη όια απηά έρνπλ
εξεπλεζεί θαη θαηαγξαθεί ζε ζεζκηθέο εθδόζεηο ιεμηθώλ θαη ζε βίβινπο ηεο γαζηξνλνκίαο.
Ιδνύ ινηπόλ κηα βόιηα ζηα παξαδείγκαηα πνπ αλεμαξηήησο αιήζεηαο απνηεινύλ θη σξαία

12. ηζηνξία.“Κξνπαζάλ … Απηό ην λόζηηκν γιπθό δεκηνπξγήζεθε ζηε Βνπδαπέζηε ην 1686, όηαλ
νη Τνύξθνη πνιηνξθνύζαλ ηελ πόιε. Γηα λα θηάζνπλ ζην θέληξν ηεο, έζθαςαλ ππόγεηα
πεξάζκαηα. Αξηνπνηνί, πνπ εξγάδνληαλ ηε λύρηα, άθνπζαλ ην ζόξπβν ησλ Τνύξθσλ θαη
έδσζαλ ην ζήκα θηλδύλνπ. Οη δξάζηεο απσζήζεθαλ θαη νη αξηνπνηνί πνπ έζσζαλ ηελ πόιε
απέθηεζαλ ην πξνλόκην λα θάλνπλ κηα εηδηθή δύκε κε ηε κνξθή εκηζειήλνπ ζηε κλήκε ηνπ
εκβιήκαηνο πάλσ ζηε νζσκαληθή ζεκαία”. Απηά θαηά ην Larousse Gastronomique (Jenifer
Harvey Lang, ζπληάθηεο [Crown: Ν. Υόξθε] 1988, ζ. 338).
«Α πα πα, δελ ζπκθσλώ» θαίλεηαη λα ιέεη ν δηαθεθξηκέλνο ηζηνξηθόο επί ηνπ θαγεηνύ Alan
Davidson θαη κε ηνλ ηίηιν “Μαγεηξηθή κπζνινγία – θαηαγσγή ηνπ θξνπαζάλ” ακθηβάιεη γηα ηνλ
ηόπν θαη ηνλ ρξόλν θαη απνδίδεη επζύλεο γηα ηελ ηζηνξηθή ζύγρπζε. Γξάθεη ινηπόλ ζην Oxford
Companion to Food, Alan Davidson, Oxford University Press,1999, ζει. 232. «Σύκθσλα κε
κηα νκάδα από παξόκνηνπο κύζνπο πνπ δηαθέξνπλ κόλν ζε ιεπηνκέξεηεο, έλαο θνύξλαξεο
ηνπ 17νπ αηώλα, πνπ εξγάδνληαλ ηε λύρηα ηνλ θαηξό πνπ ε πόιε ηνπ (είηε ε Βηέλλε ην 1683 ή
ε Βνπδαπέζηε ην 1686) ήηαλ ζε θαηάζηαζε πνιηνξθίαο από ηνπο Τνύξθνπο, άθνπζε ακπδξά
ππόγεηνπο ήρνπο ζαλ γνπξγνπξεηό, νη νπνίνη, θαηόπηλ έξεπλαο, απνδείρζεθε πσο
πξνέξρνληαλ από κηα ηνπξθηθή πξνζπάζεηα εηζβνιήο ζηελ πόιε κέζα από ηηο ζήξαγγεο θάησ
από ηα ηείρε. Η ζήξαγγα αλαηηλάρζεθε. Ο θνύξλαξεο δελ δήηεζε άιιε επηβξάβεπζε, παξά ην
απνθιεηζηηθό δηθαίσκα λα ςήλεη αξηνζθεπάζκαηα ζε ζρήκα εκηζειήλνπ, ζε αλάκλεζε ηνπ
ζπκβάληνο, κηα θαη ε εκηζέιελνο είλαη ην ζύκβνιν ηνπ Ιζιάκ. Έηζη αληακείθζεθε δεόλησο θαη
κε ηνλ ηξόπν απηό γελλήζεθε ην θξνπαζάλ. Η ηζηνξία θαίλεηαη λα ρξσζηάεη ηελ πξνέιεπζή
ηεο, ή, ηνπιάρηζηνλ, ηελ επξεία δηάδνζή ηεο, ζηνλ Alfred Gottschalk, ν νπνίνο έγξαςε γηα ην
θξνπαζάλ ζηελ πξώηε έθδνζε ηνπ Larousse Gastronomique [1938] θαη εθεί έδηλε ην ζξύιν
ζηελ ηνπξθηθή επίζεζε ηεο Βνπδαπέζηεο ην 1686. Αιιά γηα ηελ ηζηνξία ηεο δηαηξνθήο, επέιεμε
ηελ εθδνρή ηεο «πνιηνξθίαο ηεο Βηέλλεο ηνπ 1683».

