Voor het Deltaprogramma IJsselmeergebied voert het IMI dit najaar een zoektocht uit naar "waarden en leidende principes", die bedoeld zijn om door te werken in de strategievorming, de ontwikkelpaden en regionale uitwerkingen. We zijn nu middenin dit proces; met jullie willen we graag de inhoudelijke tussenproducten delen. Als eerste de trendkaarten; 10 ontwikkelingen die, volgens ons, van invloed zijn op de manier waarop de komende decennia moet worden omgegaan met majeure maatschappelijke ontwikkelingen. Deze set trendkaarten wordt gebruikt om het denken over het waterbeheer in de 21e eeuw, en dan specifiek voor het IJsselmeergebied, op te rekken. Het IMI beschrijft 10 trends. Zijn dit nu DE trends voor de toekomst? Wij zijn geen waarzeggers; laat je vooral Trendkaarten Deltaprogramma IJsselmeergebied, oktober 2011 door deze trendkaarten inspireren om zelf in de glazen bol te blijven kijken! * Zelforganisatie * Stadstaat * Pragmatik * Bezit & Toegang * Geld geldt niet (meer) * Tijd * Voorbij Systemen * Food Fight * Mindz / ID * Multicontexten / Jungle

1. ‘Everything said, is said by an
observer” (Humberto Maturana)
Deze set trendkaarten wordt
trendkaarten
gebruikt om het denken over het
waterbeheer in de 21e eeuw, en
dan specifiek voor het
IJsselmeergebied, op te rekken.
Het IMI beschrijft 10 trends. Zijn
dit nu DE trends voor de
toekomst? Wij weten het ook niet.
Hopelijk rekt het uw denkraam
op!
✓ Zelforganisatie
✓ Stadstaat
✓ Pragmatiek
✓ Bezit en Toegang
✓ Geld
✓ Tijd
✓ Voorbij Systemen
✓ Food Fight
✓ Mindz / ID
✓ Multicontexten / Jungle
trendkaarten Deltaprogramma ijsselmeergebied

2. bezit & toegang
Algemene beschrijving trend People Say: Toekomstverwachting naar 2100
Als gevolg van de noodzaak om
Gebouwen zullen worden gewaardeerd op
duurzaam te bouwen en te hergebruiken “I got plenty o’ nuttin” (Ira Gershwin,
de mate waarin ze geschikt zijn voor
worden gebouwen de komende decennia Porgy & Bess)
hergebruik. Dat betekent weer een
niet alleen maar van opnieuw te
- ‘Het verschil tussen stad en platteland verschuiving in het gebruik en de
gebruiken materiaal gemaakt. Ook de
verdwijnt door nieuwe media en urban financiering / organisatie ervan. Je gaat
eigendomsvraag zal verschuiven. Door de
met de eigenaar een
hybride wijze van bouwen zal het steeds farming.’
gebruiksovereenkomst aan waarbij je het
meer mogelijk zijn om gebouwen aan te
pand of de grond voor een bepaald doel
passen aan de wensen van de gebruiker. - ‘Alles wat we maken, gaat terug naar de
gebruikt. Je zoekt de plek (of de plekken)
kleinst haalbare dimensies (high waar je wilt wonen, werken, leven en als
Wat betekent dit voor de manier waarop tech).’(Bullinga) je aan een andere levensfase toe bent, is
we met vastgoed omgaan? Nu rekenen
het mogelijk om je leefomgeving daaraan
we met boekwaardes van vastgoed. Dat - ‘Qua waarden gaan we terug naar de aan te passen.
is ook de achterliggende reden van de
jaren ’50, maar dan helemaal gefaciliteerd Bezit wordt daarmee minder relevant dan
structurele kantorenleegstand. Eigenaren
door high tech.’ (Bullinga) ‘toegang tot’. De beleving, het gebruik
hebben geen belang bij een andere
van grond, ruimte, vastgoed is het
bestemming van de panden omdat ze dan
- ‘Tja. Alles wordt gewoon ruilmiddel.
inboeten op de boekwaarde. Met andere
woorden; het pand is leeg rendabeler dan minder. We hebben minder
vol, na een intensieve verbouwing/ geld en minder aanzien dan
functieverandering. Deze manier van nu, maar dat geeft niets.
