1. Kalagayang Pangkabuhayan sa Ilalim ng Pananakop
ng mga Amerikano
Babasahin 4 ng Aralin 1
Ika-apat na Kwarter
University of the Philippines Integrated School
Araling Panlipunan VI
Ito ay kopya ni: ______________________________
Seksyon: ______________________________

2. 2
Halimbawa
ng epekto
ng diwang
kolonyal sa
pag-iisip ng
karaniwang
Pilipino.
Sa panahon ng kolonyalismong Amerikano, umunlad ang ekonomiya at
pamumuhay ng mga Pilipino. Subalit ito ay ekonomiyang palaasa
(dependent) sa Amerikano. Ang pag-unlad sa pamumuhay ay nakita sa
mga elite subalit hindi sa mga ordinaryong mamamayan. Ang elite din
ang nagsilbing tagapagdala at tagapagsalin ng kulturang Amerikano sa
bansa, nang dahil na rin sa maling edukasyon at pagkagapos nila sa
kaisipang kolonyal. Paunti-unting kumalat ang impluwensiya ng
kulturang Amerikano sa kulturang Pilipino mula sa paggamit ng Ingles
sa edukasyon hanggang sa panonood ng mga pelikulang kanluranin.
Maraming imprastraktura at institusyon ang itinayo ang mga Amerikano
sa bansa para diumano sa pagpapatupad ng white man’s burden na
gawing sibilisado ang mga Pilipino. Nang dahil dito, maraming Pilipino
hanggang ngayon ang tumatanaw ng utang na loob sa mga
Amerikano. Nararapat iwasto ang kaisipang ito dahil ang salaping
ginugol ng mga Amerikano sa pagpapatupad ng mga proyektong ito ay
nagmula mismo sa mga Pilipinong nagbayad ng buwis sa ilalim ng
pamahalaang kolonyal.
Bukod dito, ang mga patakarang pang-ekonomikong itinatag ng U.S. sa
Pilipinas ay sumasalamin sa sariling interes ng mga Amerikano na may
malaking kaugnayan sa mga pamilihan ng yaring produkto
(manufactured products) at pinagmumulan ng mga hilaw na materyal
(raw materials). Malayang nakinabang ang mga Amerikano sa yamang
likas at sa pagbukas ng pamilihan ng bansa na nagsilbing bagsakan ng
mga produktong surplus mula sa U.S.
Malalim ang naging ugat ng mga ibinungang suliranin ng imperyalismo
na patuloy nating kinakaharap sa kasalukuyan. Ang lipunang dati’y may

3. 3
kusa at lakas na itaguyod ang kamalayang makabayan o nasyonalismo
upang mabuklod at mapag-isa ang bansa ay unti-unting nagapos at
nabulag ng diwang kolonyal.
Narito ang pagpapaliwanag ni Gob. Hen. William Howard Taft sa
prinsipyo na pumapaloob sa “pagtulong” ng mga Amerikano sa mga
Pilipino:
“The promotion of their material and intellectual welfare will
necessarily develop wants [of Filipinos] for things which in times
of poverty they regard as luxuries, but which, as they grow more
educated and as they grow wealthier, become
necessities…promoting the welfare, material, spiritual, and
intellectual of the people of these Islands is the one course which
can create any market here among the people for American
goods and American supplies that will make the relation of the
United States to the Philippines a profitable one for our merchants
and manufacturers.”
Gawain: Ipaliwanag sa sariling salita ang ideyang nakapaloob sa pahayag ni
Gob. Hen. Taft.
Sinasabi ni Gob. Hen. Taft na _______________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________

