SlideShare a Scribd company logo
1 of 13
Download to read offline
20Ος ECONOMIA ΦΟΙΤΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ
Greek Hospitality~
ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ: Η πρόκληση στο τουριστικό
γίγνεσθαι
ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΠΑΠΑΔΗ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
«Πετυχημένες επενδύσεις σημαίνει να προβλέπεις τις προβλέψεις των
άλλων»
John Maynard Keynes (Άγγλος οικονομολόγος)
Στην μέση ενός οικονομικού συστήματος που καθημερινά
χολαίνει ακόμα περισσότερο είναι απαραίτητο να βρεθεί το
κλειδί που θα ανοίξει την πόρτα της ανάπτυξης. Η επιτυχία
λοιπόν ακούγεται στην φράση «Ιατρικός τουρισμός» και η
Ελλάδα έχει όλες τις προϋποθέσεις για να αγγίξει τις πρώτες
θέσεις στο συγκεκριμένο κλάδο.
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός…
Σημείο αναφοράς των οικονομικών εξελίξεων που διαδραματίζονται στην Ελλάδα εν
έτη 2014 αποτελεί η είσοδος της χώρας μας το 2010, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Μέσα σε αυτά τα τέσσερα χρόνια, οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν λάβει μία σειρά από
περικοπές και μειώσεις δαπανών σε ζωτικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, σε μία
προσπάθεια να αποτρέψουν την όξυνση της ύφεσης.
Ωστόσο, το μέγεθος του δημοσιονομικού ελλείμματος και η μείωση της
πιστοληπτικής μας ικανότητας δυσχεραίνει την αξιοπιστία της χώρας στις διεθνείς
αγορές. Έρευνες έχουν δείξει πως η ρίζα του προβλήματος εντοπίζεται στο λανθασμένο
οικονομικό μοντέλο που εφαρμόζεται κατ’ εξακολούθηση από τις εκάστοτε κυβερνήσεις.
Πιο συγκεκριμένα η γραφειοκρατία, η υψηλή πολυπλοκότητα του φορολογικού
συστήματος, το δυσκίνητο νομικό και δικαστικό πλαίσιο, και η διαφθορά αποθαρρύνουν
τις επενδύσεις και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Ακόμα, η ανεξέλεγκτη
φοροδιαφυγή, ο αναποτελεσματικός δημόσιος τομέας και η έλλειψη συνεργασίας
μεταξύ επιχειρήσεων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων εμποδίζουν την καταπολέμηση της
ανεργίας και την ενίσχυση της καινοτομίας.
Ικανή και αναγκαία συνθήκη για μια ανταγωνιστική θέση της Ελλάδας στην
παγκόσμια οικονομία είναι η αναδιαμόρφωση του υπάρχοντος οικονομικού μοντέλου. Η
απλοποίηση και η επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης επιχειρηματικών
ενεργειών, η καταπολέμηση της διαφθοράς και ένα προηγμένο ελεγκτικό σύστημα
φοροδιαφυγής συνιστούν αλλαγές που στοχεύουν στην καθιέρωση ενός σταθερού και
προβλεπόμενου επιχειρηματικού περιβάλλοντος που θα προσελκύσει νέες επενδύσεις.
Ύστερα λοιπόν, από μελέτη των συνθηκών της ανταγωνιστικότητας και της ελληνικής
οικονομίας προτείνουμε μία στρατηγική στροφή του τουρισμού προς ανεκμετάλλευτες
και αναδυόμενες αγορές και ειδικότερα, μια στροφή προς τον ιατρικό τουρισμό.
Μιλώντας για τον ιατρικό τουρισμό
Ο τουρισμός με την παραδοσιακή του έννοια, αποτελεί επί σειρά ετών την πιο
πλουτοπαραγωγική μονάδα της χώρας μας. Ειδικότερα, ο ιατρικός τουρισμός ανήκει
στους τομείς – αστέρες, όπου η Ελλάδα διοχετεύοντας με σύνεση τους πόρους της θα
μπορέσει να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της.
Ως ιατρικός τουρισμός αναφέρεται «η μετάβαση εκτός και εντός συνόρων
ανθρώπων με προβλήματα υγείας προκειμένου να τους παραχθεί ιατρική φροντίδα που
στοχεύει στην πρόληψη, διάγνωση και διατήρηση της υγείας τους. Απαιτεί σύνθεση,
συνεργασία και κοινή προσπάθεια του επιχειρηματία τουρισμού και του ιατρού.
Περιλαμβάνει επίσης υπηρεσίες μεταφοράς, ενημέρωσης, ξενάγησης, εστίασης και
διαμονής των τουριστών υγείας σε επιλεγμένα ξενοδοχεία»
(http://www.ahepahosp.gr/iatrikostourismos.asp)
Σε ευρύτερη έννοια του ιατρικού τουρισμού, ορίζεται ο τουρισμός υγείας, στον
οποίο συμπεριλαμβάνεται και ο τουρισμός ευεξίας με υπηρεσίες θερμαλισμού,
θαλασσοθεραπείας, SPA, καθώς και σωματικής άσκησης (περπάτημα, γιόγκα κλπ).
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Αναδυόμενη αγορά στον κλάδο του Ιατρικού Τουρισμού Επιλογής αποτελεί η αγορά
των medical brokers. Πρόκειται για «υπεράκτιες» εταιρίες, οι οποίες προσφέρουν σε
ανταγωνιστικές τιμές, ολοκληρωμένα πακέτα ιατρικών υπηρεσιών ρυθμίζοντας κάθε
διαδικασία που απαιτείται (πχ είδος επέμβασης, τρόπος μεταφοράς κλπ). Στην Ελλάδα, η
παροχή τέτοιων πακέτων θα μπορούσε να χαρακτηρίζεται από προστιθέμενη αξία για
τον πελάτη, όπως αυτή αναδύεται μέσα από την ελληνική φιλοξενία- το Greek hospitality
στις ιατρικές υπηρεσίες.
O ιατρικός τουρισμός στην Ελλάδα
Τον Αύγουστο του 2013, με σύμπνοια του Υπουργείου Υγείας και του Υπουργείου
Τουρισμού ψηφίστηκε ο νόμος για τον καθορισμό των προϋποθέσεων άσκησης της
δραστηριότητας του ιατρικού τουρισμού. Εκκρεμούν όμως:
1. Το πρότυπο στο οποίο θα προσαρμόζονται όλοι οι εμπλεκόμενοι στο σύστημα
ιατρικού τουρισμού, ανάλογα με την υπηρεσία που παρέχουν.
2. Η εγκύκλιος από το Υπουργείο Υγείας σχετικά με τις εξειδικευμένες πιστοποιήσεις
που θα παρέχονται σε όσους καταχωρούνται στο μητρώο του ΕΟΤ.
3. Οι ασφαλιστικοί φορείς που θα καλύπτουν τυχόν λάθη και παραβλέψεις
απέναντι στους ασθενείς.
4. Ο τύπος σήματος
Η συνταγή της επιτυχίας περιλαμβάνει ευκαιρίες, αλλά και
απειλές…
[SWOT ANALYSIS]
Strengths
Σύγχρονη πραγματικότητα
Η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων, ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος που
διαθέτουν για διακοπές και ξεκούραση, η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη στα μέσα μαζικής
μεταφοράς, αλλά και η απλούστευση αναχωρήσεων και αφίξεων των παραθεριστών στις
χώρες υποδοχής είναι κάποιοι από τους παράγοντες που δίνουν στον τουρισμό μία
βασιλική θέση στην παγκόσμια αγορά.
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Φυσικό περιβάλλον
Ήλιος, θάλασσα και πολλές πηγές φυσικής θεραπείας, όπως είναι οι πηγές ιαματικών
λουτρών και η βοτανολογία κάνουν πρόσφορο το έδαφος για την ανάπτυξη του ιατρικού
τουρισμού. Επίσης, το εύκρατο μεσογειακό κλίμα είναι ιδανικό για ανθρώπους με
προβλήματα υγείας (π.χ. άσθμα), αλλά και επισκέπτες τρίτης ηλικίας που επιλέγουν την
Ελλάδα για να συνδυάσουν θεραπεία με διακοπές.
Πολιτιστική κληρονομιά
Η τουριστική φήμη της Ελλάδας και η προσέλευση πληθώρας τουριστών οφείλεται κατά
πολύ στην ιστορία και τον πολιτισμό χρόνων που οι Έλληνες ως λαός φέρουμε στην
πλάτη μας.
Τεχνογνωσία
Τα ελληνικά πανεπιστήμια παρέχουν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, μέσα από το οποίο
αναδεικνύονται αξιόλογοι και ταλαντούχοι γιατροί και επιστήμονες.
Weaknesses
Ελλιπές Εθνικό Σύστημα Υγείας
Μειώσεις σε φαρμακευτική και υλικοτεχνική υποστήριξη των νοσοκομείων, περικοπές
σε ιατρικό προσωπικό, ανεπάρκεια σε υποδομές ιατρικών μονάδων και αμέλεια σε
συντήρηση των υπαρχόντων δηλώνουν ότι δεν διοχετεύονται οι διαθέσιμοι χρηματικοί
