Theory

2. ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫علم‬ ‫مباني‬
‫کتابداري‬
‫نظ‬‫مارچيونيني‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫يابي‬ ‫اطالع‬ ‫ريه‬
‫راهنما‬ ‫استاد‬:‫اصنافي‬ ‫دکتر‬ ‫آقاي‬
‫آموزشيار‬:‫پاکدامن‬ ‫خانم‬
‫کننده‬ ‫تهيه‬:‫زاده‬ ‫خوانين‬ ‫زهره‬
‫آذر‬1396

3. ‫مقدمه‬
‫کاری‬ ،‫خانگی‬ ‫ابعاد‬ ‫در‬ ‫کامپیوتری‬ ‫های‬ ‫سیستم‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫و‬ ‫جمعیت‬ ‫هرچه‬‫ت‬ ‫و‬‫فریحی‬
‫ا‬ ‫و‬ ‫گردد‬ ‫می‬ ‫بیشتر‬ ‫دیجیتالی‬ ‫های‬ ‫داده‬ ‫تعداد‬ ‫چه‬ ‫هر‬ ‫و‬ ‫یابد‬ ‫می‬ ‫افزایش‬‫ب‬ ‫طالعات‬‫ه‬
‫ت‬ ‫جستجو‬ ،‫یابد‬ ‫می‬ ‫گسترش‬ ‫وب‬ ‫جهانی‬ ‫شبکه‬ ‫و‬ ‫اینترنت‬ ‫در‬ ‫مختلف‬ ‫شکلهای‬‫وس‬‫ط‬
‫گردد‬ ‫می‬ ‫بیشتر‬ ‫نیز‬ ‫کاربران‬.
‫جمله‬ ‫از‬ ‫هستند‬ ‫درگیر‬ ‫مشکالتی‬ ‫با‬ ‫کاربران‬ ‫مسلما‬:‫ک‬ ‫اطالعاتی‬ ‫منابع‬ ‫انتخاب‬‫به‬ ‫ه‬
‫موجو‬ ‫مفاهیم‬ ‫تشخیص‬ ‫در‬ ‫ناتوانی‬ ،‫دهد‬ ‫نمی‬ ‫پاسخ‬ ‫آنها‬ ‫اطالعاتی‬ ‫نیازهای‬‫نی‬ ‫در‬ ‫د‬‫از‬
‫استفاده‬ ‫در‬ ‫میلی‬ ‫بی‬ ،‫جستجو‬ ‫مناسب‬ ‫عبارات‬ ‫به‬ ‫آنها‬ ‫تبدیل‬ ‫و‬ ‫اطالعاتی‬‫تما‬ ‫از‬‫م‬
‫ن‬ ‫و‬ ‫خود‬ ‫تواناییهای‬ ‫به‬ ‫حد‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫اطمینان‬ ‫و‬ ‫سیستم‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫امکانات‬‫تایج‬
‫جستجو‬.

4. ‫یابی‬ ‫اطالع‬ ‫رفتار‬ ‫تعریف‬
‫رفتار‬‫یابی‬‫اطالع‬‫مجموعه‬‫هایی‬‫فعالیت‬‫است‬‫که‬‫یک‬‫فرد‬‫برای‬‫رفع‬‫نیاز‬
‫اطالعاتی‬‫خود‬‫انجام‬‫دهد‬‫می‬.‫رفتار‬‫اطالع‬‫یابی‬‫شامل‬‫اهداف‬‫جستجوی‬
،‫اطالعات‬‫روش‬،‫جستجو‬‫مشکالت‬‫جستجو‬‫و‬‫عوامل‬‫موثر‬‫بر‬‫آن‬‫می‬
‫شود‬.‫رکن‬‫اساسی‬‫در‬‫رفتار‬‫اطالع‬‫یابی‬،‫نیاز‬‫اطالعاتی‬‫است‬.‫پرسش‬
‫در‬‫درون‬‫ذهن‬‫که‬‫فرد‬‫را‬‫برای‬‫یافتن‬‫پاسخ‬‫به‬‫تکاپو‬‫وا‬‫می‬‫دارد‬‫و‬‫فرد‬
‫در‬‫روند‬‫یافتن‬‫پاسخ‬‫این‬‫به‬‫نیاز‬،‫درونی‬‫رفتاری‬‫را‬‫از‬‫خود‬‫بروز‬
‫دهد‬‫می‬‫که‬‫آن‬‫به‬‫رفتار‬‫یابی‬‫اطالع‬‫گویند‬‫می‬.

