Kasaysayan ng Dula

1. DULA
ni: Rubie Ann Macaspac

2. Isang kathang may layunin
ay ilarawan sa tanghalan sa
pamamagitan ng kilos at
galaw ang isang kawil na mga
pangyayarin na
nagpapahayag ng isang
kapanapanabik na bahagi ng
buhay.

3. Isang sining ang dula. Magiging malikhain
at mapanuri ang isang tao kung mabibigyan
siya ng pagkakataong makibahagi sa
pagtatanghal nito, anuman ang papel niya
dahil sa bawat elemento nito ay dapat
mabuo nang may kasiningan upang maging
buhay na buhay at makatotohanan ang
paksang inilalarawan na karaniwa’y batay
sa karanasan at pangyayari sa buhay ng tao.

4. Ang kasaysayan ng Dulang Pilipino
ay isinilang sa lipunan ng mga
katutubong Pilipino bago pa
dumating ang mga dayuhang
mananakop. Ayon kay
Casanova, ang mga katutubo’y likas
na mahiligin sa mga awit, sayaw, at
tula na siyang pinag-ugatan ng mga
unang anyo ng dula.

7.  Patula ang usapan ng mga tauhang
magsisiganap.
 Ginaganap kaugnay ng mga seremonya sa
pananampalataya at pagpaparangal sa kani-
kanilang mga pinuno at bayani.
 MGA HALIMBAWA :
 Wa y a n gOr a n g a t
Wa y a n g P u r w a ng mga
Bisaya- tumutukoy sa pagmamalupit ng mga Sultan
sa kanilang aliping mga babae.

8. E mb a y o k a at
S a y a t a n ng mga Muslim sa
Hulo at Lanaw- dulang pagtutula
kahawig ng Balagtasan ng mga Tagalog.
Kinapapalooban ng sayawan at awitan.
B u l o n g - ginagawa o
ginaganap sa tunay na buhay kaugnay s
panananpalataya, pamahiin o paniniwala
at panggagamot.

10. TATLONG URI NG DULA
P a n t a h a n a n -
isinasagawa sa tahanan. Halimbawa nito
ay ang Pamamanhikan.
P a n l a n s a n g a n -
isinasagawa sa lansangan. Halimbawa
nito ay Panunuluyan atbp.
P a n t a n g h a l a n
-isinasagawa sa loob ng tanghalan.

11.  Paksa ng mga Dulang ipinapalabas
P a n g k a g a
n d a h a n g
As a l
P a n g w i k a
P a n r e l i h

12. Halimbawa
ng Dula

13. Du p l
o - isang tulang
patnigan na ang
pinapaksa ay tungkol sa
nawawalang ibon ng
Hari. Ito ay kalimitang
isinasagawa sa
malawak na bakuran
kung may namatayan sa

14. Ka r a g a
t a n -
isinasagawa rin ito tuwing
may namatayan sa nayon.
Ito’y hango sa alamat ng
prinsesang naghulog ng
singsing sa gitna ng dagat
at ang sinumang binatang
makahanap nito ay
kaniyang papakasalan.

15. P a n u n u l u y a n - prusisyong
ginaganap tuwing bisperas ng Pasko. Ito ay
paghahanap ng bahay na matutuluyan ng
Mahal na Birhen sa pagsilang kay Hesukristo.

16. Ti b a g -
pagsasadula ng
paghahanap ng Krus na
pinagpakuan kay Kristo
nina Reyna Elena at
Prinsipe Constantino.
Ginaganap tuwing Mayo
sa mga lalawigan ng
Bulacan, Nueva
Ecija, Bataan, Rizal.

17. Pa n u b o n g -
mahabang tulang paawit bilang handog
at pagpaparangal sa isang dalagang may
kaarawan. Ito’y laganap sa Marinduque.
Mula ito sa salitang Tagalog na
“pamutong” na ang ibig sabihin ay
lalagyan ng putong o korona ng mga
mga bulaklak ang dalagang may
kaarawan. Nahahati ito sa tatlong
bahagi.