13. Hot Dog
Όινη έρνπκε θάεη έλα Hot Dog, άιινη έζησ κηα θνξά θη άιινη έρνπκε γίλεη
θαλαηηθνί ηνπ «δεζηνύ ζθύινπ», όπσο είλαη θη ε κεηάθξαζή ηνπ ζηα ειιεληθά.
Πόζνη όκσο γλσξίδνπκε ηελ ηζηνξία ηνπ θαη ηί ηξώκε;
Τη έηλαη ινηπόλ ην Hot dog; Είλαη έλα είδνο δεζηνύ ζάληνπηηο πνπ απνηειείηαη
ζπγθεθξηκέλα από καθξόζηελν αθξάην ςσκί κε ινπθάληθν. Εθείλν όκσο πνπ
ην λνζηηκίδεη είλαη ε γελλαία δόζε θπξίσο κνπζηάξδαο θαη θέηζαπ, θαζώο θη ε
πξνζζήθε θξεκκπδηώλ ή ιάραλνπ ή κηαο ζαιάηαο καξηλαξηζκέλσλ ιαραληθώλ.
Η γεύζε ηνπ έηλαη αμεπέξαζηε θαη γη'απηό ζηηο Ηλσκέλεο Πνιηηείεο, ηόπνο
πξνέιεπζήο ηνπ, ην hot dog έξρεηαη πξώην ζηηο πξνηηκήζεηο, αθήλνληαο πίζσ
ην ρακπνπξγθεξ, αθνύ εθηηκάηαη όηη θάζε ρξόλν θαηαλαιώλνληαη πάλσ από 20
δηζεθαηνκκύξηα.
Πόηε θαη πνύ γελλήζεθε ην Hot dog; O κύζνο ιέεη όηη ζηε Νέα Υόξθε, έλαο
θαηαζηεκαηάξρεο ζπλήζηδε λα ζεξβίξεη ζηνπο πειάηέο ηνπ δεζηά ινπθάληθα
δίλνληάο ηνπο καδί θη έλα δεπγάξη γάληηα γηα λα κελ θαίγνληαη. Αζύκθνξν
όπσο ήηαλ γηα ηνλ ίδην, κηα κέξα δήηεζε από έλαλ θνύξλαζε λα ηνπ θηηάμεη
καθξόζηελα ςσκάθηα γηα λα ζεξβίξεη κέζα ζ'απηά ηα ινπθάληθα. Βέβαηα, κηα
άιιε εθδνρή αλαθέξεη πσο ην πξώην Hot dog δεκηνπξγήζεθε ζηε Λνπηδηάλα
θαηά ηε δηάξθεηα κηαο ππαίζξηαο αγνξάο, ν έκπνξνο Anton Feuchtwanger
πνπινύζε ινπθάληθα κέζα ζε ςσκί γηα λα δηεπθνιύλεη ηνπο επηζθέπηεο πνπ
ήζειαλ λα θάλε θαη παξάιιεια λα ζπλερίζνπλ ακέξηκλνη ηελ επίζθεςή ηνπο
ζηελ έθζεζε. Εηθαζίεο ή αιήζεηα ην ζίγνπξν είλαη πσο από ην 1871 ζηε Νέα
Υόξθε έλαο ραζάπεο, ν Charles Feltman ζην θηόζθη πνπ δηαηεξνύζε ζην Coney
Island ζέξβηξε hot dogs.