rekenen heeft zijn houdbaarheid verloren, Vroeger waren we ook
zeker als er gebouwen gaan komen die
gelukkig.’
steeds geschikter zijn voor hergebruik
(hybride gebouwen).
trendkaarten Deltaprogramma ijsselmeergebied

3. zelforganisatie
Algemene beschrijving trend Bio-mimicri Toekomstverwachting naar 2100
Zelforganisatie betekent dat er structuur en orde in
Zelforganisatie wordt ook bevorderd door de
een systeem ontstaan zonder een vorm van Een 13-jarige jongen die bestudeerde hoe bladeren en
technologische ontwikkelingen. Mobiele telefoons
centrale regie. Eigenschappen van takken aan bomen zich vormen en vertakken teneinde
hebben sensoren
zelforganiserende systemen zijn adaptiviteit, zonlicht op te vangen. Dit bleek zich te voltrekken
die informatie
flexibiliteit en 'bottom-up' organisatie. volgens een klassieke wiskundige reeks (die van
geven over de
Fibonacci). Op basis van deze wetmatigheden maakte
plek waar de
Zelforganisatie is geen 21e- eeuwse hype. De hij een boom na waarop hij zonnecollectoren plaatste.
eigenaar zich
manier waarop waterschappen zich in de vroege
bevindt, de
Middeleeuwen organiseerden zijn een voorbeeld van
richting waarin
zelforganisatie. In Zwitserland is zelforganisatie nog
hij/zij zich
zeer zichtbaar, in de manier waarop de lagergelegen
verplaatst, etc.
landbouwgronden van water worden voorzien
Koppel dit met de
(bisses of suonen), of de eigendomsverdeling van
agenda,
skiliften, kabelbanen, stuwdammen en andere
verkeersinfo,
nutsvoorzieningen. Deze zijn vooral in private
spoorinformatie e.d. en je kan je al voorstellen
handen, waarbij de overheid een van de Deze zonnecollectoren blijken 20% tot 50% meer
dat de mobieltjes met elkaoverleggen voor het
aandeelhouders is. Het prisoner’s dilemma wordt rendement te hebben dan collectoren die op een plat
maken van een afspraak tussen hun eigenaren.
omzeild doordat partijen elkaar weten te vinden op vlak zijn geplaatst (bv op daken). De les die je hieruit
Zij kiezen uit verschillende variabelen de meest
gemeenschappelijke belangen, ook al, wegen die kan trekken is dat het nabootsen van biologische
voor de hand liggende tijd en plaats die op dat
niet voor elke participant even zwaar. In Marokko principes en wetmatigheden effectief kan zijn om een
moment (dus real time) handig is. Nu al
zijn ook community gefinancierde irrigatie doel dichterbij te brengen. In dit geval ging het om
onderhandelen containers van en naar de
systemen. Ieder dorp betaalt mee aan de geleiding zonne-energie, maar ook voor zoetwater, of de
Maasvlakte met elkaar over een optimale
van water, soms tientallen kilometers lange gewenste toekomst van het IJsselmeergebied zou je
belading. Het zorgt ervoor dat er minder halflege
viaducten uit de bergen, dan weer kleine op zoek kunnen gaan naar emergente / biologische
containers over de weg rijden, wat de
aftakkingen. De koning legt de basisinfrastructuur principes die duurzame en toekomstvaste oplossingen
verkeersdrukte weer in positieve zin beinvloedt.
aan en als je als dorp dat verder wil geleiden betaal bieden.
Aan deze planning komt geen mens te pas.
en onderhoud je dat zelf.
trendkaarten Deltaprogramma ijsselmeergebied

4. geld geldt niet (meer)
Algemene beschrijving trend People Say Toekomstverwachting naar 2100
Het afnemende belang van bezit zal ook gevolgen
Wat voor eenheid zal er dan komen in plaats
hebben voor de rol van geld. Nu al zijn de mondiale ‘Een euro is nu 1/3 krediet, 1/3 speculatie en
van, of naast, het geld? Dat is op dit moment
financiële stromen in hoge mate virtueel. De tijd dat maximaal 1/3 echte waarde. We gaan weer terug naar
nog koffiedik kijken. Het zou kunnen dat de
het chartale en bancaire geld is te relateren aan een echt geld.’ (Bullinga)
kracht van een idee een op waarde te herleiden
bepaalde goudvoorraad hebben we allang achter
eenheid zal worden. De ontwikkeling van
ons gelaten. Geld wordt erbij ‘gedrukt’ door een 0 ‘We moeten zorgen dat we zo min mogelijk afhankelijk
internet als medium om met een minimum aan
extra in de computer in te typen. De reële economie zijn van het buitenland.’
middelen producten aan de man te brengen,
en de economie op de financiële markten hebben
ideeën te lanceren, revoluties te ontketenen kan
steeds minder met elkaar te maken. Dit zal ‘De economie wordt hypercompetitief want alles is
als een voorbode hiervoor worden gezien. Het
onvermijdelijk leiden tot een ontkoppeling. Wat is direct dichtbij via beeldschermen.’(Bullinga)
wordt steeds minder relevant om kapitaal,
de waarde van geld? Is het tijd voor een nieuwe
macht e.d. te hebben; de kracht, schoonheid en
standaard? Als we allemaal afspreken dat de ‘De grote systeemcrashes:
aantrekkingskracht van een gedachte doet ertoe
miljarden die landen en banken elkaar over en weer financieel, energie,
en brengt mensen op de been; naar een plein,
schuldig zijn, op een andere wijze worden voedsel, grondstoffen,
een webshop, een crowdsourcing-netwerk.
gewaardeerd, zou dat veel problemen oplossen. De water. Hoe verhouden we
manier waarop ‘de markt’ als een autonome, niet ons tot die andere
beheersbaar fenomeen wordt gezien zal crashes?’
verschuiven. De markt is een van de spelers in de
financiële wereld, maar zeker niet de meest
bepalende.
trendkaarten Deltaprogramma ijsselmeergebied

5. pragmatik
Algemene beschrijving trend People Say Toekomstverwachting naar 2100
‘Met genot als lokaas jagen zij op domheid’, schreef
“Het maakt niet uit of een kat zwart of wit is, zolang Plato over de politici die de bevolking van Athene
Het Chinese besluitvormingsmodel “nieuw hij maar muizen vangt” Deng Xiao Ping bestuurden. Plato vond democratie niet ideaal voor
pragmatisme’ scherpt de dialoog rondom goed stadstaat Athene.
staatsbestuur en over de functie van morele ‘Nederlands kerncompetentie is efficiëntie, een
Democratie is een staatsvorm zonder rem. het dwingt
waarden in beleid en politiek. De dialoog die belangrijke asset politici de bevolking alles te geven waar het om vraagt.
momenteel gevoerd wordt tussen het westen en voor een Wat de bevolking ook maar voor grillen heeft, de
duurzame politici zullen er alles aan moeten doen om die te
China beweegt grotendeels langs elkaar heen. vervullen. Ze willen hun machtsbasis namelijk niet
toekomst.’
Terwijl Europa verstrengeld is in het ‘moreel juiste’ kwijt.
denkt China in termen van het ‘structureel goede’. Bovendien zijn politici volgens hem vaak aan lager wal
Europese leiders verstrengelen zich in een geraakte mislukkelingen, die slechts in de politiek iets
van een carrière kunnen maken. Het jagen op eigen
moralistisch debat over democratische waarden, voordeel van deze lieden is ook weinig bevorderlijk voor
Chinese leiders daarentegen prefereren het het functioneren van het systeem. Daarom is volgens
Plato een rationeel proces van besluitvorming per
pragmatische pad. Door de moraalverblinding, een
definitie onmogelijk in een democratie.
valkuil waar Europa gevoelig is, blijkt zij Hoe kan het dat de eerste de beste burger met een beroep
pragmatisme onvoldoende te waarderen, of toch dat niet met politiek te maken heeft opeens politieke
beslissingen nemen? Is het niet beter voor de belangen
niet? van de staat als de besten van de bevolking de leiding op
zich nemen? Kan een handige volksmenner, een
Zou de stelling ‘het gaat er niet om of de kat wit of demagoog, niet alle macht naar zich toetrekken?
zwart is, zolang zij maar muizen vangt’ binnen de
Op dat laatste probleem hadden de Atheners wat
Europese context eigen gemaakt kunnen worden? gevonden: het schervengericht. Wanneer de
Hoe zouden wij dat kunnen doen, wat zijn daarvan meerderheid van de volksvergadering vond dat iemand
de onderliggende waarden? Of kan het tot een 21e dictatoriale aspiraties had, kon hij worden verbannen.