19. Ka r i l y o - dulang ang
mga nagsisiganap ay mga tau-tauhang
karton. Pinapagalaw ang mga ito sa
pamamagitan ng mga nakataling pising
hawak ng mga tao sa itaas ng tanghalan.
Ang mga taong nagsasalita ay nasa likod
ng telon. Madilim kung palabasin ito
sapagkat ang nakikita lamang ng mga tao
ay kanilang mga anino.

21. Ce n a k u l o - isang
dulang naglalarawan ng buong buhay
hanggang sa muling pagkabuhay ng
ating Panginoong Hesukristo. Ang
usapan ay patula. Sinulat ng paring
Pilipino. Ang Pasig, Morong at Pasay
ang mga kilalang pook na
pinagtatanghalan nito.

23. M o r o -m o r o -
paglalaban ng mga Muslim at mga
Pilipinong Kristiyano. May magaganda at
makukulay na kasuotan. Ang usapan dito ay
patula at karaniwan ay totoong mataas ang
tono ng mga nagsasalita, laging mag taga-
dikta sa mga nag-uusap sapagkat hindi
totoong naisasaulo ng mga gumaganap ang
kanilang papel. Mas magara at maganda ang
pagpapalabas nito sa Bisaya.

24. Panahon ng
Amerikano

25. Isang bagong pangkat ng mananakop ang nagdala
ng mga pagbabago sa panitikan ng Pilipinas.
Ipinakilala ang mga bagong anyo ng literatura gaya
ng malayang taludturan (sa mga tula), maikling
kwento at mapamunang sanaysay (critical essay).
Ang impluwensya ng mga Amerikanong
mananakop ay nanatili kaalinsabay ng pagtatalaga
sa Ingles bilang wikang ginagamit sa lahat ng
paaralan sa bansa gayundin ng paglinang sa
masining na kamalayan ng mga manunulat batay sa
modernong panitikang dala ng mga mananakop.

26. Maliwanag na ambag ng
panahong ito ang pelikula. Sa
kauna-unahang pagkakataon ay
nakapanonood ang mga Pinoy
ng mga larawang gumagalaw.
Binigyang-daan ng imbensyong
ito ang pag-ungos ng kulturang
popular.

27. Dito unang kauna-unahang kinilala ang DULA o
drama.
Sa unang bahagi ng ika-20 siglo ang mga dula’y
tungkol sa MAKABAYAN subalit noong 1920
ang karamihan sa dulaan ay nagupo mula sa
makabayan napalitan ito nga
MAKATOTOHANAN at MAROMANSA.
Dito sa panahong ito pinanghina ang Moro-moro
ng SARSWELA subalit di rin ito tumagal ng
mahabang panahon at ito’y naigupo naman
ng bodabil, Burlesque at sine na dala rin ng
mga dayuhan,

30. S A R S WE L A - dulang
musikal o isang melodramang may 3 yugto
na ang mga paksa ay tungkol sa pag-
ibig, panibugho, paghihiganti, pagkasuklam
at iba’t iba pang masidhing damdamin.
1844 ng ipalaganap ni Narciso Claveria
(Governador ng Pilipinas) ang komedya.
Unang tatlong komedyang ipinalabas:
a. La Conjuracion de Venecia
b. La Bata de Cobra
c. La Reduma

31. 1852, tatlong komedyang komedyang
itinanghal ng samahang Lopez at
Asiya.
a. Isabel La Catolica
b. Diego Corrientes
c. El Trio Camilletas
Pagkakaiba ng Sarsuwela sa Moro
Moro.
a. Buhay Pilipino ang tinatalakay.

32. b. Ang kasuotan ng nagsisiganap ay
damit Pilipino.
c. May kasamang katatawanan na
laging ginagampanan ng mga
katulong sa dula.
d. Ang usapan ay tuluyan.
Isa sa mga sumikat sa dulang ito ay
ang “Walang Sugat” ni Severino
Reyes.

