SẢN PHỤ KHOA

1. Michel COLLET
CHẨN ĐOÁN LẠC NỘI MẠC TỬ CUNG
Hội nghị toàn quốc chi hội siêu âm việt nam lần thứ 1
Huế, 6-7/01/2017

2. Lạc nội mạc tử cung
• Định nghĩa
– Là sự hiện diện tình trạng lạc chỗ, nghĩa là ở bên
ngoài khoang tử cung, những mô có đặc điểm hình
thái và chức năng của nội mạc tử cung
• Hai loại LNMTC
- LNMTC trong, ở trong lớp cơ
Adénomyose
- LNMTC ngoài, hoặc ở hố chậu
• Dây chằng tử cung-cùng, vòi, buồng trứng
• Ống tiêu hóa, bàng quang.

3. Phương tiện chuẩn đoán
• Siêu âm 2D 3D
• IRM
• Siêu âm bơm buồng tử cung
• Chụp X quang buồng-vòi tử cung
• Soi buồng tử cung
• Soi ổ bụng

4. Lạc nội mạc trong cơ tử cung
(Adénomyose)
• Được định nghĩa bởi sự hiện diện của những tuyến nội
mạc bao quanh bởi lớp sinh bào đệm (chorion cytogène)
bên trong lớp cơ
• Bệnh gặp nhiều nhất ở phụ nữ sinh nhiều 40-50 tuổi
• Thường phối hợp với bệnh u xơ nhưng không được
nhầm lẫn giữa hai bệnh này.

5. Adénomyose
• Những ổ dạng nang tuyến nội mạc thường khu trú nhất
ở phần trong của lớp cơ nhưng đôi khi có thể lan rộng
1
1 : Lớp cơ bị xâm nhập tạo khối
(mẫu bệnh phẩm cắt tử cung)

6. Adénomyose
• Những ổ dạng nang tuyến nội mạc vẫn còn thông với
buồng nhưng cũng có thể tạo các đảo tuyến trong lớp
cơ tách biệt với lớp nội mạc
Đường buồng tử cung rỗng (mũi tên đen)
Các nang tuyến nội mạc (mũi tên đỏ)

7. Các dấu hiệu siêu âm
• Biến dạng đường buồng tử cung rỗng (đường hồi âm
giữa) trở nên ngoằn ngoèo không đều
• Hình thái không rõ nét đường nối tiếp lớp nội mạc-lớp
cơ
• Chiều dày khác nhau giữa mặt thành trước và thành sau
tử cung
• Hình thái tủa bông của lớp cơ
• Hiện diện các ổ khuyết không hồi âm có kích thước thay
đổi ở trong lớp cơ (nang tuyến nội mạc)

8. Chẩn đoán trên siêu âm
• Hai mặt cắt bắt buộc: một sagittal chuẩn và một frontal
hay coronal
- Tam giác buồng (1)
- Viền giảm hồi âm ngoại vi (2)
- Lỗ vòi (3)
- Eo và cổ (4)
Đường giữa tăng hồi âm cong
Nối tiếp lớp nội mạc-lớp cơ
Hình ảnh lớp cơ
1
23 3
4
J.M Levaillant

9. Adénomyose
• Biến dạng đường buồng tử cung rỗng trở nên ngoằn
ngoèo không đều (mũi tên đỏ)

10. Adénomyose
• Hình thái không rõ nét đường nối tiếp lớp nội mạc-lớp
cơ (mũi tên đỏ)

11. Adénomyose
• Mất cân xứng chiều dày giữa mặt thành trước và thành
sau tử cung không có hình ảnh u xơ kèm theo
Thương tổn lan tỏa toàn bộ

12. Adénomyose
• Hình thái tủa bông của lớp cơ

13. Adénomyose
• Phì đại lớp cơ và hình thái tỏa tia (nan hoa)
Hình: J.M Levaillant

14. Nội mạc
Mặt cắt frontal
- Các nang tuyến nội mạc (mũi tên đỏ)
- Hình thái không đều của đường buồng r
- Hình thái không rõ nét đường nối tiếp lớp n
lớp cơ (2)
B
1
2
Các nang tuyến nội mạc

15. Adénomyose
• Đôi khi có hình thái u tuyến cơ lạc nội mạc
(Adénomyome)
Cấu trúc nhân không đồng nhất trong lớp cơ
Không có mặt phân tách với lớp cơ kế cận
Hiện diện các mạch máu dạng tỏa tia

