2. ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΜΑΣ
Με αφορμή το μάθημα των Θρησκευτικών και την παρότρυνση των
καθηγητριών μας αποφασίσαμε να συντάξουμε το παρόν περιοδικό.
Ασχοληθήκαμε με αποφασιστικότητα και αφοσίωση, ο καθένας
ξεχωριστά και συγχρόνως όλοι μαζί, για την επίτευξη του σκοπού μας.
Οι παρακάτω σελίδες αποτελούν ένα περιοδικό Θρησκευτικού
περιεχομένου. Περιέχουν κάποιες από τις σημαντικότερες γιορτές των
Χριστιανών, καθώς και κάποια από τα έθιμα που τις συνοδεύουν.
Παρουσιάζονται επίσης κάποιοι από τους ναούς της περιοχής μας.
Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείπουν σταυρόλεξα, παιχνίδια,
κρυπτόλεξα και συνταγές που ταιριάζουν με το περιεχόμενο του
περιοδικού μας. Η αρχισυντάκτρια
Αγγελική Γκ
2

3. Περιεχόμενα
Ο Ιερός Ναός της Αγίας Μαρίνας στη Χαλκίδα - Μαρίνος Μ......................................4
Η Σταυροπροσκύνηση – Γιάννης Κ...............................................................................5
Ήθη και έθιμα του τόπου μας - Πάσχα – Ευαγγελία Λ................................................6
Χριστός Ανέστη – Ζαφειρία Γκ ....................................................................................9
Το νόημα της γιορτής του Πάσχα – Χρύσα Ζ.............................................................10
Σύγκριση αναστάσιμης εικόνας – Εύα Α.....................................................................13
Πασχαλινό Αρκτικόλεξο – Ζαφειρία Γκ......................................................................14
Ο βίος του Αγίου Δημητρίου – Μαριάννα Μ..............................................................15
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου στη Χαλκίδα – Μαριάννα Μ.............................15
Πεντηκοστή – Νίκος Β.................................................................................................16
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Σπυρίδωνα στη Χαλκίδα – Αλέλης Μπ...............................17
Η Κοίμηση της Θεοτόκου – Γιάννης Γλ......................................................................18
Ο Ιερός Ναός της Αγίας Παρασκευής, Πολιούχου Χαλκίδας – Δημήτρης Κ.............20
Βίος Αγίας Παρασκευής – Δημήτρης Κ.......................................................................22
Ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων στην Ελλάδα – Περικλής Μπ.............................24
Το πνευματικό νόημα των Χριστουγέννων – Χαρά Κ.................................................26
Το πνευματικό νόημα των Θεοφανείων – Χαρά Κ......................................................27
Ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων στον κόσμο – Περικλής Μπ................................28
Χριστουγεννιάτικο Κρυπτόλεξο - Ζαφειρία Γκ...........................................................32
Τρίγωνα Κάλαντα – Ζαφειρία Γκ................................................................................34
Λύση Αρκτικόλεξου – Ζαφειρία Γκ.............................................................................34
Λύση Κρυπτόλεξου – Ζαφειρία Γκ..............................................................................34
Εύρεση εικόνων ορθόδοξων και ρωμαιοκαθολικών – Λούμπο Ζ.
Αρχισυνταξία – Αγγελική Γκ
Συντονισμός και επίβλεψη – Ιωάννα Ιωαννίδου, Χριστίνα Τσομώκου
3

4. Ο Ιερός Ναός της Αγίας Μαρίνας στη Χαλκίδα
Η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας είναι σχετικά νέα. Θεμελιώθηκε το 1978 όταν
Μητροπολίτης Χαλκίδας ήταν ο Χρυσόστομος ο Α΄ στο λόφο του Αγίου
Μάρκου που βρίσκεται κοντά στη Χαλκίδα. Εδώ προγενέστερα υπήρχε ένα
μικρό εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας το οποίο είχε χτιστεί από τους ντόπιους
κατοίκους γύρω στο 1970. Έτσι ο
λόφος μετονομάστηκε σε λόφο Αγίας
Μαρίνας. Τα εγκαίνια του ναού έγιναν
το Νοέμβριο του 2004 και πρώτος
ιερέας του ήταν ο πατήρ Γεώργιος
Αναστασίου.
Στην αρχή ο ναός αποτελούσε
παρεκκλήσι του ναού της Αγίας
Παρασκευής, αλλά αργότερα με την
ανάπτυξη του γύρω οικισμού
μετατράπηκε σε ενορία. Εδώ βρίσκεται και το παρεκκλήσι του Ευαγγελιστή
Μάρκου που ολοκληρώθηκε το 2009.
Το 2002 ξεκίνησε η αγιογραφία η οποία δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, καθώς
μένει η αγιογράφηση του τέμπλου. Οι υπεύθυνοι του Ναού ελπίζουν ότι μέσα
στο 2013 θα έχει ολοκληρωθεί. Σήμερα στον ναό λειτουργεί ο πατήρ Νικόλαος
Κούτος.
4

5. Η Σταυροπροσκύνηση
Η Τρίτη Κυριακή των Νηστειών ονομάζεται «Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης».
Την ημέρα αυτή τιμάται και προσκυνείται ο Σταυρός του Κυρίου προς ενίσχυση των
πιστών και ψάλλεται: «Σώσον Κύριε τον λαόν σου και ευλόγησον την κληρονομίαν
σου, νίκας τοις Βασιλεύσι κατα βαρβάρων δωρούμενος και τον σον φυλάττων, δια
του Σταυρού Σου πολίτευμα»
Μετά από τη μεγάλη Δοξολογία στον όρθρο, ο Σταυρός μεταφέρεται με μια σεμνή
πομπή στο κέντρο του ναού και παραμένει εκεί όλη την υπόλοιπη εβδομάδα, οπότε
στο τέλος κάθε ακολουθίας γίνεται προσκύνηση του Σταυρού.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το σχήμα του Σταυρού, που κυριαρχεί στην υμνολογία αυτής
της Κυριακής, παρουσιάζεται όχι μέσα στα πλαίσια του πόνου, αλλά της νίκης και
της χαράς. Βρισκόμαστε στο μέσο της Μεγάλης Σαρακοστής. Από τη μία πλευρά η
φυσική και πνευματική προσπάθεια, αν είναι συστηματική και συνεχής, αρχίζει να
μας γίνεται αισθητή, το φόρτωμα να γίνεται πιο βαρύ, η κόπωση πιο φανερή. Έχουμε
ανάγκη από βοήθεια και ενθάρρυνση. Από την άλλη πλευρά, αφού αντέξουμε αυτή τη
κόπωση και έχουμε κυριαρχήσει στο πνεύμα μας. Μέχρι αυτό
το σημείο, αρχίζουμε να βλέπουμε το τέλος της πορείας μας
και η ακτινοβολία του Πάσχα γίνεται πιο έντονη. Η Σαρακοστή
είναι η σταύρωση του εαυτού μας, είναι η εμπειρία –
περιορισμένη βέβαια – που αποκομίζουμε από την εντολή του
Χριστού που ακούγεται στο ευαγγελικό ανάγνωσμα αυτής της
Κυριακής: «όποιος θέλει να με ακολουθεί, ας απαρνηθεί τον
εαυτό του ας σηκώσει το σταυρό του, και ας με ακολουθεί.».
Εθιμικά, ο ιερέας μοιράζει κλαδάκια δενδρολίβανου στους
πιστούς για ευλογία.
5