4. 4
Malayang Kalakalan
Napasimulan ang malayang kalakalan o Magsaliksik Tayo!
free trade noong 1909 nang ipinasa ng 
Kongresong Amerikano ang Payne- Hanapin ang kahulugan ng
Aldrich Tariff Act. Sa ilalim ng batas na sumusunod:
ito, ang mga produktong iniluluwas ng
U.S. sa Pilipinas ay walang babayarang tariff
buwis at wala ring itatakdang dami o ______________________
quota. Samakatwid, malayang ______________________
makapapasok ang anumang ______________________
produktong nagmula sa U.S. sa mga ______________________
pamilihan ng Pilipinas.
export
Pinahihintulutan ding makapasok sa
______________________
mga pamilihan ng U.S. ang produktong
iniluluwas ng Pilipinas nang walang ______________________
binabayarang buwis subalit may ______________________
nakatakdang dami o quota tulad ng ______________________
quota sa produktong asukal at tabako
ng bansa. Samantala, ang bigas mula import
sa Pilipinas ay hindi pinayagang ______________________
makapasok sa U.S. at nagtakda rin na ______________________
nararapat umayon sa mga hilaw na ______________________
materyal na kailangan ng industriyang ______________________
Amerikano ang mga iniluluwas na
produkto ng Pilipinas. Samakatwid, ang kaunlaran ng Pilipinas, kung
mayroon man, ay nakabatay sa mga kondisyon na maaaring hingin ng
U.S. sa kanyang kolonya.
Noong 1934, naipasa naman ang Tydings-McDuffie Law. Kilala ito
bilang batas na nagsaad ng pagbibigay ng kalayaan sa bansa mula sa
U.S. subalit taglay din nito ang isang probisyon para sa pagpapatuloy
ng malayang kalakalan sa panahon ng pamahalaang Commonwealth.
Maliwanag ang pagnanais ng mga Amerikanong mapanatili ang
kanilang impluwensiya sa ekonomiya ng Pilipinas kahit pa mabigyan ng
kasarinlan ang bansa.

5. 5
Resulta ng Malayang Kalakalan
Porsyento ng mga produktong agrikultural sa kabuuang export:
23.7% 62.9% 71.4%
(1899-1908) (1916-1925) (1926-1935)
Interpretasyon: tumaas ang dami ng mga produktong agrikultural
na iniluluwas ng Pilipinas; ipinapakita nito ang pagtugon ng bansa
sa pangangailangan ng U.S. sa hilaw na materyal
Taon Export Balance Kalagayan
of Trade
Pagpasok ng Espanya ng mga
1900-1909 P60.9M + produkto sa bansa batay sa
Kasunduan sa Paris
1910-1914 P94.7M +
1914-1918 P177.3M -
1919-1924 P234.7M + Payne-Aldrich Tariff Act
1925-1930 P297.9M +
1930-1935 P213.2M +
Interpretasyon: sumigla ang ekonomiya ng Pilipinas sa ilalim ng
malayang kalakalan
Sa pagitan ng 1910-1912, ang produktong iniluwas ng U.S. sa Pilipinas
ay lumaki nang halos 437% samantalang ang produktong iniluwas ng
Pilipinas sa U.S. ay tumaas nang halos 213%. Mula 11% ng mga ine-
export at ini-import na produkto sa U.S. noong 1900 tumaas ito
hanggang 72% noong 1935. Samakatwid, natali ang ekonomiya ng
Pilipinas sa U.S samantalang nanatiling malawak ang ekonomiya ng
U.S. na nakipagkalakalan sa marami pang bansa bukod sa Pilipinas.
Ginamit ang kitang nalikom mula sa kalakalan sa pagpapaayos ng mga
tulay at kalsada na mahalaga para sa mabilis na transportasyon ng
mga produkto tungo sa mga daungan. Nagbunga ito sa pagtaas ng
antas ng pamumuhay ng ilang mga Pilipino. Kung susuriin ang datos
makikitang sumigla ang ekonomiya ng bansa sa ilalim ng