5. ‫در‬ ‫يابی‬ ‫اطالع‬ ‫فرايند‬ ‫در‬ ‫کاوشگران‬ ‫رفتار‬ ‫مطالعه‬
‫يابی‬ ‫اطالع‬ ‫رفتار‬ ‫را‬ ‫اطالعاتی‬ ‫محيطهای‬ ‫با‬ ‫تعامل‬
‫گويند‬.‫در‬‫جمع‬ ‫جستجو‬ ‫چگونگی‬ ‫يابی‬ ‫اطالع‬ ‫رفتار‬
‫اطالعاتی‬ ‫های‬ ‫محيط‬ ‫در‬ ‫اطالعات‬ ‫بازيابی‬ ‫و‬ ‫آوری‬
‫با‬ ‫تعامل‬ ‫در‬ ‫کاربران‬ ‫های‬ ‫رفتار‬ ‫و‬ ‫گوناگون‬
‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫اطالعات‬ ‫بازيابی‬ ‫نظامهای‬
‫ميگيرد‬.‫مختلف‬ ‫علوم‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫يابی‬ ‫اطالع‬ ‫رفتار‬
‫و‬ ‫روانشناسی‬ ‫و‬ ‫رسانی‬ ‫اطالع‬ ‫و‬ ‫کتابداری‬ ‫ازجمله‬
‫ارتباطات‬‫می‬ ‫قرار‬‫گيرد‬.

6. ‫های‬ ‫نياز‬‫اطالعاتی‬
ً‫معموال‬‫مطرح‬ ‫سؤالها‬ ‫اين‬ ‫اطالعاتی‬ ‫نظامهای‬ ‫طراحان‬ ‫برای‬
‫يابی‬ ‫اطالع‬ ‫رفتار‬ ‫و‬ ‫چيست‬ ‫افراد‬ ‫اطالعاتی‬ ‫نيازهای‬ ‫که‬ ‫است‬
‫مشکالت‬ ‫از‬ ‫يکی‬ ‫است؟‬ ‫چگونه‬ ‫آنان‬‫عمدة‬‫در‬ ‫پژوهشگران‬
‫استفاده‬ ‫مطالعات‬‫کنندگان‬‫نياز‬ ‫ميان‬ ‫تفاوت‬ ‫تشخيص‬ ،
‫است‬ ‫يابی‬ ‫اطالع‬ ‫رفتار‬ ‫و‬ ‫اطالعاتی‬.‫صاحب‬ ‫برخی‬ ‫نظر‬ ‫از‬
‫و‬ ‫رسانی‬ ‫اطالع‬ ‫علم‬ ‫قلمرو‬ ‫در‬ ‫اطالعاتی‬ ‫نياز‬ ‫مبحث‬ ،‫نظران‬
‫نظامهای‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫نه‬ ‫است‬ ‫کتابداری‬ ‫قلمرو‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫پيش‬
‫رسانی‬ ‫اطالع‬.‫حوزه‬ ‫در‬ ‫اخص‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫يابی‬ ‫اطالع‬ ‫رفتار‬ ‫اما‬
‫گيرد‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫رسانی‬ ‫اطالع‬ ‫نظامهای‬.‫از‬ ‫آدمی‬ ‫رفتارهای‬
‫سرچشمه‬ ‫همگانی‬ ‫حال‬ ‫عين‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫خاص‬ ‫نيازهای‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫انگيزه‬

7. ،‫انسانی‬ ‫عالئق‬ ‫زاده‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫اطالعاتی‬ ‫نيازهای‬
‫باشد‬ ‫تحصيلی‬ ‫و‬ ‫محيطی‬ ‫شرايط‬ ،‫ذهنی‬ ‫و‬ ‫جسمی‬ ‫رشد‬.
‫فقط‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫نسبی‬ ‫و‬ ‫ذهنی‬ ‫مفهومی‬ ،‫اطالعاتی‬ ‫نياز‬
‫شود‬ ‫می‬ ‫تجربه‬ ‫فرد‬ ‫ذهن‬ ‫درون‬ ‫در‬.‫شناخت‬ ‫واقع‬ ‫در‬
‫است‬ ‫موجود‬ ‫اطمينان‬ ‫عدم‬.‫شخص‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫چنانچه‬
‫به‬ ‫رسيدن‬ ‫و‬ ‫اطمينان‬ ‫عدم‬ ‫رفع‬ ‫به‬ ‫ای‬ ‫فزاينده‬ ‫نياز‬
‫فرد‬ ‫آگاه‬ ‫ذهن‬ ‫در‬ ‫مسئله‬ ،‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫مقصود‬
‫می‬ ‫تبديل‬ ‫اطالعاتی‬ ‫نياز‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫آشکار‬ ‫تر‬ ‫بيش‬
‫شود‬.