6. Ήθη και έθιμα του τόπου μας - Πάσχα
Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, το Πάσχα έχει
ιδιαίτερα παραδοσιακό χρώμα και χαρακτηριστική
αίσθηση. Έχει τη δική του σφραγίδα, αξία και
ποικιλία που έχει τις ρίζες του σε παραδόσεις
αιώνων. Κάθε περιοχή της Ελλάδας γιορτάζει την
ημέρα του Πάσχα, αναβιώνοντας παλαιά έθιμα,
ήθη, αλλά και παραδόσεις, βγαλμένα όλα από τα
βάθη του χρόνου. Καμιά από τις παραδόσεις μας
Χριστιανικές ή αρχαιοελληνικές δεν έχει πεθάνει
πραγματικά.
Στην Πάτμο την Κυριακή του Πάσχα στο
Μοναστήρι γίνεται η 2η Ανάσταση κατά την
οποία το Αναστάσιμο Ευαγγέλιο διαβάζεται
σε επτά γλώσσες και από τον ηγούμενο
μοιράζονται κόκκινα αυγά στους πιστούς.»
ΑΥΓΟΜΑΧΙΕΣ
Στην Κεντρική Μακεδονία και στην Καστανούσα του δήμου Σιντικής (Σέρρες),
αναβιώνουν οι «αυγομαχίες», που γίνονται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα. Το έθιμο
βρίσκει τις ρίζες του στον ελληνικό Πόντο και συμβολίζει την Ανάσταση του Κυρίου
και τη σύγκρουση του καλού με το κακό. Η προετοιμασία των αυγών ξεκινάει από το
Μάρτιο, όπου οι συμμετέχοντες στο διαγωνισμό, ταΐζουν τις κότες τους μόνο με
καθαρό σιτάρι και λίγο άμμο, για να κάνουν αυγά με γερό τσόφλι. Βασικός κανόνας
του εθίμου είναι η χρήση μόνο αυγών κότας. Ο καθένας που συμμετέχει στην
«αυγομαχία» έχει στη διάθεσή του 30 αυγά και νικητής αναδεικνύεται αυτός που έχει
τα λιγότερα σπασμένα αυγά.
Στην Ανατολική Μακεδονία, στη Δημοτική Κοινότητα Κρηνίδων του Δήμου
Καβάλας, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, εδώ και πάρα πολλά χρόνια αναβιώνουν
επίσης οι «αυγομαχίες», με μόνη διαφορά τη συγκέντρωση των καλύτερων αυγών
από κότες και φραγκόκοτες.
6

7. Του μαύρου νιου τ'αλώνι
Στην Ιερισσό της Χαλκιδικής έχουν το έθιμο «Του
μαύρου νιου τ αλώνι», που γιορτάζεται την Τρίτη
του Πάσχα. Μετά την επιμνημόσυνη δέηση και την
εκφώνηση του πανηγυρικού, οι γεροντότεροι
αρχίζουν τον χορό. Σιγά-σιγά πιάνονται όλοι οι
κάτοικοι και συχνά ο χορός έχει μήκος τετρακόσια
μέτρα. Τραγουδούν και χορεύουν όλα τα Πασχαλινά
τραγούδια και τελειώνουν με τον «Καγκέλευτο»
χορό, που είναι η αναπαράσταση της σφαγής 400
Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, κατά την επανάσταση του 1821. Ο χορός περνά
κάτω από δάφνινη αψίδα όπου υπάρχουν δύο παλικάρια με υψωμένα σπαθιά και στη
μέση του τραγουδιού διπλώνεται στα δύο με τους χορευτές να περνούν ο ένας
απέναντι από τον άλλο για τον τελευταίο χαιρετισμό.
το έθιμο της κούνιας
Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα στα Γιαννιτσά του
νομού Πέλλας αναβιώνει το έθιμο «Κουνιές». Το
έθιμο αυτό γίνεται γιατί η «αιώρηση», δηλαδή το
κούνημα, θεωρείται ότι γίνεται «σε καλό», υπέρ
υγείας και πλούσιας σοδειάς.
Ενώ στις Κυκλάδες και στην Κύθνο, την Κυριακή
του Πάσχα, στην πλατεία του νησιού, στήνεται
μία κούνια, στην οποία
κουνιούνται αγόρια και
κορίτσια ντυμένα με
παραδοσιακές στολές.
Αυτός ή αυτή που θα
κουνήσει κάποιον,
δεσμεύεται ενώπιον Θεού και ανθρώπων για γάμο.
Στη Δημοτική Κοινότητα Ελευθερών στη Νέα Πέραμο
Καβάλας, την τρίτη μέρα του Πάσχα, αναβιώνουν τα παραδοσιακά «Μαζίδια».
Πρόκειται για ένα έθιμο που χρονολογείται από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Οι
πιστοί μεταφέρουν με πομπή τα εικονίσματα από τη βυζαντινή εκκλησία του Αγίου
Ταξιάρχη, την παλαιότερη εκκλησία της περιοχής, στα «Μαζίδια», όπου βρίσκεται
το γραφικό εξωκλήσι των Αγίων Ραφήλ, Ειρήνης και Νικολάου.
Μαζίδια
Εκεί, τελούν αρτοκλασία και αγιασμό, αναπέμποντας παρακλήσεις προς τον
Αναστάντα Χριστό να ευλογήσει την καλλιεργητική περίοδο που ξεκινάει, ώστε να
είναι αποδοτική και εύφορη. Στη συνέχεια, στην πλατεία του παλιού, παραδοσιακού
οικισμού, στήνεται μεγάλο γλέντι. Το χορό αρχίζει ο ιερέας και ακολουθούν οι
κάτοικοι του χωριού, που χορεύουν και τραγουδούν τρία συγκεκριμένα τραγούδια,
που διασώθηκαν με το πέρασμα των χρόνων.
7

8. Στην περιοχή της Δράμας, το δικό της χαρακτήρα έχει η Δευτέρα του Θωμά στους
Σιταγρούς, όπου οι εκεί εγκατεστημένοι Πόντιοι συνεχίζουν πανάρχαια έθιμα των
κοιτίδων τους, όπως επισκέψεις στα μνήματα, με διανομή κόκκινων αυγών και
γλυκισμάτων και με τραγούδια, έθιμα με καθαρά αρχαϊκή μορφή και με
συνακόλουθες μεταφυσικές δοξασίες και αντιλήψεις.
Για βρεξ Απρίλη μ
Στη Θάσο στην Κοινότητα Λιμεναρίων
διατηρείται το πανάρχαιο έθιμο «Για βρέξ
Απρίλη μ», που γιορτάζεται την Τρίτη του
Πάσχα. Οι κάτοικοι της κοινότητας και οι
επισκέπτες το γιορτάζουν με δημοτικούς
χορούς, ενώ σε μεγάλα τσουκάλια
μαγειρεύεται κρέας με ρύζι που στη συνέχεια
μοιράζεται στους συγκεντρωμένους.
Στη Δυτική Μακεδονία, ανάσταση στο
νεκροταφείο του Αγίου Γεωργίου κάνουν οι
κάτοικοι της Κοζάνης. Συγκεντρώνονται γύρω από το μνήμα του νεκρού τους και με
αναμμένη τη λαμπάδα περιμένουν το «Χριστός Ανέστη», ενώ δεν ξεχνούν ν’
αφήσουν ένα κόκκινο αυγό στο μνήμα για να «χορτάσει» το χαμένο μέλος της
οικογένειας.
Σαϊτοπόλεμος
Στην Καλαμάτα την Κυριακή του Πάσχα,
αναβιώνει ένα ξεχωριστό τοπικό έθιμο, ο
«σαϊτοπόλεμος», του οποίου οι ρίζες
βρίσκονται στους απελευθερωτικούς αγώνες
του 1821. Οι διαγωνιζόμενοι οπλισμένοι με
σαΐτες που έχουν κατασκευάσει μόνοι τους
από χαρτονένιους σωλήνες γεμισμένους με
μπαρούτι, αρχίζουν την εκτόξευση και
ξεσηκώνουν το πλήθος που παρακολουθεί.
Στην Αράχωβα, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα πραγματοποιείται ο αγώνας δρόμου των
γερόντων. Οι συμμετέχοντες ξεκινούν από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και
φτάνουν στο λόφο. Ακολουθούν χορευτικά συγκροτήματα ενώ το απόγευμα
χορεύουν γυναικείοι χορευτικοί σύλλογοι. Οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με κλέφτικα
αγωνίσματα, όπως πχ το σήκωμα της πέτρας.
Αυτά είναι μερικά μόνο από το πλήθος των
εθίμων του τόπου μας για το Πάσχα.
8

9. Χριστός Ανέστη
Ορχήστρα εστήσανε γλυκές
καμπάνες μακρινές.
Θεού χαρά τέτοια γιορτή.
Μα κι όπως θέλεις πες τη.
Τις πασχαλιές φορέσετε
Φραγές μου ταπεινές.
Άσπρη η ψυχή μου σαν και σας
Με το «Χριστός Ανέστη»!
(Στέλιος Σπεράντσας)
9

