БОЛОВСРОЛЫН ГАЗРЫН МЭРГЭЖИЛТЭН Д.ОТГОНБАЯР

1. Үндэсний хөтөлбөрийн хэрэгжилтэд хяналт хийх шалгалтын анализ,
зөвлөмж.
МОНГОЛ ХЭЛ
Шалгалтад хамрагдсан сурагчдын мэдээлэл. Монгол хэлний шалгалтад
7-р ангийн 753, 11-р ангийн 1003 12 жилийн нийт 1756 сурагч шалгагдсан байна.
Үүнд: 22 сургуулийн 7-р ангийн 31 бүлэг , 29 сургуулийн 11-р ангийн 44 нийт 75
бүлэг.
Сургууль тус бүрийг гүйцэтгэлийн хувиар нь жагсаавал:
График 1: 7-р анги
49
72
67
59
65 63
71
63
68
52
70
57
73
68 72
63
72 69
77
61 65
59
68.0
67.0
48.0
56.5
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Улаан- Уул ЕБС
Мөрөн II
Цэцэрлэг ЕБС
Авьяас
Алаг- Эрдэнэ ЕБС
Рашаант ЕБС
Аваргууд
Цагааннуур ЕБС
Хатгал ЕБС
Арбулаг ЕБС
Их- Уул ЕБС
Төмөрбулаг ЕБС
Жаргалант ЕБС
Баянзүрх ЕБС
Тариалан ЕБС
Цагаан-Уул ЕБС
Ренчинлхүмбэ ЕБС
Шинэ- Идэр ЕБС
МГЭАС
Ирээдүй
ДМЦС
Галт ЕБС
Мөрөн сумын дундаж
Сумын дундаж
Аймгийн дундаж
7,11-р ангийн дундаж
Нийт 22 сургуулиас 61-77 %-ийн гүйцэтгэлтэй 17, 49-59 %-ийн гүйцэтгэлтэй 5
сургууль байна.
График 2: 11-р анги
80
70
60
50
40
30
20
10
Нийт 29 сургуулиас 60-70%-ийн гүйцэтгэлтэй 3, 20-57 %-ийн гүйцэтгэлтэй 26
сургууль байна.
Series1
42 45
49 51
47
37
41
30
40 42
50 53
64
26
56
36
43 43
49
56
49
39
20
38
60
70
42
57
35
49
35
46
56.5
0
Улаан- Уул ЕБС
Мөрөн II
Цэцэрлэг ЕБС
Авьяас
Алаг- Эрдэнэ ЕБС
Рашаант ЕБС
Аваргууд
Цагааннуур ЕБС
Хатгал ЕБС
Арбулаг ЕБС
Их- Уул ЕБС
Төмөрбулаг ЕБС
Жаргалант ЕБС
Баянзүрх ЕБС
Тариалан ЕБС
Цагаан-Уул ЕБС
Ренчинлхүмбэ ЕБС
Шинэ- Идэр ЕБС
МГЭАС
Ирээдүй
ДМЦС
Галт ЕБС
Чандмань- Өндөр ЕБС
Ханх ЕБС
Эрдэнэбулган ЕБС
Бүрэнтогтох ЕБС
Тосонцэнгэл ЕБС
Түнэл ЕБС
Цагаан- Үүр ЕБС
Мөрөн сумын …
Сумын дундаж
Аймгийн дундаж
7,11-р ангийн дундаж

2. Шалгалтын материалыг bloom’s taxonomy-д баримжаалан түвшин тус бүрд
нэг даалгавартайгаар боловсруулсан.
График 3: Түвшин тус бүрийн гүйцэтгэлийн хувь 7-р анги:
63
96
87
59 56
35
сэргээн санах ойлгох хэрэглэх нэгтгэн дүгнэх үнэлэх бүтээх
Series1
7-р ангийн сурагчдын хувьд ойлгох түвшний даалгавар хамгийн өндөр буюу
120
100
80
60
40
20
0
96%-тай, хэрэглэх 87%, сэргээн санах 63%, нэгтгэн дүгнэх 59%, үнэлэх 56%, бүтээх
түвшний даалгавар 35%-тай байна.
Үүнээс харахад дээд эрэмбийн чадвар шалгасан даалгаврууд харьцангуй бага
гүйцэтгэлтэй байна. Энэ нь сурагчдын үгийн утга, бүтцийг ялгаж таних, ойлгосноо
товч, тодорхой найруулан оновчтой үгээр илэрхийлэн бичих, монгол бичгээр зөв
бичих арга зүй зэрэгт хангалтгүй суралцсантай холбоотой гэж үзэж байна.
