2. มาตรฐานที่ ท ๔.๑
ตัวชี้วด ม. ๑ / ๖ จาแนกและใช้ สานวนทีเ่ ป็ นคาพังเพยและสุ ภาษิต
ั

3. จุดประสงค์การเรี ยนรู ้
1.นักเรียนรู้ มีความรู้ ความเข้ าใจเกียวกับ สานวน สุ ภาษิต คาพังเพย
่
2. บอกความหมายของสานวน สุ ภาษิต คาพังเพย
3.สามารถใช้ สานวน สุ ภาษิต คาพังเพยได้ ถูกต้ อง

4. มาประลองความรู้ กนก่ อนนะ
ั
ครับ
แบบทดสอบก่ อนเรียน

5. สานวน หมายถึงอะไรใครช่วยตอบที
หมายถึง โวหาร คารม ทานองพูด
หมายถึง คาพูดทัว ๆ ไป
่
ถ้อยคาที่เรี ยบเรี ยง ข้อความที่มีความหมาย
พิเศษเฉพาะคา ที่ใช้ในการสื่ อสาร

6. 30
“ต่ างฝ่ ายต่ างก็รับรู้ ความลับของกันและกัน ”ข้อความข้างต้นตรงกับสานวนใด
ไก่ได้พลอย หัวล้านได้หวี
น้ าขึ้นให้รีบตัก ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่

7. ภาพต่ อไปนีตรงกับสานวนใด
้
15
มัดมือชก
หัวล้านได้หวี
ปากว่ามือถึง
ตักน้ าใส่ กะโหลกชะโงกดูเงา

8. เขียนคาศัพท์ ภาษาอังกฤษจากภาพสานวนทีปรากฏ
่
<Keyboard will appear here based on shape and location of this rectangle.>

9. วัวแก่กนหญ้ าอ่อน
ิ หัวล้านได้ หวี สร้างวิมารในอากาศ ตาบอดได้แว่น

11. <Scoreboard will appear here, leave shape as-is.>

12. น้ อง ๆ ครับ
เรามาเข้ าเนือหาบทเรียนกันเลยนะครับ
้
เข้ าสู่ เนือหาบทเรียน
้

13. สานวนเป็ นเรื่องสาคัญเรื่องหนึ่งของภาษาไทย เพราะเป็ นคาพูดที่
กลันกรองขึน เพือความสละสลวยของภาษาเป็ นถ้ อยคาที่คมคายกว่ า
่ ้ ่
คาพูดธรรมดา เป็ นคาพูดทีรวมใจรวมความยาวๆให้ ส้ั นลงได้ ก็จะทาให้
่
ผู้ฟังสามารถเข้ าใจง่ าย ๆ ฉะนั้นการศึกษาถ้ อยคาประเภทนีไว้ เพือใช้ ให้
้ ่
ถูกต้ องเหมาะสมกับเนือเรื่องทีจะพูดจึงมีความจาเป็ น
้ ่

14. ๑.) เกิดจากธรรมชาติ เช่ น ตื่นแต่ ไก่ โห่ น้าซึมบ่ อทราย ลูกไม้ หล่ นไม่ ไกลต้ น ปลาหมอตายเพราะปาก ,
แมลงเม่ าบินเข้ ากองไฟ เป็ นต้ น
๒.) เกิดจากการกระทา เช่ น แกว่ งเท้ าหาเสี้ยน ปลูกเรือนคร่ อมตอ พายเรือคนละที ชุบมือเปิ บ ปากว่ ามือ
ถึง ปิ ดทองหลังพระ เป็ นต้ น
๓.) เกิดจากศาสนา เช่ น ขนทรายเข้ าวัด ตักบาตรถามพระ ทาคุณบูชาโทษ ควาบาตร ผ้ าเหลืองร้ อน แพ้
่
เป็ นพระ ชนะเป็ นมาร เป็ นต้ น
๔.) เกิดจาก นิยาย นิทาน ตานาน และ พงศวดาร เช่ น ลูกทรพี ปากพระร่ วง กบเลือกนาย กระต่ ายตื่น
ตูม เห็นกงจักรเป็ นดอกบัว ชักแม่ น้าทั้งห้ า กิงก่ าได้ ทอง เป็ นต้ น
้
๕.) เกิดจากแบบแผนประเพณีและความเชื่อ เช่ นผีซ้าดาพลอย กงกากงเกวียน กระดูกร้ องได้
้
กรรมตามทัน คนตายขายคนเป็ น เป็ นต้ น

