1.
Τμήμα Παιδαγωγικής & Επιστημονικής Καθοδήγησης
A/θμιας Εκπ/σης Δυτικής Ελλάδας
Σχολικοί Σύμβουλοι 2ης , 5ης & 6ης Περιφέρειας Π.Ε
Αχαΐας
Τμήμα Αγωγής Υγείας Π.Ε Αχαΐας
ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
<< Η αποτελεσματική διαχείριση της σχολικής τάξης ως παράγοντας
της κοινωνικοσυναισθηματικής ανάπτυξης του μαθητή>>
Τίτλος: Επιθετική συμπεριφορά στο σχολείο και τρόποι αντιμετώπισης.
Μια μελέτη περίπτωσης.
Ομάδα 4:.
Τοπάλης Νικόλαος
Σαμαρτζή Λεωνίς
Γαλάτουλα Ευτυχία
Σγούρα Αγγελική
Αλβανού Ειρήνη
Ορφανού Παρασκευή

2.
O Διονύσης είναι 10 ετών, φοιτά στην Ε΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου
και αντιμετωπίζει οικογενειακά προβλήματα με τον χωρισμό των
γονέων του τα οποία του δημιουργούν και προβλήματα στο σχολείο.
Συγκεκριμένα, στο σχολείο παρουσιάζει αντικοινωνική και επιθετική
συμπεριφορά, με τους συμμαθητές του και τα υπόλοιπα παιδιά άλλων
τάξεων. Έχουν παρατηρηθεί αρκετά σοβαρά περιστατικά βίας κυρίως
στο διάλειμμα αλλά και μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας κυρίως στα
μαθήματα ειδικοτήτων.

3.
 Μια μέρα κατά τη διάρκεια του πρώτου διαλείμματος σε
διαπληκτισμό με μαθητή του άλλου τμήματος της Ε΄τάξης, ο
Διονύσης κλώτσησε τον Κώστα με πολύ μανία στα γεννητικά
όργανα με αποτέλεσμα αυτός να καταλήξει στο νοσοκομείο με
αφόρητους πόνους. Τα δύο παιδιά είχαν μια αντιδικία από μια
εκδρομή που είχε προηγηθεί την προηγούμενη του περιστατικού,
εβδομάδα.

4.
Όσον αφορά στη σχολική του επίδοση, ο Διονύσης παρουσιάζει
τελευταία αδιαφορία για το σχολείο και τις σχολικές εργασίες. Τα
χαρακτηριστικά που παρατηρούνται είναι:
 - η διάσπαση προσοχής
 - η υπερκινητικότητα
 - τα λεκτικά ξεσπάσματα
 - η σχολική άρνηση / αδιαφορία
Πολλές φορές αφαιρείται στο μάθημα και δεν ασχολείται όσο πρέπει
με τις κατ’ οίκον εργασίες του, παράγοντες που οδηγούν σε μειωμένη
μάθηση και μερική πτώση της επίδοσής του.

5.
• Στον κοινωνικό τομέα κυριαρχούν οι καβγάδες ενώ αρνείται να
τηρήσει τις αρχές και τους κανόνες της τάξης και του σχολείου. Στο
ψυχολογικό επίπεδο φαίνεται να έχει αρκετές εσωτερικές
συγκρούσεις λόγω των άσχημων βιωμάτων που είχε από το χωρισμό
των γονιών του. Τα προβλήματα του σε επίπεδο διαγωγής είναι η
επιθετικότητα προς τους συμμαθητές του και τα ξεσπάσματα θυμού.
Συχνή είναι και η λεκτική επίθεση σε συμμαθητές του.
• Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει με τους συνομηλίκους του
προκαλούνται επειδή ο ίδιος θέλει πάντα να είναι το επίκεντρο της
προσοχής. Το bullying είναι ένας τρόπος με τον οποίο εκφράζει αυτά
του τα συναισθήματα και μάλιστα σε μαθητές πιο αδύναμους από
αυτόν. Στα θεωρητικά μαθήματα είναι εντελώς αδιάφορος. Αντίθετα,
σε μαθήματα όπως η Γυμναστική, τα Μαθηματικά το ενδιαφέρον και
η συμμετοχή του είναι μεγάλα.
Την ώρα του διαλείμματος όμως δημιουργούνται τα περισσότερα
προβλήματα.

6.
Προσπάθησα να ενισχύσω την καλή συμπεριφορά (θετική ενίσχυση), όποτε
αυτή παρουσιαζόταν.
Συζήτησα με τους συμμαθητές του Διονύση, μια μέρα που απουσίαζε, για να
μάθουν για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, και να είναι έτοιμοι να
αντιμετωπίσουν τα περιστατικά βίας του, αφού στη βιβλιογραφία
διαπιστώνεται ότι είναι απαραίτητη η προετοιμασία των συμμαθητών για να
μπορέσουν να δεχτούν τα προβλήματα του συμμαθητή τους και επίσης η
καθοδήγηση συνομηλίκων δίνει ευκαιρίες στους μαθητές να αναλάβουν
ευθύνες.
Από την αρχή της σχολικής χρονιάς, υπήρξε από μένα προσπάθεια επαφής και
με τους δύο γονείς του Διονύση για να προληφθεί η περαιτέρω εξέλιξη των
προβλημάτων. Με τη μητέρα τα κατάφερα με τον πατέρα όμως όχι. Για την
απάλειψη της προβληματικής συμπεριφοράς του, μετά και το περιστατικό με
τον σοβαρό τραυματισμό του άλλου παιδιού έγιναν από μένα οι εξής
παρεμβάσεις:

7.
Προσπάθησα να αντιμετωπίσω την αρνητική συμπεριφορά την ώρα
που συμβαίνει κυρίως με διάλογο και όχι αργότερα με ταυτόχρονη
αναζήτηση θετικών κινήτρων στο πρόβλημα συμπεριφοράς.
Φρόντισα να μην κατακρίνω το Διονύση μπροστά στα άλλα παιδιά, αλλά
μόνο σε «κατ΄ιδίαν» συζήτηση μαζί του (Ενεργητική ακρόαση) σε βάση
«ισότιμων συνομιλητών», και μάλιστα κατέκρινα τη συμπεριφορά του και όχι
τον ίδιο σαν προσωπικότητα (αρνητική ενίσχυση), αφού οι έρευνες έχουν
δείξει ότι δεν πρέπει να κατακρίνουμε το πρόσωπο αλλά τη συγκεκριμένη
ανάρμοστη συμπεριφορά.
Δημιούργησα θετικό κλίμα μέσα στην τάξη για όλους τους μαθητές έτσι που
ο Διονύσης δεν ένιωθε καθόλου περιθωριοποιημένος. Από τον καιρό που
έβαλα τα παιδιά να κάθονται σε ομάδες και τον Διονύση να κάθεται με
κορίτσι σημειώθηκε σημαντική πρόοδος στις σχέσεις του με τους συμμαθητές
του και ειδικά με τα κορίτσια.

8.
Ενημέρωσα τους καθηγητές ειδικοτήτων για τα οικογενειακά προβλήματα του
παιδιού και αποφασίσουμε να ακολουθούμε «κοινή γραμμή» στην
αντιμετώπιση των προβληματικών συμπεριφορών του Διονύση.
Προσπάθησα να δω τα θετικά κίνητρα στη συμπεριφορά του, σύμφωνα με την
τεχνική «της θετικής υποδήλωσης των κινήτρων», μια από τις βασικές αρχές
της οικοσυστημικής προσέγγισης, βάζοντας στην άκρη τα αρνητικά,
παραβλέποντάς τα διακριτικά.
Δημιούργησα μαζί του μια σχέση εμπιστοσύνης με ειλικρινή ισότιμο διάλογο.
Αγνόησα επιλεκτικά κάποιες αρνητικές συμπεριφορές (απόσβεση) και
εστίασα πολλές φορές σε ό,τι δεν αποτελεί πρόβλημα σχετικά με τη
συμπεριφορά του για να μην επικρέμεται συνεχώς πάνω του η ταμπέλα του
«προβληματικού».
Αξιοποίησα το χιούμορ, όταν χρειαζόταν για να δημιουργήσω ένα θετικό κλίμα
που βοηθάει πάντα στην αντιμετώπιση.
Αποφάσισα να βάλω όρια στην αρνητική συμπεριφορά του, δίνοντάς του
όμως λογικές εξηγήσεις για την αναγκαιότητά τους.

9.
 Η παρέμβαση είχε θεαματικά αποτελέσματα. Ο Διονύσης έγινε
«άλλος άνθρωπος». Η επιθετικότητά του μειώθηκε πάρα πολύ και
έδειξε να ενδιαφέρεται περισσότερο για τα μαθήματά του.
 Στα μαθήματα των ειδικοτήτων έδειξε να είναι περισσότερο
συνεργάσιμος και προσεκτικός. Στην τάξη συμμετείχε ενεργά στη
διαμόρφωση του μαθήματος χωρίς θυμούς και ξεσπάσματα.. H
διάσπαση προσοχής και η υπερκινητικότητα συνεχίστηκε αλλά δεν
επηρέαζε αρνητικά την εξέλιξη του μαθήματος.
 Στα διαλείμματα οι διενέξεις και οι επιθετικές αντιδράσεις
μειώθηκαν σε μεγάλο βαθμό. Το σημαντικότερο, όμως ήταν, ότι δεν
ένιωθε τόσο έντονα την ανάγκη επιβεβαίωσης όπως πριν, αφού
αισθανόταν ότι τώρα είχε την αποδοχή των άλλων.

10.
 Πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι κανείς δε
γεννιέται με βίαιες και αντικοινωνικές
συμπεριφορές, αλλά τα παιδιά εξαιτίας των
κοινωνικών ανισοτήτων και της παραμέλησης
τους από τους γονείς, βρίσκουν διεξόδους
έκφρασης σε κακές συμπεριφορές.

11.
Σας ευχαριστούμε για
την προσοχή σας
ΟΜΑΔΑ 4

12.
 Γαλάνης Γ., (1995), «Παραβατικότητα μαθητών και προληπτική
εκπαίδευση», στο: Σύγχρονη Εκπαίδευση 82 – 83, σσ. 123-130.
 Γιαννακάκη Πασχαλιά., (1994), «Ιχνηλατώντας μορφές αντίστασης με
τους μαθητές στο χώρο του σχολείου», στο: Σύγχρονη Εκπαίδευση 75, σσ.
60-71.
 Γκότοβος Α. Ε., (1985), Παιδαγωγική Αλληλεπίδραση. Επικοινωνία και
κοινωνική μάθηση στο σχολείο, Αθήνα: Σύγχρονη Εκπαίδευση.
 Δροσινού Μαρία, (1995), «Η βία στο σχολικό χώρο», στο: Σύγχρονη
Εκπαίδευση 85, σσ. 77-79.
 Dufor D.-R., (2002), «Η Κρίση στην εκπαίδευση. Η κατασκευή του
“μεταμοντέρνου” παιδιού», στο: LE MONDE DIPLOMATIC – Κυριακάτικη
Ελευθεροτυπία 10-2-2002.
 Fortin L., (1998), «Κατάρτιση των εκπαιδευτικών στην πρόληψη των
καταστάσεων βίας», στο: Μπεζέ Λουκία [επιμ.], Βία στο σχολείο… του
σχολείου, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σσ. 93-116.
 Ηλιού Μαρία, (2000), «Οι εκπαιδευτικοί: εξέλιξη και διαφοροποίηση των
ρόλων τους», στο: Σύγχρονη Εκπαίδευση 113, σσ. 45-46.

13.
 Μπίκος Κ., (1990), Βελτίωση των κοινωνικών σχέσεων στη σχολική
τάξη. Ο κοινωνικο-παιδαγωγικός ρόλος του σχολείου, Αθήνα:
Βιβλιοεκδοτική Αναστασάκη.
 Παπαδοπούλου-Μελά Βανέσσα, (1999), «Το παρα-πρόγραμμα:
η αθέατη πλευρά του σχολικού προγράμματος», στο: Σύγχρονη
Εκπαίδευση 106, σσ. 69-77.
 Παπαϊωάννου Σ., (1993), «Ενσωμάτωση και ανατρεπτικότητα. Το
εκπαιδευτικό σύστημα κάτω από συνθήκες μετάβασης και κρίσης»,
στο: Σύγχρονη Εκπαίδευση 74, σσ. 47-55.
 Πετρόπουλος Ν., (2000), «Βία και διαμαρτυρία στα σχολεία της
Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης», στο:
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Προκλήσεις στη Σχολική Κοινότητα.
Έρευνα και Παρέμβαση, Αθήνα: ΥΠΕΠΘ – ΠΙ, σσ. 31-73.
 Σιμόπουλος Γ., (1995), «Η βία στο σχολικό χώρο», στο: Σύγχρονη
Εκπαίδευση 85, 88-100.