6. 6
kolonisasyong Amerikano subalit maraming Pilipino ang tumutol dito.
Alamin natin kung bakit!
Ang mga produktong asukal at tabako ay maaaring ma-
1 monopolisa ng isang pamilihan lamang. Kapag ang pamilihan ay
humina, lubhang maaapektuhan ang mga prodyuser ng asukal at
tabako. Sa ganitong sitwasyon umaasa na lamang ang Pilipinas
sa U.S. Ang mga panginoong maylupa o landlord at malalaking
kumpanya lang na nangingibabaw sa komersyo, industriya at
agrikultura ng bansa ang tanging nakikinabang sa sistemang ito.
Dagdag pa rito, dahil sa pag-export sa mga produkto kaysa ibenta sa
lokal na pamilihan nagdudulot din ito ng kakulangan sa lokal na suplay.
Naipagpaliban din nito ang pagkamit ng kasarinlan sa bansa. Ang
2 mga yumayamang Amerikanong kumpanya sa Pilipinas ay
maaaring pilitin ang pamahalaang U.S. na huwag bitiwan ang
kolonya o patagalin ang pananakop dito. Maging ang mga
mayayamang Pilipino na nakinabang sa sistema ay magdadalawang
isip sa pagsulong ng kalayaan.
Nababawasan ang maaaring kitain ng pamahalaan mula sa
3 pangongolekta ng buwis sa mga produktong inaangkat at
iniluluwas sa bansa. Ang kitang ito ay maaari sanang gamitin sa
pagsasagawa ng mga proyekto at programang panlipunan.
Hindi lahat ng Pilipino ay nakinabang sa malayang kalakalan.
Yumaman ang mga may-ari ng lupa habang tumanggap lamang ng
maliit na sahod ang mga tunay na nagsasaka sa lupa.Hindi lumakas
ang kakayahang industriyal ng bansa dahil kapalit ng mga hilaw na
materyal, iniluwas ng U.S. sa Pilipinas ang mga produktong gawa na o
manufactured goods. Bagaman naglipana ang mga pagawaan at
pabrika ng sigarilyo, asukal, mantika, alak, sardinas at iba pa sa
Maynila at karatig-pook, mas maraming maliliit na industirya tulad ng
mga yaring-kamay o handicraft ang naapektuhan. Bumagsak ang
industriya ng paghahabi ng tela sa Batangas, Iloilo, Bulacan, at Ilocos.
Dahil sa mataas na kompetisyon mula sa malalaking kumpanya at
imported goods, humina ang pagbenta ng mga produktong gawa sa
ating bansa. Dahil na rin dito, unti-unting kumiling ang panlasa at
kaisipang Pilipino sa mga gawang stateside. Natuto ang mga tao na

7. 7
magustuhan at tumangkilik sa mga imported kung kaya’t lumala ang
kaisipang kolonyal (colonial mentality) ng mga Pilipino.
Gawain:Iugnay ang kasaysayan sa
kasalukuyan. Sa iyong palagay,
lumaya na ba ang mga Pilipino mula
sa colonial mentality? Maaaring
gamitin ang larawan sa
pagpapaliwanag.
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
______________________________
Nagdulot din ng pagkasira sa
yaman ang patakarang pang-
ekonomiya ng U.S. Paunti-unting
naubos ang mga punongkahoy ng
bansa dahil sa paglakas ng
industriya sa pagmimina at
paglaki ng negosyo sa
konstruksyon ng mga opisina,
bahay, daan at tulay. Ang mga minahan ang sumuporta sa
pangangailangan ng U.S. para sa chromium, copper, at manganese na
ginamit sa paggawa ng mga kagamitang pandigma noong Ikalawang
Digmaang Pandaigdig.

8. 8
Higit Pa sa Kalayaan
Hindi naging pantay ang epekto na dulot ng malayang kalakalan sa
masa at elite kaya’t nag-iba ang kalayaang minimithi ng mga
anakpawis sa mga mayaman at edukado na naghangad makamit ang
autonomiya. Ipinamalas ng masa sa pamamagitan ng mga welga, pag-
aalsa, at pagkilos noong dekada 1920-1940 ang mithiin nila para sa
kalayaan na may kasamang pagbabagong panlipunan.
Umusbong ang mga militanteng kilusang manggagawa mula sa patuloy
na pakikidigma ng mga gerilya para sa kalayaan laban sa mga
mananakop na Amerikano. Noong 1902, mula sa mga grupong
tinaguriang bandido ng kinauukulan, natatag ang unang pederasyon ng
mga manggagawa ang Union Obrera Democratica (UOD) sa
pamumuno nina Isabelo delos Reyes at Hermenigildo Cruz.
Naglunsad ang UOD ng mga welga at makabayang dula na bumatikos
sa pananakop ng mga Amerikano. Kahit sinupil ng kolonyal na
pamahalaan, nagpatuloy ang kilusang manggagawa sa pangunguna ni
Dominador Gomez na namuno sa Union Obrera Democratica
Filipina (UODF). Sa kasamaang palad, naakit si Gomez at de los