10. Το νόημα της γιορτής του Πάσχα
Πολλά είναι τα ονόματα για το Χριστιανικό Πάσχα: Πασχαλιά, Λαμπρή, Ανάσταση
του Χριστού ή απλώς Ανάσταση και είναι η σπουδαιότερη γιορτή της χριστιανικής
πίστης.
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που
ακολουθεί την εαρινή ισημερία της 21ης
Μαρτίου. Είναι τόσο σημαντική γιατί
σ’αυτήν γιορτάζεται η Ανάσταση του Ιησού Χριστού.
Η περίοδος του Πάσχα αναφέρεται και στην εβδομάδα της Ανάστασης μέχρι την
Κυριακή του Θωμά (Διακαινησίμου), και στην περίοδο των 40 ημερών που
ακολουθούν την Ανάσταση ως την Ανάληψη του Χριστού.
Η εορτή της Ανάστασης του Ιησού Χριστού λόγω της σπουδαιότητας της, επηρεάζει
το εορτολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας τόσο 40 ημέρες πριν από το Τριώδιο, τη
Μεγάλη Τεσσαρακοστή και ιδιαίτερα τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Οι τέσσερεις πρώτες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας προετοιμάζουν πνευματικά για
το θείο δράμα και οι Ακολουθίες ονομάζονται «Ακολουθίες του Νυμφίου».
Μεγάλη Δευτέρα (Κυριακή Βαΐων βράδυ)
Την Μεγάλη Δευτέρα κυριαρχούν δύο γεγονότα:
Α) Η ζωή του Ιωσήφ, του 11ου
γιου του Πατριάρχη Ιακώβ, του ονομαζόμενου
Παγκάλου, δηλαδή ωραίου στο σώμα και τη ψυχή. Ο Ιωσήφ προεικονίζει με την
περιπέτειά του (πουλήθηκε σκλάβος στην Αίγυπτο) το Χριστό και το Πάθος Του. Β)
Το περιστατικό της άκαρπης συκιάς που ξέρανε ο Χριστός. Συμβολίζει την Συναγωγή
των Εβραίων και γενικά τη ζωή του Ισραηλιτικού λαού που ήταν κενή από καλά
έργα.
10

11. Μεγάλη Τρίτη (Μεγάλη Δευτέρα βράδυ)
Την Μεγάλη Τρίτη θυμόμαστε και ζούμε δύο παραβολές:
Α) Των δέκα παρθένων που μας διδάσκει να είμαστε έτοιμοι και
γεμάτοι από πίστη και φιλανθρωπία.
Β) Των Ταλάντων που μας διδάσκει να είμαστε εργατικοί και ότι
πρέπει να καλλιεργούμε και να αυξάνουμε τα πνευματικά μας
χαρίσματα.
Μεγάλη Τετάρτη (Μεγάλη Τρίτη βράδυ)
Η Μεγάλη Τετάρτη είναι αφιερωμένη στην αμαρτωλή γυναίκα
που άλειψε τα πόδια του Κυρίου με μύρο και συγχωρέθηκε για
τα αμαρτήματά της, γιατί έδειξε μεγάλη αγάπη και πίστη στον
Κύριο. Ψάλλεται το περίφημο τροπάριο (δοξαστικό) της
Υμνογράφου Μοναχής Κασσιανής.
Μεγάλη Πέμπτη (Μεγάλη Τετάρτη βράδυ)
Την Μεγάλη Πέμπτη γιορτάζουμε 4 γεγονότα:
Α) Τον Ιερό Νιπτήρα, το πλύσιμο δηλαδή των ποδιών των μαθητών απ’ τον Κύριο,
που δείχνει την ταπεινότητα που πρέπει να έχει κάθε Χριστιανός.
Β) Τον Μυστικό Δείπνο δηλαδή την πρώτη τέλεση και παράδοση του Μυστηρίου της
Θείας Ευχαριστίας στους πιστούς.
Γ) Την προσευχή του Κυρίου, στο όρος των Ελαιών και
Δ) Την προδοσία του Ιούδα, δηλαδή την αρχή του Πάθους του Κυρίου.
11

12. Μεγάλη Παρασκευή (Μεγάλη Πέμπτη βράδυ)
Την Μεγάλη Παρασκευή έχουμε την κορύφωση του Θείου δράματος. Τελείται η
«Ακολουθία των Παθών» και βιώνουμε τα σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου και
Θεού μας. Δηλαδή: Τα πτυσίματα, τα μαστιγώματα, τις κοροϊδίες, τους
εξευτελισμούς, τα χτυπήματα, το αγκάθινο στεφάνι και κυρίως την Σταύρωση και τον
θάνατο του Χριστού.
Μεγάλο Σάββατο (Μεγάλη Παρασκευή πρωί και βράδυ)
Το μεγάλο Σάββατο το πρωί γιορτάζουμε:
Α) την Ταφή του Κυρίου και
Β) την κάθοδο Του στον Άδη όπου κήρυξε σε όλους τους νεκρούς.
Έτσι Μεγάλη Παρασκευή πρωί τελούνται οι εξής ακολουθίες: Η
Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών και στις 12:00 το μεσημέρι η
Αποκαθήλωση, δηλαδή η Ταφή του Κυρίου απ’ τον Ιωσήφ τον
Αριμαθαίας και τον Νικόδημο τον Φαρισαίο, μέλος του Μ.
Συμβουλίου και κρυφό μαθητή του Κυρίου, ενώ το βράδυ
ψάλλονται τα Εγκώμια και περιφέρουμε τον Επιτάφιο.
Κυριακή του Πάσχα (Μ. Σάββατο πρωί και νύχτα από τις 12:00
π.μ.)
Το Μεγάλο Σάββατο το πρωί έχουμε τη λεγόμενη «1η
Ανάσταση» δηλαδή το προανάκρουσμα της
Ανάστασης που μεταδίδουν οι ύμνοι και της
προσμονής της λυτρώσης όλης της κτίσεως απ’ τη
φθορά και το θάνατο.
Το Μεγάλο Σάββατο (στις 12 το βράδυ προς την
Κυριακή) έχουμε τη ζωηφόρο Ανάσταση του Κυρίου,
την ήττα του θανάτου και της φθοράς και την αφή του
Αγίου Φωτός απ’ τον Πανάγιο Τάφο στον κόσμο.
Κυριακή του Πάσχα στις 11:00 π.μ. ή το απόγευμα, τελείται ο «Εσπερινός της
Αγάπης» όπου σε πολλές γλώσσες διαβάζεται το Ιερό Ευαγγέλιο και διατρανώνεται
παγκοσμίως η νίκη του θανάτου και η εποχή της Καινούργιας Διαθήκης, της χαράς
και της Αναστάσιμης Ελπίδας.
12

13. Σύγκριση αναστάσιμης εικόνας
Στην καθολική εικόνα το κυρίαρχο πρόσωπο είναι ο
Χριστός, που κρατάει ένα άσπρο λάβαρο με Σταυρό
και μ’ αυτό τον τρόπο δείχνει τη δύναμη Του και τη
νίκη Του κατά του θανάτου. Ο Χριστός φαίνεται σα
να βγαίνει από τον τάφο και με το ν’ απεικονίζεται
φορώντας λίγα ρούχα τονίζεται το ανθρώπινο
στοιχείο. Το ότι πρόκειται για την Ανάσταση το
καταλαβαίνουμε και από τις παλάμες του Χριστού,
διότι διακρίνουμε τα σημάδια από τα καρφιά. Στους
ανθρώπους που εικονίζονται, αυτό που διακρίνεται
εντονότερα είναι ο φόβος τόσο στα πρόσωπά τους
όσο και στις κινήσεις τους. Συμπερασματικά, αυτό
που κυριαρχεί στην εικόνα είναι η δύναμη του
Χριστού και ο φόβος των ανθρώπων μπροστά σε
αυτήν.
Στην ορθόδοξη εικόνα, ο εικονογράφος προσπαθεί να μας δείξει το σκοπό για τον
οποίο ήρθε ο Χριστός στον κόσμο. Τονίζεται, πως ο Χριστός νίκησε το θάνατο για
λογαριασμό των ανθρώπων. Ο Χριστός φοράει άσπρα φωτεινά ρούχα και είναι μέσα
στη θεϊκή δόξα, μέσα σ’ ένα λαμπρό φως. Πατάει πάνω στις πόρτες του Άδη, ενώ ο
προσωποποιημένος θάνατος είναι χειροπόδαρα δεμένος κάτω απ’ αυτές. Πιάνει από
το χέρι τον Αδάμ και την Εύα, (που συμβολίζουν το ανθρώπινο γένος),για να τους
οδηγήσει και πάλι στη ζωή. Δεξιά και αριστερά σ’ αυτήν την πολυπρόσωπη εικόνα,
βλέπουμε τους δίκαιους, τους προφήτες και τους αγίους της Παλαιάς Διαθήκης.
Τέλος, αυτή η εικόνα είναι πιο χαρούμενη, κυρίως επειδή δεν υπάρχει φόβος στα
πρόσωπα αυτών που εικονίζονται εδώ, οι οποίοι γέρνουν προς τον Χριστό.
Συμπερασματικά, αυτό που τονίζεται πιο πολύ στην εικόνα αυτή είναι το ότι ο
Χριστός ήρθε για να σώσει τους ανθρώπους και οι άνθρωποι ανταποκρίνονται σ’
Αυτόν.
13

