Luận văn thạc sĩ ngành quản lí công: Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo bàn huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An, cho các bạn tham khảo

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
------------/------------
BỘ NỘI VỤ
----/----
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
HOÀNG XUÂN THÁI
QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI
HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN ĐÔ LƢƠNG, TỈNH NGHỆ AN
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 60 34 04 03
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. HOÀNG VĂN CHỨC
HÀ NỘI, NĂM 2017

2. 1
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn: "Quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn
giáo bàn huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An" là công trình nghiên cứu khoa học
của riêng tôi.
Nội dung của luận văn có tham khảo và sử dụng các tài liệu, thông tin
của một số tác phẩm, tạp chí khoa học, kết quả nghiên cứu của các đề tài khoa
học.
Các số liệu trong Luận văn là trung thực, chính xác và có nguồn gốc cụ
thể, rõ ràng. Kết quả nghiên cứu trong luận văn đảm bảo tính khách quan,
khoa học; các trích dẫn theo đúng quy định và chƣa từng đƣợc công bố trong
bất kỳ công trình khoa học nào khác.
Tác giả Luận văn
Hoàng Xuân Thái

3. 2
LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và làm luận văn thạc sỹ
chuyên ngành Quản lý công, tôi nhận đã nhận đƣợc sự giúp đỡ, hƣớng dẫn
của quý thầy, cô giáo công tác tại Học viện Hành chính quốc gia. Tôi xin chân
thành cảm ơn các thầy, cô giáo đã quan tâm, tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong
suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Hoàng Văn Chức-
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học, đã dành nhiều thời gian và tâm huyết, tận tình
hƣớng dẫn nghiên cứu khoa học và giúp tôi hoàn thành luận văn chƣơng trình
thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự quan tâm, tạo điều kiện, hỗ trợ giúp đỡ
của Khoa Nhà nƣớc và Pháp luật, Khoa Quản lý nhà nƣớc về Tài chính công,
Khoa Tổ chức và Quản lý nhân sự, Khoa Quản lý nhà nƣớc về Xã hội, Khoa
Hành chính học, Khoa Lý luận cơ sở, Khoa Văn bản và Công nghệ hành
chính, Khoa Quản lý nhà nƣớc về Kinh tế, Bộ môn Ngoại Ngữ, Khoa sau Đại
học... Học viện Hành chính quốc gia và tập thể cán bộ, công chức tại UBND
huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An.
Tôi xin trân trọng cảm ơn các đồng chí Lãnh đạo, chuyên viên Phòng
Nội vụ - UBND huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An và gia đình đã tạo mọi điều
kiện thuận lợi giúp tôi nghiên cứu và hoàn thành Luận văn này.
Mặc dù có nhiều nỗ lực và cố gắng trong quá trình nghiên cứu nhƣng
luận văn vẫn còn một số thiếu sót, tác giả mong nhận đƣợc những đóng góp,
bổ sung từ phía độc giả và hy vọng đƣợc tiếp tục nghiên cứu toàn diện hơn,
góp phần nhỏ bé vào công cuộc cải cách nền hành chính nƣớc nhà hiện nay.
Tác giả Luận văn

4. 3
DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
ANTT-ATXH An ninh trật tự - An toàn xã hội
BCĐ Ban chỉ đạo
BHG Ban hành giáo
CT Chỉ thị
CTQG Chính trị quốc gia
GS Giáo sƣ
HĐMV Hội đồng Mục vụ
HTCTCS Hệ thống chính trị cơ sở
NĐ-CP Nghị định Chính phủ
NQ Nghị quyết
NXB Nhà xuất bản
PGS.TS Phó Giáo sƣ Tiến sỹ
PL Pháp lệnh
QLNN Quản lý nhà nƣớc
TS Tiến sỹ
TTg Thủ tƣớng
TW Trung ƣơng
UBMTTQ Ủy ban Mặt trận Tổ quốc
UBND Ủy ban nhân dân
UBTVQH Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội
XHCN Xã hội chủ nghĩa

5. 4
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU 7
Chƣơng 1
CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI CÁC HOẠT ĐỘNG
TÔN GIÁO 15
1.1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1.1. Tín ngƣỡng và hoạt động tín ngƣỡng 15
1.1.2. Tôn giáo và hoạt động tôn giáo 16
1.1.3. Mê tín dị đoan 17
1.1.4. Quản lý nhà nƣớc đối với các hoạt động tôn giáo 17
1.2. SỰ CẦN THIẾT QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN
GIÁO 19
1.2.1. Thực hiện vai trò của Nhà nƣớc trong quản lý ngành, lĩnh vực 19
1.2.2. Ảnh hƣởng của tín ngƣỡng, tôn giáo trong phát triển KT-XH 21
1.3. QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO 22
1.3.1. Chủ thể và đối tƣợng quản lý 22
1.3.2. Nội dung quản lý 25
1.3.3. Phƣơng thức quản lý 34
1.4. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN
GIÁO Ở MỘT SỐ ĐỊA PHƢƠNG 38
1.4.1. Kinh nghiệm quản lý hoạt động tôn giáo ở huyện Nghi Lộc 39
1.4.2. Kinh nghiệm quản lý hoạt động tôn giáo ở huyện Con Cuông 40
1.4.3. Kinh nghiệm quản lý hoạt động tôn giáo tại tỉnh Quảng Bình 41
1.4.4. Bài học cho huyện Đô Lƣơng 44
Tiểu kết Chƣơng 1 46
Chƣơng 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN
GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG 47
2.1. KHÁI QUÁT TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI HUYỆN ĐÔ
LƢƠNG 47
2.1.1. Khái quát về vị trí đị lý và điều kiện tự nhiên 47
2.1.2. Về phát triển kinh tế 49

6. 5
2.1.3. Về xã hội 49
2.2. HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG 50
2.2.1. Công giáo 50
2.2.2. Phật giáo 52
2.3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN
GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG 55
2.3.1. Xây dựng kế hoạch quản lý đối với hoạt động tôn giáo trên địa
bàn huyện Đô Lƣơng 55
2.3.2. Xây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật, chính sách đối với hoạt
động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 57
2.3.3. Tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực quản lý nhà nƣớc đối với
hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 58
2.3.4. Phối hợp giữa các cơ quan nhà nƣớc trong quản lý nhà nƣớc đối
với hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 60
2.3.5. Tổ chức bồi dƣỡng cán bộ, công chức làm công tác tôn giáo trên
địa bàn huyện Đô Lƣơng 61
2.3.6. Xét duyệt một số việc thuộc hành chính đạo 62
2.3.7. Thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm liên quan đến hoạt động
tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 63
2.4. ĐÁNH GIÁ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN
GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG 64
2.4.1. Kết quả đạt đƣợc 64
2.4.2. Hạn chế 68
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế 71
Tiểu kết Chƣơng 2 74
Chƣơng 3
PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC
ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG,
TỈNH NGHỆ AN 76
3.1. QUAN ĐIỂM VÀ MỤC TIÊU CÔNG TÁC TÔN GIÁO 76
3.1.1. Quan điểm 76
3.1.2. Mục tiêu 77
3.2. XU HƢỚNG HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ
LƢƠNG TRONG THỜI GIAN TỚI 83

7. 6
3.2.1. Một số vấn đề đặt ra trong QLNN đối với hoạt động tôn giáo
hiện nay 84
3.2.2. Xu hƣớng hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh
Nghệ An 88
3.3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT
ĐỘNG TÔN GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG 90
3.3.1. Xây dựng, bổ sung, hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật, chính
sách trong quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo 90
3.3.2. Kiện toàn tổ chức bộ máy và cán bộ, công chức làm công tác tôn
giáo các cấp trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 91
3.3.3. Đổi mới nội dung và phƣơng thức tuyên truyền, vận động đối với
đồng bào có đạo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 93
3.3.4. Phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần
cho đồng bào có đạo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 94
3.3.5. Tăng cƣờng phối hợp giữa cơ quan quản lý nhà nƣớc với các cơ
quan trong hệ thống chính trị về công tác tôn giáo trên địa bàn huyện Đô
Lƣơng 96
3.3.6. Xây dựng, củng cố hệ thống chính trị cơ sở ở vùng tôn giáo trên
địa bàn huyện Đô Lƣơng 97
3.3.7. Thanh tra, kiểm tra trong QLNN đối với các hoạt động tôn giáo
trên địa bàn huyện Đô Lƣơng 100
3.4. KIẾN NGHỊ 101
3.4.1. Với Đảng, nhà nƣớc, với các cơ quan chức năng ở TW 101
3.4.2. Với Tỉnh ủy, UBND tỉnh Nghệ An 102
Tiểu kết Chƣơng 3 103
KẾT LUẬN 105
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 108
PHỤ LỤC 115

8. 7
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Tôn giáo là một sản phẩm của lịch sử. C.Mác đã nhiều lần khẳng định:
Con ngƣời sáng tạo ra tôn giáo chứ tôn giáo không sáng tạo ra con ngƣời.
Tôn giáo là một thực thể khách quan của loài ngƣời nhƣng lại là một
thực thể có nhiều quan niệm phức tạp về cả nội dung lẫn hình thức biểu hiện.
Tôn giáo là hình thức, là niềm tin tác động lên cá nhân, cộng đồng. Tôn giáo
thƣờng đƣa ra các giá trị có tính tƣơng đối làm mục đích cho con ngƣời vƣơn
tới cuộc sống tốt đẹp và nội dung ấy đƣợc thể hiện bằng những hình thức,
nghi thức, nghi lễ, luật lệ.....Ngƣời ta thƣờng nói khi con ngƣời bế tắc không
có lối thoát thƣờng tìm đến tôn giáo để đƣợc giải thoát.
Tôn giáo là văn hóa và là một bộ phận cấu thành của văn hóa mỗi quốc
gia nên tôn giáo có đóng góp đầu tiên là về văn hóa. Tôn giáo khi du nhập vào
mỗi quốc gia, nó đã đi trƣớc vấn đề của toàn cầu hóa ngày nay là tạo ra sự
giao lƣu văn hóa giữa các nƣớc với nhau. Chính nó góp phần làm phong phú
văn hóa nƣớc sở tại bằng những gì văn minh tiến bộ mà tôn giáo ấy mang
theo từ bên ngoài vào đồng thời cũng giới thiệu đƣợc đất nƣớc, con ngƣời,
văn hóa của nƣớc chủ nhà ra thế giới bên ngoài.
Trong cuốn “Ảnh hƣởng của các tƣ tƣởng tôn giáo đối với con ngƣời
Việt Nam hôm nay” đã có nhận xét rất chính xác rằng: Nói đến những ảnh
hƣởng của văn hóa, tƣ tƣởng phƣơng Tây ở Việt Nam thì chắc chắn đạo
Thiên Chúa là nhân tố đầu tiên trong sự ảnh hƣởng này. Và nhƣ vậy, trong
lịch sử, tôn giáo luôn đóng vai trò những sứ giả đi đầu trong những cuộc
viếng thăm, tiếp xúc giao lƣu văn hóa giữa các dân tộc.[1]
Tôn giáo có vai trò góp phần củng cố hòa bình.
GS. Han King đã từng khẳng định: Không thể có hòa bình giữa các dân
tộc trên địa cầu, nếu không có hòa bình giữa các tôn giáo. Việt Nam tự hào là

9. 8
không có xung đột tôn giáo nhƣng hiềm khích, bạo động trong quá khứ không
phải là không có, nhất là dƣới thời Pháp thuộc hay chế độ của Ngô Đình
Diệm. Còn sau này là cạnh tranh, lôi cuốn tín đồ của nhau hay mâu thuẫn giữa
tôn giáo lớn và tôn giáo nhỏ, giữa tôn giáo đƣợc Nhà nƣớc công nhận và tôn
giáo chƣa hợp thức…
Đạo đức tôn giáo góp phần vào ổn định xã hội.
Có một thời, một số ngƣời quan niệm tôn giáo là lạc hậu, là vật cản
bƣớc tiến của xã hội. Trong không ít báo cáo của địa phƣơng vùng có đồng
bào tôn giáo nhất là Công giáo đều coi đó là lý do khó khăn, cản trở sự đi lên
của địa phƣơng. Nhƣng có thể phản biện, các nƣớc tiên tiến, văn minh giàu có
trên thế giới đều có tôn giáo. Không thấy họ nói tôn giáo kìm hãm tiến bộ
quốc gia. Thậm chí, một số nƣớc còn coi tôn giáo nhƣ là một cầu nối với thế
giới để phát triển đất nƣớc. Vì vậy, nhà nƣớc cần đổi mới chính sách để đáp
ứng chủ trƣơng xã hội hóa y tế, giáo dục để huy động sự đóng góp của các tôn
giáo. Tuy nhiên, cũng cần phải có hƣớng dẫn để các tôn giáo vận hành chặt
chẽ hơn, tránh để xảy ra các vụ việc tiêu cực trong việc nuôi dạy trẻ mồ côi
hiện nay.
Ở Nghệ An nói chung và huyện Đô Lƣơng nói riêng, tôn giáo là một
trong những nhu cầu không thể thiếu trong đời sống nhân dân. Tôn giáo đã
góp phần tạo nên đa dạng văn hóa của địa phƣơng, góp phần nâng cao đời
sống tinh thần cho nhân dân. Việc phát triển tôn giáo theo đúng hƣớng, đúng
quy định của pháp luật còn góp phần giao lƣu, đoàn kết trong nhân dân, tạo
điều kiện ổn định để phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng.
Quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo là một nhiệm vụ quan
trọng và có ý nghĩa rất quan trọng trong quản lý nhà nƣớc nói chung, đặc biệt
là trong tình hình mới. Các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng đều nhấn mạnh