8. ‫نظر‬ ‫از‬ ‫يابی‬ ‫اطالع‬
‫مارچيونينی‬
‫نظر‬ ‫از‬‫مارچیونینی‬(MARCHIONINI1995))‫اطالع‬‫یابی‬‫است‬ ‫روندی‬
‫بشر‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬‫هدفمندانه‬‫است‬ ‫تالش‬ ‫در‬ ‫دانش‬ ‫موقعیت‬ ‫تغییر‬ ‫برای‬.‫وی‬ ‫وی‬‫ژگی‬
‫اطالع‬‫یابی‬‫مشکل‬ ‫حل‬ ‫در‬ ‫را‬‫داند‬ ‫می‬.‫اطال‬‫یابی‬ ‫ع‬‫نیاز‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫است‬ ‫فرآیندی‬
‫استفاده‬ ‫با‬ ‫اطالعاتی‬ ‫منابع‬ ‫و‬ ‫اسناد‬ ‫مراحلی‬ ‫طی‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫آغاز‬ ‫اطالعاتی‬‫از‬
‫استخ‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫موردنیاز‬ ‫اطالعات‬ ،‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫جستجو‬ ‫مورد‬ ‫معین‬ ‫استراتژی‬‫راج‬
‫بازیابی‬ ‫موردنظر‬ ‫اطالعات‬ ‫نهایت‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شده‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫بازبینی‬‫می‬‫شوند‬‫ب‬ ‫و‬‫حل‬ ‫ه‬
‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫منجر‬ ‫مسئله‬.

9. ‫همچنين‬‫اطالع‬‫الگوريتمی‬ ‫يابی‬‫است‬‫مرحله‬‫به‬‫مرحله‬
‫دريافت‬ ‫سمت‬ ‫به‬ ‫درخواست‬ ‫بيان‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫مسيری‬ ‫که‬
‫طی‬ ‫پاسخ‬‫می‬‫کند‬‫ميان‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫و‬‫ميانجی‬‫های‬‫با‬ ‫کاوش‬
‫ترجمه‬ ‫و‬ ‫تبديل‬ ،‫توسعه‬ ،‫تصفيه‬ ،‫تحليل‬ ،‫تجزيه‬
‫دروندادها‬‫در‬ ‫نتايج‬ ‫و‬‫به‬‫نتيجه‬‫سهم‬ ‫کاوش‬ ‫رسيدن‬
‫مؤثری‬‫دارند‬.

10. ‫نظريه‬‫مارچيونينی‬
‫به‬ ‫ارتباطات‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ،‫حياتی‬ ‫نظام‬ ‫هر‬ ‫در‬
‫منزلة‬‫کند‬ ‫می‬ ‫عمل‬ ‫حيات‬ ‫شريان‬.‫جستجوی‬
‫بقا‬ ‫برای‬ ‫و‬ ‫انسان‬ ‫بنيادی‬ ‫کارکرد‬ ،‫اطالعات‬
‫است‬ ‫ضروری‬.‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬‫مارچيونينی‬‫می‬
‫اجرای‬ ‫و‬ ‫ريزی‬ ‫برنامه‬ ‫زندگی‬ ‫الزمه‬ ،‫گويد‬
‫است‬ ‫اعمالی‬.‫است‬ ‫الزم‬ ،‫کار‬ ‫اين‬ ‫انجام‬ ‫برای‬
‫ها‬ ‫الگو‬(‫ادراکات‬)‫جهان‬ ‫از‬ ‫معقولی‬ ‫ذهنی‬
‫باشيم‬ ‫داشته‬.‫اين‬ ‫توليد‬ ‫برای‬‫الگوها‬‫به‬
‫يک‬ ‫تغيير‬ ‫نيروی‬ ‫که‬ ‫چيزی‬ ‫هر‬ ‫يعنی‬ ‫ـ‬ ‫اطالعات‬
‫نياز‬ ‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫را‬ ‫ذهنی‬ ‫حالت‬‫داريم‬.