33. D A L A WA N G B A H A G I N G
T A ONG NA K A P A L OOB
SA DUL A
A. IMPESARYO- nag-aayos, pumipili sa
mga magtatanghal sa palabas.
Kinabibilangan ito nina Severino Reyes
at Hermogenes Ilagan na nagtatag ng
Compania Ilagan.
B. MANUNULAT- mga tagapagsulat ng
mga dula.

35. Se v e r i n
o Re y e s
•Ipinanganak sa Sta.
Cruz, Maynila noong
Pebrero 12,1861. Ikalima
sa mga anak nina Rufino
Reyes at Andrea Rivero.
• Mas kilala sa tawag na
Don Binoy.
• Itinuturing na “ Ama ng
Makabagong Dulang

36. •Nakasulat siya ng humigit 40 na dula.
• May- akda ng “ Mga Kwento ni Lola
Basyang.”
• Mga Halimbawa ng mga Dula:
a. Walang Sugat
b. Ang Kalupi
c. R.I.P
d. Cablegrama Fatal (1903)
-nagpakilala ng walang katarungang
paglilitis kay Rizal.

37. e. Puso ng Isang Pilipina (1919)
f. Bagong Fausto
g. Filotea, o Ang Pag- aasawa ni San Pedro
h. Opera Italiana
i. San Lazaro
* Maituturing ding Ama ng Dulang
Filipino.
* Naging manunulat din ng Liwayway.
*Nagtatag ng unang samahan sa
dula, “Gran Compania de Zarzuela
Tagala.”

38. Au r e l i o
To l e n t i n
o
•Kapampangang
kapanahon nina Don
Binoy at Patricio
Mariano.
• Mas kahanga-hanga
kumpara kina Don Binoy
dahil sumulat siya gamit
ang ibang wika kaysa

39. •Sumama sa paghihimagsik ng mga
Pilipino kung kaya ilang ulit syang
nabilanggo.
• Siya ang pumulot sa salitang “Dula”
mula sa Bisaya at ginamit ito sa Tagalog
sa kahulugang “drama”.
• Ang kanyang Dula ay lipos ng diwang
makabayan at panunuligsang
panlipunan.

40. Mg a T a n y a g n a D u l a
a. Sumpaan – 3 yugto
b. Filipinas at Espanya – 2 yugto
c. Rizal y los Dioses – operang Tagalog
na puno ng mga sagisag na bansa.
d. Sinukuan – 3 yugto at pampulitika.
e. Ang Makata – 1 yugto
f. La Rosa – 1 yugto
g. Manood Kayo – awit at mga
pangyayaring pinag ugnay ugnay sa 3
yugto.

41. h. Bagong Kristo – panlipunan
i. Luhang Tagalog – pangkasaysayan at
pinalagay na kanyang obra
maestra.
j. Kahapon, Ngayon, Bukas – 3
yugto, may himig
paghihimagsik, protesta sa
pamamalakad ng mga Amerikano
at dahilan ng kanyang
pagkbilanggo. Pinakamahusay

42. H e r mo g e n e
s I l a g a n
•Isinilang si Hermogenes
Hagan sa Bigaa, Bulacan.
Nag-aral siya sa Ateneo de
Manila.
•Siya ang ninuno ng mga
Ilagan na kinikilala sa
larangan ng pagtatanghal
sa radio, pelikula.
• Kinilala sa tawag na “KA

43. at telebisyon -sina Robert Arevalo, Jay
Ilagan, Liberty Ilagan at ang noo'y sumikat na
si Eddie Lat Ilagan.
•Mga Dulang isinulat:
a. Dalagang Bukid – Dulang nagpabantog
sa kanya na tungkol sa isang taga bukid
na si Angelita.
b. Dalawang Hangal
c. Lucha Electoral
d. Despoes de Dios, el Dinero
e. Biyaya ng Pag- ibig

44. J u l i a n Cr u z
B a l ma c e d a
* Isinilang sa
Orion, Bataan noong
Enero 28, 1895. Nag-
aral siya sa Colegio de
San Juan de Letran.
Natapos siya ng
dalawang taong pag-
aaral ng Batas sa
Escuela de Derecho.