14. Πασχαλινό Αρκτικόλεξο
1) _ _ _ _
2) _ _ _ _ _ _ _ _ _
3) _ _ _ _
4) _ _ _ _ _ _ _ _
5) _ _ _ _
6) _ _ _ _
7) _ _ _ _ _ _ _ _ _
8) _ _ _ _ _ _
Τα αρχικά γράμματα των λέξεων σχηματίζουν μια άλλη λέξη για το Πάσχα.
1. Η μητέρα της Παναγίας
2. Ονομάστηκε κ’ έτσι ο Χριστός.
3. Τα... τσουγκρίζουμε.
4. Προηγείται της λέξης που θέλουμε
5. Ο επιτάφιος την συμβολίζει.
6. Λέγεται αλλιώς το φωτοστέφανο.
7. Προηγείται από το Πάσχα.
8. Σπουδαίος προφήτης της Παλαιάς Διαθήκης
14

15. Ο βίος του Αγίου Δημητρίου
Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε περίπου το 280-284
και πέθανε το 303 ή 305 στη Θεσσαλονίκη. Ήταν
γόνος αριστοκρατικής οικογένειας και στα 22 του
χρόνια ήταν ήδη αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού.
Έγινε χριστιανός, όταν ήταν αυτοκράτορας ο
Διοκλητιανός και φυλακίστηκε στη Θεσσαλονίκη το
303, γιατί αγνόησε το διάταγμα του αυτοκράτορα για
προσκύνησή του ως Θεού. Πριν τη φυλάκισή του
ίδρυσε κύκλο νέων για τη μελέτη της Αγίας Γραφής.
Μέσα στη φυλακή ευλόγησε το μαθητή του Νέστορα
για να νικήσει τον ειδωλολάτρη παλαιστή Λυαίο. Η
νίκη του Νέστορα ήταν η αιτία να εξοργιστεί ο
αυτοκράτορας Μαξιμιανός, που βρισκόταν εκεί όταν
έγινε αυτό το συμβάν και να διατάξει να
αποκεφαλιστεί ο Νέστορας και να λογχιστεί στα
πλευρά ο Δημήτριος. Ο άγιος Δημήτριος είναι πολιούχος της Θεσσαλονίκης και εκεί
βρίσκεται ομώνυμος ναός πάνω από τον τάφο του. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 26
Οκτωβρίου. Παρουσιάζεται στις εικόνες σαν καβαλάρης με κόκκινο άλογο να πατά
τον άπιστο Λυαίο.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Δημητρίου στη Χαλκίδα
Ο ναός του Αγίου Δημητρίου είναι ο
καθεδρικός ναός της μητροπόλεώς μας.
Χτίστηκε το 1837 και αυτό το ξέρουμε
επειδή στη πρόσοψη του ναού υπάρχει
μία επιγραφή που γράφει «Ο ΙΕΡΟΣ
ΝΑΟΣ ΟΥΤΟΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΘΗ ΕΝ
ΕΤΕΙ 1837». Πιθανότατα να υπήρχε
ναΐσκος με το όνομα του Αγίου
Δημητρίου στη θέση του σημερινού ναού
από το 1814 καθώς υπάρχει ο ισχυρισμός
ότι ήταν ο μοναδικός χριστιανικός ναός
στη περίοδο της τουρκοκρατίας.
Ο πρώτος που συμμετείχε ενεργά στην
ανακαίνιση του ιερού ναού ήταν ο τότε
μητροπολίτης Γρηγόριος ο
Αργυροκαστρίτης που ταξίδεψε μέχρι την
Κωνσταντινούπολη για να ζητήσει άδεια
από το Πατριαρχείο. Ο ρυθμός του ναού
είναι τρίκλιτη βασιλική. Το δεξιό κλίτος
είναι αφιερωμένο στον ιερομάρτυρα Χαράλαμπο και το αριστερό στη Θεία
Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Στο ναό του Αγίου Δημητρίου λειτούργησε και ο Άγιος
Νεκτάριος ο οποίος ήταν επίσκοπος Πενταπόλεως.
15

16. Πεντηκοστή
Πεντηκοστή στη Καινή Διαθήκη ονομάζεται η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος
στους Αποστόλους που συνέβη την πεντηκοστή ημέρα από την Ανάσταση του Ιησού
Χριστού.
Η Πεντηκοστή είναι μια ιδιαίτερα λαμπρή γιορτή γιατί θεολογικά η ημέρα αυτή
θεωρείται η γενέθλια μέρα της Εκκλησίας.
Την ημέρα της Πεντηκοστής έγινε η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους
μαθητές και αποστόλους του Ιησού σύμφωνα με τις Πράξεις των Αποστόλων. Αυτή
είχε σαν αποτέλεσμα να μιλούν σε όλες τις γλώσσες «για τα θαυμαστά έργα του
Θεού» γεγονός πού έγινε αντιληπτό από όσους βρίσκονταν στην Ιερουσαλήμ.
Αποτέλεσμα είχε έπειτα και από το κήρυγμα του Πέτρου να βαπτιστούν εκείνη την
ημέρα 3.000 άνθρωποι και να γίνουν χριστιανοί.
Σύμφωνα με τούς εκκλησιαστικούς πατέρες και συγγραφείς του Β’ μισού του 4ου
αιώνα γίνεται λόγος για τον εορτασμό της Πεντηκοστής από τους αποστολικούς
χρόνους. Κατά την γιορτή γινόταν η βάπτιση των κατηχούμενων και για τον λόγο
αυτό συνεχίζει και ψάλλεται ο τρισάγιος ύμνος: « Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε…».
Η μεθεόρτια ημέρα που ξεχωρίζει είναι η Δευτέρα, ημέρα αφιερωμένη στο Άγιο
Πνεύμα, στην οποία επαναλαμβάνεται όλη η ακολουθία της Κυριακής.
16

17. Ο Ιερός Ναός του Αγίου Σπυρίδωνα στη Χαλκίδα
Πότε χτίστηκε η εκκλησία;
Από τις 5 Μαΐου 1985 ως τις 29 Ιουνίου 1998 ήταν παρεκκλήσι που ανήκε στην Αγία
Μαρίνα. Η νέα μεγάλη εκκλησία εγκαινιάστηκε το 1998.
Γιατί η εκκλησία έχει δύο ονόματα;
Επειδή στη Χαλκίδα δεν υπήρχε Άγιος Σπυρίδων ως τότε, ο Μητροπολίτης
αποφάσισε η εκκλησία να γιορτάζει δύο φορές το χρόνο του Αγίου Γεωργίου και του
Αγίου Σπυρίδωνα. Η έκταση για να χτιστεί ο ναός δόθηκε από τον Ευάγγελο
Μπαταριά.
Ποιος αγιογράφησε τον ναό;
Ο αγιογράφος Αργυρός Γεώργιος.
Ποιος είναι ο ιερέας τώρα;
Ο πατήρ Ιωάννης Γκρινιάρης είναι ο σημερινός ιερέας.
17

