3. Τι είναι;
είναι προφορικές διηγήσεις που
μεταδίδονταν από γενιά σε γενιά – δεν
είναι προϊόντα ενός ατόμου, αλλά
συλλογικές λαϊκές συνθέσεις που
παραλλάσσονταν (και διαρκώς
βελτιώνονταν και εμπλουτίζονταν) από
στόμα σε στόμα. Κατά συνέπεια έχουν
κοινά χαρακτηριστικά με άλλες λαϊκές
δημιουργίες, όπως τα δημοτικά
τραγούδια – Έχουν αναλογίες και με τα
έπη (επική ποίηση) που ήταν επίσης
προφορικές-λαϊκές συνθέσεις, όπως θα
δούμε και στην Οδύσσεια.

4.  Αυτή είναι η ετυμολογία της λέξης παραμύθι.
Ιστορίες που παρηγορούν, ηρεμούν, μαγεύουν και ταξιδεύουν αυτόν που
τις ακούει. Η δύναμή τους ήταν και είναι πολύ μεγαλύτερη από όσο
φανταζόμαστε.
Στην Περσία η πανέμορφη Σεχραζάντ κατάφερε να σώσει τη ζωή της
καθώς και πολλών άλλων γυναικών με το να αφηγείται για χίλιες και μία
νύχτες παραμύθια στον πικραμένο και προδομένο σουλτάνο Σαχριάρ.

Σε άλλες εποχές στα καράβια είχαν μαζί τους έναν παραμυθά, κάποιον
που γνώριζε πολλές ιστορίες και είχε το χάρισμα να τις αφηγείται με
τρόπο μοναδικό για να περνάει πιο γρήγορα ο χρόνος.

Μα και τις κρύες νύχτες του χειμώνα όταν μαζεύονταν όλοι γύρω από ένα
μαγκάλι ή το τζάκι, τότε που δεν υπήρχε ούτε καν ηλεκτρικό, ο χρόνος
περνούσε πιο ονειρικά με τις αφηγήσεις των παραμυθιών.

Ακόμη όμως και σήμερα, στην εποχή της ταχύτητας και της τεχνολογίας.
Στην εποχή της εικόνας και του Ίντερνετ, τα παιδιά, αλλά συχνά και οι
μεγάλοι νιώθουν μια διαφορετική ζεστασιά όταν κάποιος ξεκινάει να τους
αφηγηθεί μία μαγική ιστορία. Ένα παραμύθι.

Γιατί είναι μαγικό….γιατί είναι ταξιδιάρικο… γιατί τελικά είναι αυτό που
σημαίνει.
Παρηγοριά της ψυχής από την καθημερινότητά μας.

5. ψυχαγώγησε το κοινό σε ώρες
δουλειάς, ταξιδιού, οικογενειακής
ζωής
διεύρυνε τη φαντασία και τις
γνώσεις του κοινού αυτού,
καλλιέργησε την αφήγηση και έγινε
πρόδρομος της λογοτεχνίας.

6. μυθικά
εξωτικά
διηγηματικά
θρησκευτικά
σατιρικά
διδακτικά

7.  1. Αοριστία χρόνου και τόπου, ανωνυμία
χαρακτήρων
 2. χρήση μαγικών και υπερφυσικών στοιχείων
 3. απλή και κατανοητή γλώσσα
 4. Λιτότητα εκφραστικών μέσων
 5. Προφορικότητα αφήγησης (Τα διηγείται κάποιος
μπροστά σε κόσμο)
 6. Παρατακτικός λόγος (όχι πολλές δευτερεύουσες
προτάσεις)
 7. κοφτός λόγος
 8.Χρήση του διαλόγου ( ζωντάνια και αμεσότητα)
 9.Το ηθικό δίδαγμα στο τέλος του παραμυθιού
 10. Το καλό και χαρούμενο τέλος (συνήθως)
 11. Οι μαγικοί αριθμοί (3,7,9,12,40)
 12. Αρχίζουν συνήθως με το "Μια φορά κι έναν καιρό...."
και τελειώνουν με το "...και ζήσανε αυτοί καλά και εμείς
καλύτερα."

