ҮНДЭСНИЙ ЛАБОРАТОРИ "ЭРДМИЙН ДАЛАЙ" ЦОГЦОЛБОР СУРГУУЛЬ 4-Р АНГИЙН “ХҮН БАЙГАЛЬ” ХИЧЭЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ДААЛГАВАР-2014

1. ҮНДЭСНИЙ ЛАБОРАТОРИ “ ЭРДМИЙН ДАЛАЙ” ЦОГЦОЛБОР СУРГУУЛЬ
БАТЛАВ ЗАХИРАЛ Д.ЦОГТОО
4-Р АНГИЙН “ХҮН БАЙГАЛЬ” ХИЧЭЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ДААЛГАВАР-2014
Огноо....................... Анги бүлэг........ Сурагчийн нэр ..............................
Хичээл заагч багш .........................................
ХУВИЛБАР “СЭРГЭЭН САНАХ ТҮВШИН” –ий даалгавар
1. Хөдөлгөөн эрүүл мэнд:
1. Тулгуур хөдөлгөөний эрхтнүүдийг нэрлэнэ үү? /2 оноо/
2. Хүний араг яснуудыг нэрлэж бичээрэй./3,5 оноо/
3. Араг яс ямар ямар үүрэгтэй вэ?/2оноо/
4. Хүний биеийн араг яснууд хоорондоо юугаар холбогддог вэ?/1оноо/
5. Чийгийн улаан хорхой, могой хоёрын аль нь хурдан хөдөлдөг вэ? Учрыг тайлбарлаарай./2оноо/
2. Гэрлийн шинж чанарыг судалцгаая:
1. Бүх биет сүүдэр үүсгэх үү? Учрыг тайлбарлаарай./2оноо/
2.Цэгийн оронд тохирох үгийг нөхөж бичээрэй. /2оноо/
Бие гэрэл үүсгэгч рүү ойртоход сүүдэр................... ,.... Гэрэл үүсгэгчээс холдоход сүүдэр................... ......
3. Гэрлийн цацраг хэрхэн яаж тархах вэ? /2оноо/
4. Ямар өнгө нарны гэрлийг илүү шингээх вэ? /1оноо/
3. Соронзны гайхамшиг:
1. Соронзонд ямар бие илүү татагддаг вэ? нэрлэн бичээрэй. / /2оноо /
2. Соронзны N туйл нь...................зүгийг, S туйл нь........................зүгийг зааж байна. /1оноо/
3. Соронзны аль хэсэгт татах хүч илүү үйлчилдэг вэ? /2оноо/
4. Хадаасыг соронзон чанартай болсон эсэхийг хэрхэн мэдэх вэ? /3оноо/
5. Хадаасны соронзон чанарыг хэрхэн арилгах вэ? /2оноо
4. Цахилгаан дамжуулагч ба тусгаарлагч:
1. Цахилгааны ашиг тусаас бичээрэй. /3оноо/
2. Чийдэн асаахад юу юу хэрэгтэй вэ? Жагсаан бичээрэй./3оноо /
3. Цахилгаан юугаар дамждаг вэ? /1 оноо/
4. Чийдэнгийн бүтцийг нэрлэн бичээд, зураарай. /1 оноо/
5. Бодис түүний шинж, план зураг ба масштаб:
1. Хатуу, шингэн, хий биеүд манай ангид байна уу, нэрлэн бичээрэй./3 оноо/
ХӨВСГӨЛ БАГШ Л. ПҮР ЭВЦЭРЭН Page 1

2. ҮНДЭСНИЙ ЛАБОРАТОРИ “ ЭРДМИЙН ДАЛАЙ” ЦОГЦОЛБОР СУРГУУЛЬ
2. Шингэнийг хэмжих багажуудыг нэрлээд, зураарай. /2,5оноо /
3. План зураг гэж ямар зургийг хэлэх вэ? /2 оноо/
4. Нэрлэсэн, шугаман, тоон масштабыг зөв холбоорой./1,5оноо /
 Тоон 1см-т 200км
 Нэрлэсэн 0
 Шугаман 1:4000000
ХӨВСГӨЛ БАГШ Л. ПҮР ЭВЦЭРЭН Page 2