πόροι στον τομέα της υγείας.
Μετανάστευση
Δεν είναι λίγοι οι Έλληνες γιατροί που μεταναστεύουν στο εξωτερικό για μια καλύτερη
τύχη. Οι ελλείψεις στον ιατρικό κλάδο χωρών, όπως η Αγγλία είναι αυξημένες, εν
αντιθέσει με την Ελλάδα που το επάγγελμα χαρακτηρίζεται πλέον ως κορεσμένο.
Disincentives and delays
Η γραφειοκρατία και το μη οργανωμένο σύστημα του δημοσίου τομέα είναι από τις
αδυναμίες που παρακωλύουν την ανάπτυξη επενδύσεων (π.χ. καθυστέρηση
αδειοδοτήσεων) και κατ’ επέκταση εμποδίζουν τη διαμόρφωση ενός συντονισμένου και
άμεσου δικτύου υγείας.
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Opportunities
Απασχόληση
Το βήμα ανάπτυξης στον ιατρικό τουρισμό θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και
κατά συνέπεια θα αυξήσει την απασχόληση των ανέργων.
Τουριστική επιμήκυνση
Η μείωση της εποχικότητας είναι ένα πλεονέκτημα υψηλής βαρύτητας, καθώς πλέον θα
υπάρχει κινητικότητα τουριστών καθ’ όλη τη διάρκεια1 του χρόνου.
Αναβάθμιση
Η δημιουργία και αναμόρφωση υποδομών θα βελτιώσει και για «εσωτερική
κατανάλωση» τις υπηρεσίες υγείας, τα ξενοδοχειακά καταλύματα, τις μεταφορές κλπ.
Επίσης, θα τονωθούν οι επενδύσεις, θα αυξηθεί το τουριστικό συνάλλαγμα και θα
επηρεαστεί θετικά η ανταγωνιστικότητα και η διεθνής εικόνα της Ελλάδας.
Threats
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
Αφοσίωση, έμφαση στη λεπτομέρεια, ακρίβεια και αυξημένη τεχνογνωσία είναι τα
στοιχεία-προϋποθέσεις για ποιοτικές ιατρικές υπηρεσίες.
Επιπλοκές κατά τη θεραπεία-επέμβαση
Οι μεταδιδόμενες μολυσματικές ασθένειες που διαφέρουν από χώρα σε χώρα ενδέχεται
να επιβαρύνουν την κατάσταση του ασθενούς, αν δεν προηγηθούν οι απαραίτητες
προληπτικές ενέργειες. Εμφανίζεται επιπλέον ανάγκη για σαφείς όρους ασφάλισης του
ασθενή σε ενδεχόμενο μη ικανοποίησης από την έκβαση της θεραπείας του.
Επιπλοκές κατά την ανάρρωση
Επίφοβη είναι η μεταφορά του ασθενή μετά την ολοκλήρωση της επέμβαση-θεραπεία
του στον τόπο διαμονής του (πχ μπορούν να προκληθούν φλεβικές θρομβώσεις από
πολύωρες πτήσεις και μη αναπαυτικά καθίσματα). Χρειάζεται επίσης προσοχή στις
δραστηριότητες αναψυχής του ασθενούς κατά την αποκατάστασή του (πχ η έκθεση στον
ήλιο δεν ενδείκνυται ύστερα από δερματολογική επέμβαση).
1
Οι Σουηδοί δεν μπορούν να αντέχουν το κλίμα που επικρατεί το καλοκαίρι στην Ελλάδα.
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Νομοθετικό πλαίσιο
Η κατανόηση τόσο των υποχρεώσεων, όσο και των δικαιωμάτων που έχει ο ασθενής
σύμφωνα με την εκάστοτε νομοθεσία, μειώνει την ασυμμετρία γνώσης ανάμεσα στον
ίδιο και τον φορέα της ιατρικής υπηρεσίας.
Οικονομικά οφέλη από τον ιατρικό τουρισμό
Αριθμητικά στοιχεία αποδεικνύουν πως η ανάπτυξη του Ιατρικού Τουρισμού στην
Ελλάδα δύναται να της δώσει οικονομική ανάσα. Η μελέτη του Ινστιτούτου Κοινωνικής
και Προληπτικής Ιατρικής έδειξε πως αν έρχονται στην χώρα μας 100.000 ασθενείς
ετησίως με ατομική δαπάνη ύψους 4.000 ευρώ (3.000 για ιατρικούς λόγους και 1.000 σε
ξενοδοχειακά και λοιπά έξοδα), τότε τα συνολικά έσοδα ανέρχονται στα 400.000.000
ευρώ το χρόνο.
Παράλληλα, η μελέτη τονίζει πως σε διάστημα 10 ετών, με την ανάπτυξη της
διασυνοριακής φροντίδας εντός της Ε.Ε. και με προϋπόθεση ότι θα αξιοποιηθεί ορθά η
υποδομή του Ελληνικού Συστήματος Υγείας μέσω ΣΔΙΤ2, υπάρχει η δυνατότητα ο
οικονομικός στόχος να γίνει πενταπλάσιος (2 δισεκατομμύρια ευρώ από 400.000
επισκέπτες).
Παρ’ όλα αυτά, στα παραπάνω νούμερα υπάρχει το στοιχείο της αβεβαιότητας,
καθώς τα πραγματικά αποτελέσματα εξαρτώνται από τις πρωτοβουλίες που θα
αναλάβουν οι αρμόδιοι φορείς, όπου ο καθένας από αυτούς θα χρειαστεί να ορίσει ένα
δικό του πλάνο ανάπτυξης.
Παραδείγματα χωρών που έχουν αναπτύξει τον ιατρικό
τουρισμό
Κροατία
Πρόκειται για μία από τις χώρες των Βαλκανίων που εδώ και αρκετά χρόνια
εκμεταλλεύεται τα θερμά, μεταλλικά νερά της σε ειδικές ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις
για ιατρική αποκατάσταση. Ωστόσο, εξαιτίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι
εγκαταστάσεις αυτές χρησιμοποιήθηκαν για εσωτερική κατανάλωση των τοπικών
κατοίκων και δεν αξιοποιήθηκαν για προσέλκυση τουριστών.
Ισπανία
Οφθαλμολογική χειρουργική, πλαστική χειρουργική, ορθοπεδικές επεμβάσεις και
επεμβάσεις για την παχυσαρκία αποτελούν τις δημοφιλέστερες παρεμβάσεις στα
πλαίσια του ιατρικού τουρισμού που αναπτύσσεται στην Ισπανία. Ο Διεθνής Οργανισμός
Joint Commission International (JCI) έχει διαπιστεύσει 20 νοσοκομεία και κλινικές στην
2
Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Ισπανία, τα περισσότερα από τα οποία διαθέτουν Ισπανούς γιατρούς που μιλούν
αγγλικά, καθώς και διερμηνείς. Η Ισπανία έχει ταξινομηθεί στην έβδομη θέση από τον
Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως η χώρα με την καλύτερη υγειονομική περίθαλψη στην
Ευρώπη.
Ινδία
Έχει επενδύσει σε low cost υπηρεσίες και ταυτόχρονα σε ιατρικό προσωπικό υψηλής
εκπαίδευσης και τεχνογνωσίας. Συγκεκριμένα, στοχεύει στην προσέλκυση γιατρών με
διεθνείς διακρίσεις που διαθέτουν την εμπειρία από τη δύση, ώστε να προσφέρει όσο το
δυνατόν μεγαλύτερη ποικιλία υπηρεσιών στον τομέα της ιατρικής και της υγείας από
συμβατικές επεμβάσεις πχ bypass καρδιάς μέχρι εναλλακτικές όπως το Ayurvedic3.
Συνοψίζοντας…
|BRANDING the Greek Medical Tourism Product |
Ίσως λοιπόν, να ήρθε η στιγμή επαναπροσδιορισμού της έννοιας και της
χρησιμότητας του τουρισμού στην Ελλάδα. Η ανερχόμενη τάση του ιατρικού τουρισμού,
βρίσκει την Ελλάδα στην 5η θέση παγκοσμίως ως εύφορο έδαφος ανάπτυξής του.
Φαίνεται πως έχει σημάνει το καμπανάκι του προσανατολισμού, που η χώρα μας έχει
ανάγκη για να ξεφύγει από στερεότυπα όπως τα 3S (SEA, SUN,SEX). Για το λόγο αυτό
παρουσιάζουμε ενδεικτικά το Product Mix του Greek Medical Tourism Product.
Τουριστικό προϊόν
- Η χώρα μας έχει αναπτύξει ιδιαίτερα τους τομείς της πλαστικής-αισθητικής
χειρουργικής, τις οδοντιατρικές επεμβάσεις, τις οφθαλμολογικές επεμβάσεις και
την τεχνητή γονιμοποίηση. Επομένως, αποκτώντας τις απαραίτητες διεθνείς
πιστοποιήσεις, μπορεί να προσφέρει ένα ολοκληρωμένο δίκτυο ανάλογων
ιατρικών υπηρεσιών και υπηρεσιών αποκατάστασης, καλύπτοντας τις ανάγκες
των εκάστοτε στοχευόμενων κοινών.
- Ο πρόεδρος του ΞΕΕ4, Γιώργος Τσακίρης, έχει επισημάνει ότι «η υπάρχουσα
ιατρική υποδομή της χώρας, σε συνεργασία με το ελληνικό ξενοδοχειακό
δυναμικό, συνθέτουν ένα άκρως ανταγωνιστικό τουριστικό προϊόν, ικανό να
πρωταγωνιστήσει διεθνώς».
Τιμή
- Ορισμός ενιαίας τιμολογιακής πολιτικής με σκοπό η Ελλάδα να ανταγωνιστεί
χώρες της Ευρώπης και της Ασίας, που είναι ήδη εδραιωμένες στον κλάδο του
3
Ayurveda=Αγιουρβέδα (γνωριμία και ισορροπία του οργανισμού με την ψυχή μας)
4
ΞΕΕ: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ιατρικού τουρισμού, καθώς, όπως έχει παρατηρηθεί το κόστος σε αναδυόμενες