8.  ΗΡΩΕΣ – ΡΟΛΟΙ:
 Στα παραμύθια οι ήρωες συνήθως είναι ή καλοί ή
κακοί. Παρατηρούμε συχνά τους ακόλουθους
ρόλους ηρώων:
 Ήρωας (υπάρχει πάντα ένας ήρωας ή ηρωίδα, το
κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας, που κατά
κανόνα είναι καλός/ή)
 Βοηθός/οί του ήρωα (ο ήρωας συνήθως συναντά
κάποιο/α πρόσωπο/α που τον βοηθούν ιδιαίτερα
όταν αντιμετωπίζει κάποιες δυσκολίες και
κάποιες καταστάσεις στις οποίες δεν μπορεί να
βρει λύση μόνος του – πχ η καλή νεράιδα στην
Σταχτοπούτα κλπ)
 Αντίπαλος/οι του ήρωα (πολλές φορές υπάρχει
κάποιο πρόσωπο/α που φέρνει συνέχεια εμπόδια
στον ήρωα πχ ο κακός δράκος στον
Κοντορεβυθούλη, η μάγισσα στο Χάνσελ και
Γκρέτελ, ο κακός λύκος στην Κοκκινοσκουφίτσα,
κλπ)

9.  ΔΟΜΗ ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ
 Επιπλέον, στα παραμύθια παρατηρούμε συνήθως τα ακόλουθα
στοιχεία-στάδια στην εξέλιξη της διήγησης:
 Σκοπός – αναζήτηση- πρόβλημα (στα παραμύθια υπάρχει πάντα
κάποιος σκοπός, στόχος ή κάποιο πράγμα, κάποιο πρόβλημα,
ή κάποια κατάσταση, δηλαδή κάποιο αντικείμενο αναζήτησης
πχ να γίνει καλά, να βρει την ευτυχία, να βρει το αθάνατο
νερό, να βρει και να σώσει την βασιλοπούλα από κάποια
συμφορά, κλπ)
 Δοκιμασίες (ο ήρωας συχνά αντιμετωπίζει κάποιες δοκιμασίες,
προκειμένου να πετύχει το σκοπό του, όπου ο βοηθός του
συμπαραστέκεται και ο αντίπαλος τον εμποδίζει – πολλές
φορές είναι 3 (παραμύθι βιβλίου) ή 12 (άθλοι του Ηρακλή) που
είναι πολλαπλάσιο του 3 : αυτό είναι χαρακτηριστικό και των
δημοτικών τραγουδιών και του έπους)
 Λύση (κατά κανόνα έχουμε καλό και ευτυχισμένο τέλος, ο
ήρωας βρίσκει αυτό που αναζητά ή πετυχαίνει τον σκοπό του)



10.  Παραμύθια έχουν όλοι οι λαοί. Κάποια τα
διηγούνται διαφορετικά οι άνθρωποι, από
λαό σε λαό. Οι υποθέσεις τους συνδέονται με
τη ζωή και τις περιπέτειες τωνανθρώπων.
 Το παραμύθι μας είναι κεφαλλονίτικη
παραλλαγή μιας παλιάς λαϊκής αφήγησης.
Είναι ένα διδακτικό παραμύθι, το οποίο
αναφέρεται στις περιπέτειες των ανθρώπων
χωρίς να χρησιμοποιούν υπερφυσικά
στοιχεία.
 « Τα παραμύθια έχουν πάντα μέσα τους μια
διάθεση για διδασκαλία» Δ. Λουκάτος

11. Η αξία της
εργασίας για
τον άνθρωπο.

12. Η ανορεξία του
βασιλιά.

13. Η διάγνωση και η συμβουλή του σοφού γέροντα
.

14. Η λαθεμένη
εφαρμογή της
οδηγίας του σοφού
γέροντα

15. Η δοκιμασία του βασιλιά.

16. Η γιατρειά του βασιλιά.

17.  Ο χρόνος είναι
γενικός και
αόριστος. Το
καταλαβαίνουμε
από τη λέξη
«κάποτε»
 Ο τόπος επίσης
είναι ακαθόριστος,
«σ’ ένα μακρινό
βασίλειο»

18. Το
πρόβλημα
του
βασιλιά
είναι η
ανορεξία.

19. Τον βασιλιά
προσπαθούν
να τον
βοηθήσουν
διάφοροι
γιατροί, χωρίς
να τα
καταφέρουν.

20.  Στη συνέχεια
έρχεται ένας γέρος
σοφός. Δίνει
οδηγία στο βασιλιά
να φάει το πιο
γλυκό ψωμί. Η
οδηγία δεν είναι
σαφής και μοιάζει
με αίνιγμα.

21. Ο βασιλιάς
διέταξε τους
μαγείρους
του να του
ετοιμάσουν
το πιο γλυκό
ψωμί.

