3. ÇARPANLARA AYIRMA
SADELEŞTİRME
Ortak Çarpan Parantezine Alma
Herhangi bir ifadeyi ortak çarpan parantezine almak için
her terimi oluşturan ortak çarpanlar bulunur ve çarpan
parantezine alınır.
ifadesinde 20, 12 ve 4 sayılarının ortak çarpanı
4′tür. Dolayısıyla bu ifadeyi 4 ortak çarpan parantezine
alabiliriz:
Görüldüğü üzere bir ifadeyi ortak çarpan parantezine
almak demek, o ifadenin içindeki terimleri tek tek ortak
çarpana bölmeyi gerektirmektedir.
4. ÇARPANLARA AYIRMA
SADELEŞTİRME
Yok Etme Metodu
Yok edilmesi istenilen bilinmeyenin katsayıları aynı
ancak işaretleri ters yapılmalıdır.
Örnek: 2a+3b=12 iken, a+b=6 ise a’yı yok etmek için
ikinci denklem -2 ile çarpılır.
b=0 bulunduğuna göre denklemlerin herhangi
birinin yerine bu değer konulur;
a+0=6 => a=6 değerine ulaşılır.
6. ÇARPANLARA AYIRMA
ORTAK ÇARPAN PARANTEZİNE ALMA
En az dört terimi olan ifadeler ortak çarpan
parantezine alınacak biçimde gruplandırılır, sonra
ortak çarpan parantezine alınır.
7. ÇARPANLARA AYIRMA
ÖZDEŞLİKLER
1. İki Kare Farkı - Toplamı
1) a2 – b2 = (a – b)(a + b)
2) a2 + b2 = (a + b)2 – 2ab
3) a2 + b2 = (a – b)2 + 2ab
2. İki Küp Farkı - Toplamı
1) a3 – b3 = (a – b)(a2 + ab + b2 )
2) a3 + b3 = (a + b)(a2 – ab + b2 )
3) a3 – b3 = (a – b)3 + 3ab(a – b)
4) a3 + b3 = (a + b)3 – 3ab(a + b)
8. ÇARPANLARA AYIRMA
ÖZDEŞLİKLER
3. n. Dereceden Farkı - Toplamı
a) n bir sayma sayısı olmak üzere,
xn – yn = (x – y)(xn – 1 + xn – 2y + xn – 3 y2 + ... + xyn – 2 + yn – 1)
dir.
b) n bir tek sayma sayısı olmak üzere,
xn + yn = (x + y)(xn – 1 – xn – 2y + xn – 3 y2 – ... – xyn – 2 + yn – 1)
dir.
9. ÇARPANLARA AYIRMA
ÖZDEŞLİKLER
4. Tam Kare İfadeler
a) (a + b)2 = a2 + 2ab + b2
b) (a – b)2 = a2 – 2ab + b2
c) (a + b + c)2 = a2 + b2 + c2 + 2(ab + ac + bc)
d) (a + b – c)2 = a2 + b2 + c2 + 2(ab – ac – bc)
10. ÇARPANLARA AYIRMA
ÖZDEŞLİKLER
n bir tam sayı ve a ≠ b olmak üzere,
• (a – b)2n = (b – a)2n
• (a – b)2n – 1 = –(b – a)2n – 1 dir.
• (a + b)2 = (a – b)2 + 4ab
11. ÇARPANLARA AYIRMA
5. (a ± b)n nin Açılımı
Pascal Üçgeni
(a + b)n açılımı yapılırken, önce a nın n . kuvvetten başlayarak azalan, b
nin 0 dan başlayarak artan kuvvetlerinin çarpımları yazılıp toplanır.
Sonra n nin Paskal üçgenindeki karşılığı bulunarak kat sayılar belirlenir.
(a – b)n yukarıdaki biçimde yapılır ancak b nin; çift kuvvetlerinde terimin
önüne (+), tek kuvvetlerinde terimin önüne (–) işareti konulur.
13. ÇARPANLARA AYIRMA
5. (a ± b)n nin Açılımı
Pascal Üçgeni
a4 + a2 + 1 = (a2 + a + 1)(a2 – a + 1)
a4 + 4 = (a2 + 2a + 2)(a2 – 2a + 2)
a4 + 4b4 = (a2 + 2ab + 2b2)(a2 – 2ab + 2b2)
a3 + b3 + c3 – 3abc =
(a + b + c)(a2 + b2 + c2 – ab – ac – bc)
14. ÇARPANLARA AYIRMA
ax2 + bx + c BİÇİMİNDEKİ ÜÇ TERİMLİNİN
ÇARPANLARA AYRILMASI
ax2 + bx + c ifadesini çarpanlarına ayırırken birkaç
yöntem kullanılır.
1. Yöntem
A- a = 1 için,
b = m + n ve c = m × n olmak üzere,
15. ÇARPANLARA AYIRMA
ax2 + bx + c BİÇİMİNDEKİ ÜÇ TERİMLİNİN
ÇARPANLARA AYRILMASI
B- a ≠ 1 İken
m × n = a, mp + qn = b ve c = q × p ise
ax2 + bx + c = (mx + q) × (nx + p) dir.
16. ÇARPANLARA AYIRMA
ax2 + bx + c BİÇİMİNDEKİ ÜÇ TERİMLİNİN
ÇARPANLARA AYRILMASI
2. Yöntem
Çarpımı a × c yi,toplamı b yi veren iki sayı bulunur.
Bulunan sayılar p ve r olsun.
Bu durumda,
daki ifade gruplandırılarak çarpanlarına ayrılır.