15. ๖.) เกิดจากอุบัติเหตุ เช่ น ตกกระไดพลอยโจน ตกน้าไม่ ไหลตกไฟไม่ ไหม้ ดับไฟต้ นลม เป็ นต้ น
๗.) เกิดจากการละเล่ นหรือกีฬา เช่ น รุกฆาต ไม่ ดูตาม้ าตาเรือ เข้ าตาจน ไก่ รองบ่ อน เป็ นต้ น
๘.) เกิดจากความประพฤติ เช่ น หาเช้ ากินคา กินข้ าวร้ อนนอนตื่นสาย ตาข้ าวสารกรอกหม้ อ ขีเ้ กียจสั น
่
หลังยาว เป็ นต้ น
๙.) เกิดจากอวัยวะ เช่ น เส้ นใหญ่ ตาเหลือง ตีนแมว ปากบอน ตีนเท่ าฝาหอย หัวหกก้ นขวิด เป็ นต้ น

17. บอกหนังสื อสั งฆราช
ความหมาย : สอนหนังสื อหรือสอนสิ่ งต่ างๆ ที่คนรู้ ดอยู่แล้ ว โดยเราไม่ รู้ ว่าผู้น้ันมีความรู้ ดกว่ าเรา ใช้
ี ี
เปรียบเทียบคนที่ไม่ รู้ ว่าอีกคนหนึ่งนั้นที่ตัวเองสอนอยู่เป็ นผู้ที่มความรู้ ความสามารถในเรื่องที่สอน
ี
อยู่แล้ ว เช่ น ตูนนายรู้ ม้ัย คนที่นายสอนให้ เค้ าตีเทนนิสคนนั้นนะเป็ นใคร เค้ าเป็ นโค้ ชทีมชาติเลย
เชียวนะ กล้ าสอนหนังสื อสั งฆราชเลยเชียวนะนาย

18. เนือเต่ า ยาเต่ า
้
ความหมาย : นาเอาทรัพย์สินส่ วนที่เป็ นกาไรหรือดอกเบียกลับไปลงทุนอีกครั้ง
้
โดยไม่ ต้องใช้ ทุนเดิม

19. หัวล้ านได้ หวี
ความหมาย : ได้ในสิ่ งที่ไม่มีประโยชน์แก่ตน

20. ตักนาลดหัวตอ
้
ความหมาย : พูดอย่างไรก็ไม่รู้เรื่ องหรื อสิ่ งที่ตนนาไปใช้ประโยชน์ไม่ได้

21. ตาบอดได้ แว่ น
ความหมาย : ได้ในสิ่ งที่ไม่เป็ นประโยชน์แก่ตนเอง

22. จับงูข้างหาง
ความหมาย : ทาอะไรโดยขาดความระมัดระวัง จะได้ รับอันตราย

23. หักด้ ามพร้ าด้ วยเข่ า
ความหมาย : ทาอะไรรุนแรง ไม่ คดหน้ าคิดหลัง เอาแต่ ใจตัวเอง
ิ
ทาการด้ วยอานาจไม่ สนใจใครที่จะได้ รับความเดือดร้ อน

24. วัวไม่ กนหญ้ าอย่ าข่ มเขา
ิ
ความหมาย : อย่าบังคับหรือขืนใจคนอืนถ้ าเจ้ าตัวไม่ ปรารถนาทีจะทาสิ่ งนั้น
่ ่

25. อย่ าเล่ นกับไฟ
ความหมาย : อย่ าเผชิญกับสิ่ งทีร้อน อาจได้ รับอันตรายได้
่

26. สร้ างวิมานในอากาศ
ความหมาย : คิดวาดภาพอันสวยสดงดงาม ซึ่งไม่ อาจจะเป็ นจริงไปได้

27. ช้ างตายทั้งตัวเอาใบบัวมาปิ ด
ความหมาย : ความชั่วหรือความผิดที่ร้ายแรง ซึ่งคนทัวไปรู้ กนทัว แล้ วจะปิ ด
่ ั ่
อย่างไรก็ปิดไม่ มิด

28. วัวแก่ เคียวหญ้ าอ่ อน
้
ความหมาย : คนแก่อายุมากแล้ว แต่งงานกับเด็กสาว เช่น ลุงชาตรี อายุจะ
60 ปี แล้วแต่ได้แฟนเด็กอายุ 20 ปี เหมือนวัวแก่ท่ีชอบกินหญ้าอ่อน

29. หมาหวงก้ าง
ความหมาย : บุคคลที่หวงในสิ่ งที่แม้แต่ตนเองก็ไม่ตองการ หรื อใช้ประโยชน์
้
ไม่ได้แล้ว , คนที่หวงของที่ตนเองไม่สามารถเอาได้ เช่น แมวไม่ใช้ดินสอแล้ว แต่
ไม่ยอมให้เพื่อนเพราะหวงเอาไว้คนเดียวไม่ยอมแบ่งเพื่อนใช้ดวย
้