23. Παρ΄όλη τη
ζάχαρη που
έβαλαν οι
μάγειροι στα
ψωμιά που
έφτιαξαν, ο
βασιλιάς δε
θεραπεύτηκε.

24. Για να θεραπευτεί αναγκάστηκε να
ακολουθήσει το γέρο σοφό και να
κάνει διάφορες εργασίες-δοκιμασίες,
όπως, π.χ. θέρισμα, αλώνισμα,
λίχνισμα, άλεσμα, ζύμωμα και
φούρνισμα. Στο τέλος, όταν έφαγε
από το ψωμί που έφτιαξε ο ίδιος με
τόσο κόπο, τελικά θεραπεύτηκε.

27. Ο βασιλιάς γιατρεύεται και η ζωή του αποκτά
νόημα μέσω της δημιουργικότητας και της
εργασίας.

28. ΣΤΑΔΙΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΠΑΡΑΜΥΘΙΟΥ
Α) το πρόβλημα του ήρωα Το πρόβλημα του βασιλιά ήταν η
ανορεξία του
Β) κάποιοι προσπαθούν να το λύσουν Προσπάθησαν να το λύσουν πολλοί
γιατροί, αλλά δεν τα κατάφεραν
Γ) εμφανίζεται ένα άλλο πρόσωπο Ο γέρος σοφός, που πρότεινε στον
βασιλιά ένα γιατρικό να φάει το πιο
γλυκό ψωμί
Δ) δοκιμασίες του ήρωα Κράτησαν τρεις μέρες και ήταν:
-θερισμός χωραφιού
-Αλώνισμα σιταριού
-Λίχνισμα
-Άλεσμα στον μύλο
-Ζύμωμα ψωμιού
-Ψήσιμο ψωμιού στον φούρνο
Ε) η λύση -Ο βασιλιάς γιατρεύτηκε

29. ΒΑΣΙΛΙΑΣ
 Αυταρχικός, αυστηρός
 Απειλητικός, Ιδιότροπος
 Αδρανής , Οκνηρός,
 Γκρινιάρης, παράξενος
 Τεμπέλης,
 Αδιάφορος για το λαό
του
 Χωρίς στόχους και
ενδιαφέροντα στη ζωή
του
 Καλός, χωρίς κακές
προθέσεις
 Υπομονετικός
Στην αρχή διαθέτει
εξουσία αλλά όχι και
σοφία. Δεν εργάζεται
και αισθάνεται πλήξη,
είναι όλη την ημέρα
ξαπλωμένος και τίποτα
δεν μπορεί να τον
ικανοποιήσει.
Στη συνέχεια υπακούει
στις συμβουλές του
σοφού γέροντα, ηρεμεί,
συνειδητοποιεί την αξία
της εργασίας και
βρίσκει το νόημα της
ζωής που έψαχνε.

30. ΓΕΡΟΣ
 Σοφός
 Ευτυχής
 Ήπιος, ήρεμος
 Υπάκουος
 Συνετός, σοφός
 Εργατικός, μεθοδικός
 Δεν έχει την εξουσία και
τη δύναμη του βασιλιά
αλλά διαθέτει πείρα και
σοφία και μπορεί να
συμβουλεύει τους
άλλους.
 Γνωρίζει πολύ καλά
την αξία της εργασίας
και της
δημιουργικότητας και
ξέρει ποιο είναι το
πραγματικό νόημα της
ζωής.
 Με αγαθή προαίρεση
γίνεται ο σύμβουλος του
βασιλιά και τον οδηγεί
στη λύση του
προβλήματος του και
στην ευτυχία.

31. Στο παραμύθι μας σκοπός είναι να καταλάβουμε πόσο σημαντική
είναι η εργασία για τον άνθρωπο. Άρα τα υλικά αγαθά δεν φέρνουν
τη γνώση και την ευτυχία

Το "πιο γλυκό ψωμί" ήταν αυτό που είχε φτιάξει ο
βασιλιάς με τον κόπο του και όχι αυτό με
τη ζάχαρη ή αυτό που του πρόσφεραν άλλοι.
Ο βασιλιάς έμαθε την αξία της εργασίας και έτσι
γιατρεύτηκε από την ανορεξία.

Η ανορεξία του συμβολίζει τη δυστυχία που ένιωθε
γιατί δεν είχε ανακαλύψει την αξία της
εργασίας, της δημιουργικότητας.

Ο φτωχός γέροντας συμβολίζει την ελληνική λαϊκή
σοφία. Το ψωμί είναι το βασικό τρόφιμο
των απλών ανθρώπων του λαού, που καταπολεμά
την πείνα και άρα φέρνει την ικανοποίηση και την
χαρά.

32. ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ
 Και οι δύο είναι
υπομονετικοί ο
ένας με τον άλλον
 Στο τέλος και οι
δύο βρίσκουν την
ευτυχία
 Στο τέλος και οι
δύο πιστεύουν στη
αξία της εργασίας.
 Πλούσιος# φτωχός
 Ανώριμος# σοφός
 Αυταρχικός#
ήρεμος
 Τεμπέλης # εργατικός
 Δυστυχής # ευτυχής

33. 3
 Το ψωμί ως προϊόν
και ως αμοιβή του
ανθρώπινου
μόχθου
 Το ψωμί στο
καθημερινό τραπέζι
αποκτά μεγαλύτερη
αξία όταν ο
άνθρωπος έχει
κοπιάσει για να το
αποκτήσει
 «Γερόντων έπαρε
βουλή κι ανθρώπων
μαθημένων οπού’
χουνε πολύ ψωμί κι
αλάτι φαγωμένο».
 «Ψωμί, Παιδεία,
Ελευθερία»

34. 1 2
 Η δυστυχία της
απραξίας
 Η τεμπελιά και η
έλλειψη ενδιαφερόντων
κάνει τον άνθρωπο
δυστυχισμένο
 ο βασιλιάς τα είχε όλα,
δεν χρειαζόταν να
προσπαθήσει για
τίποτα, αλλά ήταν
δυστυχισμένος.
Η δυστυχία εκφράζεται
αλληγορικά ως
ανορεξία.
 Η σοφία και η
εσωτερική γαλήνη
του βιοπαλαιστή
 Η δουλειά και η
δημιουργία
προσφέρει στον
άνθρωπο ικανοποίηση
και χαρά
 ο εργάτης της γης
αντλεί ικανοποίηση
μέσα από τη δουλειά
και την απλότητα.

36. ΓΛΩΣΣΑ ΥΦΟΣ
 Η γλώσσα του έργου
είναι η απλή, λιτή,
φυσική δημοτική, με τη
ζωντάνια και την
αμεσότητα που διαθέτει ο
προφορικός λόγος με
αρκετά λαϊκά στοιχεία.
Λέξεις κεφαλλονίτικης
διαλέκτου.

• Να εντοπίσετε τις
λαϊκές λέξεις και
φράσεις.
 έρεβε, λιμπιζόταν,
ποδέθηκε, λιοπύρι,
έδωκε, ολάκερη, έκαμε,
δάρτη, ορμήνεια κ.λ.π.

 λιτό
 ζωντανό
παραστατικό

37.  Επανάληψη:
σκέφτηκε - σκέφτηκε
 Μεταφορά: δεν
άνοιγε η όρεξη του
βασιλιά, πέσανε ξεροί
να κοιμηθούνε
 Παρομοίωση: Σαν
πεινασμένος λύκος
 Εικόνες:
- του βασιλιά ο οποίος
εκτελώντας τις
υποδείξεις του σοφού
γέροντα κάνει τις
κοπιαστικές εργασίες:
το θέρισμα και το
αλώνισμα, το άλεσμα
του σιταριού στο
μύλο, το ζύμωμα, το
φούρνισμα και το
ξεφούρνισμα του
ψωμιού



40. φυσικοί
βιωματικοί
Αμεσότητα και ζωντάνια

41.  Ετεροδιηγητικός: ο αφηγητής δεν
συμμετέχει στην ιστορία
 Σε τι πρόσωπο γίνεται η αφήγηση;
Η αφήγηση γίνεται σε γ’ ενικό πρόσωπο
(τριτόπροσωπη)
 Υπάρχουν στοιχεία προφορικότητας στο
παραμύθι; Αν ναι, να τα εντοπίσετε.
 Κι ο βασιλιάς, παιδί μου…,
 για να μην τα πολυλογούμε…

42.  Πρόβλημα- συμβουλή
 Δοκιμασία
του βασιλιά στις τρεις μέρες σκληρής δουλειάς
θα του χαρίσει την πολυπόθητη όρεξη, θα δώσει
δηλαδή χαρά και νόημα στη ζωή του
 Το αφηγηματικό μοτίβο της δοκιμασίας είναι
συνηθισμένο τόσο στους αρχαίους μύθους (άθλοι
του Ηρακλή, μύθος του Ιάσονα,) όσο και στα
ανατολίτικα και ευρωπαϊκά παραμύθια
 ικανοποίηση

43. Και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα!