1. QUAÙ TRÌNH
CHUYEÅN BIEÁN
CUÛA ÑOÄC
CHAÁT TRONG
MOÂI TRÖÔØNG

2. Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa moät
chaát ñoäc
Hoaït ñoäng cuûa chaát ñoäc phuï
thuoäc vaøo:
 Noàng ñoä chaát ñoäc
 Tính chaát hoùa lyù chaát ñoäc
 Caáu truùc cuûa chaát ñoäc
 Thaønh phaàn, tính chaát hoùa lyù
hoïc cuûa moâi tröôøng

3. Caùc phöông thöùc gaây
ñoäc
 Phöông thöùc öùc cheá kìm haõm
 Phöông thöùc öùc cheá thuaän
nghòch
 Phöông thöùc coäng höôûng

4. Phöông thöùc öùc cheá kìm
haõm
 Caáu truùc cuûa chaát ñoäc gaàn gioáng
vôùi caáu truùc cuûa moät chaát sinh hoùa
caàn thieát cho teá baøo.
 Khi xaâm nhaäp vaøo trong teá baøo, caùc
chaát ñoäc seõ tham gia phaûn öùng vaø
laøm cho phaûn öùng sinh hoùa trong teá
baøo bò ngöøng treä hay thay ñoåi.
 Caùc chaát ñoäc daïng naøy thöôøng coù
caáu truùc gioáng caùc loaïi hocmon noäi
tieát toá khaùc nhau.

5. öùc cheá kìm haõm

6. Phöông thöùc öùc cheá thuaän
nghòch
 Phaân töû chaát ñoäc coù chöùa nhoùm
chöùc gioáng vôùi nhoùm chöùc cuûa phaân
töû sinh hoïc trong teá baøo.
 Khi xaâm nhaäp vaøo trong teá baøo, noù
coù khaû naêng caïnh tranh phaûn öùng
vôùi caùc chaát trong teá baøo vaø phaù
vôõ caùc chuoãi phaûn öùng sinh hoïc trong
teá baøo.
 Ñoâi khi chaát ñoäc khoâng tham gia phaûn
öùng nhöng gaén keát vaøo phaân töû teá
baøo baèng nhoùm chöùc goïi laø phöông

7. öùc cheá thuaän nghòch
 Cô cheá öùc cheá thuaän nghòch cuûa
chaát ñoäc

8. POPs - Persistent Organic
Pollutants

9. POPs

10. Aûnh höôûng cuûa POPs
 Coù caáu taïo gaàn gioáng caùc
hocmon noäi tieát toá ôû tuyeán yeân,
tuyeán giaùp, tuyeán tuï.
 Aûnh höôûng ñeán phaùt trieån chieàu
cao, giôùi tính…

12. Aûnh höôûng cuûa POPs

13. Alkyl phenol

14. Alkyl phenol
 Laøm maát caân baèng giôùi tính ôû
caù hoài
 Gaây hieän töôïng löôõng tính
 Tyû leä protein trong loøng ñoû trong
tröùng caù ñöïc nhieàu hôn tröùng caù
caùi

15. Phöông thöùc coäng höôûng
Chaát ñoäc laø moät chaát sinh hoïc
nhöng vôùi moät noàng ñoä vöôït
möùc quaù cao laøm cho moät loaïi
phaûn öùng naøo ñoù trong teá baøo
thay ñoåi toác ñoä phaûn öùng vaø
nhö vaäy daãn theo moät loaït thay
ñoåi khaùc trong chuoãi phaûn öùng
sinh hoïc cuûa teá baøo.

16. Ñôn vò ño ñoäc tính
Caùc loaïi aûnh höôûng chính cuûa moät
chaát ñoäc:
 Khaû naêng gaây ung thö.
 Aûnh höôûng ñeán caùc hocmon.
 Aûnh höôûng ñeán heä noäi tieát toá sinh
vaät.
 Aûnh höôûng ñeán khaû naêng sinh saûn
cuûa sinh vaät.
 Aûnh höôûng leân heä mieãn dòch.
 Laø nguyeân nhaân gaây ra moät soá

17. Con ñöôøng ñi cuûa ñoäc
chaát

18. Yeáu toá caàn xaùc ñònh khi
nghieân cöùu ñoäc tính cuûa moät
chaát
 Caáu truùc hoùa hoïc, caáu truùc
phaân töû cuûa chaát
 Caùc phaûn öùng hoùa hoïc, tính
chaát hoùa hoïc.
 Tính chaát lyù hoïc: tính phaân cöïc,
tính tan trong nöôùc, tan trong dung
moâi…
 Khaû naêng phaân huûy vaø baùn
phaân huûy.