18. Η Κοίμηση της Θεοτόκου
Η γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου
είναι η μεγαλύτερη από τις
Θεομητορικές γιορτές, που καθιέρωσε η
Εκκλησία, προς τιμή της Μητέρας του
Κυρίου. Γι’ αυτό και έχει ξεχωριστή
θέση στη Ορθοδοξία, η οποία όταν
αναφέρεται στην Παναγία, ουσιαστικά
ερμηνεύει το μυστήριο της
ενανθρωπίσεως του Χριστού. Η
Παναγία, είναι η γυναίκα εκείνη απ’ την
οποία προήλθε «Αυτός που συνέτριψε
την κεφαλή του αρχέκακου όφεως»,
σύμφωνα με το πρωτευαγγέλιο που
έδωσε ο Θεός στην Εύα μετά την
παρακοή της. Γι’ αυτό, η Θεοτόκος
περιέχει όλο το μυστήριο της οικονομίας
της σωτηρίας μας, όπως μας λέει ο
Ιωάννης ο Δαμασκηνός, που όταν
αναφέρεται στην Κοίμηση και στην
Μετάστασή της, μας διδάσκει ότι η
Παναγία «κοιμήθηκε» όπως ο κάθε
θνητός άνθρωπος. Όμως ο θάνατος της
Θεοτόκου υπερβαίνει την έννοια του
θανάτου, γι’ αυτό ονομάζεται
«Κοίμησις» ή «Θεία Μετάσταση»
καθώς και «εκδημία ή ενδημία προς τον
Κύριο». Αλλά, συνεχίζει ο άγιος
Ιωάννης και αν ακόμη λεχθεί θάνατος,
αυτός είναι «θάνατος ζωηφόρος».
«Σήμερον ο της ζωής θησαυρός, η της
Χάριτος άβυσσος, θανάτω ζωηφόρω
καλύπτεται», μας λέει και ο υμνωδός.
Ενδεχομένως, ακούγοντας κανείς
αυτές τις όντως τολμηρές σκέψεις του
Ιωάννη Δαμασκηνού να τις θεωρήσει
αντίθετες στους νόμους της φύσης.
Όμως, ο θάνατος της Παναγίας δεν
προσεγγίζεται με ανθρώπινους
συλλογισμούς ή δοξασίες. Εξάλλου η
τιμή και η δόξα της οφείλεται στην
Άμωμο Σύλληψη και στη Γέννηση
του Δευτέρου προσώπου της Αγίας
Τριάδας. Δίκαια για μας τους
Χριστιανούς, η Δέσποινα του Κόσμου
είναι πρότυπο ζωής και ενεργεί και
ασκεί, στον άνθρωπο που πιστεύει
φυσικά, το πανανθρώπινο λειτούργημά
της και το μεσιτικό της έργο.
Συμμετέχει προσωπικά και ενεργά στη
σωτηρία των ανθρώπων και αποτελεί
μοναδικό πρότυπο πιστού και
ευλαβούς ανθρώπου. Η ζωή της είναι
μια διαρκής πορεία προς το Θεό. Μια
πορεία πίστης, υπακοής, και
αφοσίωσης στο Θεό και στο θέλημά
Του. Μια πορεία ταπείνωσης και
παραμερισμού του προσωπικού εγώ
της για χάρη του Θεού. Γι’ αυτό και
όλος ο Χριστιανικός κόσμος την τιμά
με ιδιαίτερο σεβασμό.
18

19. Ο Ιερός Ναός της Αγίας Παρασκευής, Πολιούχου Χαλκίδας
Η Αγία Παρασκευή είναι η προστάτιδα της Χαλκίδας και τιμάται πανηγυρικά κάθε
χρόνο στις 26 Ιουλίου.
Ο ναός της Αγίας Παρασκευής είναι ένα σημαντικό βυζαντινό μνημείο. Είναι
τρίκλιτη Βασιλική του 5ου ή 8ου αιώνα. με ξύλινη, δίρριχτη στέγη στο υπερυψωμένο
κεντρικό κλίτος. Σήμερα έχει 40 μ. μήκος, 22 μ. πλάτος, και 21 μ. ύψος, ενώ κατά την
αρχική της φάση φαίνεται ότι ξεπερνούσε τα 50 μ. μήκος.
Ιστορία - Παράδοση
Η εκκλησία φέρεται να είναι κτισμένη πάνω στα ερείπια αρχαίου ναού αφιερωμένου
στο Δία.
Ο ναός αρχικά αφιερώθηκε στην Παναγία την Περίβλεπτο, αφιέρωση εμπνευσμένη
από ανάγλυφο της Θεοτόκου, το οποίο σήμερα είναι εντοιχισμένο στο βόρειο
παρεκκλήσι. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας (1204-1566), ο ναός
ανακαινίστηκε σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα και παραχωρήθηκε στο λατίνο
επίσκοπο της περιοχής.
Μετά την άλωση της Χαλκίδας από τους Τούρκους (1470), ο ναός μετατράπηκε σε
μουσουλμανικό τέμενος, προστέθηκε μιναρές και τα πάντα σκεπάστηκαν με ασβέστη.
Τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας
χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη, στάβλος και
αμαξοστάσιο.
Μετά την απελευθέρωση της πόλης αφιερώθηκε
στην Αγία Παρασκευή. Ένας σεισμός το 1854
είχε ως αποτέλεσμα την κατάρρευση της δυτικής
όψης. Σε σεισμό του 1884, κατέρρευσε το
κωδωνοστάσιο, το πάνω τμήμα του οποίου
ξαναχτίστηκε από τον αρχιτέκτονα Αναστάσιο
Ορλάνδο.
Από όλες αυτές τις παρεμβάσεις δεν έμεινε
ανέγγιχτο και το εσωτερικό του μνημείου. Οι
Φράγκοι, οι Οθωμανοί, ο εγκέλαδος και ο
19

20. νεοκλασικισμός άφησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στον 1.500 χρόνων ναό, χωρίς
όμως να του αφαιρέσουν την παλαιοχριστιανική του ταυτότητα.
Η Αγία Παρασκευή είναι σαν ένα λεύκωμα που ο
καθένας άφησε την «υπογραφή» του. Οι Βυζαντινοί,
οι Φράγκοι, οι Τούρκοι, οι παππούδες των
παππούδων μας ακόμη και η γενιά μας, πρόσθεσαν,
αφαίρεσαν, διακόσμησαν ή βεβήλωσαν κάποιο
κομμάτι του ναού.
Από το 1928, μέχρι σήμερα ο ναός έχει υποστεί
ελάχιστες τροποποιήσεις. Την τελευταία δεκαετία
γίνονται εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης,
από την 1η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Εμπορική πανήγυρη της Αγίας Παρασκευής
Με αφορμή τη γιορτή της πολιούχου της Χαλκίδας, Αγίας Παρασκευής,
πραγματοποιείται εμπορική πανήγυρη κάθε χρόνο η οποία διαρκεί από τις 26 έως τις
31 Ιουλίου.
Η πανήγυρη καθιερώθηκε με βασιλικό διάταγμα της 9ης Ιανουαρίου 1864. Αρχικά
γινόταν στο χώρο της πλατείας της εβδομαδιαίας αγοράς, όπου στήνονταν πρόχειρα
παραπήγματα για να φιλοξενήσουν τους εμπόρους, ενώ σήμερα γίνεται στην περιοχή
του Πάρκου του Λαού της Χαλκίδας.
20

