1. Улаанбаатар Дээд Сургууль
Эдийн засгийн тэнхим
Эдийн засгийн онол
Багш: Ц.Энхцэцэг
/магистр/

2. Лекц-1
Эдийн засаг гэж юу вэ?
• Хичээлийн индекс: EC100
• Судлах анги:
• Судлах кредит: 3кр

3. Лекцийн агуулга:
• Эдийн засгийн шинжлэх ухааны
тодорхойлолт, судалгааны аргууд
• ЭЗ-н үндсэн асуудал
• Эдийн засгийн хурангуй загвар

4. Эдийн засаг гэж юу вэ?
Эдийн засаг нь “Хязгаарлагдмал
нөөц баялгийг ашиглан хязгааргүй
хэрэгцээг яаж хангах вэ?” гэдэг
асуудлыг судалдаг шинжлэх ухаан.

5. Экономика буюу economics гэсэн
үгийг Монгол хэлэнд буулгахдаа эдийн
засгийн онол гэж орчуулсан байдаг. Энэ үг
нь “ойкономиа” гэсэн үгнээс гаралтай
бөгөөд, “ойкос” гэдэг нь өрх гэр, аж ахуй ,
“номос “ гэдэг нь хууль журам гэсэн
утгатай бөгөөд эдгээрийг хамтад авч үзвэл
өрх, аж ахуйг удирдах гэсэн утгыг
илэрхийлдэг.

6. • Эдийн засгийн онолын шинжлэх
ухаанд нөөцийг ерөнхийд нь
Нөөцийн Хөдөл Үйлдвэрлэл эрхлэх
Газар Капитал
төрөл мөр ур чадвар
Нөөцийн
Рент Хүү Цалин Ашиг
төлбөр

7. • Газар
Үйлдвэрлэлийн үйл явцад ашиглагддаг
байгалийн гаралтай бүх зүйлсийг
багтаах бөгөөд газрын дээрхи болон
доорхи зүйлсүүд орно.
• Капитал
Үйлдвэрийн газарт ашиглагддаг
үйлдвэрлэлийн бүх төрлийн багаж,
зэвсэгүүд хамаарна.

8. • Хөдөлмөр
Бүтээгдэхүүн, үйлчилгээний
үйлдвэрлэлд ашиглагддаг хүний биеийн
болон оюуны чадварыг багтаадаг.
• Үйлдвэрлэл эрхлэх ур чадвар
Үйлдвэрийн газрын менежерүүдийн
зохион байгуулах авъяас чадварыг
багтаадаг.

9. Эдийн засгийн судалгааны аргууд:
Микро эдийн
Эдийн засгийн бие даасан субъектуудын үйл
засгийн
ажиллагааг судална.
шинжилгээ
Макро эдийн
Үндэсний эдийн засгийн үйл ажиллагааг бүхэлд нь
засгийн
судална.
шинжилгээ
График байгуулах, шууд ба урвуу хамаарал,
График дүрслэл хамааралтай ба хамааралгүй хувьсагчид, шугамын
налалт, муруйн налалт
Эдийн засгийн мэдлэг дээрээ тулгуурлан ямар нэгэн
Хийсвэрлэх хүчин зүйлийн өөрчлөлтийн нөлөө, үр дагаварыг
таамаглах
Зах зээл дээр ямар бүтээгдэхүүний эрэлт өсч, ямар
Ажиглалт
бүтээгдэхүүний эрэлт буурч байна г.м
Харьцуулалт Хүчин зүйлсийн нөлөөллийг харьцуулах
Хүчин зүйлсүүдийн өөрчлөлтийн нөлөө, үр дүнг
Туршилт
туршилтаар харуулах

10. • Микро эдийн засаг
Эдийн засгийн харилцаанд оролцогч
тодорхой нэгж субъектуудын үйл
хөдлөлийг нарийвчлан судалдаг.
• Макро эдийн засаг
Эдийн засгийн харилцаанд оролцогч
субъектууд болон түүний төлөв байдлыг
бүхэлд нь нийлбэр байдлаар авч үздэг.

12. Эдийн засгийн харилцаанд
оролцогч талууд:
Өрхүүд
Пүүс буюу
үйлдвэрлэгчид буюу Төр
хэрэглэгчид

13. Эдийн засгийн ухааныг судалгааны
түвшингээр нь 2 ангилна.
Позитив эдийн Эдийн засгийн тогтолцоог уг
засаг байдлаар нь судлах
Норматив Эдийн засаг ямар байх ѐстой
эдийн засаг талаар судлах

14. Ýäèéí çàñãèéí áîäëîãî
áîëîâñðóóëàõ:
※ Çîðèëòûã òîäîðõîéëîõ
※Õóâèëáàðóóäûã áîëîâñðóóëàõ
※¯ð ä¿íã íü ¿íýëæ, ñîíãîí
õýðýãæ¿¿ëýõ

15. Ýäèéí çàñãèéí çîðèëòóóä:
 Ýäèéí çàñãèéí ºñºëòèéã õàíãàõ
 Á¿ðýí àæèë ýðõëýëòèéã õàíãàõ
 Хүчин зүйлсийг ¿ð àøèãòàé õóâààðèëàõ
 ¯íèéн òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõ
 Ýäèéí çàñãèéí ÷ºëººò áàéäëûã äýìæèõ
 Îðëîãûã øóäàðãà õóâààðèëàõ
 Ýäèéí çàñãèéí õàëàìæ, õàíãàìæèéã îëãîõ
 Õóäàëäààíû òýíöâýðèéã çîõèöóóëàõ

16. Эдийн засгийн
үндсэн асуудал
Хэнд
Юу Хэрхэн, яаж
зориулж
үйлдвэрлэх үйлдвэрлэх
үйлдвэрлэх
вэ?: вэ?
вэ?

17. Эдийн засгийн хурангуй загвар

19. Ашигласан материал
1. À.Áàêåé, Ð.Îðîñîî ,“Ýäèéí çàñãèéí óõààí”
УБ.2000
2. Б.Баярдаваа, Д.Гансүлд “Микро эдийн
засаг” УБ.2004

20. Анхаарал тавьсанд баярлалаа.