1. Tajuk
BAB 1
SEJARAH PERKEMBANGAN MAZHAB SYAFI’I
Prof. Madya Dr. Wan Mohd Khairul Firdaus Wan Khairuldin
wanfirdaus@unisza.edu.my

2. Imam Syafi‘i: Abu Abdullah Muhammad bin
Idris bin al-Abbas bin Uthman bin Shafi‘i bin
Saib bin Ubaid bin Abdul Yazid bin Hasyim bin
Muthalib bin Abd Manaf.
Merupakan Nashirul Hadith iaitu pembela
hadis dan mujaddid iaitu pembaharu abad ke-2
Hijrah
Lahir: Gaza, Palestin tahun 150H pada waktu
malam bersamaan dengan kewafatan Imam
Abu Hanifah
Bangsa: Arab
Suku: Quraisy, Hasyim Muthalib
Bertemu dengan Nabi Muhammad s.a.w. pada
salasilah datuknya iaitu Abd Manaf
BIODATA IMAM SYAFI’I

3. Menghafal al-Quran dengan sangat cepat.
Beliau juga menghafal dan menulis banyak
hadis.
Beliau merasakan belum puas lalu beliau
terus menuntut ilmu sehingga berpindah ke
Madinah dan bertemu dengan Imam Malik.
Menghafal kaedah bahasa Arab dengan duduk
bersama suku Huzayl selama hampir sepuluh
tahun untuk belajar adat mereka kerana
kelancaran bahasa Arab suku Huzayl.
Beliau juga belajar memanah

4. 1. Mekah
a. Sufyan bin ‘Uyainah.
b. Muslim bin Khalid al-Zinji.
c. Sa‘id bin Salim al-Qadah.
d. Daud bin Abd al-Rahman al-
‘Atar.
e. Abd al-Hamid bin Abd al-
‘Aziz bin Abi Daud.
GURU-GURU IMAM SYAFI‘I
2. Madinah
a. Malik bin Anas.
b. Ibrahim bin Sa‘ad al-Ansari.
c. Abd al-‘Aziz bin Ibn Muhammad
al-Darwardi.
d. Ibrahim bin Abi Yahya al-Asami.
e. Muhammad Ibn Abi Sa‘id bin
Abi Fudaik.
f. Abdullah bin Nafi’ bin Saigh.
g. Sohib bin Abi Zuaib
3. Yaman
a. Matraf bin Mazin.
b. Hisham bin Yusuf.
c. ‘Umar bin Abi Salamah.
d. Yahya bin Hassan.
4. Iraq
a. Waki’ bin Jarah.
b. Abu Usamah Hamad bin Usamah
al-Kufi.
c. Isma‘il bin Ulyah.
d. Abd al-Wahab bin Abd al-Majid al-
Basri.

5. 1. Ahmad bin Khalid al-Khilal.
2. Ahmad bin Sunan al-Qittan.
3. Ahmad bin Suraij al-Nahshari.
4. Ahmad bin Hanbal.
5. Ahmad bin Yahya bin Abd al-Aziz al-
Baghdadi.
6. Ishaq bin Rahawaih.
7. al-Harith bin Suraij al-Naqqal.
8. al-Hassan bin Muhammad al-Sibah al-
Za’farani.
9. al-Hussin bin Ali al-Karabisi.
10. al-Hussin al-Khalas.
11. Sulayman bin Daud.
12. al-Qasim bin Salam Abu ‘Ubaid.
ANAK MURID IMAM SYAFI‘I
Iraq
1. Yusuf bin Yahya al-Buwaiti.
2. Ismail bin Yahya al-Muzanni.
3. Rabi’ bin Sulayman al-Muradi.
4. Muhammad bin Abdullah bin Abdul
Hukm.
Mesir

6. • Sembilan tahun Imam Syafi‘i
menetap di Mekah
• Tahun 195H bersamaan 810M
ketika berusia 45 tahun, Imam
Syafi‘i sekali lagi berhijrah ke
Baghdad
• Dengan pendekatan ilmu fiqah
yang baharu
• Bermula pada tahun 198H
selepas Imam Syafi‘i berhijrah ke
Mesir sehingga kewafatannya
pada tahun 204H
• Kemahuan yang kuat dalam
mendalami ilmu daripada dua
orang tokoh fiqh yang terkemuka
iaitu Imam al-Awza‘i dan Imam
al-Layth bin Saad mendorongnya
untuk berhijrah selain bertujuan
memenuhi jemputan rakannya di
sana
PENGASASAN MAZHAB OLEH IMAM SYAFI‘I
qawl qadim qawl jadid