16. • Hình ảnh các túi thừa đặc trưng
Các túi thừa nhỏ, bầu dục hoặc tròn nối với buồng
tử cung bởi một một kênh khó nhận thấy, thẳng
góc với thành
Chụp X quang buồng-vòi tử
cung

17. Siêu âm bơm buồng tử cung
Mất viền giảm hồi âm ngoại vi
Các hốc tuyến được làm đầy bởi dịch sinh lý (mũi tên đỏ)

18. Soi buồng tử cung: Các lỗ tuyến

19. Lạc nội mạc tử cung ở hố
chậu
• Lạc nội mạc tử cung ở hố chậu sâu (thâm nhiễm)
• Lạc nội mạc tử cung trong ở buồng trứng
• Lạc nội mạc tử cung ở vòi
• Lạc nội mạc tử cung ở ống tiêu hóa hoặc đường tiểu.

20. Lạc nội mạc tử cung ngoài ở hố
chậu
Lý do đến khám bệnh khác nhau
– Gặp ở phụ nữ trẻ 20-30 tuổi đến khám với lý do:
- Đau vùng chậu, hoặc thường xuyên, hoặc từng
đợt biểu hiện của thống kinh thứ phát
- Giao hợp đau trầm trọng
- Vô sinh

21. Lạc nội mạc tử cung ngoài (Endométriose
externe)
ở hố chậu
Khám lâm sàng gợi ý
– Tử cung ngã sau cố định
– Nhân đau thâm nhiễm túi cùng douglas, đặc biệt ở
dây chằng tử cung-cùng
– Nhìn thấy nhân màu xanh nhạt ở túi cùng sau âm đạo
khi khám mỏ vịt
– Sờ nắn cảm nhận có khối phần phụ hoặc đau phần
phụ

22. • Vị trí thường gặp nhất của endométriose sâu
Nếp gờ và dây chằng tử
cung-cùng
1
Tử cung
Đường âm đạo
1
Nhân không đều, đôi khi hình gai
Mảng dày giảm hồi âm không đều

23. Nếp gờ (torus) và dây chằng tử cung-cùng
• Lợi ích của MRI
Thương tổn biểu hiện dưới dạng giảm tín hiệu trên mặt cắt sagittal
Hình: Y Ardaens

24. Endométriose ở nếp gờ
Mặt cắt axial T2
Khối có bờ không đều ở phía sau cổ tử cung (mũi tên trắng)
Nhân nhỏ endométriose ở lớp mỡ quanh trực tràng (mũi tên trắng nhỏ)
Hình: Patrice Taourel

25. Endométriose ở buồng trứng
• Các mảnh cấy quanh buồng trứng chỉ nhìn thấy được
qua soi ổ bụng
• Các u lạc nội mạc tử cung (endométriome) (các nang lạc
nội mạc ở buồng trứng)

26. Hình thái siêu âm
• Chứa hồi âm mịn, đồng nhất, phân bố đồng dạng (máu
ly giải) và không có tín hiệu Doppler
Các nang noãn nhỏ không hồi âm (mũi tên đỏ)
Endométriome

27. Endométriome ở túi cùng sau Douglas, mặt sau eo
Endométriome

28. Endométriome
• Mức lắng đọng của máu có các thời kỳ xuất huyết khác
nhau (các nang cũ)

29. Endométriome
• Hình thái khác nhau tùy theo thời kỳ
Endométriome mới
Hình dạng bầu dục, thành mảnh khó thấy
Endométriome cũ
Thành dày (mũi tên đỏ)
Hình dạng tứ giác
Dính quanh nang

30. Endométriome
• Sắc tố sắt của hémosidérine
Trôi nổi trong nang Các điểm hồi âm ở thành

31. Kích thích buồng trứng và endométriose
E
E
F
E : Endométriome
F : Nang noãn bị kích thích
Hình: Dr J J .CHAHAUD (BREST)

32. Các nang lạc nội mạc
Hình thái điển hình trên MRI
Nang
T2:
Nang phía sau tử cung giảm tín hiệu
T1 fat sat:
Nang biểu hiện tăng tín hiệu (trắng)
Bàng quang và các nang noãn giảm tín hiệu (đen)
Hình: Y. Ardaens

33. Endométriose vòi
Tổng kê vô sinh Chụp X quang buồng-vòi tử cung
Các túi thừa vòi tạo thành hình ảnh
« boule de gui » (cây tầm gửi)
(mũi tên trắng)
Tắc nghẽn vòi đoạn xa
Tử cung ngã sau cố định
(hình ảnh cái tán lọng dù trên phim nghiêng)
Hình thái monoliforme (nấm men ?)
của vòi tử cung