9. 9
Reyes nang pumaloob sila sa sistemang kolonyal nang pasukuin nila
sina Macario Sakay at lumahok sa politika.
Noong dekada 1920, lumitaw ang mga bagong radikal na lider
manggagawa sa pangunguna nina Crisanto Evangelista at Antonino
Ora bumuo sa Katipunan ng mga Anak Pawis (KAP) na namuno sa
mga kilusang welga na naghangad sa kalayaan ng Pilipinas mula sa
mananakop na Amerikano at pag-unlad sa kalagayan ng mga
manggagawa. Mula sa kilusang manggagawa nabuo nina Evangelista
ang Partido Komunista ng Pilipinas (PKP).
Bagaman hinuli at pinatapon sa probinsya ang mga lider nito at
ipinagbawal ang partido noong 1932, patuloy na namuno mula sa
underground ang partido sa mga pagkilos at welga.
Pumaloob naman ang kaisipang sosyalista sa mga kilusang
magsasaka nang matatag ang Partido Sosyalista noong 1933 sa
pamumuno ni Pedro Abad Santos. Noong 1938, nagsanib ang Partido
Komunista at Partido Sosyalista na bumuo sa Partido Komunista ng
Pilipinas (PKP). Nabuo nito ang mga militante at malaking seksyon ng
mga organisadong manggagawa at magsasaka sa ilalim ng isang
partido.
Itinaguyod ng mga samahang magsasaka at manggagawa ang
adhikain ng kalayaan ng mga mamamayan. Nakapaloob sa usaping
pangkabuhayan ang pag-asam nila sa kalayaan na ang mga katangian
ay pagkakapatiran, pagkakapantay-pantay, katarungan, at
kaginhawahan.
Pagkamit ng Kalayaan
Mahalaga ang Batas Hare-
Hawes Cutting at Batas
Tydings-McDuffie sa pagkamit
ng kasarinlan ng bansa mula
sa mga Amerikano. Hindi
malaki ang pagkakaiba ng
dalawang batas subalit pinilit ni
Quezon na baguhin ang
naunang batas upang ibida

10. 10
ang kanyang sarili at makuha ang pagkapangulo sa Pamahalaang
Komonwelt. Narito ang reaksyon ng mga mamamayan sa Batas Hare-
Hawes Cutting:
Habang nananatiling
Tutol kami dahil hindi ito
kolonya ang bansa,
nagbibigay ng ganap na
mananatili ang problema
kalayaan. Dinadaya nina
sa kabuhayan. Sa ilalim ng
Quezon at Osmeña ang
proteksyon ng U.S.
taong-bayan. Pinatatagal
tumatag ang interes ng
lamang nila ang
elite. Hahantong lamang
kapangyarihan ng U.S. at
sa huwad na kalayaan ang
pinapanatiling mahirap
independence mission.
ang naghihirap.
MANGGAGAWA
Partido Tutol kami! Kung mga
KOMUNISTA Kristiyanong Pilipino na ang
mamamahala baka masira ang
aming kultura at identidad.
muslim
Huling Hirit ng Estados Unidos
Bago tuluyang makamit ng Pilipinas ang kalayaan noong 1946, ipinasa
ng U.S. ang Bell Trade Act na nagsaad ng mga kontrol sa ekonomiya
ng Pilipinas sa kabila ng pagkamit nito ng kasarinlan:
□ Pagtakda ng mga taripa na pabor sa U.S.
□ Pagtakda ng halaga ng piso sa dolyar
□ Pagbigay ng karapatan sa mga mamamayang Amerikano at
kumpanya na kapantay sa karapatan ng mga mamamayang
Pilipino na gamitin ang kagubatan, mineral at iba pang likas yaman
Ginamit ng U.S. ang $800M na pangakong pondo para sa pinsalang
natamo ng Pilipinas sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig upang
mapasang-ayon ang mga Pilipinong lider sa panukalang batas.

11. 11
Gawain:Gamit ang larawan, ipaliwanag ang ideya ng neo-kolonyalismo.
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________

12. 12
HUKBALAHAP Sino ba sila?
Hukbong Bayan Laban sa Hapon
armadong hukbo ng Partido Komunista ng Pilipinas na lumaban
sa mga mananakop na Hapones
samahang masa > PKP > HUKBALAHAP > Hukbong Mapagpalaya ng
Bayan > New People’s Army
Sanggunian
Boncan, Celestina P., et al. (2005). Kabihasnang Pilipino: Kasaysayan at
Pamahalaan. QC: Vibal Publishing House, Inc.
Gripaldo, Eden M. et al. (2003). Kasaysayan ng Filipinas at mga Institusyong
Filipino. QC UP-SWF.