30. ชักแม่ น้าทั้งห้ า
ความหมาย : ชักแม่ น้าทั้งห้ าหมายความว่า พูดจาหว่านล้อม สรรเสริญ
ยกย่ องบุญคุณเพือขอสิ่ งที่ตนปรารถนาหรือมีความประสงค์ อยากจะได้
่

31. หมาเห่ าใบตองแห้ ง
ความหมาย : หมาเห่ าใบตองแห้ ง หมายความว่ า คนทีเ่ ก่ งแต่ พูดแต่ กลับทาอย่ างทีพดไม่ ได้
่ ู
แล้ วไม่ กล้ าทาอย่ างทีพูดเอาไว้
่

32. เรือล่ มในหนองทองจะไปไหน
ความหมาย : พีน้องวงศ์ ญาติแต่ งงานกันทรัพย์ สมบัติทมีไม่ รั่วไหลไปไหน
่ ี่

33. ดูววให้ ดูหาง ดูนางให้ ดูแม่
ั
ความหมาย : แม่ มอุปนิสัยเป็ นอย่ างไร ลูกสาวมักเป็ นเช่ นนั้น
ี
เช่ น มาลีเป็ นเด็กขยัน ทางานบ้ านเก่ งเหมือนแม่ ของมาลีเลย

34. หอกข้ างแคร่
ความหมาย : สิ่ งใกล้เคียงที่อาจจะทาอันตรายให้เจ็บปวดได้

35. ตีงูให้ กากิน
ความหมาย : ทาสิ่ งที่ตนคิดว่าควรได้รับประโยชน์ แต่กลับไม่ได้

36. หมาหยอกไก่
ความหมาย : ทาทีเล่นทีจริง พอชะล่ าใจก็เล่ นงาน หรือเอาจริงๆ

37. หมาหมู่
ความหมาย : คนหลายหลายคนทีชอบรุ มทาร้ ายคนๆเดียว ทีไม่ มทางสู้
่ ่ ี
หรือคนที่มีจานวนน้ อยกว่ า

38. เหยียบเรื อสองแคม
ความหมาย : ทาทีเข้ าด้ วยทั้งสองฝ่ าย โดยไม่ ให้ ฝ่ายใดฝ่ ายหนึ่งรับรู้

39. เห็นกรงจักรเป็ นดอกบัว
ความหมาย : พบเห็นของชั่ว สิ่ งชั่วร้ ายว่ าเป็ นของดี สิ่ งดี หรือเห็นผิดเป็ นชอบ

40. ่
สอนจระเข้ให้วายน้ า
ความหมาย : สอนผู้ที่เขามีความสามรถยิงกว่ าตน
่

41. รักวัวให้ผก รักลูกให้ตี
ู
ความหมาย : รักสิ่ งใดก็ต้องรู้จักระมัดระวังให้ ดี อย่ าปล่ อยตามใจ
มิฉะนั้นต้ องเสี ยใจภายหลัง

42. ไก่เห็นตีนงู งูเห็นนมไก่
ความหมาย : ต่างฝ่ ายต่างก็รับรู ้ความลับของกันและกัน

43. หวานคอแร้ง
ความหมาย : ทาอะไรได้ ง่ายอย่ างสะดวกสบาย อย่ างชื่นชอบใจ คล่ อง
กินได้ ง่าย ทาได้ ง่าย ไม่ ต้องออกแรงหรือออกหัวคิดอะไรเลย

44. อยู่บ้านท่ านอย่ านิ่งดูดาย
ปั้นวัวปั้นควายให้ ลูกท่ านเล่น
ความหมาย : อยู่บ้านผู้อนไม่ ควรทาตัวเป็ นคนอยู่เฉยๆ ควรช่ วยเหลืองานในบ้ านเท่ าที่จะ
ื่
ทาได้ เป็ นการแบ่ งเบาภาระของเจ้ าของบ้ าน เช่ น ตุ๊กตาไปพักอยู่กบน้ าชายที่บ้าน ตุ๊กตา
ั
ต้ องช่ วยน้ าชายทาความสะอาดบ้ านและงานบ้ านที่ทาได้ อย่ าอยู่เฉยๆ เป็ นต้ น

45. เล่นกับหมาหมาเลียปาก
เล่นกับสากสากตีหว
ั
ความหมาย : ถ้ าลดตนไปเล่นกับคนชั้นต่ากว่ าเขาก็อาจตีเสมอ ทา
ลวนลาม เอาสากในทีนีหมายถึงสากตาข้ าวที่เขาพิงไว้ ข้างฝาหรือข้ างเสา
่ ้
ใครซุกซนไปเล่นอาจถูกสากทับ

46. ขอบคุณครับ