10. 9
"Tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc về tôn giáo" là một trong những giải
pháp chủ yếu của công tác tôn giáo hiện nay.
Trên địa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An hiện nay có 02 tôn giáo
chính đang tồn tại, hoạt động và đƣợc pháp luật thừa nhận là Phật giáo và
Công giáo. Nhìn chung tuyệt đại đa số các tín đồ tôn giáo đều là những công
dân sống tốt đời đẹp đạo.
Trong những năm vừa qua, công tác quản lý nhà nƣớc về tôn giáo trên
địa bàn tỉnh Nghệ An nói chung và huyện Đô Lƣơng nói riêng đã có nhiều
tiến bộ và đạt đƣợc một số kết quả nhất định. Tuy nhiên, hoạt động tôn giáo
trên địa bàn vẫn còn xảy ra một số vụ việc nổi cộm nhƣ vụ việc ở Yên Khê,
Con Cuông; vụ việc Trại Gáo ở Nghi Lộc... Bên cạnh đó là trách nhiệm chƣa
cao của một số công chức làm công tác tôn giáo, lực lƣợng cốt cán; sự phối
hợp giữa các ban, ngành, đoàn thể trong công tác tôn giáo còn thiếu tập trung;
khả năng giải quyết tình huống và sự việc của một số cán bộ, công chức và
địa phƣơng còn thiếu linh hoạt...Hoạt động tôn giáo ngày càng lớn mạnh và
thông qua nhiều hình thức, tiềm ẩn nhiều cơ hội cho các cá nhân, tổ chức lợi
dụng chính sách tôn giáo của Đảng và nhà nƣớc để trục lợi và gây mất trật tự,
đoàn kết trong nhân dân.
Từ thực tế đó, việc chọn và nghiên cứu đề tài: " Quản lý nhà nước đối
với hoạt động tôn giáo bàn huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An" là một yêu cầu
tất yếu, khách quan và có tính cấp thiết về lý luận lẫn thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Tôn giáo luôn là một vấn đề nóng, phức tạp và nhạy cảm. Hoạt động
tôn giáo có ảnh hƣởng trực tiếp đến sự ổn định và phát triển kinh tế xã hội của
rất nhiều quốc gia, dân tộc trên thế giới trong đó có Việt Nam. Đó cũng là đề
tài đƣợc rất nhiều học giả, các nhà khoa học quan tâm nghiên cứu. Ở Việt
Nam việc nghiên cứu về vấn đề tôn giáo đã đƣợc quan tâm từ rất lâu, nhƣng

11. 10
phải kể từ khi có Nghị quyết số: 24/NQ/TW (năm 1990) của Bộ Chính trị thì
việc nghiên cứu tôn giáo ngày càng đƣợc quan tâm nhiều hơn với nhiều góc
độ và khía cạnh khác nhau.
Cho đến nay, đã có một số công trình nghiên cứu, sách chuyên khảo
viết về tôn giáo nhƣ:
GS. Đặng Nghiêm Vạn (2003), Lý luận về tôn giáo và tình hình tôn
giáo ở Việt Nam, NXB CTQG;
TS. Hoàng Minh Đô – Chủ nhiệm đề tài (2002) Đạo Tin lành ở Việt
Nam – Thực trạng, xu hƣớng phát triển và những vấn đề đặt ra hiện nay trong
công tác lãnh đạo quản lý, Thuộc đề tài độc lập cấp Nhà nƣớc.
Một số công trình liên quan trực tiếp đến công tác quản lý nhà nƣớc về
hoạt động tôn giáo nhƣ:
TS. Nguyễn Hữu Khiển (2001), Quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động
tôn giáo trong điều kiện xây dựng Nhà nƣớc dân chủ, pháp quyền Việt Nam
hiện nay, NXB Công an nhân dân;
PGS.TS. Nguyễn Đức Lữ (2008) Lý luận về tôn giáo và chính sách tôn
giáo ở Việt Nam, NXB Tôn giáo;
PGS.TS. Cao Văn Than – TS. Đậu Tuấn Nam (2011), Một số vấn đề về
tôn giáo và công tác tôn giáo của Đảng, Nhà nƣớc hiện nay;
Nguyễn Thị Bình (2015),Quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động quan hệ
quốc tế của các tổ chức tôn giáo ở Việt Nam, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công;
Trần Văn Tình (2015), Quản lý nhà nƣớc đối với các hoạt động tôn
giáo tỉnh Trà Vinh, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công;
Nguyễn Hồng Hải (2009), QLNN về tôn giáo ở Việt Nam hiện nay,
Luận văn Thạc sỹ Quản lý công;

12. 11
Trần Thị Huyền (2010), Nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ công chức
làm công tác quản lý nhà nƣớc về tôn giáo trong giai đoạn hiện nay, Luận văn
Thạc sỹ Quản lý công.
Nguyễn Hữu Có (2003), Quản lý nhà nƣớc đối với dòng tu của đạo
công giáo ở Việt Nam, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công.
Lê Tiến Bộ (2015), QLNN đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn tỉnh
Vĩnh Phúc, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công.
Trần Thị Hà (2012), QLNN đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn
huyện Sóc Sơn, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công.
Hà Thị Xuyên (2011), Hoàn thiện QLNN đối với hoạt động tôn giáo
trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công.
Lê Xuân Quỳnh (2013), QLNN đối với hoạt động tôn giáo trên địa bàn
tỉnh Lào Cai trong giai đoạn hiện nay, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công.
Trần Thị Minh Nga (2009), Quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động của
giáo hội Phật giáo Việt Nam, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công.
Các công trình nêu trên đã đề cập nhiều khía cạnh khác nhau của vấn đề
tôn giáo cả về lý luận lẫn thực tiễn. Song hầu hết các công trình nghiên cứu trên
chƣa toàn diện, mang tính chất chung chung về lý luận, mang tính cục bộ và cụ
thể ở các địa phƣơng, vùng miền nghiên cứu. Hiện nay chƣa có công trình
nghiên cứu tôn giáo nào làm sáng tỏ lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nƣớc
về hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An. Kế thừa
một số quan điểm có ý nghĩa về lý luận và thực tiễn của các công trình nghiên
cứu đi trƣớc, đề tài này hy vọng sẽ phần nào làm sáng tỏ vấn đề quản lý nhà
nƣớc về hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Luận văn có mục đích làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nƣớc

13. 12
đối với hoạt động tôn giáo, áp dụng trong quản lý nhà nƣớc đối với các hoạt
động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An; từ đó đề xuất các
giải pháp quản lý nhà nƣớc nhằm tiếp tục hoàn thiện QLNN đối với các hoạt
động tôn giáo trên dịa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
+ Phân tích làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nƣớc đối với
hoạt động tôn giáo.
+ Nghiên cứu, phân tích đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với
hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng tỉnh Nghệ An.
+ Phân tích phƣơng hƣớng và đề xuất một số giải pháp QLNN nhằm tiếp
tục hoàn thiện QLNN đối với các hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô
Lƣơng, tỉnh Nghệ An thời gian tới.
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động
tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: các nội dung QLNN đối với hoạt động tôn giáo trên địa
bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An theo quy định của pháp luật.
- Về không gian: huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An.
- Về thời gian: từ năm 2010 đến nay.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1.Về phƣơng pháp luận
Luận văn nghiên cứu trên cơ sở phƣơng pháp luận duy vật biện chứng
và duy vật lịch sử của Chủ nghĩa Mác-Lênin; tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và những
quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về tín ngƣỡng, tôn giáo và QLNN
đối với các hoạt động tôn giáo thời kỳ đổi mới.

14. 13
5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu
Để thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài, tác giả sử dụng một số
phƣơng pháp nghiên cứu cơ bản sau:
- Phƣơng pháp sƣu tầm số liệu, tƣ liệu;
- Phƣơng pháp quan sát thực tế;
- Phƣơng pháp phân tích;
- Phƣơng pháp thống kê;
- Phƣơng pháp tổng hợp;
- Phƣơng pháp chuyên gia.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1.Về lý luận
Phân tích, tổng quan làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý nhà nƣớc
đối với hoạt động tôn giáo. Vận dụng trong QLNN đối với các hoạt động tôn
giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An.
6.2. Về thực tiễn
+ Phân tích thực trạng hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô
Lƣơng, tỉnh Nghệ An.
+ Nghiên cứu, phân tích đánh giá thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với
hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Đô Lƣơng tỉnh Nghệ An.
+ Phân tích phƣơng hƣớng và đề xuất một số giải pháp QLNN nhằm tiếp
tục hoàn thiện QLNN đối với các hoạt động tôn giáo trên dịa bàn huyện Đô
Lƣơng, tỉnh Nghệ An thời gian tới.
+ Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể sử dụng làm tài liệu tham
khảo trong học tập, giảng dạy, nghiên cứu và cho các nhà quản lý trong lĩnh
vực QLNN đối với các hoạt động tôn giáo.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục; nội

15. 14
dung của luận văn đƣợc kết cấu thành 3 chƣơng:
Chương 1. Cơ sở khoa học quản lý nhà nƣớc đối với các hoạt động tôn
giáo
Chương 2. Thực trạng quản lý nhà nƣớc đối với các hoạt động tôn giáo
trên địa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An
Chương 3. Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện QLNN đối với các
hoạt động tôn giáo trên dịa bàn huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An thời gian tới

16. 15
Chƣơng 1
CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI
CÁC HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO
1.1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1.1. Tín ngƣỡng và hoạt động tín ngƣỡng
Tín ngưỡng
Ở nƣớc ta hiện nay, khi nói tự do tín ngƣỡng, chúng ta có thể hiểu đó là
tự do về ý thức hay tự do về tín ngƣỡng tôn giáo. Trong Nghị quyết của Ban
chấp hành Trung ƣơng về công tác tôn giáo ở nƣớc ta, cụm từ “tín ngƣỡng tôn
giáo không phân biệt hai phạm trù tín ngƣỡng và tôn giáo” [3].
Tín ngƣỡng đƣợc đặt trong văn hóa tổ chức đời sống cá nhân: “Tổ chức
đời sống cá nhân là bộ phận thứ hai trong văn hóa tổ chức cộng đồng. Đời
sống mỗi cá nhân trong cộng đồng đƣợc tổ chức theo những tập tục đƣợc lan
truyền từ đời này sang đời khác (phong tục). Khi đời sống và trình độ hiểu
biết còn thấp, họ tin tƣởng và ngƣỡng mộ vào những thần thánh do họ tƣởng
tƣợng ra (tín ngƣỡng). Tín ngƣỡng cũng là một hình thức tổ chức đời sống cá
nhân rất quan trọng, từ tự phát lên tự giác theo con đƣờng quy phạm hóa
thành giáo lý, có giáo chủ, thánh đƣờng… tín ngƣỡng trở thành tôn giáo. Ở xã
hội Việt Nam cổ truyền, các tín ngƣỡng dân gian chƣa chuyển đƣợc thành tôn
giáo theo đúng nghĩa của nó - mới có những mầm mống của những tôn giáo
nhƣ thế - đó là Ông Bà, đạo Mẫu. Phải đợi khi các tôn giáo thế giới nhƣ Phật,
Đạo, Kitô giáo… đã đƣợc du nhập và đến thời điểm giao lƣu với phƣơng Tây,
các tôn giáo dân tộc nhƣ: Cao Đài, Hòa Hảo mới xuất hiện” [61].
Hoặc nói theo Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục Liên hợp quốc
(UNESCO): Mỗi dân tộc, mỗi quốc gia cần có tự hào về quá khứ của mình để
bảo vệ và phát triển văn hóa của mình vào kho tàng văn hóa nhân loại. Sự đa
dạng trong tín ngƣỡng, tức niềm tin tín ngƣỡng, biểu hiện rất khác nhau,

17. 16
xuyên qua không gian và thời gian, phụ thuộc hoàn cảnh địa lý - lịch sử của
từng quốc gia, từng dân tộc.
Có một định nghĩa khác là: “Tín ngưỡng là không phải là niềm tin nói
chung, mà nó là niềm tin đặc biệt. Tín ngưỡng là gốc của tôn giáo. Mọi tín
ngưỡng, tôn giáo đều có một cái chung là thế giới bên kia khác với thế giới
hiện thực mà con người đang sống” [23:9]
Hoạt động tín ngưỡng
Theo Pháp lệnh số: 21/2004/PL-UBTVQH11 của Ủy ban Thƣờng vụ
Quốc hội: Về tín ngƣỡng tôn giáo quy định: "Hoạt động tín ngưỡng là hoạt
động thể hiện sự tôn thờ tổ tiên; tưởng niệm và tôn vinh những người có công
với nước, với cộng đồng; thờ cúng thần, thánh, biểu tượng có tính truyền
thống và các hoạt động tín ngưỡng dân gian khác tiêu biểu cho những giá trị
tốt đẹp về lịch sử, văn hóa, đạo đức xã hội"(Điều 3).
1.1.2. Tôn giáo và hoạt động tôn giáo
Tôn giáo
Theo quan điểm của các nhà triết học duy tâm thì, tôn giáo - một hình
thái ý thức xã hội, đã ra đời và vẫn có cơ sở để phát triển trong suốt chiều dài
lịch sử nhân loại, từ cuối thời kỳ công xã nguyên thuỷ cho đến tận bây giờ.
Còn một số nhà duy vật lại có quan điểm khác, trong tác phẩm Chống
Duyhrinh, Ăngghen đã đƣa ra những nhận định quan tôn giáo là sự phản ánh
hƣ ảo - vào trong đầu óc của con ngƣời - của những lực lƣợng ở bên ngoài chi
phối cuộc sống hàng ngày của họ; chỉ là sự phản ánh trong đó những lực
lƣợng ở trần thế đã mang hình thức những lực lƣợng siêu trần thế.
C.Mác đã khẳng định rằng: "con ngƣời sáng tạo ra tôn giáo”, "Sự
nghèo nàn của tôn giáo vừa là biểu hiện của sự nghèo nàn hiện thực, vừa là sự
phản kháng chống sự nghèo nàn hiện thực ấy. Tôn giáo là tiếng thở dài của
chúng sinh bị áp bức, là trái tim của thế giới không có trái tim, cũng giống

18. 17
nhƣ nó là tinh thần của những trật tự không có tinh thần. Tôn giáo là thuốc
phiện của nhân dân"[30].
Trong quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo, thì: Tôn giáo là
một tổ chức, đại diện cho một cộng đồng người có chung một đức tin, theo
một giáo lý hay một giáo chủ và có một kết cấu là tổ chức giáo hội. [23:11]
Hoạt động tôn giáo
Theo Pháp lệnh số: 21/2004/PL-UBTVQH11 của Ủy ban Thƣờng vụ
Quốc hội: Về tín ngƣỡng tôn giáo quy định: “Hoạt động tôn giáo là việc
truyền bá, thực hành giáo lý, giáo luật, lễ nghi, quản lý tổ chức của tôn giáo”
(Điều 3).
1.1.3. Mê tín,dị đoan
“Mê tín, dị đoan là tin vào những điều mơ hồ, nhảm nhí, không phù
hợp với lẽ tự nhiên (tin vào bói toán, chữa bệnh bằng phù phép...) dẫn tới hậu
quả xấu cho cá nhân, gia đình, cộng đồng về sức khoẻ, thời gian, tài sản, tính
mạng.”[27]
Dƣới giác độ quản lý nhà nƣớc, “mê tín, dị đoan là khái niệm kép dùng
để chỉ một niềm tin mù quáng như: bói toán, gọi hồn,… và coi đó là những
hiện tượng xã hội tiêu cực, khác với các chuẩn mực xã hội; là những gì trái
với lợi ích xã hội, nó gây thiệt hại cho chính những người tin theo mê
muội”.[23]
1.1.4. Quản lý nhà nƣớc đối với các hoạt động tôn giáo
Quản lý nhà nƣớc nói chung và quản lý nhà nƣớc về tôn giáo nói riêng
là hoạt động chức năng của nhà nƣớc.
Theo nghĩa rộng: quản lý nhà nƣớc về tôn giáo là quá trình dùng quyền
lực nhà nƣớc (cả lập pháp, hành pháp và tƣ pháp) theo quy định của pháp luật
để tác động điều chỉnh, hƣớng dẫn các hoạt động tôn giáo diễn ra phù hợp với
pháp luật, đạt đƣợc các mục tiêu của chủ thể quản lý.

19. 18
Theo nghĩa hẹp: là quá trình chấp hành và tổ chức thực hiện pháp luật
của các cơ quan trong hệ thống hành pháp để điều chỉnh, hƣớng dẫn hoạt
động các tôn giáo trong quy định của pháp luật.
Quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo là chức năng, nhiệm vụ
của các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền nhằm bảo đảm quyền tự do tín
ngƣỡng, tôn giáo và quyền tự do không tín ngƣỡng, tôn giáo của nhân dân,
hƣớng các hoạt động tôn giáo phục vụ lợi ích chính đáng của các tín đồ và
phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam. Nhà nƣớc quy định
bằng pháp luật các hoạt động tôn giáo nhằm bảo đảm quyền bình đẳng giữa
các công dân, các tổ chức xã hội trƣớc pháp luật, hình thành khung pháp lý,
làm cơ sở để các tôngiáo thực hiện hoạt động của mình trong khuôn khổ pháp
luật.
Các nguyên tắc quản lý nhà nƣớc về tôn giáo:
Một là, nhà nƣớc đảm bảo quyền tự do tín ngƣỡng, tôn giáo và tự do
không tín ngƣỡng, tôn giáo của công dân; nghiêm cấm sự phân biệt đối xử vì
lý do tín ngƣỡng, tôn giáo.
Hai là, công dân có tín ngƣỡng, tôn giáo hoặc không có tín ngƣỡng, tôn
giáo đều bình đẳng trƣớc pháp luật, đƣợc hƣởng mọi quyền công dân và có
trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ công dân.
Ba là, các hoạt động tôn giáo phải tuân thủ pháp luật của nhà nƣớc
Cộng hoà XHCN Việt Nam.
Bốn là, mọi hành vi vi phạm quyền tự do tín ngƣỡng, tôn giáo, mọi
hành vi lợi dụng tín ngƣỡng, tôn giáo để chống lại nhà nƣớc Việt Nam, ngăn
cản tín đồ thực hiện nghĩa vụ công dân, phá hoại sự nghiệp đoàn kết toàn
dân, làm tổn hại đến nền văn hoá lành mạnh của dân tộc và hoạt động mê tín
dị đoan đều bị xử lý theo pháp luật.

20. 19
Nhƣ vậy, quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo là quá trình tác
động, điều hành, điều chỉnh các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo diễn ra theo
dung quy định của pháp luật.
1.2. SỰ CẦN THIẾT QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT
ĐỘNG TÔN GIÁO
1.2.1. Thực hiện vai trò của nhà nƣớc trong quản lý ngành, lĩnh vực
“Quản lý nhà nƣớc là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền
lực nhà nƣớc đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con ngƣời
để duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội và trật tự pháp luật nhằm thực
hiện những chức năng và nhiệm vụ của nhà nƣớc trong công cuộc xây dựng
CNXH và bảo vệ tổ quốc XHCN”.[27]
Quản lý nhà nƣớc là hoạt động mang tính quyền lực nhà nƣớc, đƣợc sử
dụng quyền lực nhà nƣớc để điều chỉnh các quan hệ xã hội. Quản lý nhà nƣớc
đƣợc hiểu theo hai nghĩa.
Nhà nƣớc có vai trò quan trọng nhất trong quản lý kinh tế - xã hội.
Nhà nước và kinh tế: Nhà nƣớc đƣợc quy định bởi kinh tế, do điều kiện
kinh tế quyết định. Từ sự xuất hiện của nhà nƣớc, bản chất, chức năng, hình
thức, bộ máy nhà nƣớc đều phụ thuộc vào đòi hỏi khách quan của cơ sở kinh
tế, không phụ thuộc tuyệt đối, chỉ tƣơng đối thể hiện ở 2 phƣơng diện:
- Nhà nƣớc cùng các bộ phận khác của kinh tế tác động tích cực đến sự
phát triển kinh tế, thúc đẩy phát triển nhanh thông qua các chính sách kinh tế
có căn cứ khoa học và phù hợp với quy luật tiến hóa của nhân loại trong
chừng mực nó phù hợp với lợi ích giai cấp thống trị.
- Nhà nƣớc có thể đóng vai trò tiêu cực, cản trở sự phát triển kinh tế.
Thể hiện chính sách kinh tế lỗi thời, không còn phù hợp với sự phát triển
chung của thế giới, kìm hãm sự phát triển của quan hệ sản xuất tiến bộ.

21. 20
Trong một thời kỳ lịch sử nhất định, nhà nƣớc đồng thời có tác động
tích cực hoặc tiêu cực đối với kinh tế phụ thuộc vào khả năng nhận thức và
nắm bắt kịp thời hoặc không kịp thời các phƣơng diện khác nhau của quy luật
vận động của kinh tế cũng nhƣ phụ thuộc vào lợi ích của giai cấp thống trị.
Nhà nước và tổ chức chính trị- xã hội: Các tổ chức chính trị của xã hội
là những hình thức và phƣơng diện bảo đảm thực hiện quyền lực chính trị
trong xã hội có giai cấp.
Trong các tổ chức chính trị xã hội, nhà nƣớc là trung tâm vì: nhà nƣớc
là tổ chức quyền lực chính trị công cộng đặc biệt, là tổ chức mà quyền lực của
nó bắt buộc đối với mọi ngƣời trong quốc gia thông qua pháp luật.
Trong các tổ chức chính trị, Đảng chính trị có vai trò đặc biệt, là lực
lƣợng có vai trò lãnh đạo, định hƣớng sự phát triển xã hội. Các đảng chính trị
là tổ chức của các giai cấp, thể hiện lợi ích giai cấp và gồm những đại biểu
tích cực nhất đấu tranh cho lợi ích giai cấp mình. Đảng chính trị cầm quyền
vạch ra chính sách lớn định hƣớng cho hoạt động của nhà nƣớc, kiểm tra hoạt
động Đảng viên trong việc thực hiện chính sách Đảng, các đảng viên giữ chức
vụ lãnh đạo trong bộ máy nhà nƣớc.
Nhà nước và tổ chức xã hội: Tổ chức xã hội có vai trò quan trọng tùy
thuộc vào quy mô, tính chất của tổ chức đó. Quan trọng nhất: Công đoàn,
Đoàn Thanh niên, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam
thực hiện chức năng nhiệm vụ khác nhau dƣới sự lãnh đạo của đảng. Chúng
có vai trò khác nhau trong đời sống chính trị. Nhà nƣớc và tổ chức xã hội có
quan hệ chặt chẽ theo nguyên tắc hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau.
Nhà nước và chính trị: Chính trị với tƣ cách hiện tƣợng phổ biến xác
định quan hệ giai cấp, tƣơng quan lực lƣợng giai cấp, là sự biểu hiện tập trung
của kinh tế trong xã hội có giai cấp. Trong xã hội, nó là sợi dây liên kết giữa

22. 21
nhà nƣớc với cơ sở hạ tầng kinh tế với các bộ phận khác trong kiến trúc
thƣợng tầng.
Các tổ chức chính trị đều thông qua chính trị để tác động lẫn nhau,
đồng thời tác động đến các bộ phận khác của kiến trúc thƣợng tầng cũng nhƣ
tác động đến cơ sở kinh tế của xã hội.
Nhà nước và pháp luật: Pháp luật là công cụ để nhà nƣớc duy trì sự
thống trị, thực hiện chức năng, nhiệm vụ.
Quyền lực của nhà nƣớc dựa trên cơ sở pháp luật, đƣợc thực hiện thông
qua pháp luật và bị hạn chế bởi pháp luật.
1.2.2. Ảnh hƣởng của tín ngƣỡng, tôn giáo trong phát triển kinh tế-
xã hội
Ảnh hưởng tích cực
Tín ngƣỡng - tôn giáo là một hình thái ý thức xã hội, cũng là một nhu
cầu của xã hội. Và một khi những nhu cầu ấy chƣa đƣợc những hình thái khác
của ý thức xã hội hoàn toàn thỏa mãn thì đối với một số tầng lớp xã hội thì tín
ngƣỡng - tôn giáo vẫn là nguồn gốc của giá trị đạo đức, niềm an ủi, sự nâng
đỡ về tâm lý.
Đó là một hình thái ý thức xã hội và nhu cầu xã hội quan trọng không
thể thiếu trong đời sống xã hội, một khi nhu cầu này đƣợc thỏa mãn thì nó là
động lực góp phần thúc đẩy phát triển các nhu cầu khác, trong đó có phát
triển kinh tế - xã hội.
Tôn giáo không chỉ chuyên về các vấn đề tinh thần, đạo đức mà còn
trực tiếp can dự vào các hoạt động kinh tế, kinh doanh của con ngƣời. Dùng
uy tín, ảnh hƣởng của mình để quyết định các quan hệ sở hữu, ủng hộ dạng
hoạt động kinh tế này, phủ nhận dạng hoạt động kinh tế khác.

