Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym. Trudności składające się na dysleksję rozwojową spowodowane są zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych, motorycznych oraz ich integracji. Uwarunkowane jest to nieprawidłowym funkcjonowaniem układu nerwowego.

1. Czy wiesz, że dysleksja…
Opracowała: mgr Anna Afeltowicz

2.  Dysleksja rozwojowa to specyficzne trudności w
czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym
rozwoju umysłowym. Trudności składające się na
dysleksję rozwojową spowodowane są
zaburzeniami niektórych funkcji poznawczych,
motorycznych oraz ich integracji. Uwarunkowane
jest to nieprawidłowym funkcjonowaniem układu
nerwowego. Co warto wiedzieć o dysleksji i jak ją
rozpoznać?

3. Rodzaje dysleksji
Wyróżnia się następujące odmiany dysleksji
rozwojowej:
- dysgrafia (zniekształcenia strony graficznej pisma),
- dysfonia (niewyraźne i ciche mówienie),
- dyskalkulia (specyficzne trudności w rozwiązywaniu
zadań matematycznych),
- dysleksja (trudności w płynnym czytaniu, często
połączone z trudnościami w pisaniu),
- dysortografia (trudności z opanowaniem poprawnej
pisowni, mimo znajomości zasad ortografii),
- hiperdysleksja (trudności w czytaniu ze
zrozumieniem).

4.  Specyfika tych trudności tkwi „wewnątrz”
dziecka i jest skutkiem jego nieprawidłowego
funkcjonowania w zakresie analizy i syntezy
wzrokowej (percepcja wzrokowa), analizy i
syntezy słuchowej (percepcja słuchowa),
ruchowej i orientacji przestrzennej, koordynacji
funkcji wzrokowych, ruchowych i słuchowych.

5.  W wyniku zaburzeń analizy i syntezy wzrokowej, dziecko
może mieć trudności w:
- wypowiadaniu się,
- czytaniu: mylenie liter o podobnym kształcie (a - o, m - n, b - d, g -
p,
n - u, m - w, e - c, h – k ), opuszczanie liter, sylab, wyrazów,
przekręcanie końcówek wyrazów,
- pisaniu: trudności z zapamiętywaniem kształtu liter, mylenie liter o
podobnym kształcie, pomijanie drobnych elementów graficznych,
czyli tzw. znaków diakrytycznych (kropek, ogonków, kresek),
- odwzorowaniu prostych figur geometrycznych, znaków
graficznych i cyfr.

6.  Trudności w innych przedmiotach szkolnych:
- matematyka: trudności z rozwiązywaniem zadań
tekstowych, problemy z geometrią: brak wyobraźni
przestrzennej oraz trudności w zapamiętywaniu między
innymi kształtu figur i kątów,
- geografia: kłopoty w posługiwaniu się mapą,
- języki obce: np. w języku rosyjskim mylenie liter mających w
języku polskim inne odpowiedniki dźwiękowe (m, u, y, b).

7.  W wyniku zaburzeń analizy i syntezy słuchowej, dziecko
może mieć trudności w:
- wypowiadaniu się: ubogie słownictwo, agramatyzmy,
zniekształcanie wyrazów mało znanych, opóźnienia i zaburzenia
mowy,
- czytaniu: długo utrzymuje się technika literowania, kłopoty z
syntezą dźwięków, opuszczanie liter i sylab, mylenie wyrazów o
podobnym brzmieniu, zniekształcanie słów, trudności w
rozumieniu przeczytanej treści.

8.  Błędy typu fonetycznego - fonetyczna deformacja słów:
- uczenie się ,,czytać na pamięć”,
- w klasach starszych czytanie po cichu dominuje nad czytaniem
głośnym,
- pisaniu: trudności w pisaniu ze słuchu,
- pisaniu wyrazów z dwuznakami, grupami spółgłosek,
zmiękczeniami przez kreskę i przez „i”, trudności z różnicowaniem
wyrazów z i - j,
słabe różnicowanie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych: b - p, g -
k,
d - t, samogłosek nosowych: ą = om/on, ę = em/en, opuszczanie
końcówek liter.

9.  Trudności w innych przedmiotach szkolnych:
- trudności w uczeniu się języków obcych,
- problemy w uczeniu się pamięciowym (wierszy, piosenek, tabliczki
mnożenia, dat, chronologii) spowodowane gorszą pamięcią
słuchową,
- długo utrzymujące się zaburzenia percepcji słuchowej i wady
wymowy powodują trudności w myśleniu słowno - pojęciowym
(rozumowaniu, wnioskowaniu i uogólnianiu).

10.  W wyniku zaburzeń funkcjonowania ruchowego
(analizatora kinestetyczno- ruchowego), dzieci
charakteryzują się:
- niezręcznością ruchową całego ciała, ich ruchy są mało
płynne, nieskoordynowane,
- wykazują niezręczność manualną i mają braki w umiejętnościach
samoobsługowych; wykonują je powoli i niezręcznie,
- nadmierne napięcie mięśniowe wywołuje zbyt silny nacisk ołówka,
a małe napięcie mięśniowe wywołuje zbyt słaby nacisk; w związku z
tym u dzieci tych występuje obniżona sprawność manualna, która
przejawia się małą sprawnością motoryczną rąk,
- w pisaniu zauważa się obniżony poziom graficzny pisma: litery są
niekształtne, kanciaste, nieprecyzyjne, różnej wielkości,
wychodzące poza linie; pismo jest mało czytelne; tempo pisania
wolne.