Καη γηαηί κηα ηέηνηα νλνκαζία ε νπνία νκνινγνπκέλσο δελ παξαπέκπεη ζε
ιηρνπδηά; Κη όκσο κηα ζπγθεθξηκέλε ξάηζα ζθύινπ, ε Τέθει (Teckel), ηελ
νπνία έθεξαλ καδί ηνπο Γεξκαλνί κεηαλάζηεο θαη παξαπέκπεη ζε ινπθάληθν
επζύλεηαη, ίζσο γηαηί έηζη ήζειαλ λ'αθήζνπλ λα ελλνεζεί όηη ην ινπθάληθν
ήηαλ από θξέαο ακθηβόινπ πνηόηεηαο.

15. Ηamburger
Σν Υάκπνπξγθεξ είλαη ην ζήκα
θαηαηεζέλ ηεο γξήγνξεο καδηθήο εζηίαζεο (fast food) θαη έλα από ηα
ζύκβνια ηνπ ακεξηθάληθνπ πνιηηηζηηθνύ ηκπεξηαιηζκνύ. Πξόθεηηαη γηα έλα
ακθίςσκν (ζάληνπηηο ειιεληζηί) κε ςεηό ε βξαζηό βνδηλό, πνπ ζεξβίξεηαη
κε ιαραληθά θαη δηάθνξα θαξπθεύκαηα (θέηζαπ, κνπζηάξδα θ.ά.).
Οη πξώηεο θαηαβνιέο ηνπ ράκπνπξγθεξ αληρλεύνληαη ζηε Μνγγνιία ηνπ
Σδέλγθηο Υαλ. Ήηαλ βνιηθό γηα ηνπο ζηξαηηώηεο ηεο Χρσζής Ορδής λα
ηξώλε κε ην έλα ρέξη θαη κε ην άιιν λα ηππεύνπλ. Η ζπληαγή πξέπεη λα
πέξαζε δηα κέζνπ ησλ Ρώζσλ ζηε Γπηηθή Δπξώπε θαη ζηηο αξρέο ηνπ 19νπ
αηώλα ηε ζπλαληάκε ζηε Γεξκαλία θαη ζπγθεθξηκέλα ζην κεγάιν ιηκάλη ηνπ
Ακβνύξγνπ (Hamburg), σο Rundstuck Warm, απνηεινύκελν από θέηεο
ςσκηνύ κε ςεηό κπηθηέθη ρνηξηλνύ ή σο Brotchen κε κπηθηέθη βνδηλνύ.
Μεξηθέο δεθαεηίαο αξγόηεξα έθζαζε ζηελ Ακεξηθή από γεξκαλνύο
κεηαλάζηεο, όπνπ έκειιε λα δνμαζηεί. ΢ην Νέν Κόζκν επεθξάηεζε ε
εθδνρή ηνπ βνδηλνύ θξέαηνο, πνπ ππήξρε ζε αθζνλία, θαη ην ζάληνπηηο πήξε
ηελ νλνκαζία Χάμποσργκερ (Hamburger), δειαδή εθ ηνπ Ακβνύξγνπ
πξνεξρόκελν. Γηα πξώηε θνξά, ε ιέμε τάμποσργκερ αλαθέξεηαη ζηηο 5
Ιαλνπαξίνπ 1889 ζηελ εθεκεξίδα ηεο Οπάζηλγθηνλ Walla Walla Union,
όπσο καο πιεξνθνξεί ην Αγγιηθό Λεμηθό ηεο Ομθόξδεο.