23. 22
Tôn giáo đã gắn cho quá trình kinh tế những cơ sở tƣ tƣởng thích ứng
với từng thời đại, tạo ra những kích thích về tinh thần cho hoạt động kinh tế
và những tiêu chí đạo đức cho hành vi kinh tế trong xã hội.
Đạo đức tôn giáo góp phần tạo niềm tin và tâm lý cho xã hội nói chung
và tín đồ tôn giáo nói riêng để ổn định và phát triển kinh tế - xã hội.
Tín ngƣỡng, tôn giáo giúp con ngƣời đoàn kết, gắn bó, chia sẻ và giúp
đỡ lẫn nhau trong cuộc sống, trong xây dựng kinh tế, xã hội.
Ảnh hưởng tiêu cực
Bên những mặt tích cực, tôn giáo, tín ngƣỡng cũng có một số hạn chế
nhất định. Hạn chế này không phải nội tại, bản chất của tôn giáo gây ra mà lại
do chính những tín đồ và một số phần tử lợi dụng tôn giáo để thực hiện mục
đích cá nhân.
Bản chất của tôn giáo, tín ngƣỡng chỉ là sự sung bái, tin tƣởng của con
ngƣời trƣớc một hiện tƣợng, sự vật nào đó… nhƣng một số bộ phận đã quá đề
cao và tuyệt đối hóa, thần thánh hóa lên làm cho một số tôn giáo, tín ngƣỡng
bị hiểu sai lệch.
Một số phần tử lợi dụng lòng tin tôn giáo tín ngƣỡng của tín đồ, làm mê
hoặc các tín đồ nhằm phục vụ mục đích cá nhân hòng trục lợi về kinh tế hoặc
mƣu đồ bất chính về chính trị gây mất ổn định tình hình chính trị, xã hội, ảnh
hƣởng không tốt đến phát triển kinh tế.
1.3. QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN GIÁO
1.3.1. Chủ thể và đối tƣợng quản lý
Theo nguyên tắc quản lý hành chính nhà nƣớc, cơ quan trong hệ thống
chính quyền có trách nhiệm quản lý tất cả các mặt của đời sống xã hội, trong
đó có cả hoạt động tôn giáo.
Chủ thể quản lý: Chủ thể quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo
bao gồm các cơ quan nhà nƣớc thuộc hệ thống hành pháp gồm: Chính phủ,

24. 23
UBND các cấp ngoài ra có các cơ quan nhà nƣớc, tổ chức, cá nhân đƣợc nhà
nƣớc trao quyền quản lý nhƣ Bộ Công an, Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và
môi trƣờng, Ban Tôn giáo Chính phủ...
Theo Luật tổ chức Chính phủ và Luật tổ chức Chính quyền địa phƣơng
2015 hiện nay quy định thì chủ thể tham gia quản lý nhà nƣớc đối với hoạt
động tôn giáo hiện nay bao gồm:
Bảng 1.1. Chủ thể quản lý nhà nước đối với hoạt động tôn giáo
Cấp hành
chính
Cơ quan / chủ thể trực tiếp quản
lý
Cơ quan / chủ thể trực tiếp
thực hiện
Trung ƣơng Chính Phủ
Bộ Nội vụ
(Ban Tôn giáo
Chính phủ)
Cấp tỉnh
UBND Tỉnh
(Phó Chủ tịch phụ trách văn -
xã)
Sở Nội vụ
(Ban Tôn giáo)
Cấp huyện
UBND huyện
(Chủ tịch UBND huyện)
Phòng Nội vụ
(Phó Trƣởng phòng phụ
trách) Hoặc Phòng Tôn giáo
Cấp xã
UBND Xã
(Chủ tịch UBND xã)
Công chức văn hóa – Xã hội
hoặc Công chức VPTK
(Nguồn: Tác giả tổng hợp)
Đối tƣợng của quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo bao gồm:
tín đồ, tu hành, chức sắc, chức việc, các tổ chức tôn giáo và các hoạt động của
họ. Là công dân Việt Nam, các tín đồ, nhà tu hành, chức sắc tôn giáo vừa
mang những đặc điểm chung của ngƣời Việt Nam, vừa mang những đặc điểm
riêng của từng tôn giáo của ngƣời có đạo.

25. 24
Quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo là quá trình tác động, điều
hành, điều chỉnh để các hoạt động tín ngƣỡng, tôn giáo diễn ra theo đúng quy
định của pháp luật. Bao gồm:
- Tín đồ tôn giáo
Họ là những ngƣời tin theo một tôn giáo và đƣợc tổ chức tôn giáo thừa
nhận. Việt Nam là một quốc gia đa dân tộc, đa tôn giáo, với số lƣợng tín đồ
tôn giáo chiếm 20% dân số cả nƣớc. Vì vậy quản lý nhà nƣớc phải thể hiện sự
tôn trọng và bảo đảm cho nhân dân thực hiện nhu cầu đó.
Ở nƣớc ta đa số tín đồ tôn giáo là nông dân và nhân dân lao động. Họ là
những con ngƣời cần cù, sáng tạo trong lao động, anh hùng, gan dạ trong
chiến đấu. Trong thời kỳ đổi mới, đồng bào có đạo luôn gắn bó với Đảng,
Nhà nƣớc, thực hiện “sống tốt đời đẹp đạo”, cùng đoàn kết xây dựng mục tiêu
dân giàu, nƣớc mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
- Nhà tu hành, chức sắc, chức việc tôn giáo
Nhà tu hành là tín đồ tôn giáo tự nguyện thực hiện thƣờng xuyên nếp
sống riêng mà giáo lý, giáo luật của tôn giáo đó quy định.
Chức sắc tôn giáo là những tín đồ tôn giáo có chức vụ, phẩm sắc trong
tôn giáo, đƣợc các tổ chức giáo hội đào tạo, bổ nhiệm, tấn phong vào các
chức vụ, chức vị có thẩm quyền trong tổ chức tôn giáo. Họ là những ngƣời
lãnh đạo, hƣớng dẫn cho các tín đồ tôn giáo hành đạo theo pháp luật và giáo
lý, giáo luật.
Chức việc tôn giáo là những tín đồ tôn giáo đƣợc chỉ định hoặc tập thể
tín đồ bầu vào các chức vị trong tổ chức cơ sở.
Tất cả những ngƣời này đều là công dân, có quyền và nghĩa vụ nhƣ
nhau trƣớc pháp luật. Thực hiện tốt pháp luật và hành đạo theo giáo lý, giáo
luật của tôn giáo một cách hợp pháp.
- Nơi thờ tự

26. 25
Là nơi tôn thờ thần tƣợng, nơi giảng bài kinh, thuyết pháp, sinh hoạt
của các tôn giáo. Nơi thờ tự có sự thống nhất giữa: vật chất, sự tôn nghiêm,
trụ sở và sinh hoạt tôn giáo.
- Đồ dùng việc đạo, bao gồm: kinh, sách, tƣợng, bài vị, tranh ảnh, cờ,
đồ tế khí…mỗi đồ dùng có vai trò và vị trí khác nhau, sử dụng trong từng
nghi lễ khác nhau trong sinh hoạt tôn giáo. Trong đó, kinh, sách, tƣợng, bài
vị, đồ tế khí là quan trọng nhất.
- Các cơ sở vật chất khác, bao gồm khuôn viên khu thờ tự, nhà cửa,
ruộng đất, cơ sở từ thiện, trƣờng học…đƣợc các tổ chức tôn giáo sử dụng lâu
dài và đƣợc pháp luật bảo hộ tính hợp pháp. Đó đƣợc coi là tài sản của các tôn
giáo, của các giáo hội cơ sở, nơi thực hiện các chức năng nhƣ: lao động sản
xuất, sinh hoạt tôn giáo, từ thiện,..và đây cũng là nơi diễn ra các hoạt động
của các tôn giáo, tổ chức giáo hội cơ sở. Những cơ sở vật chất này đƣợc Giáo
hội giao trách nhiệm quản lý hay sử dụng cho chức sắc bản quyền.
- Sinh hoạt tôn giáo là phạm trù rất rộng, bao gồm nhiều mặt trong các
hoạt động tôn giáo. Nhìn chung mọi hoạt động tôn giáo đều có hai đặc điểm
chính là về chủ thể có thể các thể nhân tôn giáo thực hiện đơn lẻ nhƣ đọc
kinh, cầu nguyện hay do tổ chức tôn giáo thực hiện nhƣ Ban hành giáo, Ban
Hộ tự, Ban Chấp sự…Về diễn biến, các sinh hoạt tôn giáo tuân theo lề luật và
nghi lễ nhất định nhƣ lễ đƣờng, lễ trọng, các phép bí tích, các khóa hạ, giới
đàn, bồi linh…Lề luật và lễ nghi của các tôn giáo chứa đựng trong các văn tự,
nó chỉ thể hiện ra thành các hành vi có thể đo đếm đƣợc thông qua các sinh
hoạt tôn giáo.
1.3.2. Nội dung quản lý
1.3.2.1. Xây dựng chiến lược, kế hoạch quản lý đối với hoạt động tôn
giáo

27. 26
Ngay từ buổi đầu thành lập, nhà nƣớc rất quan tâm đến vấn đề tín
ngƣỡng, tôn giáo. Chính phủ lâm thời Việt Nam Dân chủ cộng hoà trong
phiên họp đầu tiên đã tuyên bố: Tín ngƣỡng tự do, lƣơng giáo đoàn kết, và
nguyên tắc đó đã trở thành chính sách nhất quán xuyên suốt qua mọi thời kỳ
của cách mạng Việt Nam.
Chính sách tôn trọng và bảo đảm tự do tín ngƣỡng, tôn giáo của mọi
công dân đƣợc xác định ngay từ bản Hiến pháp đầu tiên của nƣớc Việt Nam
Dân chủ Cộng hòa và đƣợc bổ sung, hoàn thiện qua các bản Hiến pháp năm
1959, năm 1980, Hiến pháp năm 1992 và Hiến pháp năm 2013 của nƣớc
Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.
Trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới đất nƣớc, chính sách tôn
giáo của Việt Nam tiếp tục đƣợc khẳng định và ngày càng đƣợc cụ thể hoá,
tạo hành lang pháp lý cho các hoạt động tôn giáo nhằm bảo đảm quyền tự do
tín ngƣỡng, tôn giáo của công dân, bảo đảm sự đoàn kết, hòa hợp giữa cộng
đồng những ngƣời có tín ngƣỡng, tôn giáo và những ngƣời không có tín
ngƣỡng, tôn giáo; giữa cộng đồng những ngƣời có tín ngƣỡng, tôn giáo khác
nhau.
Từ những năm 90 của thế kỷ XX trở lại đây, trƣớc sự phát triển của đất
nƣớc, tình hình tôn giáo ở Việt Nam cũng có nhiều thay đổi. Nhiều quan
điểm, chủ trƣơng về công tác tôn giáo thể hiện trong các Nghị quyết, Chỉ thị
của Đảng Cộng sản Việt Nam trực tiếp chỉ đạo giải quyết vấn đề tôn giáo
trong thời kỳ này đã đƣợc ban hành. Thể chế các Nghị quyết, Chỉ thị của
Đảng, Pháp luật về tôn giáo không ngừng đƣợc xây dựng, sửa đổi bổ sung và
hoàn thiện.
Văn bản quy phạm pháp luật có điều chỉnh lĩnh vực tôn giáo không
những tăng nhanh về số lƣợng, mà còn phong phú và đa dạng hơn về hình
thức. Nếu trƣớc đây văn bản pháp luật tôn giáo đƣợc ban hành dƣới hình thức