График 4: Түвшин тус бүрийн гүйцэтгэлийн хувь 11-р анги:
60
57 56
28
60
15
сэргээн санах ойлгох хэрэглэх нэгтгэн дүгнэх үнэлэх бүтээх
Series1
11-р ангийн хувьд сэргээн санах, үнэлэх түвшний даалгавар өндөр гүйцэтгэлтэй
70
60
50
40
30
20
10
0
буюу 60%, ойлгох 57%, хэрэглэх 56%, нэгтгэн дүгнэх 28%, бүтээх 15%. Энэ нь эхийн утга
санааг оновчтой хэлц үгээр илэрхийлэх, утга санааг хөрвүүлэн бичих, зөв бүтэц, найруулга
бүхий эх зохиох зэрэг чадварт хангалтгүй суралцсаныг харуулж байгаа бөгөөд нэгтгэн
дүгнэх, бүтээх түвшний даалгавар хамгийн бага %-тай байгаа нь эхийн утга, бүтцэд задлал
хийх, ялган тайлбарлах, мөн монгол бичгээр зөв бичих арга зүйд маш хангалтгүй
суралцсаныг харуулж байна.

3. Монгол хэлний хичээлийн шалгалтын анализ
№ Сургуулийн нэр Анги
Даалгаврууд
Гүйцэтгэлийн хувь
1 2 3 4 5 6
1 Улаан- Уул ЕБС
7-р анги 48 81 78 25 53 11 49
11-р анги 50 43 48 22 76 15 42
2 Мөрөн II
7-р анги 79 99 94 66 73 20 72
11-р анги 54 36 67 20 67 23 45
3 Цэцэрлэг ЕБС
7-р анги 65 100 88 62 69 20 67
11-р анги 67 78 52 8 62 25 49
4 Авьяас
7-р анги 60 83 65 60 61 25 59
11-р анги 92 90 37 35 33 22 51
5 Алаг- Эрдэнэ ЕБС
7-р анги 58 100 80 50 54 46 65
11-р анги 59 49 69 37 63 9 47
6 Рашаант ЕБС
7-р анги 56 95 87 63 48 29 63
11-р анги 79 29 37 12 54 13 37
7 Аваргууд
7-р анги 48 100 94 75 36 73 71
11-р анги 100 73 27 20 28 0 41
8 Цагааннуур ЕБС
7-р анги 31 100 88 58 41 59 63
11-р анги 91 7 46 7 25 5 30
9 Хатгал ЕБС
7-р анги 73 100 100 19 61 55 68
11-р анги 94 54 38 2 48 5 40
10 Арбулаг ЕБС
7-р анги 38 100 79 30 49 15 52
11-р анги 38 61 56 34 51 10 42
11 Их- Уул ЕБС
7-р анги 52 94 97 81 47 51 70
11-р анги 46 63 74 37 71 12 50
12 Төмөрбулаг ЕБС
7-р анги 40 100 83 53 42 22 57
11-р анги 6 79 78 42 90 26 53
13 Жаргалант ЕБС
7-р анги 78 96 96 57 70 43 73
11-р анги 96 62 62 64 81 17 64
14 Баянзүрх ЕБС
7-р анги 80 100 85 64 74 7 68
11-р анги 28 17 32 43 34 4 26
15 Тариалан ЕБС
7-р анги 73 100 89 53 67 48 72
11-р анги 63 71 76 26 84 15 56
16 Цагаан-Уул ЕБС
7-р анги 75 100 91 61 24 29 63
11-р анги 60 46 37 21 39 12 36
17
Ренчинлхүмбэ
ЕБС
7-р анги 76 98 79 64 70 46 72
11-р анги 34 67 71 5 69 12 43
18 Шинэ- Идэр ЕБС
7-р анги 60 100 94 71 54 34 69
11-р анги 68 69 55 16 43 7 43
19 МГЭАС
7-р анги 64 100 95 65 56 84 77
11-р анги 77 89 44 29 40 13 49
20 Ирээдүй
7-р анги 45 96 91 60 46 25 61
11-р анги 71 68 63 57 62 14 56
21 ДМЦС
7-р анги 59 97 88 69 51 25 65
11-р анги 56 69 70 19 69 9 49
22 Галт ЕБС
7-р анги 65 100 80 35 52.2 24 59