45. • Sa gulang na 12 sya naging taga sulat ng
mga liham pag –ibig sa Udyong, Bataan.
• naging sarhento sa gulang na 13 sa
Bacood, Cavite.
•
Mambabalarila, mananaysay, makata, manu
nuring
pampanitikan, kuwentista, mangangathamb
uhay at higit sa lahat mandudula.
• Patnugot ng Suriang ng Wikang
Pambansa

46. Mga Akda o Tanyag na Dula
a. Sugat ng Puso – kinatha niya sa
gulang na 14 na taon
b. Ang Piso ni Anita – nagkamit ng
unang gantimpala sa Bureau of Posts.
Ito ay hinggil sa pagtitipid, isang
drama musikal na may 3 yugto.
c. Sa Bunganga ng Pating –
panunuligsa sa mga usurero. Ito rin
ang nagdala sa kanya ng karangalan
at kabantugan

47. d. Budhi ng Manggagawa
e. Dugo ng Aking Ama
f. Kaaway na Lihim
g. Dahil sa Anak – isa sa
pinakapinaggigiliwang tula

48. Pa t r i c i o
Ma r i a n o
• Naglingkod sa Senado ng Pilipinas
kung kaya’t tinalikurang ang
kanyang pag – ibig ang “Pagsusulat”
• Ang kanyang istilo ay maromansa
at punong puno ng simbolismo.
• 1901-1934 nakasulat siya ng 45 na
tula.

49. Mga Akda
a. Anak ng Dagat – 1922, 3 yugto, obra
maestra at naipasok karanasang
personal bilang
manghihimagsik, mamamahayag at
pandudula.
b. Lakambini – Trahedya, 3
yugto, salaysaying batay sa unang
pagsapit ng mga Kastila sa Maynila at
ipinapalagay ding kanyang obra
maestra.

50. c. Tulisan
d. Buhay Dapo
e. Luha’t Dugo
f. Ang Dalawang Pag – ibig
g. Ang Unang Binhi
h. Deni
i.Ang Pakakak
j. Silanganan
k. Ako’y Iyo Rin
l. Si Mayumo

52. *1941-1945, sinakop ng Hapon ang Pilipinas
•Nabalam ang umuunlad na panitikang
Pilipino.
•Ang lingguhang Liwayway ay inilagay sa
mahigpit na pagmamatyag ng mga Hapones.
•Ipinagbawal ang mga babasahing naklimbag
sa wikang Ingles.
•Isinalin sa Tagalog ang mga nasa Ingles na
babasahin.
•Buhay Lalawigan- pangunahing pinapaksa sa
mga panitikan.

60. I B A ’T I B A N G T E A T R O N A
NA GL A B A S A N S A
P A NA HONG I T O
Avenue Theater

61. b. Life Theater
c. Manila Grand
Opera Theater

62. Mga
Manunulat

63. A.J o s e M a .
H e r n a n d e z – Panday
Pira
B.J o s e V i l l a
P a n g a n i b a n - Utak
Habang Panahon
C. Wi l f r i d o
Gu e r r e r o
D. C l o d u a l d o d e l M u n d o
a t Ma t e o C r u z -
sumulat ng Bulaga noong Pebrero 23,

64. Bagong Panahon

65. • Muling sumigla ang panitikang Pilipino ng
tuparin ni MacArthur ang kanyang pangako at
natalo ang mga Hapon.
•Nagkaroon ng iba’t ibang patimpalak sa
larangan ng pagsusulat gaya ng mga ss:
•Palanca Memorial Award in Pil. &
English Lit.
•Gawad ni Balagtas Award
•Republic Cultural Award
•Taunang Gawad na Surian ng
Wikang Pambansa

66. •Tuluyang namatay ang sining ng dulang
pandulaan.
Dahilan:
a . P a ma ma l a s a k n g
p e l i k u l a n g
Ta g a l o g a t
p e l i k u l a n g
d a y u h a n .
b . Ka wa l a n n g
s a ma h a n g