28. 27
Sắc lệnh, Nghị quyết, Sắc luật, Nghị định thì giai đoạn này nhiều Bộ luật,
Luật, Pháp lệnh, Nghị định, Quyết định, Thông tƣ, Chỉ thị đã đựơc ban hành.
Nội dung các văn bản quy phạm pháp luật luôn đƣợc chỉnh sửa, bổ sung, hoàn
thiện cho phù hợp với tình hình thực tiễn.
1.3.2.2. Xây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật, chính sách đối với
hoạt động tôn giáo
Dựa trên cơ sở các chiến lƣợc, kế hoạch quản lý đối với hoạt động tôn
giáo, nhà nƣớc đã xây dựng và ban hành hành các văn bản pháp luật để quản
lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo.
Nghị định số: 69/1991NĐ-HĐBT, ngày 21/3/1991 về các hoạt động tôn
giáo của Hội đồng Bộ trƣởng (nay là Chính phủ) là văn bản đầu tiên đã đề cập
tƣơng đối toàn diện các lĩnh vực hoạt động tôn giáo. Ngoài nội dung kế thừa
các văn bản quy phạm pháp luật trƣớc đó (Sắc lệnh 234/SL của Chính phủ
ngày 14/6/1955 về vấn đề tôn giáo, Nghị quyết số: 297/NQ của Chính phủ
ngày 11/11/1977 về một số chính sách đối với tôn giáo, Nghị quyết số: 25-
NQ/TW ngày 12/3/2003..), Nghị định còn chỉnh sửa, bổ sung một số nội dung
mới.
Trƣớc yêu cầu của tình hình mới, ngày 19/4/1999, Chính phủ ban
hành Nghị định số: 26/1999/NĐ - CP về các hoạtđộng tôn giáo, thay thế Nghị
định số: 69/HĐBT.
Trong thời gian qua, pháp luật về tôn giáo của Việt Nam đã có những
bƣớc phát triển đáng kể. Trong mỗi giai đoạn, pháp luật về tôn giáo đã kịp
thời thể chế hoá những chủ trƣơng, chính sách của Đảng và nhà nƣớc Việt
Nam đối với tôn giáo. Nội dung pháp luật về tôn giáo khẳng định chính sách
nhất quán tôn trọng và đảm bảo quyền tự do tín ngƣỡng, tôn giáo của công
dân; nghiêm cấm mọi hành vi lợi dụng tôn giáo để phá hoại khối đại đoàn kết
toàn dân tộc, chống lại sự nghiệp cách mạng. Đặc biệt trong công cuộc đổi

29. 28
mới đất nƣớc, pháp luật về tôn giáo đã có những đóng góp quan trọng trong
việc củng cố sự đoàn kết, phát huy sức mạnh nội lực của toàn dân tộc trong
phát triển kinh tế và giữ vững ổn định chính trị - xã hội.
Căn cứ Hiến pháp nƣớc Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam năm
1992 và thể chế hoá những quan điểm của Đảng trong Nghị quyết về công tác
tôn giáo, ngày 18/6/2004, Pháp lệnh tín ngưỡng, tôn giáo (từ đây xin đƣợc
viết tắt là Pháp lệnh) đã đƣợc Uỷ ban Thƣờng vụ Quốc hội nƣớc Cộng hoà Xã
hội Chủ nghĩa Việt Nam Khoá XI thông qua và có hiệu lực thi hành từ ngày
15/11/2004. Sự kiện quan trọng này đánh một dấu mốc lịch sử trên con đƣờng
hoàn thiện pháp luật điều chỉnh lĩnh vực hoạt động tín ngƣỡng, tôn giáo ở
Việt Nam.
Pháp lệnh có 6 chƣơng, 41 điều, đã xác định rõ quyền và nghĩa vụ của
các cá nhân, tổ chức tôn giáo, trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nƣớc
trong việc bảo đảm quyền và nghĩa vụ của các tổ chức, cá nhân trong hoạt
động tôn giáo; tôn trọng và bảo đảm nguyên tắc những việc nội bộ của các tổ
chức tôn giáo do các tôn giáo tự giải quyết theo Hiến chƣơng, Điều lệ của các
tôn giáo đã đƣợc nhà nƣớc công nhận. Đồng thời xác định, Chính phủ Việt
Nam tôn trọng và thực hiện các điều ƣớc quốc tế mà Việt Nam kí kết hoặc gia
nhập khi có sự khác nhau giữa quy định của Pháp lệnh tín ngƣỡng, tôn giáo
và các điều ƣớc đã đƣợc Việt Nam kí kết hoặc tham gia.
Công tác xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật về tôn
giáo đƣợc nhà nƣớc quan tâm thực hiện và ngày càng hoàn thiện khung pháp
lý. Ủy ban Thƣờng vụ Quốc hội đã ban hành Pháp lệnh tín ngƣỡng, tôn giáo –
Pháp lệnh số: 21/2004/PL-UBTVQH11 ngày 18/6/2004; Chính phủ ban hành
Nghị định số: 22/NĐ-CP ngày 01/3/2005 hƣớng dẫn thi hành một số điều
Pháp lệnh tín ngƣỡng, tôn giáo; Chỉ thị số: 01/2005/CT-TTg ngày 04/02/2005
của Thủ tƣớng Chính phủ về một số công tác đối với đạo Tin lành; Nghị định

30. 29
số: 92/2012/NĐ-CP ngày 08/11/2012 của Chính phủ quy định chi tiết và biện
pháp thi hành Pháp lệnh tín ngƣỡng, tôn giáo (Thay thế Nghị định số: 22/NĐ-
CP ngày 01/3/2005).
Hiến pháp năm 2013 của nƣớc Cộng hòa XHCN Việt Nam quy định:
“1. Mọi ngƣời có quyền tự do tín ngƣỡng, tôn giáo, theo hoặc không
theo một tôn giáo nào. Các tôn giáo bình đẳng trƣớc pháp luật.
2. Nhà nƣớc tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngƣỡng, tôn giáo.
3. Không ai đƣợc xâm phạm tự do tín ngƣỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng
tín ngƣỡng, tôn giáo để vi phạm pháp luật” (Điều 24).
Ngày 18/11/2016, Quốc hội khóa 14 đã ban hành Luật tín ngƣỡng, tôn
giáo có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2018. Pháp lệnh tín
ngƣỡng, tôn giáo số 21/2004/UBTVQH11 hết hiệu lực kể từ ngày Luật này
có hiệu lực thi hành.
Ngoài bản Hiến pháp thì các văn bản luật, văn bản quy phạm pháp luật
nêu trên là cơ sở và công cụ pháp lý quan trọng để đảm bảo quyền tự do tín
ngƣỡng, tôn giáo và quyền tự do không theo tín ngƣỡng, tôn giáo của công
dân. Đồng thời đây cũng là cơ sở pháp lý để cơ quan nhà nƣớc đảm bảo hiệu
lực, hiệu quả quản lý nhà nƣớc đối với các hoạt động tôn giáo, tín ngƣỡng.
Bên cạnh đó hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật trên còn đảm bảo đƣợc
tính tƣơng thích của pháp luật Việt Nam với pháp luật quốc tế (những điều
ƣớc quốc tế mà Việt Nam ký kết hoặc tham gia) về điều chỉnh quyền con
ngƣời trong đó có quyền tự do tín ngƣỡng tôn giáo.
1.3.2.3. Tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực quản lý nhà nước đối với
hoạt động tôn giáo
Chính phủ thống nhất quản lý các lĩnh vực kinh tế - chính trị - văn hóa
– xã hội, trong đó có hoạt động tôn giáo.

31. 30
Bộ Nội vụ - Cơ quan của Chính phủ, tham mƣu, giúp Chính phủ quản
lý nhà nƣớc trong lĩnh vực hoạt động tôn giáo nhƣ: tham gia đóng góp xây
dựng các văn bản quy phạm pháp luật, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp
luật và tổ chức thực hiện pháp luật về tôn giáo. Ban Tôn giáo Chính phủ - Cơ
quan của Bộ Nội vụ, tham mƣu, giúp Bộ trƣởng Bộ Nội vụ quản lý nhà nƣớc
đối với hoạt động tôn giáo.
Các Bộ, ngành khác có liên quan phối hợp với Bộ Nội vụ trong quản lý
nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo (Bộ Công an, Bộ Văn hóa, Thể thao và
Du lịch, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam…)
Ủy ban nhân dân các cấp thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc đối với
hoạt động tôn giáo ở địa phƣơng (Trong đó: Ban Tôn giáo - Sở Nội vụ là cơ
quan chuyên môn thực hiện chức năng tham mƣu giúp UBND tỉnh, thành phố
quản lý nhà nƣớc về hoạt động tôn giáo; Phòng Nội vụ là phòng chuyên môn
thực hiện chức năng tham mƣu giúp UBND huyện, quận, thị xã trong quản lý
công chức, viên chức, xây dựng chính quyền, thi đua khen thƣởng, quản lý
nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo ở địa phƣơng; còn ở UBND xã, thị trấn
có các công chức chuyên trách giúp Chủ tịch UBND quản lý nhà nƣớc đối với
hoạt động tôn giáo).
1.3.2.4. Phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong công tác quản lý
nhà nước đối với hoạt động tôn giáo
Mối quan hệ phối hợp giữa các cơ quan nhà nƣớc với UBMTTQ và các
tổ chức đoàn thể có liên quan, UBND các tỉnh (thành phố), huyện (quận, thị
xã), xã (phƣờng, thị trấn) về công tác quản lý nhà nƣớc về hoạt động tôn giáo
trên địa bàn phải tuân thủ các chủ trƣơng của Đảng, pháp luật, chính sách nhà
nƣớc về công tác tôn giáo nhằm hoàn thiện quản lý nhà nƣớc nói chung và
quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo nói riêng.

32. 31
Hoạt động phối hợp giữa các cơ quan, tổ chức dựa trên cơ sở chức
năng, nhiệm vụ của các cơ quan nhà nƣớc và các tổ chức đó nhằm thực hiện
tốt chức năng, nhiệm vụ nhà nƣớc giao; đồng thời phát huy tính chủ động,
sáng tạo và thống nhất cao trong quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo.
Các chủ trƣơng, đề án, chƣơng trình, kế hoạch, nội dung thực hiện về
công tác tôn giáo và phƣơng hƣớng giải quyết các vấn đề, vụ việc liên quan
đến tôn giáo cần phải có ý kiến thống nhất của cơ quan chủ trì với cơ quan
quản lý nhà nƣớc và UBMTTQ, chính quyền địa phƣơng trƣớc khi tham mƣu,
đề xuất phƣơng án, xin ý kiến chỉ đạo của cơ quan cấp trên.
Đảm bảo chế độ bảo mật thông tin về hồ sơ, tài liệu và các thông tin
lien quan theo quy định.
Tổ chức công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức làm công tác
tôn giáo
Tổ chức công tác đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ làm công tác tôn giáo phải
thƣờng xuyên và đặc biệt chú trọng cán bộ cơ sở. Đội ngũ nhân sự làm công
tác tôn giáo là những ngƣời có bản lĩnh chính trị vững vàng, có chuyên môn
nghiệp vụ đồng thời phải hiểu biết về tôn giáo và có kiến thức toàn diện.
Công tác đào tạo, bồi dƣỡng đƣợc thực hiện bằng nhiều hình thức nhƣ
cung cấp tài liệu, tập huấn, tham gia các lớp học ngắn hạn, dài hạn về quản lý
nhà nƣớc nói chung và quản lý hoạt động tôn giáo nói riêng.
1.3.2.5. Thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm liên quan đến hoạt động tôn
giáo
Hoạt động tín ngƣỡng tôn giáo không chỉ thuần túy nhằm đáp ứng nhu
cầu tinh thần của các tín đồ, chức sắc, nhà tu hành mà còn liên quan đến các
lĩnh vực đời sống xã hội. Mọi hoạt động của các cơ quan nhà nƣớc, các tổ
chức chính trị - xã hội và mọi công dân trong đời sống xã hội đều phải tuân

33. 32
thủ các quy định của pháp luật. Tôn giáo và tất cả các hoạt động tôn giáo, tín
ngƣỡng ở bất kỳ quốc gia nào cũng không thể đứng ngoài hệ thống pháp luật.
Đại hội Đại biều toàn quốc khóa XI của Đảng khẳng định: tiếp tục hoàn
thiện chính sách, pháp luật về tôn giáo phù hợp với quan điểm của Đảng trong
giai đoạn mới của đất nƣớc, động viên các tổ chức tôn giáo, chức sắc tín đồ
sống tốt đời đẹp đạo, tham gia đóng góp tích cực cho công cuộc xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc. Quan tâm, tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo sinh hoạt
theo hiến chƣơng, điều lệ của tổ chức tôn giáo đã đƣợc nhà nƣớc công nhận,
đúng quy định của pháp luật. Chủ động phòng ngừa, đấu tranh với hành vi lợi
dụng tôn giáo, để chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết toán dân tộc.
Báo cáo chính trị khóa XI tại Đại hội Đại biểu lần thứ XII nhấn mạnh:
tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật về tín ngƣỡng, tôn giáo, phát huy
những giá trị văn hóa, đạo đức tốt đẹp của các tôn giáo. Quan tâm và tạo điều
kiện cho các tổ chức tôn giáo sinh hoạt theo hiến chƣơng, điều lệ của tổ chức
tôn giáo đã đƣợc nhà nƣớc công nhận, theo quy định của pháp luật, đóng góp
tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nƣớc. Đồng thời chủ động
phòng ngừa, kiên quyết đấu tranh với những hành vi lợi dụng tín ngƣỡng, tôn
giáo để chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc hoặc những hoạt động tín
ngƣỡng, tôn giáo trái quy định của pháp luật.
Để thực hiện tốt chủ trƣơng, chính sách tôn giáo theo tinh thần của
Nghị quyết Đại hội khóa XII, trong thời gian tới, cả hệ thống chính trị cần
thực hiện đồng bộ và có hiệu quả các giải pháp cụ thể, trong đó có công tác
thanh tra, kiểm tra, xử lý các vi phạm có liên quan đến tôn giáo.
Thanh tra, kiểm tra đối với hoạt động tôn giáo nhằm đảm bảo đƣợc
quyền tự do tín ngƣỡng của công dân, đảm bảo cho các hoạt động tôn giáo
diễn ra bình thƣờng theo đúng quy định của pháp luật; tuyên truyền sâu rộng
trong quần chúng nhân dân, tín đồ, chức sắc, nhà tu hành để biết, hiểu rõ các