Op scherven kerfden de burgers in de volksvergadering
eeuws Rijnlands model komen? of een dergelijke persoon volgens hen mocht blijven of
moest gaan.
(Joris Smeets, Geschiedenis 24/ OVT)
trendkaarten Deltaprogramma ijsselmeergebied

6. tijd
Algemene beschrijving trend People Say Toekomstverwachting naar 2100
“If you wanna have a good time, you need a good Analoge tijdsbeleving is anders dan de digitale
Tijd gaat sneller, kent stroomversnellingen en watch” Rocky Balboa kloktijd waarmee we de dagen structuren.
stagneringen, sprongen vooruit en terug. Hoewel de Analoge tijd spreekt van rijpheid, gevoel voor
kloktijd doortikt is de beleving daarvan ervaring ritme, stilstaan bij de innerlijke beleving en
onderhevig. weten wanneer ‘het tijd is’. Het is een kwaliteit
Naast een filosofische de analoge tijdbeleving te beheersen. Zij weet
Haast: relevant versus nieuw paradox kent tijd ook een immers wanneer er een ‘policy window’ is
In onze tijd gaat alles snel en gehaast, de westerse paradoxale invulling.
mens leeft op een stressniveau dat men in de wanneer je de ‘tijd mee hebt’, wanneer een
‘The Paradox of choice’ is
oudheid enkel haalde ten tijde ven oorlog of geluid ‘gehoord kan worden’; wanneer de tijd
terug te herleiden naar
extreme bedreiging. Naast deze roep om sneller en ‘rijp’ is. Analoge tijd is niet lineair eerder
onze omgang met– en relatie
‘just in time’ productie spreken tot tijd. Tijd biedt keuze, cyclisch, soms snel, soms traag, soms met
managementgoeroes van een gebrek aan zinvolle keuze biedt mogelijkheden sprongen, en misschien valt er wel geen
(be)leving. Woorden als reflectie en bezinning staan en mogelijkheden analogie in te ontdekken? Mensen functioneren
in het bedrijfsleven en in de publieke sector in komen tot uiting door volgens de analoge tijd, vandaar dat zij zo
dienst van de effectiviteit in plaats van een gezonde keuzes. In de overvloed aan moeilijk in sociologische of economische
balans. Vragen als ‘wat is tijd en wat is ritme, hoe opties ligt het gevaar van de modellen te vatten zijn. De dimensie van de
gaan we gezond om met tijd, hoe beïnvloed het ons fragmentatie. Zowel persoonlijk als beleidsmatig. Als je analoge tijd als feit valt niet te ontkennen, en
werk en de richting die wij als mensheid inslaan’ moet kiezen tussen wat relevant is en wat nieuw is, wat kies
worden zelden zo gesteld dat men ook het zelfs als, is ze er gewoon.
je dan? Als alles naast elkaar kan bestaan, alleen niet
antwoord wil horen. Toch raken deze vragen aan de tegelijkertijd, zul je toch moeten gaan kiezen. Kiezen voor
essentie van ons mens-zijn en behoren thuis de De Chinese regering denkt in generaties als het
eenvoud zonder de complexiteit te negeren die leeft in een
manier waarop we professioneel omgaan met gaat om verandering; honderdduizenden
wereld vol aanbod, is een uitdaging voor deze tijd.
maatschappelijke en ondernemingstargets! jongeren worden door de overheid met een
beurs naar het buitenland gestuurd voor studie
en werk, in het besef dat zij met een andere
scope naar China terug zullen keren.