11. ‫نظر‬ ‫از‬‫مارچيونينی‬‫يابی‬ ‫اطالع‬ ،‫فرايندی‬‫که‬ ‫است‬
‫شود‬ ‫می‬ ‫هدايت‬ ‫زندگی‬ ‫خود‬ ‫توسط‬.‫دايره‬ ‫در‬ ‫و‬
‫المعارف‬‫است‬ ‫آمده‬ ‫رسانی‬ ‫اطالع‬ ‫و‬ ‫کتابداری‬:‫به‬
‫و‬ ‫فعل‬ ‫و‬ ‫رفتار‬ ‫پيچيده‬ ‫الگوهای‬‫انفعالهای‬‫متقابل‬
‫رفتار‬ ‫اطالعات‬ ‫نوع‬ ‫هر‬ ‫جستجوی‬ ‫هنگام‬ ‫انسان‬
‫اطالق‬ ‫اطالعاتی‬‫ميگردد‬.‫و‬‫به‬ ‫را‬ ‫مفهوم‬ ‫اين‬ ‫خاستگاه‬
‫استفاده‬ ‫مطالعه‬ ‫حوزه‬‫کننگان‬‫مربوط‬‫ميداند‬.‫و‬
‫لنکستر‬‫ميان‬ ‫در‬ ‫جستجو‬ ‫فرايند‬ ‫را‬ ‫اطالعات‬ ‫بازيابی‬
‫تعيين‬ ‫آن‬ ‫هدف‬ ‫که‬ ‫داند‬ ‫می‬ ‫مدارک‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫مجموعه‬
‫ای‬ ‫دسته‬‫ازمدارک‬‫شده‬ ‫درخواست‬ ‫موضوعی‬ ‫حيطه‬ ‫در‬
‫است‬.،‫جستجو‬ ‫فرايند‬‫فرايندی‬‫است‬ ‫تعاملی‬.‫تعامل‬
‫کنترل‬ ‫جستجو‬ ‫فرايند‬ ‫بر‬ ‫کاربر‬ ‫که‬ ‫معناست‬ ‫بدين‬
‫زند‬ ‫می‬ ‫انتخاب‬ ‫به‬ ‫دست‬ ‫مسير‬ ‫اين‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫داشته‬.

12. ‫گيری‬ ‫نتيجه‬:
‫به‬ ‫خود‬ ‫اطالعاتی‬ ‫نيازهای‬ ‫رفع‬ ‫برای‬ ‫افراد‬‫شيوه‬‫ای‬
‫می‬ ‫عمل‬ ‫متفاوت‬‫کنند‬.‫است‬ ‫اين‬ ‫است‬ ‫مهم‬ ‫که‬ ‫چيزی‬ ‫اما‬
،‫اطالعات‬ ‫جستجوی‬ ‫هنگام‬ ‫در‬ ‫که‬‫چيز‬ ‫همه‬‫بوده‬ ‫هدفمند‬
‫د‬ ‫خو‬ ‫اطالعاتی‬ ‫نيازهای‬ ‫رفع‬ ‫و‬ ‫مسئله‬ ‫حل‬ ‫برای‬ ‫فرد‬ ‫و‬
‫می‬ ‫طی‬ ‫را‬ ‫منطقی‬ ‫روندی‬‫نمايد‬.‫نيازی‬ ‫به‬ ‫بسته‬ ‫فرد‬ ‫هر‬
‫به‬ ،‫خود‬ ‫موردنياز‬ ‫اطالعات‬ ‫به‬ ‫دستيابی‬ ‫در‬ ‫دارد‬ ‫که‬
‫می‬ ‫عمل‬ ‫الگو‬ ‫يا‬ ‫شيوه‬ ‫يک‬‫با‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫که‬ ‫کند‬
‫شيوه‬‫هايی‬‫به‬ ‫اطالعات‬ ‫کسب‬ ‫در‬ ‫افراد‬ ‫ساير‬ ‫که‬‫کار‬
‫می‬‫باشد‬ ‫متفاوت‬ ‫گيرند‬.‫از‬ ‫پس‬ ‫مختلف‬ ‫صاحبنظران‬
‫اين‬ ‫بررسی‬‫الگوها‬‫و‬ ‫نظريات‬ ،‫تئوری‬‫هايی‬‫را‬‫مطرح‬
‫نموده‬‫اند‬.‫م‬ ‫پيدايش‬ ‫با‬ ،‫ضمن‬ ‫در‬‫حيط‬‫های‬‫برای‬ ‫جديد‬

13. ‫منابع‬:
1.‫پناه‬ ‫داور‬ ‫رضا‬ ‫محمد‬ ‫دکتر‬ ،‫نوکاريزي‬ ‫محسن‬ ‫دکتر‬.”‫الگوي‬ ‫تحليل‬
‫يابي‬ ‫اطالع‬ ‫رفتار‬“.
2.‫شناسي‬ ‫دانش‬ ‫و‬ ‫اطالعات‬ ‫علم‬ ‫آزاد‬ ‫دانشنامه‬:
HTTP://WWW.INFIT.IR/INDEX.PHP?TITLE=%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1_
%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9_%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C
3.HTTP://WWW.MODIRYAR.COM/INDEX-MANAGEMENT/CULTURAL/RELATION/3531-
%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D9%87-%D9%87%D8%A7%D9%8A-
%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1-
%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9-%D9%8A%D8%A7%D8%A8%D9%8A.HTML