11-р анги 76 61 38 14 38 9 39
23
Чандмань-
Өндөр ЕБС 11-р анги 21 15 35 5 41 4 20
24 Ханх ЕБС 11-р анги 73 8 68 18 51 10 38

4. 25
Эрдэнэбулган
ЕБС 11-р анги 50 71 79 36 86 36 60
26 Бүрэнтогтох ЕБС 11-р анги 94 81 68 89 63 29 70
27 Тосонцэнгэл ЕБС 11-р анги 75 42 46 32 45 15 42
28 Түнэл ЕБС 11-р анги 36 64 76 53 75 38 57
29 Цагаан- Үүр ЕБС 11-р анги 44 67 23 3 61 13 35
Мөрөн сумын
дундаж
7-р анги 59 96 88 66 54 42 68%
11-р анги 75 71 51 30 50 14 49%
Сумын дундаж
7-р анги 45 72 65 39 40 25 66%
11-р анги 47 42 43 22 46 12 45%
Аймгийн дундаж
7-р анги 64 96 88 59 56 35 67
11-р анги 60 57 56 28 60 15 46
7,11-р ангийн
дундаж 62 77 72 44 58 25 56.5
7-р
анги
№ Сургууль
Шалгалтанд
хамрагдсан
хүүхдийн тоо
СУРЦ
Үндэсний
хөтөлбөр
хэрэгжилт
А,В-ийн
эзлэх хувь
Авах оноо
Авсан оноо
Г.хувь
A B C D F
1 Ирээдүй 24 0 1 5 8 10 58 4 288 175 61
2 Гурван-Эрдэнэ 64 4 30 17 9 4 94% 53% 768 593.3 77
3 ДМЦС 138 2 14 42 37 43 69% 12% 1656 1074 65%
4 Нутгийн аваргууд 9 0 2 4 1 2 78% 22% 108 77 71
5 Мөрөн II 70 3 17 26 13 11 84% 29% 840 603 72
6 Авьяас YIII 24 1 1 7 8 7 71% 8% 288 171 59
7 Алаг-Эрдэнэ 17 0 3 3 7 4 76% 18% 204 132 65
8 Арбулаг 13 0 0 2 4 7 46% 0% 156 81 52
9 Баянзүрх 22 0 6 7 5 4 82% 27% 264 180 68
10 Бүрэнтогтох
11 Галт 25 0 3 1 8 13 48.0% 12.0% 300 178 59.0
12 Жаргалант 47 13 9 9 9 7 85.00% 47.00% 564 413 73.00
13 Их-Уул 17 1 4 6 1 5 71 29 204 144 70
14 Рашаант 21 0 3 7 4 7 67.0% 14.0% 252 159 63.0%
15 Рэнчинлхүмбэ 59 13 11 10 11 14 76.0% 41.0% 708 513 72.0%
16 Тариалан 33 2 5 13 8 5 85.0% 21.0% 396 283 72.0%
17 Тосонцэнгэл
18 Төмөрбулаг 15 0 0 2 6 7 53.0% 0.0% 180 102 57.0%
19 Түнэл
20 Улаан-Уул 26 0 0 2 8 16 38.5% 0.0% 312 154 49.0%
21 Ханх
22 Хатгал 22 0 4 3 13 2 91.0% 18.0% 264 179 68.0%
23 Цагааннуур 15 0 1 4 5 5 67.0% 7.0% 180 113 63.0%
24 Цагаан-Уул 33 0 3 9 11 10 70.0% 9.0% 396 251 63.0%
25 Цагаан-Үүр
26 Цэцэрлэг 25 0 6 10 4 5 80.0% 24.0% 300 202 67.0%
27 Чандмань-Өндөр
28 Шинэ-Идэр 34 1 5 10 15 3 91.0% 18.0% 408 280 69.0%

5. 29 Эрдэнэбулган
Мөрөн сум дүн 329 10 65 101 76 77 77 23 3948 2693.3 68%
Сумдын дүн 424 30 63 98 119 114 73 22 5088 3364 66
Аймгийн дүн 753 40 128 199 195 202 75.0% 22.0% 9168 6097 67%
11-р анги
№ Сургууль
Шалгалтанд
хамрагдсан
хүүхдийн тоо
СУРЦ
Үндэсний
хөтөлбөр
хэрэгжилт
А,В-ийн эзлэх
хувь
Авах оноо
Авсан оноо
A B C D F
Г.хувь
1 Ирээдүй 55 1 7 5 13 29 47 15 660 369 56
2 Гурван-Эрдэнэ 44 0 0 4 8 32 27% 0% 528 258 49
3 ДМЦС 77 0 3 10 9 55 29% 4% 924 451 49%
4 Нутгийн аваргууд 13 0 0 0 0 11 15% 0% 156 65 41