11.  Trudności w innych przedmiotach szkolnych:
- wychowanie fizyczne: problemy w wykonywaniu ćwiczeń na
lekcjach, niechęć do zabaw sportowych, gier zręcznościowych i
konstrukcyjnych,
- plastyka, technika: kłopoty w rysowaniu, lepieniu, wycinaniu,
kreśleniu.

12.  W wyniku zaburzeń procesu lateralizacji i orientacji
przestrzennej:
-w wypowiadaniu się: kłopoty z rozumieniem sytuacji
przedstawionej na obrazku, określeniu miejsca przedmiotu,
wzajemnego
położenia przedmiotów,
- przyswajaniu i operowaniu pojęciami w zakresie stosunków
przestrzennych (nad, obok, pod, w prawo, w lewo),
- w pisaniu może wystąpić pismo lustrzane (zwłaszcza przy
lateralizacji skrzyżowanej),
- w czasie czytania dziecko może przekręcać słowa (zmiana
kolejności sylab), opuszczać wyrazy w tekście, mylić znaki
graficzne różniące się położeniem w stosunku do osi pionowej: p -
g, d - b lub poziomej: w –m, u - n, b - p, d - g),
- dokonywanie zmian kierunków w rysunkach,
- trudności w rozumieniu treści zawierających pojęcia stosunków
przestrzenno-czasowych i struktur gramatyczno-logicznych.

13.  Trudności w innych przedmiotach szkolnych:
- geografia : kłopoty z orientacją na mapie, w stronach świata,
- geometria, fizyka - mylenie pojęć przestrzennych i
geometrycznych, zmiany kierunków w rysunkach (wektorach),
- historia: trudności w ustaleniu wyobrażeń chronologicznych,
- technika: brak umiejętności zaplanowania pracy.

14. JAK POMÓC DZIECKU Z RYZYKA
DYSLEKSJI?

15. Propozycje zabaw wspomagających rozwój
dziecka:
 1. Motoryka mała:
- naśladowanie gry na pianinie, pisania na maszynie,
- kreślenie linii poziomych, pionowych, kolistych,
falistych,
- obrysowywanie szablonów, rysowanie szlaczków,
tworzenie własnych kompozycji,
- cięcie po narysowanych liniach prostych i falistych,
wycinanie najpierw prostych, potem nieco bardziej
skomplikowanych kształtów z papieru kolorowego,
- wycinanie, wydzieranie, lepienie liter i nazywanie ich.

16.  2. Motoryka duża:
- chodzenie po narysowanej linii,
- pokonywanie krótkich dystansów z zamkniętymi oczami,
- swobodne bazgranie na dużych arkuszach papieru,
flamastrami, kredkami świecowymi, pastelami, malowanie
palcami obu rąk,
- rzucanie i łapanie piłki, podrzucanie piłki do góry,
kozłowanie piłki,
- przerzucanie piłki średniej wielkości z ręki prawej do
lewej i podrzucanie jej raz prawą raz lewą ręką.

17.  3. Funkcje wzrokowe:
- zabawy z puzzlami i układankami,
- zabawy z tangramami,
- składanie całości z elementów, nazywanie części
poszczególnych przedmiotów,
- segregowanie obrazków/ przedmiotów na podstawie
właściwości ich nazw,
- rozpoznawanie obrazków, których położenie określono
słownie (np. z lewej strony).

18.  4. Funkcje językowe - percepcja:
- poszukiwanie źródła dźwięku,
- różnicowanie dźwięków podobnych,
- różnicowanie odległości dochodzących dźwięków
(blisko, daleko),
- rozpoznawanie, potem odtwarzanie głosów przyrody,
- wystukiwanie rytmu według podanego układu
przestrzennego, odtwarzanie prostych dźwięków na
instrumentach (flety, cymbałki).

19.  5. Funkcje językowe – ekspresja:
- zabawa w zapamiętywanie jak największej liczby słów -
dorosły wypowiada np. 3 słowa, a zadaniem dziecka jest
je powtórzyć (stopniowo zwiększamy liczbę
wypowiadanych słów),
- układanie zdań do obrazków, do obserwowanych
sytuacji,
- kończenie rozpoczętych zdań,
- nauka krótkich wierszy i piosenek ,
- opowiadanie bajek i wierszy przeczytanych przez
dorosłego.

20.  Dzieci z grupy ryzyka dysleksji, jak również
dzieci z dysleksją, trafiają w szkole i w życiu
codziennym na poważne trudności. Muszą one
włożyć dużo więcej pracy, aby osiągnąć ten sam
efekt, co ich rówieśnicy. Dlatego, należy dziecko
wspierać, aby miało siłę pokonywać piętrzące się
przed nim trudności i akceptować je takim, jakim
jest.

21. Znani i nieznani dyslektycy
Albert Einstein Walt Disney

22. Winston Churchill Pablo Picasso

23. Leonardo da Vinci
Mozart

24. Keira Knightley Adam Mickiewicz

25. Andy Warhol
Woopie Goldberg

26. Anthony Hopkins Cher

27. Agatha Christie John Lennon

28. Ich wszystkich właśnie łączy
dysleksja.

29.  Bibliografia:
1. M. Bogdanowicz „Psychometryczna czy kliniczna diagnoza dysleksji?" [w:] Biuletyn
Informacyjny Oddziału Warszawskiego PTD, Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna
„Adam", Warszawa 1996,
2. M. Dąbrowska ,,O dysleksji Seminare”. Poszukiwania naukowe 17, 2001,
3. W. Brejnak, K. J. Zabłocki „Dysleksja w teorii i praktyce", Warszawa 1999,
4. H. Spionek ,,Psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych”,
Warszawa 1970,
5. Przeglądarka internetowa Google Chrome: ,,Sławni dyslektycy”.

30. Dziękuję za uwagę !