trendkaarten Deltaprogramma ijsselmeergebied

7. stadstaat Toekomstverwachting naar 2100
Algemene beschrijving trend
Voor het IJsselmeergebied en zoetwater is deze
ontwikkeling ook van groot belang. Fungeert het
Holland, het Singapore van Europa
IJsselmeer als zoetwaterbekken, of is de
Nederland heeft geografisch een unieke positie, aan
economische functie vooral relevant? Is een
de delta van twee grote Europese rivieren. De
zoetwaterpact denkbaar met de landen in het
economische betekenis van de Noord- en
stroomgebied van de Rijn en de Maas, nu
Zuidvleugel van de Randstad zou veel beter kunnen
Nederland als belangrijkste voorpost van
worden benut als dit gebied als één stadstaat wordt
(Noord)Europa fungeert?
bestuurd. Nederland kan zo het bruggenhoofd van
Een voorbeeld van een meer dat van een
Europa worden en symbool staan voor het antwoord
zoetwaterbekken is veranderd in een zoutpan
van de Oude Wereld op de opkomst van Azië. Net
door economische expolitatie, is het Aralmeer.
zoals Singapore een aantal decennia geleden als People Say
een “gateway to Asia” werd gelanceerd, zo kan
Nederland in de 21e eeuw zich ontwikkelen tot de
toegangspoort naar Europa. ‘We moeten
Bestuurlijk betekent dit nogal wat; het gehele gewoon weer
deltagebied inclusief het IJsselmeergebied zal allemaal
worden bestuurd als één geheel. Zowel de nationale harder gaan
overheid als de lokale overheden zullen hier werken, niks
bevoegdheden moeten inleveren. De huidige Zuid- mis mee’
en Noordvleugelinitiatieven zijn hier al de eerste
tekenen van. ‘De
“spaarlanden
“Het Sustainable Deltaconcept is een Nederlands ” hebben de
exportproduct.” toekomst.”
(Bullinga)
trendkaarten Deltaprogramma ijsselmeergebied

8. Multicomplexiteit: de jungle
Algemene beschrijving trend Complexiteit is cool Toekomstverwachting naar 2100
Het boerenleven was relatief eenvoudig. De grenzen Als de sturingsmechanismen van een agrarisch
In de huidige samenleving wordt er vanuit van het veld zijn de grenzen van het werkgebied. landschap worden toegepast op een jungle, wat
toenemende diversiteit aan contexten aanspraak op Hard werken biedt zekerheid, consistentie en zou er dan gebeuren? Als vervlochtenheid en
ons gedaan. Wij bewegen ons, gewild of ongewild, continuïteit. De jungle echter kent andere leefregels, diversiteit de overlevingspotentie bepalen van
in een enorme verscheidenheid aan ‘landschappen’. andere vraagstukken, en andere manieren van een samenleving wat betekendt voor het denken
In nationale en mondiale systemen zien we een sturing. over waterveiligheid en zoetwatervoorziening,
toename aan vergroeiingen en vertakkingen,
voor het openbaar bestuur?
kruisverbanden, fluïde sturingsvormen en snellere Alleen hard werken is niet meer voldoende om ‘het
manieren van communiceren. Zelden staat een te maken’. Daarnaast moeten nieuwe Het Nederlandse publiek-private bestuursmodel
fenomeen op zich, maar is verbonden met overlevingsstrategieën worden aangesproken; is al een lappendeken aan zowel hiërarchisch als
honderden weer eens vervlochten lijntjes. denken in verbindingen en samenwerken, functioneel gestuurde besluitverbanden en in
De toename aan contexten, en complexiteit vertrouwen in de potentie van mogelijkheden en de een jungle beweeg je richting fluïde
veranderen het spel, maar veranderen ook de rijkheid van complexiteit. Een creatief stuurschappen ofwel ‘decision-making
spelregels? Als we ervan uitgaan dat de wereld van waarnemingsvermogen is cruciaal voor het zien en communities’. Dus, hoe werken de mechanismen
een agrarisch landschap, waarin iedereen zijn eigen benutten van kansen. In deze wereld wordt je groot van een jungle werkelijk? Is besturen vanuit
veld beploegd, verandert in een jungle met een door te vertrouwen op netwerken: integratie, beheersing nog wel mogelijk? Dit zijn vragen die
complex ecosysteem, en een oneindigheid aan synergie en het verbinden van belangen. de samenleving als jungle oproepen voor
verbindingen, dan lopen we tegen de beperkingen Identiteit staat centraal, want wie zichzelf kent weet bestuurders.