οικονομίες μπορεί να είναι ως και 90% φθηνότερο από τις ΗΠΑ.
Προβολή
- Καθιέρωση ενός ενιαίου brand name, το οποίο θα προσδιορίζει όλο το δίκτυο
των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών. Με αυτόν τον τρόπο, θα
ταυτοποιηθεί το Greek Medical Tourism Product παγκοσμίως, θα δοθεί η
δυνατότητα αποτελεσματικότερης προβολής και αναγνώρισής του από τα
στοχευόμενα κοινά και θα ενισχυθούν περιοχές που δεν ήταν έως τώρα
«χαραγμένες» ως τουριστικές.
Διανομή
«Πρέπει να υπάρξει προσέλκυση ξένων μέσων από γραφεία», επεσήμανε ο κ.
Αθανάσιος Χριστόπουλος, πλαστικός χειρουργός. Συνεχίζει λέγοντας πως
«Αυτή τη στιγμή αρκετοί ασθενείς από χώρες της Β. Ευρώπης και κυρίως από
την Αγγλία προσέρχονται στην Ελλάδα για τον ιατρικό τουρισμό. Τα Υπουργεία
Υγείας και Τουρισμού οφείλουν να διευκολύνουν την προσέλκυσή τους με
ρύθμιση του νομικού πλαισίου».
- Medical Brokers: οργάνωση εταιριών που θα μεσολαβούν μεταξύ των
ασθενών-πελατών, των νοσοκομείων και όλων των άλλων απαραίτητων
φορέων προκειμένου να προσαρμόζουν την παρεχόμενη υπηρεσία στις
εκάστοτε ανάγκες. Για παράδειγμα, ο «Χ» πελάτης επισκέπτεται την Ελλάδα
με σκοπό να πραγματοποιήσει οφθαλμολογική επέμβαση με Laser. Κατά την
ανάρρωσή του επιθυμεί να βρίσκεται εκτός μεγάλων αστικών κέντρων, ώστε
να μην κουράζεται επιπρόσθετα, μέχρι να αποκατασταθεί η όρασή του. Έτσι,
η εταιρία – broker θα του προτείνει πακέτα που θα εμπεριέχουν κλινικές
εκτός της Αττικής.
- Υιοθέτηση διαδικτυακών πυλών Destination Management Organization, όπου
ο ενδιαφερόμενος θα μπορεί να εξατομικεύει το ταξίδι του στο βαθμό, που
λόγω της φύσεως αυτού, είναι εφικτό - για παράδειγμα, σε ποιο ξενοδοχείο
θα παραμείνει μετά τη ρηνοπλαστική επέμβαση στην οποία θα υποβληθεί;
Η πρότασή μας :
Greek Medical Tourism Product
High Quality in
Affordable Price
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
1. Ως ενδεικτικό brand name για τον ιατρικό τουρισμό προτείνουμε το Greek Hospitality~
Greek Hospitality~
Όπου,
Hospital= νοσοκομείο
Hospitality= φιλοξενία
Greek Hospital= ελληνικές ιατρικές υπηρεσίες (συμπεριλαμβάνονται οι υπηρεσίες
ευεξίας, η αποθεραπεία κλπ.)
Greek Hospitality= ελληνική φιλοξενία (παραπέμπει σε ένα από τα παραδοσιακά
χαρακτηριστικά του ελληνικού τουρισμού)
2. Ο Σύνδεσμος Δήμων Ιαματικών Πηγών έχει διαμορφώσει έναν πολύ ενδιαφέρον
ιστότοπο, στον οποίο ο καθένας μπορεί να αναζητήσει ιαματικές πηγές, είτε ανάλογα με
τη θεραπεία που χρειάζεται, είτε ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή.
Παραθέτουμε το σχετικό link http://www.thermalsprings.gr/index.php/el/
3. Στις 7 Απριλίου του 2014, η Tourism Today οργανώνει το Greek Tourism Meeting &
Workshop, στη Μόσχα. Πρόκειται για μια προσπάθεια παρουσίασης και προβολής
υπηρεσιών υγείας και σχετιζόμενων με αυτήν τουριστικών προϊόντων, προς τη ρωσική
αγορά.
Παραθέτουμε σχετικό link http://greekmedicaltourismworkshop.blogspot.gr/
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
STRENGHTS
 Αρχαιοελληνικός
πολιτισμός
 Φυσικός πλούτος
 Μεσογειακό κλίμα
 Υψηλά επίπεδα
εκπαίδευσης
WEAKENESSES
 Γραφειοκρατικό
σύστημα
 Έλλειψη οργάνωσης
 Απουσία σύγχρονων
υποδομών
 Μετανάστευση νέων
επιστημόνων
OPPORTUNITIES
 Επιμήκυνση τουριστικής
περιόδου
 Αύξηση τουριστικού
συναλλάγματος
 Τόνωση επενδύσεων
 Ενίσχυση
ανταγωνιστικότητας
 Νέες θέσεις εργασίας
 Βελτίωση διεθνούς εικόνας
της χώρας
THREATS
 Κίνδυνος μολυσματικών
ιώσεων και επιπλοκών
στην ανάρρωση
 Διαφορετικά νομοθετικά
συστήματα διεθνώς
 Ασυμμετρία γνώσης σε
βάρος του ασθενή
 Υψηλού επιχειρηματικού
κινδύνου επένδυση
4. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
 Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, (2012) Ανάπτυξη του Ιατρικού
Τουρισμού στην Ελλάδα.
 Συνέντευξη από την υπεύθυνη της διεύθυνσης Μελετών και Επενδύσεων του
τμήματος Τουριστικών Επενδύσεων του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ),
κ. Νομπιλάκη Πηνελόπη
 Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, 3 Δεκεμβρίου 2013,
Αρ.Φύλλου 3077, τεύχος 2ο
 Παπαχελάς, Α. Η Ελλάδα σε κρίση. Εκπομπή Φάκελοι
 Economides, P. (2012) Rebranding Greece. 11ο Διεθνές Συνέδριο «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ»,
Θεσσαλονίκη
 Greece 10 Years Ahead, Defining Greece’s New Growth Model and Strategy.
McKinsey & Company, Athens Office
 Carruth, J. P. and Carruth K. A. (2010) The Financial And Cost Accounting
Implications Of Medical Tourism. International Business & Economics Research
Journal. 9 (8) 135-140
 Connel, J. (2006) Medical tourism: Sea, sun, sand and…surgery.
Tourism Management. 27 1093–1100
 Lee,C. G (2010) Health care and tourism: Evidence from Singapore.
Tourism Management. 31 486–488
 Kesar, O. and Rimac, K.(2011) Medical Tourism Development in Croatia. Zagreb
International Review of Economics & Business. 14 (2) 107-134
 Yu, Y. J. and Ko, G. T. (2012) A cross-cultural study of perceptions of medical
tourism among Chinese Japanese and Korean tourists in Korea. Tourism
Management. 33 80-88
 www.ahepahosp.gr (2008-2014), http://www.ahepahosp.gr/iatrikostourismos.asp
 Ανδριώτης
http://ktisis.cut.ac.cy/bitstream/10488/5117/1/%CE%9F%20%CE%B5%CE%BD%CE
%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82
%20%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82%
20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CF%84%CE%B1%20%CE%B4%CE%B9%CE%B1%
CF%86%CE%BF%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%B
9%CE%BA%CE%AC%20%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B
7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC%20%CF%84%CE%BF
%CF%85.pdf
 Ίκκος, Σκλαβόλια (2002),
http://www.gbrconsulting.gr/greek/articles/Health%20Tourism.pdf
20ος
ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
 Καραγεώργου (2012),
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=63740418
 www.ethnos.gr (2013),
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=63907053
 Παπανικολάου (2008),
http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23514&subid=2&pubid=702425
 www.ethnos.gr (2013),
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=63936676
 www.ethnos.gr (2013),
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=63977597
 Ματαράγκας,
http://www.iatropedia.gr/files/articles/9107a93f9ac32f0149979ff9a495bbba.pdf
 www.thermalsprings.gr,
http://www.thermalsprings.gr/index.php/el/piges/geografiki-anazhthsh
 www.altertourism.gr (2011), http://altertourism.gr/morfes-tourismou/tourismos-
ygeias-eveksias
 (2014)http://sknews.gr/permalink/10465.html?utm_source=Oempro&utm_mediu
m=Email&utm_content=Subscriber%235712&utm_campaign=Breaking%2023.03.
2014
 Μπομπούλα, http://metanastesgiatroi.blogspot.gr/2013/05/blog-post_2137.html
 Παπαδόπουλος, Γ. Καινοτόμες μέθοδοι του τουρισμού. Xenia News

