4. Мінсіз
адам
Мінсіз адам - тәрбиенің ең жоғары
мақсаты және тұлғаның мінсіз
үлгісі.
Осы тұрғыда Абайдың "Толық адам"
тұжырымдамасын қарастырамыз.
Абайтанушы Мекемтас
Мырзахметов «Бүкіл оқу
орындарындағы тәлім-тәрбие
беретін оқулықтар Абайдың «Толық
адам» ілімі негізінде қайта жазылуы
тиісті. Бұл рухани қажеттілік» –
дейді.
"Жарым адам" ---- "Адам"----"Толық адам"
5. Кемел адам
мәселесі
Кемел адам(араб. “инсан-и камил” – толық адам) –
ақыл-ойы толысқан кісі. Діни ілімде кемел адам –
кісілікке жат қылықтардан әбден арылып тазарған,
ішкі жан-дүниесі ағарып, рухани қасиеті артқан,
мүлтіксіздіктің қалыбы мен негізіне мейлінше
жақындаған асыл адам. Кемел адамның әрбір іс-
әрекеті Алла тағалаға арналады.
Кемел адам мәселесі мұсылмандық әлемнің
сопылық ағымында ХІ-ХІІ ғасырда ақ қалыптасты
1069 жылы Жүсіп Баласағұн «Құтадғу Білік»
Абайтану саласында тек қана 1963 жылдан бастап
енді
6. Абайдағы толық адам
Жаратушыны ләззаттандыруға арнаған адам ғана
кемелдiктiң шыңына жете алатынын Абай былай деп
бiлдiредi: «Ендi бiлiңiздер, ей перзенттер! Құдай
тағаланың жолы деген жол Алла тағаланың өзiндей
ниһаятсыз (шексiз, өлшеусiз) болады. Оның ниһаятына
ешкiм жетпейдi. Бiрақ сол жолға жүрудi өзiне шарт
қылып кiм қадам басты, ол таза мұсылман, толық адам
делiнедi».