van de spelregels aan als deze nog zijn afgestemd ook wat hij voor welke ander kan betekenen. De In een jungle loopt het
op een agrarisch landschap. jungle is een complex geheel en juist die onderscheidingsvermogen langs nieuwe
complexiteit is tevens de rijkheid. demarcatielijnen en kent andere classificaties
De nieuwe economische bril; van centraal gestuurde dan in een boerenlandschap gebruikelijk zijn. In
verdelingstrategie van schaarse middelen naar een jungle kun je je afvragen in hoeverre een
lokale zelfsturing en overvloed, doordat toegevoegde economische waarde nog in geld
verbindingen centraal komen te staan. Deze kan worden uitgedrukt, of dat deze wordt
zienswijze is daarmee cruciaal voor het werken van bepaalt door het vermogen verbindingen te
een ‘Economy of abundance’. kunnen leggen.
trendkaarten Deltaprogramma ijsselmeergebied

9. mindz / ID Toekomstverwachting naar 2100
Algemene beschrijving trend People Say
Richard Layard (London School of Economics, lid
Hogerhuis voor Labour) beweert dat er in onze
Bruto Nationaal Geluk samenleving veel te veel aandacht is voor het
‘’Alles wat we maken, gaat terug naar de
‘…is gebaseerd op de vooronderstelling dat er in een Bruto Nationaal Product en veel te weinig voor
kleinst haalbare dimensies’
samenleving pas sprake is van echte ontwikkeling het Bruto Nationaal Geluk. Hij stelt pijnlijk vast
als de materiële en spirituele ontwikkeling gelijk ‘Cohesie en identiteit worden cruciale dat we met zijn
opgaan en elkaar aanvullen en versterken. De factoren: waar horen we straks nog allen de laatste 50
afgelopen twintig jaar is geluk in Bhutan officieel tot bij?’(Bullinga) jaar wel veel rijker
leidraad genomen in onze beleidsplannen voor maar helemaal
verdere ontwikkeling.’ ‘Het is in mijn voordeel om mede zorg te niet gelukkiger
‘We zijn er vast van overtuigd dat in een gunstige dragen voor het welzijn van mijn zijn geworden.
omgeving ieder individu zo wijs zal zijn zich te concurrent’. Geluk is een
concentreren op een kalm, maar aanstekelijk objectief meetbare
streven naar geluk, en niet verstrikt zal raken in de ‘De mens is geëvolueerd uit zeedieren.’ factor waar
jungle van de zogenaamde middelen. Maar door de ieder van ons zich
verspreiding van ideeën en nieuwe snufjes die de ‘We gaan “opschalen in de mensenkant”: beter wat meer zou
zucht naar materiële zaken stimuleren, zal het wel van een eendimensionale bezig houden in
altijd een uitdaging blijven om prioriteit te geven managementperiode naar bredere oriëntatie plaats van doelloos meet te hollen in de rat race.
aan het BNG boven het BNP. Maar ja, al datgene en waardensets.’ (Te Riele) Want een van de redenen waarom we niet
wat de mens heeft geofferd op het altaar van de gelukkig zijn is sociale vergelijking. We willen
materiële vooruitgang om tegemoet te komen aan alsmaar meer en vooral meer dan de anderen en
allerlei onstilbare behoeften, heeft de menselijke zijn veel te weinig bezig met de dingen die echt
beschaving niet vooruit geholpen. Een potentiële gelukkig maken.