21. Βίος Αγίας Παρασκευής
Ἀπολυτίκιον Τῆς Ἁγίας
Ἦχος α'
Τὴν σπουδήν σου τῇ κλήσει κατάλληλον, ἐργασαμένη φερώνυμε, τὴν
ὁμώνυμόν σου πίστιν εἰς κατοικίαν κεκλήρωσαι, Παρασκευὴ ἀθλοφόρε·
ὅθεν προχέεις ἰάματα, καὶ πρεσβεύεις ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
H Αγία Παρασκευή γεννήθηκε, μετά από πολλά χρόνια θερμής
προσευχής, σε ένα προάστιο της Ρώμης επί Αυτοκρατορίας Αδριανού. Γονείς της
ήταν ο Αγαθόνικος και η Πολιτεία, που ήταν θεοσεβούμενοι Χριστιανοί και
οικονομικά εύποροι και αποφάσισαν να της δώσουν το όνομα της ημέρας που
γεννήθηκε.
Η ανατροφή της από μικρή ηλικία έγινε με βάση Χριστιανικά πρότυπα. Σε
ηλικία 20 ετών, η Αγία Παρασκευή έχασε τον πατέρα της. Πλέον ήταν μόνη και με
αρκετά χρήματα ώστε να πραγματοποιήσει το φιλανθρωπικό και ιεραποστολικό έργο
που επιθυμούσε. Έτσι δίνει όλη της την περιουσία σε φτωχούς και αφιερώνει το
χρόνο της στην ανακούφιση των ασθενών. Δίνεται ολοκληρωτικά στην ιεραποστολή,
διδάσκει σε σπίτια γυναίκες, μικρά παιδιά, διακονεί αδυνάτους, σπεύδει για τις
ανάγκες τις εκκλησίας της Ρώμης. Έφτασαν στα αυτιά του Αυτοκράτορα Αντωνίνου
οι δραστηριότητες της με αποτέλεσμα να οδηγηθεί ενώπιόν του. Η σύνεσή της, το
θάρρος της και η διαύγεια πνεύματος έγιναν αντιληπτά από τον αυτοκράτορα
Αντωνίνο, ο οποίος δεν ήθελε να εφαρμόσει τα μέτρα του Ρωμαϊκού νόμου σε βάρος
της, όπως ορίζονταν για τους Χριστιανούς
Τελικά συνελήφθηκε και βασανίστηκε σκληρά . Όταν την έριξαν σε ένα
καζάνι με καυτό λάδι παρέμεινε ανέπαφη. Ο αυτοκράτορας θέλησε να το διαπιστώσει
ο ίδιος και βλάφτηκαν τα μάτια του. Η Αγία Παρασκευή τον θεράπευσε και έτσι
μέχρι σήμερα θεωρείται προστάτιδα των ματιών. Πέθανε, όταν ο Ταράσιος επί
αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου την αποκεφάλισε. Η μνήμη της γιορτάζεται στις 26
Ιουλίου.
21

22. Ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων στην Ελλάδα
’Η γιορτή των Χριστουγέννων με τα σχετικά έθιμά της αρχίζει σ όλη την
. :Ελλάδα από την Παραμονή Μεγάλοι και μικροί είναι πλήρως απασχολημένοι
, ,οι νοικοκυρές για να ετοιμάσουν το σπιτικό να φτιάξουν τα γλυκά να
· ,στολίσουν το δέντρο οι νοικοκυραίοι για να ψωνίσουν να βρουν το
« », ·χριστόξυλο να τακτοποιήσουν τα ζώα τα παιδιά όλο χαμόγελα από την
,ξενοιασιά των διακοπών για τα δώρα που θα πάρουν και προπαντός για τον
« » .παρά που θα εισπράξουν λέγοντας τα κάλαντα
Κάλαντα Χριστουγέννων
Τα κάλαντα ψάλλονται το πρωί της
.παραμονής των Χριστουγέννων
«Ακούγονται παντού το Καλήν
»ημέραν άρχοντες και το
« , ».Χριστούγεννα Πρωτούγεννα
Τα κάλαντα καταλήγουν πάντα σε
.ευχές Εκτός όμως των συνηθισμένων
,ευχών σε πολλά χωριά οι ευχές είναι
πολύστιχες και ξεχωριστές για κάθε
.πρόσωπο του σπιτιού
.Τα κάλαντα ψάλλονται με στόχο το φιλοδώρημα Παλαιότερα συνηθισμένο
: , , , , ,φιλοδώρημα ήταν καρύδια σύκα σταφίδες ξυλοκέρατα καραμέλες
, .πορτοκάλια κουλουράκια και άλλα
Το χριστόψωμο
Το χριστόψωμο είναι συνήθως
σκέτο ψωμί που ψήνεται σε
.λαδωμένο ταψί Στην επιφάνειά
,του φιλοτεχνούν με ζυμάρι
σταφίδες και ψίχες από καρύδι ή
,αμύγδαλο στολίδια που
, ,παριστάνουν σταυρούς κύκλους
.άνθη Σε κάποια χωριά
χαράσσουν στο χριστόψωμο ένα
, ,κεντρικό σταυρό αλλού πάλι με
,δυο πιρούνια που έχουν
, « »αντικρυστά τα δόντια τσιμπούν
,το ζυμάρι ανασηκώνοντάς το
, .λίγο και φτιάχνουν το σταυρό
,Στο κέντρο του σταυρού τοποθετούν ένα άσπαστο καρύδι ενώ στις κεραίες
, . . .του τοποθετούν σύκα λιασμένα σταφίδες κ λ π
, ,Μόλις βγει από το φούρνο αλείφεται με λιωμένο μέλι ή ζαχαρόνερο για να
. , ,γλυκάνει το Χριστό Σε πολλά μέρη στη χριστόπιτα μπαίνει και νόμισμα όπως
.στη βασιλόπιτα
,Όταν νυχτώσει συγκεντρώνεται όλη η οικογένεια γύρω από το τραπέζι όπου
. «βρίσκεται το χριστόψωμο Αφού θυμιατίσει η νοικοκυρά όλο το σπίτι για να
»,φύγουν οι καρκατζαλοί ο αρχηγός ή ο γεροντότερος της οικογένειας παίρνει
το μαχαίρι, :σταυρώνει τη χριστόπιτα τρεις φορές και εύχεται
« ! ! !».Καλώς μας ήρθε ο Χριστός Να μας βοηθήσει Και του χρόνου
22

23. « »Το χριστόξυλο
Σε πολλά χωριά από τις παραμονές των εορτών ο νοικοκύρης ψάχνει στα
,χωράφια και διαλέγει το πιο όμορφο το πιο
,γερό το πιο χοντρό ξύλο από πεύκο ή ελιά
.και το πάει σπίτι του Αυτό ονομάζεται
Χριστόξυλο και είναι το ξύλο που θα καίει για
,όλο το δωδεκαήμερο των εορτών από τα
,Χριστούγεννα μέχρι και τα Φώτα στο τζάκι
.του σπιτιού Η στάχτη των ξύλων αυτών
προφύλασσε το σπίτι και τα χωράφια από
.κάθε κακό
,Πριν ο νοικοκύρης φέρει το Χριστόξυλο κάθε
νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το
,σπίτι και με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι ώστε
.να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη
,Καθαρίζουν ακόμη και την καπνοδόχο για να μη βρίσκουν πατήματα να
.κατέβουν οι καλικάντζαροι
,Το βράδυ της παραμονής των Χριστουγέννων όταν όλη η οικογένεια θα είναι
,μαζεμένη γύρω από το τζάκι ο νοικοκύρης του σπιτιού ανάβει την καινούρια
.φωτιά και μπαίνει στην εστία το Χριστόξυλο Σύμφωνα με τις παραδόσεις του
, , .λαού καθώς καίγεται το Χριστόξυλο ζεσταίνεται ο Χριστός στη φάτνη Του
,Σε κάθε σπιτικό οι νοικοκυραίοι προσπαθούν το Χριστόξυλο να καίει μέχρι τα
.Φώτα
Το σφάξιμο των γουρουνιών
Στα χωριά την τρίτη μέρα τον
( )Χριστουγέννων του Αγίου Στεφάνου
σφάζανε τα γουρούνια έκαναν λουκάνικα
.που τα έτρωγαν μετά από τα Φώτα Τα
.Φώτα περνούσε ο παπάς και τα αγίαζε
Καλούσαν όλο το σόι για να γιορτάσουν
.μαζί
Εκείνη ήταν η αγαπημένη μέρα των
παιδιών γιατί έπαιρναν τη φούσκα από
,το γουρούνι τη φούσκωναν και έπαιζαν
.ποδόσφαιρο
23

24. Το πνευματικό νόημα των Χριστουγέννων
Ασφαλώς τα Χριστούγεννα έχουν νόημα βαθύτατα πνευματικό: Γιορτάζουμε την
εμφάνιση, με σάρκα και οστά του Θεού στη γη κι ανάμεσά μας. Μας τίμησε ιδιαίτερα
με την επίσκεψή Του αυτή, καθώς ένωσε την δική μας ανθρώπινη φύση με τη δική
Του τη Θεϊκή.
Έτσι έχουμε την εμφάνιση του Θεανθρώπου στην ιστορία που σκοπό έχει τη Θέωση
του ανθρώπου. Γι’ αυτό, το μήνυμα των Χριστουγέννων, είναι το πιο ελπιδοφόρο
μήνυμα της ιστορίας. Συνεπώς, όταν αποδίδουμε στα Χριστούγεννα το
πραγματικό τους νόημα, τα γιορτάζουμε πνευματικά, δηλαδή με νηστεία,
μετάνοια, προσευχή, αλλά και έμπρακτη αγάπη, καλοσύνη, ελεημοσύνη.
Πολλές φορές όμως ο πνευματικός χαρακτήρας των Χριστουγέννων μετατρέπεται σε
κοσμικό: ρεβεγιόν, φαγητά, γλέντια, χορό, ξενύχτια, δώρα, χαρτοπαιξίες. Φτάσαμε να
καταλαβαίνουμε πως έρχονται Χριστούγεννα, από τις στολισμένες βιτρίνες, από τα
φωτάκια που αναβοσβήνουν στο μπαλκόνι του διπλανού μας, απ’ τα έλατα που
πωλούνται στους δρόμους, από …
Όμως αυτά είναι Χριστούγεννα χωρίς Χριστό και όπως είχε δηλώσει σε συνέντευξή
του ο μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ.κ.Νικόλαος «και τα λαμπάκια
και το δέντρο καλά είναι, μη μένουμε όμως μόνο σ’ αυτά»!
24

25. Το πνευματικό νόημα των Θεοφανείων
Η γιορτή των Θεοφανείων ή Επιφανειών ή Αγίων Φώτων είναι η αρχαιότερη μετά το
Πάσχα δεσποτική γιορτή. Το θέμα της είναι η Βάπτιση του Ιησού Χριστού από τον
Πρόδρομο στον Ιορδάνη ποταμό και η Θεοφάνεια. Επί πλέον η Βάπτιση του Χριστού
και τα Θεοφάνεια σημαίνουν την ανάδειξη του Χριστού στον κόσμο ως Μεσσία και
Λυτρωτή. Η φωνή του Πατέρα που ακούγεται κατά τη Βάπτιση του Χριστού,
υποδηλώνει την ενθρόνιση Του ως του μόνου και αληθινού Βασιλέως και Κυρίου της
ανθρωπότητας.
Στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες την ημέρα των Θεοφανείων γινόταν και ο
φωτισμός δηλ. το βάπτισμα των κατηχουμένων, από το οποίο η γιορτή των
Θεοφανείων ονομάσθηκε και γιορτή των Φώτων.
Εκείνοι που θα προσεγγίσουν το μεγάλο μυστήριο της σωτηρίας βιωματικά, θα δουν
ότι τα γεγονότα αυτών των ημερών είναι τόσο κοντά μας και έχουν να μας δώσουν
ένα μήνυμα σύγχρονο και επίκαιρο. Ένα μήνυμα ελευθερωτικό και σωστικό. Το
μήνυμα του πλήρους ανθρώπου. Ένα μήνυμα πού διαφυλάσσεται δύο χιλιάδες χρόνια
τώρα στο χώρο της Εκκλησίας, που αποτελεί το χώρο της λύτρωσης του ανθρώπου.
Μονάχα εκεί διασώζεται η κληρονομιά του ανθρώπου και ορίζεται το νόημα της
ύπαρξής του μέσα στον κόσμο.
25

26. Ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων στον κόσμο
Ιταλία
Στην Ιταλία η περίοδος των Χριστουγέννων έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια από όλες
τις άλλες των χριστιανικών χωρών. Αρχίζει από τις 8 Δεκεμβρίου και
ολοκληρώνεται στις 6 Ιανουαρίου ημέρα των Θεοφανίων. Κατά τη διάρκεια
αυτής της περιόδου τα σπίτια διακοσμούνται με Αλεξανδρινά,
χριστουγεννιάτικα δένδρα τη παραδοσιακή Φάτνη και άλλα πολύχρωμα
διακοσμητικά στολίδια.
Κάποιοι συνηθίζουν να νηστεύουν στις 23 και
24 Δεκεμβρίου και κατόπιν εορτάζουν με ένα
παραδοσιακό γεύμα αμέσως μετά τη
Λειτουργία. Στις 25 Δεκεμβρίου μετά το
παραδοσιακό μεσημεριανό γεύμα, τα παιδιά
συνηθίζουν να απαγγέλλουν ποιήματα στην
οικογένεια και στους συγγενείς τους και
ανταμείβονται με μικρά χρηματικά δώρα.
Μια άλλη σημαντική ημερομηνία των εορτών
είναι η 6η Ιανουαρίου κατά την οποία
καταφθάνει τη νύκτα (μεταξύ 5-6 Ιανουαρίου) η διάσημη Befana, η παλιά καλή και
φτωχή μάγισσα, έρχεται και τρώει καρύδια και μπισκότα που της άφησαν τα παιδιά
και πριν πετάξει μακριά, τους αφήνει δώρα μέσα στις κάλτσες των δώρων,
κάρβουνα για τα άτακτα παιδιά και γλυκά και παιχνίδια για τα φρόνιμα.
Τσεχία
Στην Τσεχία η 4η Δεκεμβρίου, ημέρα της
εορτής της Αγίας Βαρβάρας είναι
αφιερωμένη στη μάρτυρα της περιόδου
των πρώτων διωγμών των Χριστιανών.
Από άκρη σε άκρη της χώρας κόβονται
κλαδιά κερασιάς και διατηρούνται στο
νερό. Εάν έχουν ανθίσει μέχρι τα
Χριστούγεννα φέρνουν καλή τύχη και
πιθανόν ευνοϊκές προοπτικές για γάμο
μέσα στην επόμενη χρονιά.
Τα κλαδιά της κερασιάς μαζί με μικρά φυτά Αλεξανδρινών και άλλα γιορτινά
στολίδια τοποθετούνται μέσα σε ψάθινα καλάθια, συνθέτοντας δημιουργίες
παραδοσιακού και μοντέρνου στυλ που κοσμούν το γιορτινό τραπέζι !
26

27. Αγγλία
Η Αγγλική κλασσική διακόσμηση περιλαμβάνει φωτεινά κόκκινα Αλεξανδρινά γύρω
από το τζάκι, καθώς και κλαδιά «γκι» που κρέμονται από την οροφή που σύμφωνα
με τη παράδοση όποιοι στέκονται κάτω απ΄ αυτό πρέπει να ανταλλάξουν φιλιά
μεταξύ τους. Για τους Άγγλους δεν νοείται εορταστικό χριστουγεννιάτικο τραπέζι
χωρίς γαλοπούλα, κρεατόπιτα και χριστουγεννιάτικη πουτίγκα για καλή τύχη.
Μεξικό
Οι Μεξικανοί μοιράζονται πολλές παραδόσεις με τους Ισπανούς. Ο κύριος
εορτασμός των Χριστουγέννων τους ονομάζεται La Posada. Πρόκειται για μια
θρησκευτική πομπή "reenacts", δηλαδή την αναζήτηση καταφυγίου από τον Ιωσήφ
και τη Μαρία πριν από τη γέννηση του Ιησού. Κατά τη διάρκεια της πομπής, οι
Μεξικανοί πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι μεταφέροντας τις εικόνες της Παναγίας
και του Ιωσήφ που αναζητούν καταφύγιο.
Πιστεύεται ότι ένα νεαρό αγόρι κατευθυνόμενο προς την εκκλησία για να δει
την σκηνή της γέννησης του Ιησού, είχε συνειδητοποιήσει ότι δεν είχε δώρο να
προσφέρει στον Χριστό και έτσι συγκέντρωσε μερικά απλά πράσινα κλαδιά . Όταν
έφτασε στην εκκλησία και τοποθέτησε τα πράσινα κλαδιά δίπλα στον Χριστό,
ξαφνικά άρχισε να ανθίζει ένα φωτεινό κόκκινο λουλούδι σε κάθε πράσινο κλαδί, η
Ποϊνσέττια.
27