3. ҮНДЭСНИЙ ЛАБОРАТОРИ “ ЭРДМИЙН ДАЛАЙ” ЦОГЦОЛБОР СУРГУУЛЬ
БАТЛАВ ЗАХИРАЛ Д.ЦОГТОО
Улсын тэргүүний “Эрдмийн далай” цогцолбор сургууль
4-Р АНГИЙН ХҮН БАЙГАЛЬ ХИЧЭЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ДААЛГАВАР-2014
Огноо....................... Анги бүлэг........ Сурагчийн нэр .................................................
Хичээл заагч багш .......................................................................................................................
ХУВИЛБАР “ОЙЛГОХ ТҮВШИН” –ий даалгавар
1. Бидний биеийг юу хөдөлгөдөг вэ? Учрыг жишээгээр тайлбарлаарай. /3 оноо/
2. Чамайг хөл бөмбөг тоглох үед яс, булчин, үеүд ямар ямар үүрэгтэй оролцох вэ? /3оноо/
Яс........................................................................................................................... ...............................................
Булчин....................................................................................................................... ......................................
Үе............................................................................... .............................................................................................
3. Дасгал хөдөлгөөнөөр тогтмол хичээллэдэг хүн, огт хичээллэдэггүй хүн хоёрын биед гарах өөрчлөлтүүдийг
харьцуулан дүгнэж бичээрэй. /5оноо/
№ Тогтмол хичээллэдэг Огт хичээллэдэггүй
1
2
3
4
5
4.Хүн ба амьтны тулгуур хөдөлгөөний эрхтнүүдийн төсөөтэй шинжүүдийг дүрслэн зураарай. /5оноо/
ХҮН: АМЬТАН:
5. Зарим бие сүүдэр үүсгэдэг, зарим бие сүүдэр үүсгэдэггүйн учир юу вэ? тайлбарлан бичээрэй. /3оноо/
6. Соронзон туйлуудын харилцан үйлчлэлийн үр дүнг дараах хүснэгтэнд бичээрэй. /2оноо /
7. Гаднаас нь харахад яг ижилхэн соронз, төмөр хоёр
байна. Энэ 2-ын аль нь соронз, аль нь төмөр гэдгийг яаж мэдэх
вэ? Тайлбарлан бичээрэй. 2оноо
Соронзон туйл Таталцана Түлхэлцэнэ
N-N
N-S
S-S
S-N
8. Чийдэнгийн суурь байхгүй үед чийдэнг хэрхэн асаах вэ? 3оноо
9. Дараах биеүдийг цахилгаан сайн дамжуулдаг ба муу дамжуулдагаар нь ялган бичээрэй. 5оноо
Хайчны төмөр, хайчны бариул, даавуун уут, хөнгөнцагаан халбага, шилэн аяга, ундааны лааз, мөнгөн
бөгж, дэвтэр, агаар, зэс бугуйвч
10. Хатуу, шингэн, хий бие дэх жижиг хэсгүүдийн байрлалыг дүрсээр илэрхийлэн зураарай. 3оноо
11. Хатуу, шингэн, хий биеийн гол шинжүүдээс гурав, гурвыг бичээрэй. 3оноо
12. Дараах темпераратурт ус ямар төлөв байдалд оршихыг тодорхойлоорой. хий, шингэн, хатуу 3оноо
1 -20
2 +100
3 +100-аас дээш
13. Дараах юмсын план зургийн таних тэмдгүүдийг дүрслээрэй. 4оноо
ХӨВСГӨЛ БАГШ Л. ПҮР ЭВЦЭРЭН Page 3

4. ҮНДЭСНИЙ ЛАБОРАТОРИ “ ЭРДМИЙН ДАЛАЙ” ЦОГЦОЛБОР СУРГУУЛЬ
Гол- машины зам- сургуулийн хашаа- хашааны хаалга-
БАТЛАВ ЗАХИРАЛ Д.ЦОГТОО
4-Р АНГИЙН ХҮН БАЙГАЛЬ ХИЧЭЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ДААЛГАВАР-2014
Огноо....................... Анги бүлэг........ Сурагчийн нэр .................................................
Хичээл заагч багш .......................................................................................................................
ХУВИЛБАР “ХЭРЭГЛЭХ ТҮВШИН” –ий даалгавар
1. Араг яснуудыг нэрлэн бичээрэй. 3,5 оноо
2. Олон жижиг яснуудаас бүрдсэн хэсэг хаана байна вэ? 2оноо
Хүний биеийн
араг ясны
зураг байх
3. Дараах бодомжид тохирох өгөгдлийг нөхөж бичээрэй. агшилт, суналт,
хөдөлгөөний, араг ясанд, хос, хамгаалах,чээжний хэнхэрцэг, уураг тархийг, түшиг
тулгуурын, ястай 4оноо
А. Толгойн яс нь ................ ...................... харин ................ .............яс нь уушги зүрхийг хамгаалдаг.
Б. Хөдөлгөөний шалтгаан нь булчингийн ...................., ......................... юм.
В. Булчин нь ....................... байна. Г. Булчин нь ............................. бэхлэгддэг.
Д. Араг яс нь .................................., ..............................., ....................... ...................... үүрэгтэй.
4. Шар, хөх, цагаан, хар өнгөтэй шингэнүүдийг саванд хийж нарны гэрэл тархах замд тавихад аль
шингэн гэрлийг илүү шингээх вэ? Яагаад гэдгийн учрыг тайлбарлаарай. 3оноо
5. Энэ хоёр соронзны аль нь илүү хүчтэй вэ? тайлбарлаарай. 2оноо
.........................................................................
........................................................................
N S
6. Усан дотор байгаа төмөр хавчаарт соронзон хэрхэн үйлчлэх вэ? Тайлбарлан бичээрэй. 1оноо
7. Чийдэн ассан үеийн холболтыг зургаар дүрслэн үзүүлээрэй. 3оноо
8. Дараах өгөдлийг гүйцээж бичээрэй. 2оноо
Чийдэн асна гэдэг нь ................................... дамжуулна гэсэн үг юм байна.
.................................... цахилгаан дамждаг юм байна.
9. Хүснэгтийг нөхөөрэй. 3оноо
хатуу шингэн хий
Хэлбэр
Савны хэлбэрээ хадгална
Жижиг хэсгүүдийн
байрлал
Эмх цэгцтэй
Жижиг хэсгүүдийн
хоорондын зай
Их
10. Дараах гурван зургийн аль нь том масштабтай вэ? дугаарыг дугуйлаарай 1оноо
а. 1:200000 б. 1:50000 в. 1:10000
11. Бодисын гурван төлөвийн шилжилтийг зөв дүрслэн бичээрэй. 1,5 оноо
ХӨВСГӨЛ БАГШ Л. ПҮР ЭВЦЭРЭН Page 4

5. ҮНДЭСНИЙ ЛАБОРАТОРИ “ ЭРДМИЙН ДАЛАЙ” ЦОГЦОЛБОР СУРГУУЛЬ
12.Өгөгдлийг гүйцээж бичээрэй. 1оноо
Шингэн төлөвөөс хийн төлөвт шилжих үзэгдлийг .......................................................... гэнэ.
13. Ус хэдэн градусст буцлах вэ?....................................................................... 1оноо
ХӨВСГӨЛ БАГШ Л. ПҮР ЭВЦЭРЭН Page 5

6. ҮНДЭСНИЙ ЛАБОРАТОРИ “ ЭРДМИЙН ДАЛАЙ” ЦОГЦОЛБОР СУРГУУЛЬ
БАТЛАВ ЗАХИРАЛ Д.ЦОГТОО
4-Р АНГИЙН ХҮН БАЙГАЛЬ ХИЧЭЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ДААЛГАВАР-2014
Огноо....................... Анги бүлэг........ Сурагчийн нэр .................................................
Хичээл заагч багш .......................................................................................................................
ХУВИЛБАР “ЗАДЛАН ШИНЖЛЭХ ТҮВШИН” –ий даалгавар
1. Тулгуур эрхтэн гэмтвэл хүнд ямар ямар хүндрэл бэрхшээл тулгарах вэ? 3оноо
2. Нурууны яс муруйхад нөлөөлж болох хүчин зүйлүүдийг нэрлээрэй. Жишээ гаргана уу? 3оноо
3. Нарны гэрлийг хэд хэдэн толины тусламжтайгаар нэг газар давхцуулан тусгах туршилтын үр дүнд ямар
өөрчлөлт ажиглагдах вэ? 2оноо
4. Дорж дугуй соронзны туйлыг тодорхойлох туршилт хийж, дараах зүйлийг ажиглажээ. Юу ажигласныг
тайлбарлан бичээрэй. 2оноо
b)
a)
N S
S N
5. Дэлхий нь маш том соронзон юм. Дэлхийн хойд туйл ямар соронзон туйлтай вэ? 1оноо
6. Соронзонд татагдсан бие соронзон болон хувирах уу? Өөрийн бодлоо тайлбарлаарай. 2оноо
Хувирна:...........................................................................................
Хувирахгүй:........................................................ ..............................
7. Ямар үед элсэн чихэр усанд хурдан уусах вэ? Уусгаж болох аргуудыг тайлбарлан бичээрэй. 3оноо
8. План зураг ба масштаб хоёрын адил төсөөтэй талыг харьцуулан бичээрэй. 3оноо
9. Хатуу, шингэн, хийн шилжилтийг харуулсан жишээ гарган зураад тайлбарлаарай. 3оноо
10. Дараах зургийг ажиглаад өгөгдсөн тулгуур үгүүдийг ашиглан өгүүлбэрийг гүйцээж
бичээрэй. 3оноо
Зурагт хийн ...................... шинжийг харуулсан байна.
Хий дэх жижиг хэсгийн ба .........................., хөдөлгөөн нь ......................................... учраас хий
хялбар шахагддаг. эмх цэгцгүй, чөлөөтэй, шахагдах
11. Туяа үзгэн балан дээрээ соронзонгоор туршилт хийн д араах үр дүнд хүрчээ. Туршилтын үр дүн хэрхэн
гарсныг үндэслэн бие ба материалын нэрийг гүйцээн бичээрэй. 3оноо
Бие Татагдсан
эсэх
Материал
..үзгэн
балны
зураг..
А
Б
В
12. Соронзны аль хэсэгт хавчаарыг сайн татах вэ? Учрыг тайлбарлан
бичээрэй. 2оноо
ХӨВСГӨЛ БАГШ Л. ПҮР ЭВЦЭРЭН Page 6

7. ҮНДЭСНИЙ ЛАБОРАТОРИ “ ЭРДМИЙН ДАЛАЙ” ЦОГЦОЛБОР СУРГУУЛЬ
БАТЛАВ ЗАХИРАЛ Д.ЦОГТОО
4-Р АНГИЙН ХҮН БАЙГАЛЬ ХИЧЭЭЛИЙН ҮНЭЛГЭЭНИЙ ДААЛГАВАР-2014
Огноо....................... Анги бүлэг........ Сурагчийн нэр .................................................
Хичээл заагч багш ........................................................................
ХУВИЛБАР “ҮНЭЛЭХ ба БҮТЭЭХ ТҮВШИН” –ий даалгавар
1. Чийдэнгийн бүрдэл хэсгүүдийг нэрлээрэй. 3оноо
2. Дараах бодомжийг уншаад, Тулгаад зөвлөгөө бичиж өгөөрэй. 3 оноо
Тулгаа сагсан бөмбөгийн тэмцээнд орж байгаад хөлөө гэмтээжээ. Тэр хөлөө эмчид үзүүлээд яс нь цуурсан тул чиг
тавиулаад шохойдуулжээ. Түүний эрүүл ба өвчтэй хөлөндөө өөрчлөлтгүй эдгээхийн тулд яах ёстой вэ? 3оноо
3. Дараах байгууламжуудын план зургийг зу раарай. 5 оноо
4. Зургуудыг ажиглаад дутуу яснуудыг гүйцээж зураарай.
4оноо
5. Дараах шилжилтийн явцад жижиг хэсгийн бүтэц хэрхэн өөрчлөгдөхийг тохируулан холбоод
тайлбарлаарай. 5оноо
6. Араг яс, үе, булчин, хөдөлгөөн, биеийн тамирын дасгал, эрүүл мэнд, зөв дадал хэвшил,
хөдөлгөөний дутагдал, бөгтийх гэсэн түлхүүр үгсийг ашиглаад “ Хөдөлгөөн эрүүл мэнд” сэдэвт эх
зохиогоорой.
7. Хоёр саванд байгаа шингэний хэмжээ ижил үү? Яаж хялбар аргаар мэдэх вэ? 3оноо
ХӨВСГӨЛ БАГШ Л. ПҮР ЭВЦЭРЭН Page 7

8. ҮНДЭСНИЙ ЛАБОРАТОРИ “ ЭРДМИЙН ДАЛАЙ” ЦОГЦОЛБОР СУРГУУЛЬ
8. Дараах 3 шингэний хэмжээг графикаар дүрслээрэй. 5 оноо
ХӨВСГӨЛ БАГШ Л. ПҮР ЭВЦЭРЭН Page 8