34. 33
quan điểm, chính sách, pháp luật về tín ngƣỡng tôn giáo của Đảng, nhà nƣớc;
nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đồng bào các tôn giáo.
Qua thanh tra, kiểm tra để phát hiện và kịp thời xử lý những sai phạm
trong hoạt động tôn giáo cũng nhƣ trong công tác quản lý nhà nƣớc đối với
hoạt động tôn giáo nhằm nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả trong chính sách,
pháp luật về tín ngƣỡng, tôn giáo của Đảng và nhà nƣớc đã quy định.
1.3.2.6. Xét duyệt một số việc thuộc hành chính đạo
Hàng năm, cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền tiến hành xét duyệt các
chƣơng trình hành đạo thƣờng xuyên và đột xuất của các tôn giáo. Định kỳ
hàng năm các tôn giáo đăng ký chƣơng trình hoạt động trong năm của tôn
giáo, tổ chức tôn giáo cho cơ quan chính quyền địa phƣơng. Chƣơng trình
hoạt động phải nêu rõ: thời gian, địa điểm, thành phần tham gia, nội dung,
mục đích của chƣơng trình hoạt động.
Ngoài ra còn có việc đăng ký con dấu; làm con dấu mới; tách, lập, nhập
họ đạo; phong chức sắc, phẩm hàm, điều chuyển chức sắc trung, cao cấp; các
hội đoàn tôn giáo… đều phải tuân thủ theo quy định của pháp luật.
- Xét duyệt chƣơng trình hành đạo thƣờng xuyên và đột xuất
Những văn bản quy phạm pháp luật hiện hành quy định: những hoạt
động tôn giáo, vì lợi ích chính đáng và hợp pháp của tín đồ đƣợc nhà nƣớc
đảm bảo, những hoạt động tôn giáo vì lợi ích Tổ quốc và nhân dân đƣợc
khuyến khích. Tín đồ có quyền tiến hành các nghi thức thờ cúng, cầu nguyện
tại gia đình và tham gia các hoạt động tôn giáo tại nơi thờ tự.
Tuy nhiên, trên thực tế một số hoạt động trái pháp luật với tập quán
nhiều lúc còn diễn ra, “lồng” vào các nghi thức tôn giáo, cần phải nhắc nhở,
ngăn chặn hoặc giải quyết bằng những phƣơng pháp hành chính.
Những hoạt động có tính tập quán, tôn giáo nhƣng bỏ qua các thủ tục
pháp lý cần thiết có liên quan nhƣ làm lễ thành hôn không có giấy đăng ký kết

35. 34
hôn, không li dị theo luật… thì các tôn giáo cũng nhƣ các chức sắc, tín đồ
phải đảm bảo tuân thủ luật pháp, vì tôn trọng luật pháp là đảm bảo quyền, lợi
ích của toàn dân. Ngoài những sinh hoạt tôn giáo thông thƣờng, tôn giáo còn
có những hoạt động bất thƣờng, đột xuất. Đó là những hoạt động không có
trong danh sách chƣơng trình đăng ký hằng năm, hoặc có nhƣng quy mô lớn
hơn so với thƣờng lệ thì phải thông báo với chính quyền, khi chính quyền cho
phép mới đƣợc tổ chức.
- Xét duyệt quá trình xây dựng và sửa chữa, cơi nới cơ sở thờ tự tôn
giáo
Cơ sở thờ tự tôn giáo của các tổ chức đƣợc nhà nƣớc thừa nhận là sở
hữu chung của cộng đồng tín đồ tôn giáo đƣợc nhà nƣớc bảo hộ.
Việc xây mới, cơi nới, sửa chữa các công trình thờ tự tôn giáo tùy thuộc
vào quy mô công trình đƣợc các cấp có thẩm quyền phê duyệt. Việc tu bổ và
sửa chữa nhỏ không ảnh hƣởng đến kết cấu công trình các nhà lân cận và bộ
mặt đƣờng giao thông thì đƣợc miễn giấy phép xây dựng. Tuy nhiên trƣớc khi
sửa chữa phải thông báo cho chính quyền địa phƣơng sở tại biết.
Việc sửa chữa lớn làm thay đổi cấu trúc, kiến trúc công trình tại cơ sở
thờ tự, khôi phục công trình thờ tự bị hoang phế, bị chiến tranh hủy hoại, do
thiên tai; việc tạo lập cơ sở thờ tự, xây dựng mới công trình thờ tự phải xin
phép cấp có thẩm quyền cấp phép.
1.3.3. Phƣơng thức quản lý
1.3.3.1. Quản lý bằng công cụ pháp luật, chính sách
Trong quá trình phát triển lịch sử nhân loại, cùng với nhà nƣớc, pháp
luật ra đời nhằm điều chỉnh các mối quan hệ xã hội, pháp luật là phƣơng tiện,
công cụ quan trọng để duy trì, bảo vệ trật tự xã hội, tạo điều kiện và định
hƣớng cho sự phát triển xã hội. Bên cạnh tập quán, đạo đức, tín điều tôn giáo,
các quy định của tổ chức xã hội, dƣ luận xã hội, các quy ƣớc của cộng đồng

36. 35
dân cƣ thì pháp luật là công cụ quản lý xã hội chủ yếu của nhà nƣớc, giữa nhà
nƣớc và pháp luật luôn có mối quan hệ qua lại, tác động tƣơng hỗ lẫn nhau.
Từ khi xuất hiện, pháp luật luôn gắn với giai cấp cầm quyền. Đối với xã
hội có phân chia và đối kháng giai cấp, mọi hoạt động của đời sống xã hội
đƣợc đƣa vào trong khuôn khổ pháp luật nhằm mang lại lợi ích cho giai cấp
thống trị. Trên thực tế, pháp luật của những nhà nƣớc gắn với giai cấp tiên
tiến của thời đại thì thƣờng phù hợp với xu hƣớng phát triển tiến bộ, vì nó bao
hàm những chuẩn mực, những quy định nhằm bảo vệ lợi ích chân chính và
phẩm giá con ngƣời.
Ngƣợc lại, nếu pháp luật của nhà nƣớc gắn với giai cấp đang suy tàn,
không còn vai trò lịch sử thì thƣờng chứa đựng yếu tố trì trệ, bảo thủ, đi
ngƣợc lại lợi ích chân chính. Trong trƣờng hợp nhƣ vậy, pháp luật sẽ không
phản ánh đƣợc những yêu cầu đạo đức tiến bộ, phù hợp với xu hƣớng phát
triển khách quan của thời đại.
Hiện nay, nhà nƣớc quản lý các hoạt động của đời sống xã hội bằng
Hiến pháp, bộ luật, luật và các văn bản quy phạm pháp luật khác.
Trong công tác quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo hiện nay,
các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền sử dụng nhƣ:
- Hiến pháp 2013;
- Pháp lệnh tín ngƣỡng tôn giáo số: 21/2004/PL-UBTVQH/QH11 ngày
18/6/2004 của Ủy ban thƣờng vụ Quốc hội quy định về hoạt động tín ngƣỡng
tôn giáo.
- Nghị định số: 92/2012/NĐ-CP ngày 08/11/2012 của Chính phủ quy
định chi tiết và biện pháp thi hành Pháp lệnh tín ngƣỡng, tôn giáo.
- Thông tƣ số: 01/2013/TT-BNV ngày 25/3/2013 của Bộ Nội vụ ban
hành và hƣớng dẫn sử dụng biểu mẫu về thủ tục hành chính trong lĩnh vực tín
ngƣỡng, tôn giáo.

37. 36
- Quyết định số: 1119/QĐ-BNV ngày 10/10/2013 của Bộ Nội vụ về
việc công bố thủ tục hành chính trong lĩnh vực tín ngƣỡng, tôn giáo.
- Chỉ thị số: 01/2005/CT-TTg ngày 04/2/2005 của Thủ tƣớng Chính
phủ về một số công tác đối với đạo Tin lành.
- Chỉ thị số: 1940/2008/CT-TTg ngày 31/12/2008 của Thủ tƣớng Chính
phủ về nhà, đất liên quan đến tôn giáo.
- Nghị quyết số: 25-NQ/TW ngày 12/3/2003 của Ban Chấp hành Trung
ƣơng Đảng khóa IX về công tác tôn giáo;
- Văn kiện Đại hội Đảng qua các kỳ Đại hội VI, VII, VIII. IX, X, XI,
XII và các văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan để quản lý hoạt
động tôn giáo.
Luật tín ngƣỡng, tôn giáo năm 18/11/2016, có hiệu lực thi hành kể từ
ngày 01/01/2018.
1.3.3.2. Quản lý bằng tuyên truyền, giáo dục
Để xây dựng nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, Hiến
pháp năm 2013 đã khẳng định: nhà nƣớc quản lý xã hội bằng Hiến pháp và
pháp luật. Nhiệm vụ đầu tiên là phải ban hành pháp luật, tiếp đến là tổ chức
thực hiện pháp luật, trong đó, nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp
luật (PBGDPL) đƣợc xem là cầu nối giữa đƣa các chủ trƣơng, chính sách,
pháp luật của nhà nƣớc đến với các tầng lớp nhân dân. Mục đích của nhiệm
vụ tuyên truyền, PBGDPL là nhằm xây dựng ý thức pháp luật, làm cho nhân
dân, cán bộ, công chức có lòng tin vào pháp luật, có thói quen, động cơ tích
cực trong thực hiện pháp luật.
Sinh thời, V.I.Lênin từng chỉ rõ: Tuyên truyền là cần thiết và chúng ta
không nên sợ phải lặp đi lặp lại… Và nếu chúng ta nghĩ rằng chúng ta đã quá
chú ý nhiều đến việc tuyên truyền, thì cần nói rằng chúng ta còn phải làm việc
đó nhiều hơn gấp trăm lần nữa. Đảng Cộng sản Việt Nam cũng đã đặc biệt coi

38. 37
trọng công tác giáo dục pháp luật, ngay từ Đại hội VI Đảng ta đã nhấn mạnh:
phải coi trọng công tác giáo dục, tuyên truyền, giải thích pháp luật. Đƣa việc
giáo dục pháp luật vào hệ thống các trƣờng của Đảng, của nhà nƣớc (kể cả
các trƣờng phổ thông, đại học), của các đoàn thể nhân dân. Cán bộ quản lý
các cấp từ trung ƣơng đến đơn vị cơ sở phải có kiến thức về quản lý hành
chính và hiểu biết pháp luật.
Ngày 17/01/2003, Thủ tƣớng Chính phủ đã ban hành Quyết định số:
13/2003/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ phê duyệt Chƣơng trình phổ biến,
giáo dục pháp luật từ năm 2003 – 2007. Để tiếp tục đƣa công tác phổ biến,
giáo dục pháp luật lên một tầm cao mới, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá,
hiện đại hoá đất nƣớc, xây dựng nhà nƣớc pháp quyền Việt Nam xã hội chủ
nghĩa, ngày 09/12/2003, Ban Bí thƣ Trung ƣơng Đảng Cộng sản Việt Nam đã
ban hành Chỉ thị số: 32-CT/TW về tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng trong
công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật
của cán bộ, nhân dân. Chỉ thị đã tạo một bƣớc phát triển mới về nhận thức và
lãnh đạo công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, thể hiện quyết tâm của Đảng
và nhà nƣớc, toàn dân ta trong việc nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của
cán bộ, nhân dân. Để triển khai thực hiện Chỉ thị này, Chính phủ ban hành
Quyết định số: 212/2004/QĐ-TTg ngày 16/12/2004 phê duyệt Chƣơng trình
hành động quốc gia phổ biến, giáo dục pháp luật và nâng cao ý thức chấp
hành pháp luật cho cán bộ, nhân dân ở xã, phƣờng, thị trấn từ năm 2005 đến
năm 2010.
Quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo còn đƣợc thực hiện thông
qua các biện pháp tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật cho nhân dân
nhƣ lồng ghép trong các chƣơng trình dạy học, đào tạo ở các trƣờng lớp ở
nhiều bậc học khác nhau, thông qua các hoạt động văn hóa xã hội…

39. 38
Sự phối hợp hoạt động của các cơ quan quản lý nhà nƣớc với các tổ
chức chính trị xã hội, các tổ chức xã hội trong công tác tuyên truyền phổ biến
chính sách pháp luật.
Thăm hỏi, gặp gỡ, trao đổi trực tiếp các chức sắc, chức việc, nhà tu
hành, tín đồ tôn giáo để nắm bắt tâm tƣ nguyện vọng và nhu cầu chính đáng
của đồng bào có đạo đồng thời tuyên truyền, phổ biến, giáo dục chính sách
pháp luật của Đảng, nhà nƣớc tới đồng bào có đạo.
1.3.3.3. Quản lý bằng công cụ hành chính - kinh tế
Nhà nƣớc sử dụng phƣơng thức quản lý hành chính đó là tác nhà nƣớc
tác động trực tiếp đến các cá nhân, tổ chức thuộc đối tƣợng quản lý bằng quy
định trực tiếp nghĩa vụ của họ qua những mệnh lệnh dựa trên quyền lực nhà
nƣớc và sự phục tùng.
Công cụ kinh tế đƣợc nhà nƣớc sử dụng một cách gián tiếp tác động lên
đối tƣợng quản lý thông qua các đòn bẩy kinh tế. Nó đƣợc thể hiện dƣới hai
dạng: thƣởng hoặc phạt liên quan trực tiếp đến lợi ích kinh tế.
Các cơ quan nhà nƣớc nhà có thẩm quyền trong phạm vi quyền hạn của
mình có thể áp dụng hình thức thƣởng đối với các tổ chức tôn giáo, các cá
nhân liên quan có thành tích tốt trong hoạt động tôn giáo theo quy định của
pháp luật. Hình thức thƣởng mà các cơ quan nhà nƣớc thƣởng sử dụng có thể
bằng tiền. hiện vật quy đổi…
Phạt đối với các cá nhân, tổ chức tôn giáo có những hành vi, hoạt động
liên quan đến hoạt động tôn giáo trái với quy định của Hiến pháp, pháp luật.
Tùy vào mức độ và hậu quả gây ra, các cơ quan nhà nƣớc có thẩm quyền có
thể áp dụng biện pháp xử phạt hành chính, cƣỡng chế hoặc khởi tố hình sự.
1.4. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT
ĐỘNG TÔN GIÁO Ở MỘT SỐ ĐỊA PHƢƠNG

40. 39
1.4.1. Kinh nghiệm quản lý hoạt động tôn giáo ở huyện Nghi Lộc,
tỉnh Nghệ An
Nghi Lộc là huyện tiếp giáp phía Đông Nam của huyện Đô Lƣơng, là
huyện có đông tín đồ tôn giáo theo đạo Công giáo, tình hình hoạt động tôn
giáo tại huyện Nghi Lộc diễn ra khá phức tạp. Là địa phƣơng có nhiều giáo
xứ, giáo hạt lớn, lại là nơi đặt trụ sở của Tòa giám mục giáo phận Vinh nên
hoạt động tôn giáo, đặc biệt là đạo Công giáo diễn ra rất đa dạng, phức tạp,
tiềm ẩn nhiều hoạt động trái pháp luật. Vụ việc gần nhất diễn ra tại giáo xứ
Trại Gáo xã Nghi Phƣơng, Nghi Lộc, Nghệ An là một điển hình cho những
tiềm ẩn trong quản lý và hoạt động tôn giáo trên địa bàn. Từ thực tiễn quản lý
nhà nƣớc về tôn giáo và tình hình hoạt động tôn giáo ở Nghi Lộc, một số kinh
nghiệm bƣớc đầu có thể rút ra là:
Một là, các cấp ủy Đảng, chính quyền, các tổ chức đoàn thể cần tiếp
tục chỉ đạo thực hiện tốt các chỉ thị, nghị quyết về Công tác tôn giáo; Pháp
lệnh Tín ngƣỡng, tôn giáo; Tuyên truyền cho nhân dân nói chung và đồng bào
có đạo nói riêng hiểu rõ và thực hiện đúng quan điểm, tƣ tƣởng, chính sách
tôn giáo của Đảng và nhà nƣớc ta hiện nay, góp phần tăng cƣờng khối đại
đoàn kết thực hiện mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội địa phƣơng.
Hai là, nhìn nhận tôn giáo là nhu cầu tinh thần chính đáng của đồng
bào có đạo, sinh hoạt bình thƣờng trong khuôn khổ pháp luật. Hƣớng dẫn, tạo
điều kiện để các tôn giáo hoạt động hợp pháp; động viên, khuyến khích chức
sắc, tín đồ các tôn giáo thực hiện tốt phƣơng châm sống “Tốt đời, đẹp đạo”
“Kính chúa yêu nƣớc”, tham gia có hiệu quả các phong trào ở địa phƣơng.
Ba là, kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, xử lý nghiêm các hoạt động tín
ngƣỡng, tôn giáo vi phạm pháp luật, các phần tử lợi dụng tôn giáo để chống
phá chính quyền làm mất ổn định tình hình an ninh, trật tự, gây chia rẽ khối
đại đoàn kết dân tộc.

41. 40
Bốn là, tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy cán bộ làm công tác tôn giáo
từ huyện đến xã, thị trấn gắn với việc tăng cƣờng tập huấn nghiệp vụ thƣờng
xuyên để nâng cao trình độ, năng lực và kỹ năng vận động của cán bộ.
Năm là, tăng cƣờng quản lý nhà nƣớc, giải quyết dứt điểm đơn thƣ
khiếu nại, tố cáo; các vụ việc phát sinh để ổn định tình hình trật tự, an ninh
chính trị, tập trung đẩy mạnh phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân
trong đó có nhân dân theo đạo.
Sáu là, chính quyền địa phƣơng đã nhanh chóng nắm bắt tình hình,
phản ứng linh hoạt, kịp thời phối hợp các ban, ngành và xin ý kiến chỉ đạo và
giúp đỡ của cơ quan cấp trên.
1.4.2. Kinh nghiệm quản lý hoạt động tôn giáo ở huyện Con Cuông,
tỉnh Nghệ An
Con Cuông là huyện miền núi Tây Nam tỉnh Nghệ An, mặc dù còn có
nhiều khó khăn về kinh tế, văn hóa – xã hội, cơ sở hạ tầng còn có nhiều khó
khăn nhƣng tỉnh Nghệ An và chính quyền địa phƣơng luôn quan tâm đến đời
sống của nhân dân, ƣu tiên chế độ chính sách và đầu tƣ cho các huyện miền
núi có điều kiện phát triển kinh tế - xã hội.
Tình hình hoạt động tôn giáo trên địa bàn huyện Con Cuông, Nghệ An
nhìn chung diễn ra bình thƣờng, ổn định. Tuy nhiên, do yếu tố địa lý, giao
thông đi lại khó khăn, lại là huyện miền núi có đông đào bào dân tộc thiểu số,
hoạt động tôn giáo trong những năm gần đây tiềm ẩn nhiều bất ổn.
Vụ việc Giáo xứ Yên Khê gây rối vào ngày 01/7/2012 là một điển
hình.Vụ việc bắt đầu từ những lộn xộn trong hoạt động tôn giáo trái pháp luật
của Linh mục và một số tín đồ đạo Công giáo.
Từ những vụ việc liên quan đến hoạt động tôn giáo diễn ra trên địa bàn
huyện Con Cuông bƣớc đấu rút ra một số bài học kinh nghiệm trong quản lý
nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo nhƣ sau:

42. 41
Một là, tiếp tục đầu tƣ, quan tâm công tác tuyên truyền phổ biến chủ
trƣơng, đƣờng lối, chính sách, pháp luật về tín ngƣỡng, tôn giáo và liên quan
đến tín ngƣỡng, tôn giáo.
Hai là, tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc đối với các hoạt động tôn
giáo theo đúng quy định của pháp luật, thƣờng xuyên nắm chắc tình hình tôn
giáo và giải quyết kịp thời các nguyện vọng chính đáng, hợp pháp của các tổ
chức, cá nhân tôn giáo; xây dựng các quy định cụ thể về thủ tục hành chính
trong việc giải quyết đề nghị của các tổ chức, cá nhân tôn giáo.
Ba là, thực hiện kiểm tra, thanh tra, giám sát tình hình hoạt động các
tôn giáo và công tác tôn giáo của chính quyền các cấp; chú trọng công tác giải
quyết khiếu nại nói chung, về đất đai tôn giáo nói riêng, coi đây là nhiệm vụ
quan trọng trong công tác quản lý nhà nƣớc về tôn giáo.
Bốn là, hƣớng dẫn tạo điều kiện, giúp đỡ các chức sắc tôn giáo trong
việc thực hiện nghĩa vụ công dân, tham gia các hoạt động xã hội, từ thiện
nhân đạo theo đúng quy định của pháp luật.
Năm là, kiện toàn bộ máy tổ chức, cán bộ làm công tác tôn giáo và tăng
cƣờng đào tạo, bồi dƣỡng, bố trí sử dụng cán bộ làm công tác tôn giáo các
cấp.
Sáu là, phát triển kinh tế - xã hội nâng cao đời sống vật chất, tinh thần
của nhân dân.
Bảy là, duy trì chế độ giao ban nghe báo cáo tình hình tôn giáo, trách
nhiệm thực hiện nhiệm vụ công tác tôn giáo của các đơn vị.
1.4.3. Kinh nghiệm quản lý hoạt động tôn giáo tại tỉnh Quảng Bình
Từ thực tiễn quản lý nhà nƣớc về tôn giáo và tình hình hoạt động tôn
giáo ở Quảng Bình, một số kinh nghiệm bƣớc đầu có thể rút ra là:
Thứ nhất, khắc phục những hạn chế, bất cập trong Pháp lệnh Tín
ngƣỡng, tôn giáo, bổ sung những vấn đề mới nảy sinh.

43. 42
Thứ hai, nâng cao hiệu quả hoạt động tuyên truyền đƣờng lối, chủ
trƣơng của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nƣớc về tín ngƣỡng, tôn giáo.
Nội dung tuyên truyền trƣớc mắt là tiếp tục quán triệt một cách sâu sắc
Nghị quyết số: 25-NQ/TW của Hội nghị Trung ƣơng 7 khóa IX về công tác
tôn giáo, Pháp lệnh Tín ngƣỡng, tôn giáo, Nghị định số: 92/2012/NĐ-CP,
ngày 08/11/2012, của Chính phủ và những điểm mới của Luật Tín ngƣỡng,
tôn giáo 2016.
Phƣơng thức tuyên truyền cũng phải đa dạng, thông qua nhiều hình
thức, nhƣ tổ chức học tập, quán triệt thông qua các phƣơng tiện thông tin đại
chúng, các loại hình nghệ thuật, các phong trào, các tấm gƣơng ngƣời tốt, việc
tốt. Đây là cơ sở để kết hợp hài hòa giữa cái đúng, cái tốt, cái đẹp của tôn giáo
và tín ngƣỡng trong đời sống tâm linh của dân tộc, cũng là cơ sở để đấu tranh
chống lại các tà đạo phản văn hóa, phi nhân tính, mê tín dị đoan.
Thứ ba, nâng cao tính thiết thực của sự phối, kết hợp giữa các cơ quan
nhà nƣớc trong việc thực hiện Pháp lệnh Tín ngƣỡng, tôn giáo và các quy
định trong quản lý nhà nƣớc về tôn giáo.
Sự phối hợp, kết hợp giữa các cơ quan quản lý nhà nƣớc về tôn giáo
phải dựa trên cơ sở nhà nƣớc thống nhất quản lý và bảo đảm việc thực hiện
quyền tự do tín ngƣỡng, tôn giáo của mọi ngƣời; Chính phủ thống nhất quản
lý nhà nƣớc về tín ngƣỡng, tôn giáo trong phạm vi cả nƣớc; Cơ quan quản lý
nhà nƣớc về tín ngƣỡng, tôn giáo ở trung ƣơng chịu trách nhiệm trƣớc Chính
phủ trong việc thực hiện quản lý nhà nƣớc về tín ngƣỡng, tôn giáo; Chính phủ
quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của cơ quan quản
lý nhà nƣớc về tín ngƣỡng, tôn giáo; Các bộ, cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân
dân các cấp thực hiện quản lý nhà nƣớc về tín ngƣỡng, tôn giáo theo chức
năng nhiệm vụ, quyền hạn đƣợc pháp luật quy định.