More Related Content

Similar to 20oς ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ECONOMIA

Ο ρόλος του Marketing στον Ιατρικό Τουρισμό
Ο ρόλος του Marketing στον Ιατρικό ΤουρισμόΟ ρόλος του Marketing στον Ιατρικό Τουρισμό
Ο ρόλος του Marketing στον Ιατρικό ΤουρισμόTheodoros P. Dimopoulos
 
Ομιλία Μ. Νεκτάριου, Πρόεδρος International Life AEAZ.
Ομιλία Μ. Νεκτάριου, Πρόεδρος International Life AEAZ.Ομιλία Μ. Νεκτάριου, Πρόεδρος International Life AEAZ.
Ομιλία Μ. Νεκτάριου, Πρόεδρος International Life AEAZ.Michael Morakis
 
Dr. Nikolaos Metaxotos
Dr. Nikolaos MetaxotosDr. Nikolaos Metaxotos
Dr. Nikolaos MetaxotosSETE
 
Hellenic Health Informatics Association 3rd Ecosystem 300914
Hellenic Health Informatics Association 3rd Ecosystem 300914Hellenic Health Informatics Association 3rd Ecosystem 300914
Hellenic Health Informatics Association 3rd Ecosystem 300914George Kakoulidis
 
061016 tourism conference
061016 tourism conference061016 tourism conference
061016 tourism conferencealexandertravel
 
Η εικόνα της Ελλάδος ως επιχειρηματικού προορισμού αλλάζει
Η εικόνα της Ελλάδος ως επιχειρηματικού προορισμού αλλάζειΗ εικόνα της Ελλάδος ως επιχειρηματικού προορισμού αλλάζει
Η εικόνα της Ελλάδος ως επιχειρηματικού προορισμού αλλάζειNotis Mitarachi
 
Συνοπτική παρουσίαση EXINDA-Coins
Συνοπτική παρουσίαση EXINDA-CoinsΣυνοπτική παρουσίαση EXINDA-Coins
Συνοπτική παρουσίαση EXINDA-CoinsSyros Koskovolis
 
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - Σίσκου
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - ΣίσκουΔιαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - Σίσκου
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - ΣίσκουΕταιρεία Νοσηλευτικών Σπουδών
 
Ηλεκτρονική-Υγεία.pptx
Ηλεκτρονική-Υγεία.pptxΗλεκτρονική-Υγεία.pptx
Ηλεκτρονική-Υγεία.pptxVryonisCharalambous
 
Συνέντευξη στο περιοδικό "Κόσμημα" (21/5/08)
Συνέντευξη στο περιοδικό "Κόσμημα" (21/5/08)Συνέντευξη στο περιοδικό "Κόσμημα" (21/5/08)
Συνέντευξη στο περιοδικό "Κόσμημα" (21/5/08)Aris Spiliotopoulos
 
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - Κικίλιας
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - ΚικίλιαςΔιαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - Κικίλιας
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - ΚικίλιαςΕταιρεία Νοσηλευτικών Σπουδών
 
Interlife Magazine: Κυκλοφόρησε το τεύχος Ιουνίου 2017
Interlife Magazine: Κυκλοφόρησε το τεύχος Ιουνίου 2017Interlife Magazine: Κυκλοφόρησε το τεύχος Ιουνίου 2017
Interlife Magazine: Κυκλοφόρησε το τεύχος Ιουνίου 2017insuranceforumgr
 
Greek tourism2020 ppt
Greek tourism2020 pptGreek tourism2020 ppt
Greek tourism2020 pptSETE
 
Ομιλία στη 16η συνέλευση ΣΕΤΕ (22/5/08)
Ομιλία στη 16η συνέλευση ΣΕΤΕ (22/5/08)Ομιλία στη 16η συνέλευση ΣΕΤΕ (22/5/08)
Ομιλία στη 16η συνέλευση ΣΕΤΕ (22/5/08)Aris Spiliotopoulos
 
Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Quo Vadis?
Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Quo Vadis?Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Quo Vadis?
Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Quo Vadis?Evangelos Fragkoulis
 

Similar to 20oς ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ECONOMIA (20)

Ο ρόλος του Marketing στον Ιατρικό Τουρισμό
Ο ρόλος του Marketing στον Ιατρικό ΤουρισμόΟ ρόλος του Marketing στον Ιατρικό Τουρισμό
Ο ρόλος του Marketing στον Ιατρικό Τουρισμό
 
Ομιλία Μ. Νεκτάριου, Πρόεδρος International Life AEAZ.
Ομιλία Μ. Νεκτάριου, Πρόεδρος International Life AEAZ.Ομιλία Μ. Νεκτάριου, Πρόεδρος International Life AEAZ.
Ομιλία Μ. Νεκτάριου, Πρόεδρος International Life AEAZ.
 