19. CAÙC NHAÂN TOÁ MOÂI TRÖÔØNG
AÛNH HÖÔÛNG ÑEÁN ÑOÄ ÑOÄC
VAØ HOAÏT TÍNH CUÛA ÑOÄC
CHAÁT
 Caáu taïo vaø baûn chaát hoùa lyù
cuûa chaát
 Thaønh phaàn vaø tính chaát moâi
tröôøng
 Nhaân toá con ngöôøi

20. Caáu taïo vaø baûn chaát hoùa lyù
cuûa chaát
 Caáu taïo hoùa hoïc: maïch thaúng,
maïch voøng, chöùa nhoùm chöùc
Chlor, OH, amin…
 Söï phaân giaûi: nhanh hay chaäm
 Yeáu toá hoøa tan: aùi löïc cuûa chaát
trong moâi tröôøng: Kow, Kos…

21. Phaân loaïi chaát ñoäc
Moâi tröôøng Thaáp Trung bình Cao
Khoâng khí < 0.001 0.001-1 >1
Pam3/mol
Nöôùc WS <1 1-1000 >1000
g/m3
Ñaát, buøn <1 1-3 >3
laéng Log
KOS
Sinh khoái <1 1-3 >3
Log KOW

22. Thaønh phaàn vaø tính chaát moâi
tröôøng aûnh höôûng ñeán ñoä
ñoäc
 Thaønh phaàn hoùa hoïc moâi
tröôøng: noàng ñoä caùc chaát
khoùang, chaát dinh döôõng, ñoä
maën…
 Tính chaát cuûa moâi tröôøng: pH,
theá oxy hoùa khöû.
 Ñieàu kieän moâi tröôøng: aùnh
saùng, nhieät ñoä, ñoä aåm…
 Quaàn theå sinh vaät.

23. Nhaân toá con ngöôøi
 Caùc loïai hoùa chaát duøng trong noâng nghieäp.
 Khí thaûi nhaø maùy ñoát raùc.
 Khí thaûi giao thoâng.
 Khí thaûi cuûa caùc nhaø maùy saûn xuaát lieân
quan ñeán chaát dung moâi, phuï gia…
 Nöôùc thaûi caùc nhaø maùy söû duïng caùc saûn
phaåm phuï gia ñoäc haïi nhö deät nhuoäm, chaát
taåy röûa, hoùa chaát, luyeän kim, döôïc phaåm…
 Nöôùc ræ raùc.
 Nöôùc thaûi sinh hoïat: chöùa nhieàu saûn phaåm
chaát taåy röûa.
 Caùc nhaø maùy xöû lyù nöôùc thaûi.
 Raùc thaûi, chaát thaûi ñoäc haïi.
 Caùc söï coá moâi tröôøng: chaùy noå, traøn

24. Tính chaát chaát ñoäc
 Caùc chaát ñoäc thöôøng hoøa tan keùm
trong nöôùc
 Heä soá Kow caøng thaáp thì chaát caøng
ñoäc.
 Thöôøng khoù phaân huûy, thôøi gian baùn
phaân huûy > 10 naêm.
 Khaû naêng tích tuï sinh hoïc cao.
 Khaû naêng trao ñoåi chaát thaáp.
 Hieäu suaát haáp phuï cuûa AND cao.
 Khaû naêng tích öùng sinh hoïc

25. Con ñöôøng ñi cuûa ñoäc chaát

26. Con ñöôøng xaâm nhaäp cuûa
ñoäc chaát

27. Con ñöôøng xaâm nhaäp cuûa
ñoäc chaát