3. Олма хақида
• Олма “Клмактерик” мева хисобланади
• Олма пишиш ва етилиш пайтида жуда тез нафас олади
• Олма ўзидан “Этилин” газини ишлаб чиқада ва унга сезувчан
• Этилин ишлаб чиқариш даражаси олманинг навларига боғлиқ
• Одатда олманинг “Эрта” навлари юқори этилин ишлаб чиқариш
ва тез пишиш хусусиятига эга
• Олманинг “Кечки” навлари паст этилин ишлаб чиқариш ва секин
пишиш хусусиятига эга
• Мевани яроқлилик муддатини узайтириш учун унинг этилин
ишлаб чиқариш хусусиятини олдини олинади ёки пасайтирилади
• Бунинг учун паст “ХАРОРАТ” ёки “Ўзгартирилган Газ Мухити”
орқали амалга ошириш мумкин
• 1-метилциклопропен (1-methylcyclopropane, 1-MCP) АҚШда
“СмартФреш” (SmartFresh” савдо беглиси асосида, Россияда
“Фитомаг” савдо белгиси асосида савдо қилинадиган токсик
бўлмаган востита олмани сақлашда кенг қўлланилмоқда
– Этилин ишлаб чиқаришни тўхтади
– Мева пишиш жараёни тўхтайди
– Касалликларга чалинмайди
4. Олма хақида
• Умуман олганда,
– “эрта нав олма” тез нафас олади
– “кечки нав олма” секин нафас олади
• Мевани нафас олиш даражаси тўғридан тўғри
ХАРОРАТга боғлиқ
• Шунингдек, “КЛИМАКТЕРИК” меваларни
нафас олиш даражаси 10С хароратда
пасаяди
• Олма сақлаш учун, энг паст бўлган харорат
бу музлаш мумкин бўлган хароратдан юқори,
шунингдек мевани “совуқ уриш” даражасига
олиб бормайдиган хароратда бўлиши керак
5. Олмани етилиши
• Одатда, тўлиқ етилмаган ва эрта терилган олмалар рангсиз
ва мазасиз, ва хаттоки касалликларга чалинувчан бўлади
(Горькая ямчатость, Поверхностный Ожог )
• Шунингдек, пишиб ўтиб кетган олмалар юмшоқ, ва майиб
бўлиш эхтимоли юқори бўлади, ва касалликларга
чалинувчан бўлади (watercore, senescent breakdown)
• Узоқ муддат сақлаш учун мўлжалланган олмалар тўлиқ
етилишидан озгина олдин узилиши керак, лекин мазаси
пастроқ бўлади
• Узоқ муддат сақлаш учун эрта терилган олмалар, одатда,
нисбатан мазаси пастроқ бўлади, лекин бозор талабларига
жавоб берадиган даражада бўлади
• Шунинг учун, энг асосий масала хар бир олма нави учун
бозор талабидан келиб чиқиб теримдан кейин сотиш ёки
ёки узоқ муддат сақлаб кейин сотиш.
6. Олмани дастлабки совутиш (1)
• Олмани совутиш тезлиги ва даражаси, унинг
сифатига ва яроқлилик муддатига катта
таъсир қилади.
• Шунингдек, олмани узоқ муддат сақлай олиш
даражасига қуйидаги омиллар таъсир қилади:
– Нав, Етилганлиги, Меванинг озуқавий таркиби
• Эрта етилган олмалар (ёзги навлар) ни тез
вақт оралиғида совутиш жуда мухим
хисобланади, чунки эрта пишар олмалар тез
вақт оралиғида юмшаб кетишни бошлайди
7. Олмани дастлабки совутиш (2)
• Олмаларни 3 хил йўл билан совутиш мумкин:
– (1) Совуқхонада оддий совутиш
– (2) Совуқхонада мажбурий совутиш
– (3) Гидро совутиш
• (2) “Мажбурий Совутиш” ва (3) “Гидросовутиш” олма хароратини
тез вақт оралиғида пасайтириш учун ишлатилиши мумкин бўлган
тизим.
• (1) “Совуқхонада оддий совутиш” усули кўп давлатларда кенг
қўлланиладиган технологиялардан хисобланади. Лекин муздек
хаво йўналиши мевалар атрофидан эмас, булки яшиклар
атрофида ўтиб юради, яъни бу усул самарасиз ва секин
хисобланади
• Агар совуқхона мевалар билан тўлган ва совутгич ускунаси катта
миқдрдаги мевани совутиш кучига эга бўлмаса, мевани тез
совутиш қийин бўлади
• Бу муаммони ечимини 2 хил йўл билан хал қилиш мумкин:
– А) Асосий сақлаш камерасига қўйишдан олдин, мевалар бир неча
камераларга бўлиб ташланиши мумкин
– Б) Камерага фақат совутгич ускунаси совута оладиган мевани олиб
кириш
8. Олмани дастлабки совутиш (3)
• Агар совутгич қуввати чекланган бўлса, совуқхонага
махсулотлар навбат билан олиб кириш керак
• Агар махсулот қўйилган кунни эртасига хаво харорати 0
га тушмаган бўлса, келгуси махсулотни қўймаслик зарур
• Махсулотларни тез совутиш учун, улар камера ичида
ёйилган холда жойлаштирилиши совуқ хаво бир хилда
айланади
• Мевани совутиш даражаси, совутгич ускунасининг
қуввати, меванинг катталиги, қадоқлаш материали ва
хонанинг дизайнига боғлиқ.
• Махсулот сифатини бир маромда ушлаб туриш учун
нафақат теримдан кейин совутиш ва паст хароратда
сақлаш, балки ташиш, саралаш, қадоқлаш жараёнларида
ва чакана савдо растасида совутгичдан доимий
фойдаланишдир, бундай ёндашувни хозирда “СОВУҚ
ЗАНЖИР”, яъни теримдан харидоргача бўлган жараёнда
махсулотни доимий совуқ холтада ушлаб уни табиий
кўриниши ва мазасини харидорга етказиб беришдир.