bekeerling zal in Bhutan weinig anders vinden dan
ons eenvoudige geloof in het primaat van het Persoonlijke waarden zijn een essentieel
geluk.’ ingrediënt en kompas om gelukkig te worden en
te blijven
Lyonpo Jigmi Y. Thinley is premier van Bhutan
trendkaarten Deltaprogramma ijsselmeergebied
(bron: Ode Magazine)

10. voorbij systemen Toekomstverwachting naar 2100
Algemene beschrijving trend People Say
Politieke en economische filosofen komen met
De mondiale systemen kraken in zijn twee mogelijke richtingen: een ander systeem,
voegen. De stelsels die de wereldbevolking ‘Only Variety Absorbs Variety’ (William Ross dat nog wel een aantal essentiële elementen van
moeten verzekeren van voldoende voedsel, Ashby, 1958). De Wet van de Vereiste Variëteit de huidige systemen herbergt, zoals hiërarchie,
stelt dat een complex probleem alleen kan
energie, grondstoffen, water en geld lijken polarisatie en exploitatie. Aan de andere kant
worden opgelost als de interventie een variëteit
over hun houdbaarheidsdatum heen. Maar van het spectrum denkt men aan een nieuw
heeft die evenredig is aan die van het op te
wat moet er voor deze systemen in de plaats stelsel dat tot nu toe niet bestaat; Fundamenteel
lossen vraagstuk. Het zou interessant zijn om te
komen? in dit nieuwe systeem is de reconstructie van
kijken hoe effectief een verzameling lokale en
kleinschalige, emergerende interventies kan zijn sociale en economische ordening en de lange-
in vergelijking met 1 groot, allesomvattend termijn focus. Een (nog) academische discussie
“This cyclical process is often called systeem. gaat over de mate van binding: horizontale
Kondratieff long waves, and has in the past (lokaal, zelfvoorzienend, divers) dan wel
tended to last an average of fifty to sixty verticale (internationaal, zoekend naar
years for the entire cycle. Such cycles have gemeenschappelijke delers). “To create local and
been occurring over the past five hundred regional self-sufficiencies, especially in the basic
years. One systemic consequence is a elements of life such as food and shelter. The
constant slow shift in the location of the globalization we want is not a single totally
zones that are most favored economically, integrated division of labor but an
without, however, changing the proportion of “alterglobalization” of multiple autonomies that
zones that are so favored.” (Immanuel interconnect in seeking to create a “universal
Wallerstein) universalism” composed of the multiple
universalisms that exist. We must undermine the
provincial claims of particular universalisms to
impose themselves on the rest of us.”
trendkaarten Deltaprogramma ijsselmeergebied

11. food fight Toekomstverwachting naar 2100
Algemene beschrijving trend
Granen, rijst en maïs zullen 120 tot 180 procent
duurder worden. Binnen twintig jaar betalen we
The Economist voorspelt dat lagere
dubbel zoveel voor voedsel als in 2011. Dat
voedselopbrengsten een trend zullen worden.Drie voorspelt Oxfam Novib.De hulporganisatie
miljard Aziaten kunnen tegen 2050 daardoor een noemt drie oorzaken voor de dure grondstoffen:
gemiddeld Europees inkomen bereiken, aldus ADB. • de dalende oogsten;
De vraag naar voedsel zal dus nog fors toenemen. • het groeiend gebrek aan water;
• de strijd om landbouwgronden.
Volgens berekeningen zijn er ongeveer 70 %
De afgelopen drie jaar gingen de voedselprijzen
hogere opbrengsten nodig. al door het dak. Sindsdien lijden 144 miljoen
Cijfers die aanzetten tot nadenken. Want hoe gaan extra mensen honger. Volgens Oxfam Novid
we 3 miljard extra mensen -met onze levensstijl- hebben vandaag al een miljard mensen honger.
eten geven? En dat in een wereld waarin de De hoge voedselprijzen zijn voor een deel te
landbouwproductie daalt? wijten aan de klimaatverandering. “In gebieden
die steeds droger of natter worden, is het
De oplossing? moeilijk boeren en mislukken veel oogsten,” zegt
Oxfam Novid.
Het verbruik drastisch terugdringen is een Daarnaast gaat er ook veel voedsel verloren,
mogelijkheid. Of we kunnen een planeet exploiteren zowel in de rijke als arme landen. “In het westen
wordt veel voedsel verspild, terwijl er in arme
die lijkt op de aarde. gebieden voedsel verloren gaat door een gebrek
aan transport of opslag.”
Innovatie lijkt het meest logische antwoord. Hoe In 2050 zijn we met negen miljard mensen op
deze planeet. Een waanzinnig aantal, zeker als
kunnen we bijvoorbeeld een revolutionaire techniek je weet dat de vraag naar voedsel met 70 % zal
bedenken, waarbij we méér opbrengsten behalen stijgen. En dat terwijl de voedselopbrengsten
op dezelfde oppervlaktes? allleen maar zullen blijven dalen.
(Oxfam Novib, mei 2011)
(beurs.com)
trendkaarten Deltaprogramma ijsselmeergebied