Dr. Nikolaos Metaxotos
Dr. Nikolaos MetaxotosDr. Nikolaos Metaxotos
Dr. Nikolaos Metaxotos
 
Hellenic Health Informatics Association 3rd Ecosystem 300914
Hellenic Health Informatics Association 3rd Ecosystem 300914Hellenic Health Informatics Association 3rd Ecosystem 300914
Hellenic Health Informatics Association 3rd Ecosystem 300914
 
061016 tourism conference
061016 tourism conference061016 tourism conference
061016 tourism conference
 
HTA Post-Conference Edition
HTA Post-Conference EditionHTA Post-Conference Edition
HTA Post-Conference Edition
 
Η εικόνα της Ελλάδος ως επιχειρηματικού προορισμού αλλάζει
Η εικόνα της Ελλάδος ως επιχειρηματικού προορισμού αλλάζειΗ εικόνα της Ελλάδος ως επιχειρηματικού προορισμού αλλάζει
Η εικόνα της Ελλάδος ως επιχειρηματικού προορισμού αλλάζει
 
Συνοπτική παρουσίαση EXINDA-Coins
Συνοπτική παρουσίαση EXINDA-CoinsΣυνοπτική παρουσίαση EXINDA-Coins
Συνοπτική παρουσίαση EXINDA-Coins
 
Oee 26-5
Oee 26-5Oee 26-5
Oee 26-5
 
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - Σίσκου
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - ΣίσκουΔιαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - Σίσκου
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - Σίσκου
 
Αχιλλέας Γραβάνης_Η Ελλάδα Μετά
Αχιλλέας Γραβάνης_Η Ελλάδα Μετά Αχιλλέας Γραβάνης_Η Ελλάδα Μετά
Αχιλλέας Γραβάνης_Η Ελλάδα Μετά
 
Ηλεκτρονική-Υγεία.pptx
Ηλεκτρονική-Υγεία.pptxΗλεκτρονική-Υγεία.pptx
Ηλεκτρονική-Υγεία.pptx
 
program
programprogram
program
 
Συνέντευξη στο περιοδικό "Κόσμημα" (21/5/08)
Συνέντευξη στο περιοδικό "Κόσμημα" (21/5/08)Συνέντευξη στο περιοδικό "Κόσμημα" (21/5/08)
Συνέντευξη στο περιοδικό "Κόσμημα" (21/5/08)
 
Sr dexiotites ygeias as_comments _f
Sr dexiotites ygeias  as_comments _fSr dexiotites ygeias  as_comments _f
Sr dexiotites ygeias as_comments _f
 
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - Κικίλιας
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - ΚικίλιαςΔιαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - Κικίλιας
Διαχείριση του Ασφαλιστικά μη Καλυπτόμενου Πληθυσμού - Κικίλιας
 
Interlife Magazine: Κυκλοφόρησε το τεύχος Ιουνίου 2017
Interlife Magazine: Κυκλοφόρησε το τεύχος Ιουνίου 2017Interlife Magazine: Κυκλοφόρησε το τεύχος Ιουνίου 2017
Interlife Magazine: Κυκλοφόρησε το τεύχος Ιουνίου 2017
 
Greek tourism2020 ppt
Greek tourism2020 pptGreek tourism2020 ppt
Greek tourism2020 ppt
 
Ομιλία στη 16η συνέλευση ΣΕΤΕ (22/5/08)
Ομιλία στη 16η συνέλευση ΣΕΤΕ (22/5/08)Ομιλία στη 16η συνέλευση ΣΕΤΕ (22/5/08)
Ομιλία στη 16η συνέλευση ΣΕΤΕ (22/5/08)
 
Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Quo Vadis?
Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Quo Vadis?Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Quo Vadis?
Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Quo Vadis?
 