5 Мөрөн II 74 0 7 8 8 51 31% 10% 888 395 45
6 Авьяас YIII 13 0 2 1 1 9 31% 15% 156 80 51
7 Алаг-Эрдэнэ 17 0 1 4 0 12 29% 6% 204 97 48
8 Арбулаг 21 0 1 1 3 16 24% 5% 252 105 42
9 Баянзүрх 29 0 0 1 0 28 3% 0% 348 91 26
10 Бүрэнтогтох 18 1 5 6 2 4 78 33.0% 216 152 70
11 Галт 33 0 0 0 1 32
3.0
%
0.0% 396 156 39.0
12 Жаргалант 39 0 2 12 12 13
67.0
0%
5.00% 468 299 64.00
13 Их-Уул 47 0 1 5 8 33 30 2 564 284 50
14 Рашаант 42 0 0 1 5 36
14.0
%
0.0% 504 188 37.0%
15 Рэнчинлхүмбэ 32 0 1 1 2 28
13.0
%
4.0% 384 165 43.0%
16 Тариалан 52 0 6 8 6 32
38.5
%
12.0% 624 348 56.0%
17 Тосонцэнгэл 63 0 1 1 6 55
13.0
%
2.0% 756 320 42.0%
18 Төмөрбулаг 33 1 1 1 8 22
33.0
%
6.0% 396 212 53.0%
19 Түнэл 25 1 1 4 5 14
44.0
%
8.0% 300 171 57.0%
20 Улаан-Уул 28 1 0 2 1 14
14.0
%
4.0% 336 142 42.0%
21 Ханх 22 0 1 0 0 21
5.0
%
5.0% 264 100 38.0%
22 Хатгал 32 0 0 0 2 30
6.0
%
0.0% 384 154 40.0%
23 Цагааннуур 11 0 0 0 0 11
0.0
%
0.0% 132 40 30.0%
24 Цагаан-Уул 58 0 1 3 5 49
16.0
%
2.0% 696 249 36.0%
25 Цагаан-Үүр 32 0 0 1 1 30
6.0
%
0.0% 384 136 35.0%
26 Цэцэрлэг 27 0 0 3 7 17
37.0
%
0.0% 324 157 49.0%
27 Чандмань-Өндөр 24 0 0 0 0 24
0.0
%
0.0% 288 58 20.0%
28 Шинэ-Идэр 25 0 1 0 2 22
12.0
%
4.0% 300 129 43.0%
29 Эрдэнэбулган 28 2 2 5 5 14
50.0
%
14.0% 336 202 60.0%

6. Мөрөн сум дүн 276 1 19 28 39 187 33 7 3312 1618 49.0%
Сумдын дүн 738 6 25 59 81 557 23 4 8856 3955 45.0%
Аймгийн дүн 1014 7 44 87 120 744 26 5 12168 5573 46.0%
7-р анги
Даалгавар Гүйцэтгэсэн байд ал
Зөвлөмж
I
Чээж бичиг- сурагчдын нийтлэг
алдсан үгс: усийг, баясгахад-
бясгахад, баясгахд, намарын, нимгэн-
нэмгэн, үүл- үйл, алс- алас, сургууль-
сургуули, сургуйл, тусна- тусан,
тусана, над дээр- надад дээр, надээр,
найган- наган, огторгуйн- охторгуйн,
огторгуун, хандгай- хандгаа,
хандагай, соёлд- соёолд, найгана-
найгна,
Ү үнээс харахад сурагчдын ж,ч,ш, ялгах эгшиг,
гээгдэх эгшгийн дүрмийн талаарх мэдлэг муу мөн
өгүүлбэрийн дунд том үсгээр эхлэн бичсэн,
шүлгийг үргэлжилсэн эх хэлбэрээр бичсэн зэрэг
нийтлэг алдаа гаргасан байна.
Иймээс мэргэжлийн багш нар зөв, цэвэр,
гаргацтай бичих чадварыг хүүхэд бүрд нэн
түрүүнд эзэмшүүлэх шаардлагатай байна.
II Одно- ирэх, орох, Ойролцоо болон ижил утгатай үгийг тайлбарлан
ярилцаж, дасгал ажилладаг байх.
III
Аавын бийд хүнтэй танилц, Агтны
бийд газар үз- агтны газар хүнтэй
танилц, бийд аавын газар үз.
Хэлц үг, сургаал үг, зүйр цэцэн үгийн утгыг зөв
ойлгон хэрэглэх чадварт сургахаас гадна олон
хэлбэрийн даалгавар өгөн ажиллуулдаг байх.