Από εθεί θαη πέξα πνιινί εξίδνπλ γηα ηελ πξσηηά ηνπ ράκπνπξγθεξ ζηηο
ΗΠΑ. Ο Σζάξιη Ναγθξίλ ζεσξνύζε όηη απηόο ζέξβηξε πξώηνο ράκπνπξγθεξ
ην 1885 ζην παλεγύξη ηνπ ΢έηκνπξ ζην Οπηζθόλζηλ. Σελ ίδηα ρξνληά, νη
αδειθνί Μέληζηο από ην Υάκπνπξγθ ηεο Νέαο Τόξθεο πνπινύζαλ ηα δηθά

16. ηνπο ράκπνπξγθεξ ζην ηνπηθό παλεγύξη. Σν νλόκαζαλ Χάμποσργκ
Σάνηοσιης θαη σο θαξπθεύκαηα ρξεζηκνπνηνύζαλ θόθθνπο θαθέ θαη καύξε
δάραξε. Πνιινί ηζηνξηθνί ηεο δηαηξνθήο ζεσξνύλ ηε ζπληαγή ησλ Μέληζηο
σο ηελ πξώηε απζεληηθά ακεξηθαληθή.
Ο παληνπώιεο Φιέηζεξ Νηέηβηο από ηελ Αζήλα ηνπ Σέμαο δηεθδηθεί θαη
απηόο ηνλ ηίηιν, έπεηηα από έλα δεκνζίεπκα ησλ Σάηκο ηεο Νέαο Τόξθεο ην
1974 θαη έξεπλα ηεο κεγάιεο αιπζίδαο θαζη-θνπλη McDonald's. Μάιηζηα,
ηνλ Ννέκβξην ηνπ 2006 ε Βνπιή ηνπ Σέμαο αλαθήξπμε ηελ
Αζήλα Πρωηεύοσζα ηοσ Χάμποσργκερ. Σειεπηαίνο ζηε ζεηξά ησλ
δηεθδηθεηώλ ν Λνύηο Λάζελ, πνπ δηαηεξνύζε ζαληνπηηζάδηθν ζην Νηνπ
Υέηβελ ηνπ Κνλέθηηθαη ην 1895.
Σν 1906, ν ζπνπδαίνο ακεξηθαλόο ζπγγξαθέαο Άπηνλ ΢ηλθιέξ δεκνζίεπζε
ην πεξίθεκν κπζηζηόξεκά ηνπ Η Ζούγκλα (εθδόζεηο Γράμμαηα), πνπ κεηαμύ
άιισλ απνθάιππηε ηηο άζιηεο ζπλζήθεο πγηεηλήο ζηα ακεξηθαληθά ζθαγεία.
Απηό μεζήθσζε ζύειια δηακαξηπξηώλ από ηελ πιεπξά ησλ θαηαλαισηώλ
θαη αλάγθαζε ηελ θπβέξλεζε λα ιάβεη κέηξα.
Σελ επηθπιαθηηθόηεηα ηνπ ακεξηθαληθνύ θνηλνύ θξόληηζε λα δηαιύζεη ζηε
δεθαεηία ηνπ '20 ε πξώηε αιπζίδα θαζη-θνπλη White Castle, κε κηα κεγάιε
θακπάληα δεκνζίσλ ζρέζεσλ, πνπ επέβαιε ην ράκπνπξγθεξ ζε κηα Ακεξηθή
πνπ επηηάρπλε ηνπο ξπζκνύο ηεο. Μάιηζηα, πξνο ζηηγκή, ηνπ άιιαμε ην
όλνκα ηνπ ζε ζόιζκπεξη ζηέηθ (Salisbury steak), εμαηηίαο ησλ
αληηγεξκαληθώλ αηζζεκάησλ πνπ επηθξαηνύζαλ ζηηο Ηλσκέλεο Πνιηηείεο.
Αο κελ μερλάκε όηη βξηζθόκαζηε ιίγα ρξόληα κεηά ηε ιήμε ηνπ Α'
Παγθνζκίνπ Πνιέκνπ, όπνπ ράζεθαλ πνιιέο δσέο Ακεξηθαλώλ. Ο όξνο,
ηειηθά, δελ επηθξάηεζε. Όια ηα ππόινηπα ήηαλ δνπιεηά ηεο McDonald's,
πνπ δηέδσζε ην ράκπνπξγθεξ ζε όιν ηνλ θόζκν, εθηόο από ηελ Διιάδα
(Goody's) θαη ην Βέιγην.