20oς ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ECONOMIA

  • 1. 20Ος ECONOMIA ΦΟΙΤΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ Greek Hospitality~ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ: Η πρόκληση στο τουριστικό γίγνεσθαι ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ ΒΙΚΤΩΡΙΑ ΠΑΠΑΔΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
  • 2. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ «Πετυχημένες επενδύσεις σημαίνει να προβλέπεις τις προβλέψεις των άλλων» John Maynard Keynes (Άγγλος οικονομολόγος) Στην μέση ενός οικονομικού συστήματος που καθημερινά χολαίνει ακόμα περισσότερο είναι απαραίτητο να βρεθεί το κλειδί που θα ανοίξει την πόρτα της ανάπτυξης. Η επιτυχία λοιπόν ακούγεται στην φράση «Ιατρικός τουρισμός» και η Ελλάδα έχει όλες τις προϋποθέσεις για να αγγίξει τις πρώτες θέσεις στο συγκεκριμένο κλάδο.
  • 3. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός… Σημείο αναφοράς των οικονομικών εξελίξεων που διαδραματίζονται στην Ελλάδα εν έτη 2014 αποτελεί η είσοδος της χώρας μας το 2010, στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Μέσα σε αυτά τα τέσσερα χρόνια, οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν λάβει μία σειρά από περικοπές και μειώσεις δαπανών σε ζωτικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, σε μία προσπάθεια να αποτρέψουν την όξυνση της ύφεσης. Ωστόσο, το μέγεθος του δημοσιονομικού ελλείμματος και η μείωση της πιστοληπτικής μας ικανότητας δυσχεραίνει την αξιοπιστία της χώρας στις διεθνείς αγορές. Έρευνες έχουν δείξει πως η ρίζα του προβλήματος εντοπίζεται στο λανθασμένο οικονομικό μοντέλο που εφαρμόζεται κατ’ εξακολούθηση από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Πιο συγκεκριμένα η γραφειοκρατία, η υψηλή πολυπλοκότητα του φορολογικού συστήματος, το δυσκίνητο νομικό και δικαστικό πλαίσιο, και η διαφθορά αποθαρρύνουν τις επενδύσεις και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας. Ακόμα, η ανεξέλεγκτη φοροδιαφυγή, ο αναποτελεσματικός δημόσιος τομέας και η έλλειψη συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και εκπαιδευτικών ιδρυμάτων εμποδίζουν την καταπολέμηση της ανεργίας και την ενίσχυση της καινοτομίας. Ικανή και αναγκαία συνθήκη για μια ανταγωνιστική θέση της Ελλάδας στην παγκόσμια οικονομία είναι η αναδιαμόρφωση του υπάρχοντος οικονομικού μοντέλου. Η απλοποίηση και η επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης επιχειρηματικών ενεργειών, η καταπολέμηση της διαφθοράς και ένα προηγμένο ελεγκτικό σύστημα φοροδιαφυγής συνιστούν αλλαγές που στοχεύουν στην καθιέρωση ενός σταθερού και προβλεπόμενου επιχειρηματικού περιβάλλοντος που θα προσελκύσει νέες επενδύσεις. Ύστερα λοιπόν, από μελέτη των συνθηκών της ανταγωνιστικότητας και της ελληνικής οικονομίας προτείνουμε μία στρατηγική στροφή του τουρισμού προς ανεκμετάλλευτες και αναδυόμενες αγορές και ειδικότερα, μια στροφή προς τον ιατρικό τουρισμό. Μιλώντας για τον ιατρικό τουρισμό Ο τουρισμός με την παραδοσιακή του έννοια, αποτελεί επί σειρά ετών την πιο πλουτοπαραγωγική μονάδα της χώρας μας. Ειδικότερα, ο ιατρικός τουρισμός ανήκει στους τομείς – αστέρες, όπου η Ελλάδα διοχετεύοντας με σύνεση τους πόρους της θα μπορέσει να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της. Ως ιατρικός τουρισμός αναφέρεται «η μετάβαση εκτός και εντός συνόρων ανθρώπων με προβλήματα υγείας προκειμένου να τους παραχθεί ιατρική φροντίδα που στοχεύει στην πρόληψη, διάγνωση και διατήρηση της υγείας τους. Απαιτεί σύνθεση, συνεργασία και κοινή προσπάθεια του επιχειρηματία τουρισμού και του ιατρού. Περιλαμβάνει επίσης υπηρεσίες μεταφοράς, ενημέρωσης, ξενάγησης, εστίασης και διαμονής των τουριστών υγείας σε επιλεγμένα ξενοδοχεία» (http://www.ahepahosp.gr/iatrikostourismos.asp) Σε ευρύτερη έννοια του ιατρικού τουρισμού, ορίζεται ο τουρισμός υγείας, στον οποίο συμπεριλαμβάνεται και ο τουρισμός ευεξίας με υπηρεσίες θερμαλισμού, θαλασσοθεραπείας, SPA, καθώς και σωματικής άσκησης (περπάτημα, γιόγκα κλπ).
  • 4. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Αναδυόμενη αγορά στον κλάδο του Ιατρικού Τουρισμού Επιλογής αποτελεί η αγορά των medical brokers. Πρόκειται για «υπεράκτιες» εταιρίες, οι οποίες προσφέρουν σε ανταγωνιστικές τιμές, ολοκληρωμένα πακέτα ιατρικών υπηρεσιών ρυθμίζοντας κάθε διαδικασία που απαιτείται (πχ είδος επέμβασης, τρόπος μεταφοράς κλπ). Στην Ελλάδα, η παροχή τέτοιων πακέτων θα μπορούσε να χαρακτηρίζεται από προστιθέμενη αξία για τον πελάτη, όπως αυτή αναδύεται μέσα από την ελληνική φιλοξενία- το Greek hospitality στις ιατρικές υπηρεσίες. O ιατρικός τουρισμός στην Ελλάδα Τον Αύγουστο του 2013, με σύμπνοια του Υπουργείου Υγείας και του Υπουργείου Τουρισμού ψηφίστηκε ο νόμος για τον καθορισμό των προϋποθέσεων άσκησης της δραστηριότητας του ιατρικού τουρισμού. Εκκρεμούν όμως: 1. Το πρότυπο στο οποίο θα προσαρμόζονται όλοι οι εμπλεκόμενοι στο σύστημα ιατρικού τουρισμού, ανάλογα με την υπηρεσία που παρέχουν. 2. Η εγκύκλιος από το Υπουργείο Υγείας σχετικά με τις εξειδικευμένες πιστοποιήσεις που θα παρέχονται σε όσους καταχωρούνται στο μητρώο του ΕΟΤ. 3. Οι ασφαλιστικοί φορείς που θα καλύπτουν τυχόν λάθη και παραβλέψεις απέναντι στους ασθενείς. 4. Ο τύπος σήματος Η συνταγή της επιτυχίας περιλαμβάνει ευκαιρίες, αλλά και απειλές… [SWOT ANALYSIS] Strengths Σύγχρονη πραγματικότητα Η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων, ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος που διαθέτουν για διακοπές και ξεκούραση, η ραγδαία τεχνολογική εξέλιξη στα μέσα μαζικής μεταφοράς, αλλά και η απλούστευση αναχωρήσεων και αφίξεων των παραθεριστών στις χώρες υποδοχής είναι κάποιοι από τους παράγοντες που δίνουν στον τουρισμό μία βασιλική θέση στην παγκόσμια αγορά.
  • 5. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Φυσικό περιβάλλον Ήλιος, θάλασσα και πολλές πηγές φυσικής θεραπείας, όπως είναι οι πηγές ιαματικών λουτρών και η βοτανολογία κάνουν πρόσφορο το έδαφος για την ανάπτυξη του ιατρικού τουρισμού. Επίσης, το εύκρατο μεσογειακό κλίμα είναι ιδανικό για ανθρώπους με προβλήματα υγείας (π.χ. άσθμα), αλλά και επισκέπτες τρίτης ηλικίας που επιλέγουν την Ελλάδα για να συνδυάσουν θεραπεία με διακοπές. Πολιτιστική κληρονομιά Η τουριστική φήμη της Ελλάδας και η προσέλευση πληθώρας τουριστών οφείλεται κατά πολύ στην ιστορία και τον πολιτισμό χρόνων που οι Έλληνες ως λαός φέρουμε στην πλάτη μας. Τεχνογνωσία Τα ελληνικά πανεπιστήμια παρέχουν υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, μέσα από το οποίο αναδεικνύονται αξιόλογοι και ταλαντούχοι γιατροί και επιστήμονες. Weaknesses Ελλιπές Εθνικό Σύστημα Υγείας Μειώσεις σε φαρμακευτική και υλικοτεχνική υποστήριξη των νοσοκομείων, περικοπές σε ιατρικό προσωπικό, ανεπάρκεια σε υποδομές ιατρικών μονάδων και αμέλεια σε συντήρηση των υπαρχόντων δηλώνουν ότι δεν διοχετεύονται οι διαθέσιμοι χρηματικοί πόροι στον τομέα της υγείας. Μετανάστευση Δεν είναι λίγοι οι Έλληνες γιατροί που μεταναστεύουν στο εξωτερικό για μια καλύτερη τύχη. Οι ελλείψεις στον ιατρικό κλάδο χωρών, όπως η Αγγλία είναι αυξημένες, εν αντιθέσει με την Ελλάδα που το επάγγελμα χαρακτηρίζεται πλέον ως κορεσμένο. Disincentives and delays Η γραφειοκρατία και το μη οργανωμένο σύστημα του δημοσίου τομέα είναι από τις αδυναμίες που παρακωλύουν την ανάπτυξη επενδύσεων (π.χ. καθυστέρηση αδειοδοτήσεων) και κατ’ επέκταση εμποδίζουν τη διαμόρφωση ενός συντονισμένου και άμεσου δικτύου υγείας.
  • 6. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Opportunities Απασχόληση Το βήμα ανάπτυξης στον ιατρικό τουρισμό θα δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας και κατά συνέπεια θα αυξήσει την απασχόληση των ανέργων. Τουριστική επιμήκυνση Η μείωση της εποχικότητας είναι ένα πλεονέκτημα υψηλής βαρύτητας, καθώς πλέον θα υπάρχει κινητικότητα τουριστών καθ’ όλη τη διάρκεια1 του χρόνου. Αναβάθμιση Η δημιουργία και αναμόρφωση υποδομών θα βελτιώσει και για «εσωτερική κατανάλωση» τις υπηρεσίες υγείας, τα ξενοδοχειακά καταλύματα, τις μεταφορές κλπ. Επίσης, θα τονωθούν οι επενδύσεις, θα αυξηθεί το τουριστικό συνάλλαγμα και θα επηρεαστεί θετικά η ανταγωνιστικότητα και η διεθνής εικόνα της Ελλάδας. Threats Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά Αφοσίωση, έμφαση στη λεπτομέρεια, ακρίβεια και αυξημένη τεχνογνωσία είναι τα στοιχεία-προϋποθέσεις για ποιοτικές ιατρικές υπηρεσίες. Επιπλοκές κατά τη θεραπεία-επέμβαση Οι μεταδιδόμενες μολυσματικές ασθένειες που διαφέρουν από χώρα σε χώρα ενδέχεται να επιβαρύνουν την κατάσταση του ασθενούς, αν δεν προηγηθούν οι απαραίτητες προληπτικές ενέργειες. Εμφανίζεται επιπλέον ανάγκη για σαφείς όρους ασφάλισης του ασθενή σε ενδεχόμενο μη ικανοποίησης από την έκβαση της θεραπείας του. Επιπλοκές κατά την ανάρρωση Επίφοβη είναι η μεταφορά του ασθενή μετά την ολοκλήρωση της επέμβαση-θεραπεία του στον τόπο διαμονής του (πχ μπορούν να προκληθούν φλεβικές θρομβώσεις από πολύωρες πτήσεις και μη αναπαυτικά καθίσματα). Χρειάζεται επίσης προσοχή στις δραστηριότητες αναψυχής του ασθενούς κατά την αποκατάστασή του (πχ η έκθεση στον ήλιο δεν ενδείκνυται ύστερα από δερματολογική επέμβαση). 1 Οι Σουηδοί δεν μπορούν να αντέχουν το κλίμα που επικρατεί το καλοκαίρι στην Ελλάδα.
  • 7. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Νομοθετικό πλαίσιο Η κατανόηση τόσο των υποχρεώσεων, όσο και των δικαιωμάτων που έχει ο ασθενής σύμφωνα με την εκάστοτε νομοθεσία, μειώνει την ασυμμετρία γνώσης ανάμεσα στον ίδιο και τον φορέα της ιατρικής υπηρεσίας. Οικονομικά οφέλη από τον ιατρικό τουρισμό Αριθμητικά στοιχεία αποδεικνύουν πως η ανάπτυξη του Ιατρικού Τουρισμού στην Ελλάδα δύναται να της δώσει οικονομική ανάσα. Η μελέτη του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής έδειξε πως αν έρχονται στην χώρα μας 100.000 ασθενείς ετησίως με ατομική δαπάνη ύψους 4.000 ευρώ (3.000 για ιατρικούς λόγους και 1.000 σε ξενοδοχειακά και λοιπά έξοδα), τότε τα συνολικά έσοδα ανέρχονται στα 400.000.000 ευρώ το χρόνο. Παράλληλα, η μελέτη τονίζει πως σε διάστημα 10 ετών, με την ανάπτυξη της διασυνοριακής φροντίδας εντός της Ε.Ε. και με προϋπόθεση ότι θα αξιοποιηθεί ορθά η υποδομή του Ελληνικού Συστήματος Υγείας μέσω ΣΔΙΤ2, υπάρχει η δυνατότητα ο οικονομικός στόχος να γίνει πενταπλάσιος (2 δισεκατομμύρια ευρώ από 400.000 επισκέπτες). Παρ’ όλα αυτά, στα παραπάνω νούμερα υπάρχει το στοιχείο της αβεβαιότητας, καθώς τα πραγματικά αποτελέσματα εξαρτώνται από τις πρωτοβουλίες που θα αναλάβουν οι αρμόδιοι φορείς, όπου ο καθένας από αυτούς θα χρειαστεί να ορίσει ένα δικό του πλάνο ανάπτυξης. Παραδείγματα χωρών που έχουν αναπτύξει τον ιατρικό τουρισμό Κροατία Πρόκειται για μία από τις χώρες των Βαλκανίων που εδώ και αρκετά χρόνια εκμεταλλεύεται τα θερμά, μεταλλικά νερά της σε ειδικές ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις για ιατρική αποκατάσταση. Ωστόσο, εξαιτίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι εγκαταστάσεις αυτές χρησιμοποιήθηκαν για εσωτερική κατανάλωση των τοπικών κατοίκων και δεν αξιοποιήθηκαν για προσέλκυση τουριστών. Ισπανία Οφθαλμολογική χειρουργική, πλαστική χειρουργική, ορθοπεδικές επεμβάσεις και επεμβάσεις για την παχυσαρκία αποτελούν τις δημοφιλέστερες παρεμβάσεις στα πλαίσια του ιατρικού τουρισμού που αναπτύσσεται στην Ισπανία. Ο Διεθνής Οργανισμός Joint Commission International (JCI) έχει διαπιστεύσει 20 νοσοκομεία και κλινικές στην 2 Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα
  • 8. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Ισπανία, τα περισσότερα από τα οποία διαθέτουν Ισπανούς γιατρούς που μιλούν αγγλικά, καθώς και διερμηνείς. Η Ισπανία έχει ταξινομηθεί στην έβδομη θέση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως η χώρα με την καλύτερη υγειονομική περίθαλψη στην Ευρώπη. Ινδία Έχει επενδύσει σε low cost υπηρεσίες και ταυτόχρονα σε ιατρικό προσωπικό υψηλής εκπαίδευσης και τεχνογνωσίας. Συγκεκριμένα, στοχεύει στην προσέλκυση γιατρών με διεθνείς διακρίσεις που διαθέτουν την εμπειρία από τη δύση, ώστε να προσφέρει όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ποικιλία υπηρεσιών στον τομέα της ιατρικής και της υγείας από συμβατικές επεμβάσεις πχ bypass καρδιάς μέχρι εναλλακτικές όπως το Ayurvedic3. Συνοψίζοντας… |BRANDING the Greek Medical Tourism Product | Ίσως λοιπόν, να ήρθε η στιγμή επαναπροσδιορισμού της έννοιας και της χρησιμότητας του τουρισμού στην Ελλάδα. Η ανερχόμενη τάση του ιατρικού τουρισμού, βρίσκει την Ελλάδα στην 5η θέση παγκοσμίως ως εύφορο έδαφος ανάπτυξής του. Φαίνεται πως έχει σημάνει το καμπανάκι του προσανατολισμού, που η χώρα μας έχει ανάγκη για να ξεφύγει από στερεότυπα όπως τα 3S (SEA, SUN,SEX). Για το λόγο αυτό παρουσιάζουμε ενδεικτικά το Product Mix του Greek Medical Tourism Product. Τουριστικό προϊόν - Η χώρα μας έχει αναπτύξει ιδιαίτερα τους τομείς της πλαστικής-αισθητικής χειρουργικής, τις οδοντιατρικές επεμβάσεις, τις οφθαλμολογικές επεμβάσεις και την τεχνητή γονιμοποίηση. Επομένως, αποκτώντας τις απαραίτητες διεθνείς πιστοποιήσεις, μπορεί να προσφέρει ένα ολοκληρωμένο δίκτυο ανάλογων ιατρικών υπηρεσιών και υπηρεσιών αποκατάστασης, καλύπτοντας τις ανάγκες των εκάστοτε στοχευόμενων κοινών. - Ο πρόεδρος του ΞΕΕ4, Γιώργος Τσακίρης, έχει επισημάνει ότι «η υπάρχουσα ιατρική υποδομή της χώρας, σε συνεργασία με το ελληνικό ξενοδοχειακό δυναμικό, συνθέτουν ένα άκρως ανταγωνιστικό τουριστικό προϊόν, ικανό να πρωταγωνιστήσει διεθνώς». Τιμή - Ορισμός ενιαίας τιμολογιακής πολιτικής με σκοπό η Ελλάδα να ανταγωνιστεί χώρες της Ευρώπης και της Ασίας, που είναι ήδη εδραιωμένες στον κλάδο του 3 Ayurveda=Αγιουρβέδα (γνωριμία και ισορροπία του οργανισμού με την ψυχή μας) 4 ΞΕΕ: Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας
  • 9. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ιατρικού τουρισμού, καθώς, όπως έχει παρατηρηθεί το κόστος σε αναδυόμενες οικονομίες μπορεί να είναι ως και 90% φθηνότερο από τις ΗΠΑ. Προβολή - Καθιέρωση ενός ενιαίου brand name, το οποίο θα προσδιορίζει όλο το δίκτυο των παρεχόμενων ιατρικών υπηρεσιών. Με αυτόν τον τρόπο, θα ταυτοποιηθεί το Greek Medical Tourism Product παγκοσμίως, θα δοθεί η δυνατότητα αποτελεσματικότερης προβολής και αναγνώρισής του από τα στοχευόμενα κοινά και θα ενισχυθούν περιοχές που δεν ήταν έως τώρα «χαραγμένες» ως τουριστικές. Διανομή «Πρέπει να υπάρξει προσέλκυση ξένων μέσων από γραφεία», επεσήμανε ο κ. Αθανάσιος Χριστόπουλος, πλαστικός χειρουργός. Συνεχίζει λέγοντας πως «Αυτή τη στιγμή αρκετοί ασθενείς από χώρες της Β. Ευρώπης και κυρίως από την Αγγλία προσέρχονται στην Ελλάδα για τον ιατρικό τουρισμό. Τα Υπουργεία Υγείας και Τουρισμού οφείλουν να διευκολύνουν την προσέλκυσή τους με ρύθμιση του νομικού πλαισίου». - Medical Brokers: οργάνωση εταιριών που θα μεσολαβούν μεταξύ των ασθενών-πελατών, των νοσοκομείων και όλων των άλλων απαραίτητων φορέων προκειμένου να προσαρμόζουν την παρεχόμενη υπηρεσία στις εκάστοτε ανάγκες. Για παράδειγμα, ο «Χ» πελάτης επισκέπτεται την Ελλάδα με σκοπό να πραγματοποιήσει οφθαλμολογική επέμβαση με Laser. Κατά την ανάρρωσή του επιθυμεί να βρίσκεται εκτός μεγάλων αστικών κέντρων, ώστε να μην κουράζεται επιπρόσθετα, μέχρι να αποκατασταθεί η όρασή του. Έτσι, η εταιρία – broker θα του προτείνει πακέτα που θα εμπεριέχουν κλινικές εκτός της Αττικής. - Υιοθέτηση διαδικτυακών πυλών Destination Management Organization, όπου ο ενδιαφερόμενος θα μπορεί να εξατομικεύει το ταξίδι του στο βαθμό, που λόγω της φύσεως αυτού, είναι εφικτό - για παράδειγμα, σε ποιο ξενοδοχείο θα παραμείνει μετά τη ρηνοπλαστική επέμβαση στην οποία θα υποβληθεί; Η πρότασή μας : Greek Medical Tourism Product High Quality in Affordable Price
  • 10. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Ως ενδεικτικό brand name για τον ιατρικό τουρισμό προτείνουμε το Greek Hospitality~ Greek Hospitality~ Όπου, Hospital= νοσοκομείο Hospitality= φιλοξενία Greek Hospital= ελληνικές ιατρικές υπηρεσίες (συμπεριλαμβάνονται οι υπηρεσίες ευεξίας, η αποθεραπεία κλπ.) Greek Hospitality= ελληνική φιλοξενία (παραπέμπει σε ένα από τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά του ελληνικού τουρισμού) 2. Ο Σύνδεσμος Δήμων Ιαματικών Πηγών έχει διαμορφώσει έναν πολύ ενδιαφέρον ιστότοπο, στον οποίο ο καθένας μπορεί να αναζητήσει ιαματικές πηγές, είτε ανάλογα με τη θεραπεία που χρειάζεται, είτε ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή. Παραθέτουμε το σχετικό link http://www.thermalsprings.gr/index.php/el/ 3. Στις 7 Απριλίου του 2014, η Tourism Today οργανώνει το Greek Tourism Meeting & Workshop, στη Μόσχα. Πρόκειται για μια προσπάθεια παρουσίασης και προβολής υπηρεσιών υγείας και σχετιζόμενων με αυτήν τουριστικών προϊόντων, προς τη ρωσική αγορά. Παραθέτουμε σχετικό link http://greekmedicaltourismworkshop.blogspot.gr/
  • 11. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ STRENGHTS  Αρχαιοελληνικός πολιτισμός  Φυσικός πλούτος  Μεσογειακό κλίμα  Υψηλά επίπεδα εκπαίδευσης WEAKENESSES  Γραφειοκρατικό σύστημα  Έλλειψη οργάνωσης  Απουσία σύγχρονων υποδομών  Μετανάστευση νέων επιστημόνων OPPORTUNITIES  Επιμήκυνση τουριστικής περιόδου  Αύξηση τουριστικού συναλλάγματος  Τόνωση επενδύσεων  Ενίσχυση ανταγωνιστικότητας  Νέες θέσεις εργασίας  Βελτίωση διεθνούς εικόνας της χώρας THREATS  Κίνδυνος μολυσματικών ιώσεων και επιπλοκών στην ανάρρωση  Διαφορετικά νομοθετικά συστήματα διεθνώς  Ασυμμετρία γνώσης σε βάρος του ασθενή  Υψηλού επιχειρηματικού κινδύνου επένδυση 4. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ
  • 12. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ  Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής, (2012) Ανάπτυξη του Ιατρικού Τουρισμού στην Ελλάδα.  Συνέντευξη από την υπεύθυνη της διεύθυνσης Μελετών και Επενδύσεων του τμήματος Τουριστικών Επενδύσεων του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ), κ. Νομπιλάκη Πηνελόπη  Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, 3 Δεκεμβρίου 2013, Αρ.Φύλλου 3077, τεύχος 2ο  Παπαχελάς, Α. Η Ελλάδα σε κρίση. Εκπομπή Φάκελοι  Economides, P. (2012) Rebranding Greece. 11ο Διεθνές Συνέδριο «ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ», Θεσσαλονίκη  Greece 10 Years Ahead, Defining Greece’s New Growth Model and Strategy. McKinsey & Company, Athens Office  Carruth, J. P. and Carruth K. A. (2010) The Financial And Cost Accounting Implications Of Medical Tourism. International Business & Economics Research Journal. 9 (8) 135-140  Connel, J. (2006) Medical tourism: Sea, sun, sand and…surgery. Tourism Management. 27 1093–1100  Lee,C. G (2010) Health care and tourism: Evidence from Singapore. Tourism Management. 31 486–488  Kesar, O. and Rimac, K.(2011) Medical Tourism Development in Croatia. Zagreb International Review of Economics & Business. 14 (2) 107-134  Yu, Y. J. and Ko, G. T. (2012) A cross-cultural study of perceptions of medical tourism among Chinese Japanese and Korean tourists in Korea. Tourism Management. 33 80-88  www.ahepahosp.gr (2008-2014), http://www.ahepahosp.gr/iatrikostourismos.asp  Ανδριώτης http://ktisis.cut.ac.cy/bitstream/10488/5117/1/%CE%9F%20%CE%B5%CE%BD%CE %B1%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82 %20%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82% 20%CE%BA%CE%B1%CE%B9%20%CF%84%CE%B1%20%CE%B4%CE%B9%CE%B1% CF%86%CE%BF%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%B 9%CE%BA%CE%AC%20%CF%87%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B 7%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AC%20%CF%84%CE%BF %CF%85.pdf  Ίκκος, Σκλαβόλια (2002), http://www.gbrconsulting.gr/greek/articles/Health%20Tourism.pdf
  • 13. 20ος ECONOMIA Φοιτητικός Διαγωνισμός ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ  Καραγεώργου (2012), http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=63740418  www.ethnos.gr (2013), http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=63907053  Παπανικολάου (2008), http://www.ethnos.gr/entheta.asp?catid=23514&subid=2&pubid=702425  www.ethnos.gr (2013), http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=63936676  www.ethnos.gr (2013), http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=63977597  Ματαράγκας, http://www.iatropedia.gr/files/articles/9107a93f9ac32f0149979ff9a495bbba.pdf  www.thermalsprings.gr, http://www.thermalsprings.gr/index.php/el/piges/geografiki-anazhthsh  www.altertourism.gr (2011), http://altertourism.gr/morfes-tourismou/tourismos- ygeias-eveksias  (2014)http://sknews.gr/permalink/10465.html?utm_source=Oempro&utm_mediu m=Email&utm_content=Subscriber%235712&utm_campaign=Breaking%2023.03. 2014  Μπομπούλα, http://metanastesgiatroi.blogspot.gr/2013/05/blog-post_2137.html  Παπαδόπουλος, Γ. Καινοτόμες μέθοδοι του τουρισμού. Xenia News