44. 43
Thứ tư, củng cố, sắp xếp hợp lý tổ chức bộ máy và tổ chức quản lý
công tác nghiên cứu, đào tạo, bồi dƣỡng cho cán bộ, công chức làm công tác
tôn giáo.
Theo tinh thần Nghị quyết số 25 của Hội nghị Trung ƣơng 7 khóa IX,
để tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tôn giáo, Ban chỉ đạo
công tác tôn giáo các cấp của tất cả các tỉnh, thành phố đã đƣợc thành lập, do
đồng chí Phó Bí thƣ thƣờng trực cấp ủy ở mỗi cấp làm trƣởng ban, cơ quan
thƣờng trực Ban chỉ đạo là Ban Dân vận các cấp. Ban Dân vận, Mặt trận Tổ
quốc các cấp tiếp tục kiện toàn tổ chức, chuyên môn và bố trí cán bộ làm công
tác tôn giáo; các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phƣơng bố trí cán bộ kiêm
nhiệm hoặc theo dõi công tác tôn giáo phù hợp với chức trách, nhiệm vụ của
từng đơn vị trong tình mới.
Thứ năm, tăng cƣờng kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và
xử lý vi phạm pháp luật về tôn giáo.
Thứ sáu, đổi mới quản lý hoạt động hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tôn
giáo.
Những năm gần đây, xu thế hoạt động đối ngoại của các tổ chức tôn
giáo phổ biến là: đa dạng hóa, thế tục hóa, dân tộc hóa, toàn cầu hóa. Thực ra,
với xu thế này, nếu nhƣ “thuần đạo” thì chẳng có điều gì phải lo ngại, song,
các thế lực thù địch thƣờng lợi dụng hoạt động tôn giáo để thực hiện âm mƣu
“diễn biến hòa bình”, gây rối, biểu tình, bạo loạn, lật đổ; một số chức sắc, linh
mục, nhà tu hành đội lốt tôn giáo tăng cƣờng truyền đạo trái phép, phát triển
tín đồ chống đối, xuyên tạc trắng trợn đƣờng lối, chính sách đúng đắn của
Đảng và nhà nƣớc ta về tôn giáo, vu khống chính quyền,… làm cho tình hình
trở nên phức tạp hơn.
Điều này đòi hỏi phải có phƣơng pháp, biện pháp sáng tạo, phù hợp với
thực tiễn từng vùng, từng địa phƣơng. Sử dụng sức mạnh cứng là biện pháp

45. 44
cần thiết đối với những đối tƣợng đầu sỏ, các thế lực ngoan cố, hiếu chiến,
nguy hiểm, song không phải là biện pháp duy nhất, mà còn phải biết sử dụng
sức mạnh mềm trong quản lý nhà nƣớc về tôn giáo nhƣ tổ chức thăm viếng,
tiếp xúc, đối thoại với đồng bào theo đạo, các đoàn khách tôn giáo quốc tế,
các chức sắc tôn giáo ở địa phƣơng,… Bên cạnh đó, cần phải biết sử dụng lực
lƣợng cốt cán, cán bộ, công chức, đảng viên, đoàn viên là những tín đồ tôn
giáo, các linh mục, các nhà tu hành yêu nƣớc, tiến bộ, có uy tín và có tinh
thần đại đoàn kết toàn dân tộc để cảm hóa, giáo dục những ngƣời vi phạm
đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nƣớc về công
tác đối ngoại, công tác tôn giáo, về hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tôn giáo.
1.4.4. Bài học cho huyện Đô Lƣơng
Trên địa bàn huyện Đô Lƣơng, tình hình hoạt động tôn giáo diễn ra
thuần túy. Tuy nhiên trong tình hình mới, hoạt động tôn giáo diễn biến phức
tạp, khó lƣờng nên công tác quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo ngày
càng phải đƣợc nâng cao và chú trọng hơn nữa.
Nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền đƣờng lối, chủ trƣơng của
Đảng, pháp luật, chính sách, của nhà nƣớc về tín ngƣỡng, tôn giáo trong quần
chúng nhân dân.
Nâng cao tính thiết thực của sự phối, kết hợp giữa các cơ quan nhà
nƣớc trong việc thực hiện Pháp lệnh Tín ngƣỡng, tôn giáo và các quy định
trong quản lý nhà nƣớc về tôn giáo. Phòng Nội vụ là phòng chuyên môn chịu
trách nhiệm tham mƣu trực tiếp cho UBND huyện trong quản lý nhà nƣớc đối
với hoạt động tôn giáo; chủ động phối hợp với các phòng chuyên môn, ban,
các đoàn thể để làm tốt công tác tham mƣu.
Củng cố, sắp xếp hợp lý tổ chức bộ máy và tổ chức quản lý công tác
nghiên cứu, đào tạo, bồi dƣỡng cho cán bộ, công chức làm công tác tôn giáo.

46. 45
Tăng cƣờng kiểm tra, thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi
phạm pháp luật liên quan đến hoạt động tôn giáo.
Trƣớc những vụ việc gây rối liên quan đến hoạt động tôn giáo ở một số
địa phƣơng lân cận, Huyện ủy - UBND huyện Đô Lƣơng đã chủ động, kịp
thời chỉ đạo các ban, ngành có liên quan có các biện pháp ứng phó các tình
huống có thể xảy ra.
Trƣớc những diễn biến khó lƣờng trong hoạt động tôn giáo của các địa
phƣơng lân cận, UBND huyện Đô Lƣơng đã chỉ đạo chính quyền địa phƣơng
các xã, thị trấn tổ chức ứng trực, nắm chắc tình hình, sẵn sàng ứng phó với
các tình huống có thể xảy ra. Hạn chế để các tín đồ giữa địa phƣơng đang có
bất ổn trao đổi với nhau tránh tình trạng lôi kéo làm mất bất ổn tình hình
chính trị, xã hội.
Chủ động liên lạc với các địa phƣơng lân cận để nắm bắt tình hình, kịp
thời có biện pháp xử lý. Trong tình hình xấu, ngoài khả năng và thẩm quyền
giải quyết cần phải kịp thời báo cáo chính quyền cấp trên để xin ý kiến chỉ
đạo và có biện pháp giải quyết kịp thời.

47. 46
Tiểu kết Chƣơng 1
Nhƣ vậy, qua nghiên cứu ban đầu tác giả đã phân tích và làm rõ một số
vấn đề liên quan đến đề tài nghiên cứu.
Bƣớc đầu, tác giả đã phân tích và làm rõ một số khái niệm cơ bản liên
quan đến hoạt động tôn giáo nhƣ:
Khái niệm tín ngƣỡng, hoạt động tín ngƣỡng; tôn giáo, hoạt động tôn
giáo; mê tín dị đoan; quản lý nhà nƣớc đối với các hoạt động tôn giáo đây là
những khái niệm cơ bản liên quan đến đề tài, là một trong những cơ sở khoa
học quan trọng trong việc nghiên cứu đề tài.
Tác giả đã chỉ ra sự cần thiết quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn
giáo hiện nay nói chung, chỉ rõ vai trò và tầm quan trọng của nhà nƣớc trong
quản lý xã hội; nêu tầm ảnh hƣởng của hoạt động tín ngƣỡng, tôn giáo đến
quá trình phát triển kinh tế - xã hội.
Trong chƣơng này, tác gia đã phân tích và chỉ rõ chủ thể, đối tƣợng, nội
dung quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo; các công cụ, phƣơng thức
mà nhà nƣớc sử dụng trong quản lý nhà nƣớc đối với hoạt động tôn giáo.
Tác giả đã liên hệ, trao đổi kinh nghiệm với một số địa phƣơng lân cận
nhƣ huyện Con Cuông, Nghi Lộc, tỉnh Quảng Bình…trong QLNN đối với
hoạt động tôn giáo. Đồng thời tác giả cũng rút ra một số bài học kinh nghiệm
cho huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An trong QLNN đối với hoạt động tôn giáo
trên địa bàn huyện.

48. 47
Chƣơng 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG TÔN
GIÁO TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN ĐÔ LƢƠNG
2.1. KHÁI QUÁT TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI
2.1.1. Khái quát về vị trí đị lý và điều kiện tự nhiên
+ Vị trí địa lý
Ngày 19/4/1963, Hội đồng Chính phủ ra Quyết định số: 52 – QĐ/CP,
chia tách huyện Anh Sơn cũ thành 2 huyện Đô Lƣơng và Anh Sơn. Huyện Đô
Lƣơng nằm về phía tây tỉnh Nghệ An, phía bắc giáp huyện Yên Thành, phía
đông nam giáp huyện Nam Đàn, Nghi Lộc; phía tây bắc giáp huyện Tân Kỳ,
Anh Sơn; phía nam giáp huyện Thanh Chƣơng.
Đô Lƣơng hiện có 33 đơn vị hành chính gồm 01 thị trấn Đô Lƣơng và
32 xã: Bắc Sơn, Bài Sơn, Bồi Sơn, Đà Sơn, Đại Sơn, Đặng Sơn, Đông Sơn,
Giang Sơn Đông, Giang Sơn Tây, Hiến Sơn, Hòa Sơn, Hồng Sơn, Lạc Sơn,
Lam Sơn, Lƣu Sơn, Minh Sơn, Mỹ Sơn, Nam Sơn, Ngọc Sơn, Nhân Sơn,
Quang Sơn, Tân Sơn, Thái Sơn, Thịnh Sơn, Thuận Sơn, Thƣợng Sơn, Tràng
Sơn, Trù Sơn, Trung Sơn, Văn Sơn, Xuân Sơn, Yên Sơn.
Với diện tích 35.433 ha, Đô Lƣơng có nhiều loại đất đai khác nhau
đựơc phân bố trên các vùng: bán sơn địa, vùng đồng bằng, đồi núi và vùng bãi
ven sông Lam. Cùng với nguồn tài nguyên thiên nhiên khá phong phú nhƣ đá
vôi, đất sét, cát, sạn… huyện Đô Lƣơng có hệ thống giao thông thuận lợi gồm
sông Lam và các con đƣờng quốc lộ, tỉnh lộ số 7, 15, 46… đi qua tạo điều
kiện để phát triển một nền kinh tế tổng hợp gồm nông nghiệp, CN- TTCN,
thƣơng mại – dịch vụ .v.v.

49. 48
Lƣợc đồ Hành chính huyện Đô Lƣơng, tỉnh Nghệ An
(Nguồn: http://www.ngheanonline.vn/ban-do-huyen-do-luong/)
+ Điều kiện tự nhiên
Nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, nắng lắm, mƣa nhiều, nhiệt
độ, độ ẩm cao, thuận lợi cho trồng trọt, nhƣng thƣờng xuyên phải hứng chịu
những tác động khắc nghiệt của thiên nhiên nhƣ bão, lụt, hạn hán… Ngoài ra,
Đô Lƣơng còn có những khó khăn riêng, là mảnh đất ít tiềm năng, lợi thế, xa
trung tâm tỉnh, xa các trúc đƣờng giao thông lớn về đƣờng bộ, đƣờng sắt,
đƣờng biển, đƣờng hàng không…

50. 49
2.1.2. Về phát triển kinh tế
Kinh tế phát triển tích cực, năm 1985 tổng sản lƣợng lƣơng thực đạt 54
ngàn tấn thì năm 2015 là 92 ngàn tấn (có năm đạt 110 ngàn tấn). Tổng đàn
lợn năm 1985 là 43 ngàn con, năm 2010 là 98,4 ngàn con, năm 2015 là 115
ngàn con. Đàn trâu, bò từ 22 ngàn con lên hơn 46 ngàn con (1985-2015). Tốc
độ tăng trƣởng kinh tế năm 2015 là 8.9% (có năm đạt gần 19%). Tổng giá trị
sản xuất 1995 là 350 tỷ đồng đến năm 2010 là 3.565,09 tỷ đồng, năm 2015 là
5.760,61 tỷ đồng. Sản phẩm đầu ngƣời năm 1995 đạt 1,8 triệu đồng đến năm
2010 đã đạt: 19.210.000 đồng và năm 2015 là 19.630.000 đồng.
Hiện nay huyện Đô Lƣơng có Khu CNN Thị Trấn và khu TTCN
Thƣợng Sơn đã đi vào hoạt động, khu Công nghiệp may Prex Vinh (xã Lạc
Sơn) đang đi vào hoạt động tạo hàng nghìn việc làm cho lao động địa phƣơng
và đóng góp một phần vào ngân sách nhà nƣớc; các cơ sở hạ tầng ngày càng
đƣợc đầu tƣ xây dựng và nâng cấp. Chợ Trung tâm thƣơng mại của huyện
cung ứng cho thị trƣờng trong và ngoài huyện với khối lƣợng hàng hoá lớn đa
dạng, là trung tâm thƣơng mại đầu mối có vai trò quan trọng trong việc cung
ứng, chu chuyển hàng hoá cho vùng Tây Bắc Nghệ An.
2.1.3. Về xã hội
Cƣ dân Đô Lƣơng hình thành từ lâu đời và phát triển ngày càng đông
đúc, đến cuối năm 2016 có hơn 21 vạn ngƣời. Từ xa xƣa Đô Lƣơng đã nổi
tiếng là đất hiếu học, nhân dân luôn coi trọng việc học hành, khoa cử. Đã có
nhiều ngƣời, nhiều làng, nhiều dòng họ nổi tiếng về sự đỗ đạt và có nhiều
đóng góp quan trọng cho đất nƣớc, làm rạng danh cho quê hƣơng. Đô Lƣơng
cũng là mảnh đất có truyền thống văn hoá, nhiều công trình kiến trúc, nhiều
áng văn thơ đặc sắc đƣợc nhân sáng tạo từ xƣa còn lƣu truyền cho đến ngày
nay, và càng ngày càng đƣợc phát huy.