7. PERKEMBANGAN MAZHAB SYAFI‘I
al-Ta’sīs
al-Naql
Tadwīn Furū’al-Madhhab
wa al-Tawsī’fī Masāilah
al-Taḥrīr
al-Istiqrār

8. • Peringkat permulaan atau asas
Mazhab Syafi‘i.
• Menghimpunkan fiqh Ḥijaz
(Madrasah Ahl al-Hadith) dan fiqh
Iraq (Madrasah Ahl al-Ra’yi) serta
mewujudkan manhaj pertengahan
antara kedua-dua aliran ini
• al-Hujjah, al-Umm dan al-Risalah
• Peringkat penyalinan dan pemindahan
ilmu
• Dihidupkan oleh anak-anak murid
Imam al-Syafi‘i dan aṣḥabnya
(pengikut)
• Antara al-Buwaiti, al- Muzani, al-
Za’farani dan al-Muradi
• Mukhtasar Muzani dan Mukhtasar
Buwaiti
AL-TA’SIS ( KURUN 2-3H) AL-NAQL (KURUN 3-4H)

9. • Peringkat menghimpun dan
meluaskan lagi perkara-perkara
yang masih menjadi perbincangan
dalam mazhab.
• Terdapat dua ṭarīq iaitu Ṭarīq al-
‘Irāqiyyīn dan Ṭarīq al-
Khurāsāniyyīn.
• Muncul di Iraq.
• Ṭarīq al- ‘Irāqiyyīn mempunyai
lapan tahap perkembangan
• Tarīq al-Khurāsāniyyīn,
mempunyai sembilan tahap
perkembangan
• Peringkat penyuntingan, penyelesaian
dan perundingan
• Dipelopori oleh Imam al-Rāfi’ī dan
Imam al-Nawawī
• Gelaran kepada mereka dengan Shaykh
al-Madhhab ataupun Shaykhan.
• Al-Minhaj dan Muharrar
TADWĪN FURŪ’AL-MADHHAB
WA AL-TAWSĪ’ FĪ AL-MASĀIL
(KURUN 4-6H)
AL-TAHRĪR (KURUN 6-9H)
AL-ISTIQRĀR (KURUN 9-11H)
• Peringkat pengukuhan dan penetapan
• Dipelopori oleh Ibn Ḥajr al- Haytamī
dan al-Ramlī.
• Tuhfah al-Muhtaj bi Syarh al-Minhaj
dan Nihayah al-Muhtaj ila Syarh Alfaz
al-Minhaj

10. Dibawa oleh ulama dan para wali yang
berpegang dengan Mazhab Syafi‘i yang
beraliran Ash‘ari atau Maturidi.
iaitu Abu Hassan al-Ash‘ari
Mazhab Syafi‘i juga berkembang di Acheh
Darul Salam. Pada abad ke-17 Masihi, terdapat
ramai ulama yang berada di Acheh sama ada
ulama tempatan mahupun luar Acheh
KEDATANGAN MAZHAB SYAFI‘I DI NUSANTARA
Kerajaan Samudera Pasai kerajaan pertama
berpegang dengan Mazhab Syafi‘i. Disebabkan
kedatangan Sheikh Ismail al-Siddiq dari Mekah
yang menyampaikan ajaran Mazhab Syafi‘i
ketika pemerintahan Meurah Silu.

11. Kitab al-Sirat al- Mustaqim: Nur al-Din al-Raniri
Kitab Mir’ah al-Tullab: Abdul Rauf Sinkel
Kitab Safinah al- Hukam: Jalaluddin al-Tursani.
Tokoh besar ulama Acheh:
• Abdul Rauf Sinkel
• Nur al- Din al- Raniri
• Jalal al-Din al-Tursani.

12. Perkembangan Islam dan pusat pengajian
berpindah ke Melaka. Maka, dari situlah
masyarakat Islam mula menerima Mazhab Syafi‘i
yang kian berkembang dalam kalangan masyarakat.
KEDATANGAN MAZHAB SYAFI‘I DI MALAYSIA
Pada tahun 1898, kerajaan Terengganu
menemui Batu Bersurat di Kuala Berang,
Terengganu dan masih kekal sehingga ke hari
ini.
Terdapat catatan tentang peraturan hukuman
rejam atau sebat jika melakukan zina, hukum
mengingkari bayaran hutang dan sebagainya
Namun, akibat daripada serangan kerajaan
Majapahit terhadap kerajaan Terengganu, maka
kerajaan Terengganu telah jatuh pada abad ke-14.

13. Muncul beberapa buah kitab utama Mazhab Syafi‘i dalam
kalangan masyarakat di Nusantara:
• kitab Minhaj al-Talibin & Talkhis al-Minjah: Imam al-
Nawawi
• kitab al-Muhadhdhab: al-Imam al-Syirazi

14. Perkembangan Mazhab Syafi‘i yang berlaku
secara meluas di Alam Melayu bermula ketika
penyebaran mazhab oleh para pendakwah Mazhab
Syafi‘i di Nusantara dan seterusnya di Tanah
Melayu.
KESIMPULAN

15. Prof. Madya Dr. Wan Mohd Khairul Firdaus Wan Khairuldin
Fakulti Pengajian Kontemporari Islam
Universiti Sultan Zainal Abidin
Kampus Gong Badak
21300 Kuala Nerus
Terengganu
wanfirdaus@unisza.edu.my
013-2835651