28. Βραζιλία
Ως πρώην πορτογαλική αποικία, έχει διατηρήσει μερικά από τα Χριστουγεννιάτικα
έθιμα της Πορτογαλίας. Σ' αυτά είναι η δημιουργία μίας σκηνής της Γέννησης ή
"Presepio". Η λέξη "Presepio" προέρχεται από το "presepium" που σημαίνει το
κρεβάτι του άχυρου, στο οποίο ο Ιησούς πρωτοκοιμήθηκε μετά τη γέννηση στη
Βηθλεέμ.
Η δημιουργία του presepio συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Δημιουργείται κατά τη
διάρκεια των Χριστουγέννων και στολίζονται εκκλησίες, σπίτια και καταστήματα.
Διάφορα χριστουγεννιάτικα κάλαντα τραγουδιούνται κατά τη διάρκεια των
Χριστουγέννων για τον εορτασμό της γέννησης του Χριστού. Το "Noite Feliz" ("Άγια
Νύχτα") είναι ίσως το πιο διαδεδομένο τραγούδι που συνδέεται με τα Χριστούγεννα
στη Βραζιλία.
Τα τρόφιμα που καταναλώνονται στη Βραζιλία κατά τη διάρκεια των
Χριστουγέννων είναι επηρεασμένα από τη Γερμανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία,
την Ισπανία και άλλες χώρες. Το παραδοσιακό δείπνο των Χριστουγέννων
περιλαμβάνει ψητό γαλοπούλας, λαχανικά
και φρούτα. Η μπύρα και το κρασί έχουν
την τιμητική τους στο γιορτινό τραπέζι.
Όπως Άγιος Βασίλης στις ΗΠΑ, έτσι και ο
Papai Noel (Noel Πατέρα) είναι αυτός που
φέρνει τα δώρα στη Βραζιλία. Σύμφωνα με
το θρύλο, ζει στη Γροιλανδία και φοράει
ένα κόκκινο παλτό με γούνα και μεταφέρει
μια τσάντα γεμάτη δώρα. Σύμφωνα με την
παράδοση ο Άγιος Βασίλης αφήνει ένα
δώρο την ημέρα των Χριστουγέννων για
κάθε καλό παιδί.
Εκτός από τις υψηλές θερμοκρασίες και την απουσία του χιονιού, τα Χριστούγεννα
είναι λίγο πολύ το ίδιο όπως είναι στις ΗΠΑ.
28

29. Χριστουγεννιάτικο Κρυπτόλεξο
Βρείτε τις λέξεις κρυμμένες οριζόντια, κάθετα και διαγώνια.
(Η λύση βρίσκεται στην τελευταία σελίδα)
Χ Π Ρ Ω Τ Ο Χ Ρ Ο Ν Ι Α
Ο Ρ Ψ Ι Α Ω Ι Κ Σ Ε Λ Ο
Β Δ Ι Ω Μ Α Γ Λ Μ Ξ Ι Ζ
Η Ν Γ Σ Ε Α Χ Μ Υ Κ Β Ε
Θ Χ Α Η Τ Σ Μ Α Ρ Ι Α Η
Λ Τ Ρ Φ Π Ο Ε Ι Ν Δ Ν Μ
Ε Κ Λ Α Σ Α Σ Φ Α Θ Ι Ρ
Ε Γ Ε Ν Ν Η Σ Η Υ Α Φ Ε
Μ Λ Κ Τ Ι Σ Ι Ν Λ Γ Κ Α
Λ Ρ Χ Ρ Υ Σ Α Φ Ι Ξ Β Δ
Χριστούγεννα
Όξω πέφτει αδιάκοπα και πυκνό το χιόνι,
κρύα και κατασκότεινη κι αγριωπή η νυχτιά.
Είναι η στέγη ολόλευκη, γέρνουν άσπροι κλώνοι,
μες το τζάκι απόμερα ξεψυχά η φωτιά.
Τρέμει στα εικονίσματα το καντήλι πλάγι
και φωτάει στη σκυθρωπή, στη θαμπή εμορφιά.
Να η φάτνη, οι άγγελοι κι ο Χριστός κι οι Μάγοι
και το αστέρι ολόλαμπρο μες στη συννεφιά!
Κι οι ποιμένες, που έρχονται γύρω από τη στάνη
κι η μητέρα του Χριστού στο Χριστό μπροστά.
Το μικρό το εικόνισμα όλ' αυτά τα φτάνει,
μαζεμένα όλα μαζί και σφιχτά-σφιχτά.
Πέφτει ακόμη αδιάκοπο κι άφθονο το χιόνι,
όλα ξημερώνονται μ’ άσπρη φορεσιά
στον αγέρα αντιλαλούν του σημάντρου οι τόνοι,
29

30. Λύση Κρυπτόλεξου
ΒΗΘΛΕΕΜ ΣΜΥΡΝΑ
ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗ
ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ ΙΩΣΗΦ
ΧΡΥΣΑΦΙ ΜΕΣΣΙΑ
ΛΙΒΑΝΙ ΜΑΡΙΑ
ΒΗΘΛΕΕΜ ΣΜΥΡΝΑ
ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗ
ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑ ΙΩΣΗΦ
ΧΡΥΣΑΦΙ ΜΕΣΣΙΑ
ΛΙΒΑΝΙ ΜΑΡΙΑ
Είδα χτες το βράδυ στ' όνειρό μου
Είδα χτες το βράδυ στ' όνειρό μου,
το γεννημένο μας Χριστό,
τα βόδια επάνω του εφυσούσαν,
όλο το χνώτο τους ζεστό.
Το μέτωπό του ήταν σαν ήλιος,
και μέσα η φάτνη η φτωχική,
άστραφτε πιο καλά από μέρα,
με κάποια λάμψη μαγική.
Στα πόδια του έσκυβαν οι Μάγοι,
κι' έμοιαζε τ' άστρο από ψηλά,
πως θα καθίσει σαν κορώνα,
στης Παναγίτσας τα μαλλιά.
Βοσκοί πολλοί και βοσκοπούλες,
τον προσκυνούσαν ταπεινά,
ξανθόμαλλοι άγγελοι εστεκόνταν,
κι' έψελναν γύρω του «ωσαννά».
Μα κι' από αγγέλους κι' από μάγους,
δεν ζήλεψα άλλο πιο πολύ,
όσο της Μάνας Του το στόμα,
και το ζεστό - ζεστό φιλί.
Τρίγωνα Κάλαντα
Τρίγωνα κάλαντα σκόρπισαν παντού
κάθε σπίτι μια φωλιά του μικρού
Χριστού.
Τρίγωνα κάλαντα μέσ' τη γειτονιά
ήρθαν τα Χριστούγεννα κι η
Πρωτοχρονιά.
Άστρο φωτεινό, θα 'βγει γιορτινό,
μήνυμα να φέρει από τον ουρανό.
Μες στη σιγαλιά ανοίγει η αγκαλιά
και κάνει η αγάπη στη καρδιά φωλιά.
Τρίγωνα κάλαντα στο μικρό χωριό
και χτυπά Χριστούγεννα το
καμπαναριό.
Τρίγωνα κάλαντα σκόρπισαν παντού
και μας φέρνουν μήνυμα του μικρού
Χριστού.
Τρέχουν τα παιδιά μέσα στο χιονιά,
ήρθαν τα Χριστούγεννα κι η
Πρωτοχρονιά.
Μες στη σιγαλιά άνοιξ' η αγκαλιά
κι έκανε η αγάπη στη καρδιά φωλιά.
Τρίγωνα κάλαντα κέφι και χαρά
ήρθαν τα Χριστούγεννα κι η
Πρωτοχρονιά.
Τρίγωνα κάλαντα χρόνια σας πολλά
ήρθαν τα Χριστούγεννα κι η
Πρωτοχρονιά.
Λύση Αρκτικόλεξου
Λύση Κρυπτόλεξου
30
1. ΑΝΝΑ
2. ΝΑΖΩΡΑΙΟΣ
3. ΑΒΓΑ
4. ΣΤΑΥΡΩΣΗ
5. ΤΑΦΗ
6. ΑΛΩΣ
7. ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
8. ΗΣΑΙΑΣ