IV
Нүүхэд- нүүх-д, нүү-хэд, нүү-хэ-д, Бүтээврийн утга, бүтэц, үйл үгийн язгуур үндэс,
дагавар, нөхцөлийг таних, тайлбарлах.
V
Налгар намар- цөөн үгээр
тайлбарласан, оновчгүй үг сонгон
бичсэн, алдаатай бичсэн,
Эхийг уншиж ойлгосноо оновчтой үгээр
илэрхийлэх, зөв найруулан бичих чадварт
сургах, сурагчидтай чөлөөтэй ярилцаж санал
бодлыг нь сонсож, залруулдаг байх.
VI
1.Аавын морь
2. Ээжийн цай
3. Сургуулийн ном- сурагчид үсгээ
мэдэж байгаа хэдий ч дармал,
бичмэл хольж бичсэн, шууд кирилл
үсгийн тогтолцоогоор залгаж бичсэн,
гэдэс, шүд, шилбэ, сүүл зэргийг утга
учиргүйгээр залган бичсэн байна.
Ү ндсэн зурлага, махбодыг холбон зөв бичих,
дармал бичмэл үсгийг ялган таниулах, тийн
ялгалын нөхцөлтэй үгийг зөв бичих, цэвэр,
гаргацтай бичих арга зүйд сургах.
11-р анги
Даалгавар Гүйцэтгэсэн байд ал
Зөвлөмж
I
Ялгаатай үг- салхи Юмсын зүй тогтол ялгааг анзааран, ойлгосны
дүнд гүйцэтгэх дадалтай болгох.
II Эхийн утгад тохирох хэлц үг- тэвдэж
явахад тэмээгээр тусла, эзэн хичээвэл
заяа хичээнэ, усыг нь уувал ёсыг нь
дага,
Сурагчид хэлц үгийн баялаг сантай байхын
зэрэгцээ утга санааг нь зөв ойлгож хэрэглэх
чадварыг эзэмших шаардлагатай.
III
Эхийн гол санаанаас эсрэг утгатай
дөрвөн мөрт шүлэг-
Саваагүй салхинд туугдсан үр
Голын ирмэгт ургасан
Тийм нэг бут
Хүний амийг аварсан түүхтэй
Сурагчид эхийн үйл явдлын дарааллыг шүлэг
хэлбэрт оруулан бичсэн байна. Эхийн гол
санаанаас эсрэг утгатай шүлэг бичихийн тулд
эхийн утгыг маш сайн ойлгосон байх хэрэгтэй
юм. Мөн оновчтой үгийг сонгон найруулж
алдаагүй бичих чадвар сул байгааг анхаарах
хэрэгтэй.

7. IV
Дүрслэх ур маяг- тоочимж, хүүрнэмж,
уран дүрслэлийн хэв маягтай эх юм
аа,
Эхийн утга бүтцэд задлал хийх үйлд хангалттай
суралцаагүй. Мөн эхийн найруулгын төрөл, хэв
маяг, уран дүрслэл гэж юу болохыг ялган
танихгүй байна.
V
Эхийн сургамжит санаа- Хүний алтан
амийг аварсандаа сахлаг бут ихэд
баясан үндэс юүгээ эх газартаа гүн
шигтгэв ээ.
Мөн л эхийн үйл явдлыг хуулан бичсэн бөгөөд
эхэд буй сургамжит санааг ойлгон өөрийн үгээр
бичиж найруулсан зүйл үгүй байна. Аливааг
сэтгэл зүрхнээсээ ойлгон үнэлэлт өгөх чадварт
суралцсан байх хэрэгтэй.
VI
Шүлгээ монгол бичгээр бичээрэй-
Хэдийгээр 11-р ангийн сурагчид боловч 7- р
ангийн түвшний мэдлэгтэй байна гэж үнэлэхэд
хүрээд байна. Монгол бичгийн хичээлийг анхан
шатны түвшнээс нь эхлэн эзэмшсэн байвал зохих
чадваруудыг өгөх шаардлагатай.
Нийтлэг анхаарвал зохих зүйлс: Сурагчдын өгсөн даалгаврыг зөв ойлгон гүйцэтгэх чадвар сул байна.
Мөн бичгийн чадвар ихээхэн муу байгаа нь өөрийн нэрээ хүртэл алдаж бичиж байгаагаас харагдаж
байна. Зарим сургуулийн сурагчдын хувьд бие биеэсээ үг үсгийн зөрүүгүй хуулжээ. Мэргэжлийн багш
нар маань дээрх дүнд анализ хийж сурагчдынхаа мэдлэг чадварт ахиц гарган ажиллана гэдэгт итгэлтэй
байна.