Εξερευνώντας τις εκκλησίες και τα μοναστήρια του Μυστρά

1. ΕΞΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ

2. Ιστορία Ο Μυστράς, γνωστός και ως Μυζηθράς στο Χρονικόν του Μορέως, ήταν μία οχυρωμένη ελληνική πόλη και πρώην δήμος στη Λακωνία της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Ευρισκόμενος στον Ταΰγετο, κοντά στην αρχαία Σπάρτη, ο Μυστράς υπήρξε πρωτεύουσα του βυζαντινού Δεσποτάτου του Μυστρά το 14ο και 15ο αιώνα, βιώνοντας μία περίοδο ευημερίας και πολιτιστικής άνθησης.  Η περιοχή παρέμεινε κατοικημένη καθ' όλη τη διάρκεια της οθωμανικής περιόδου, όταν εσφαλμένα θεωρήθηκε από τους δυτικούς ταξιδιώτες ότι ήταν η αρχαία Σπάρτη. Τη δεκαετία του 1830, εγκαταλείφθηκε και χτίστηκε η νέα πόλη της Σπάρτης, περίπου 8 χιλιόμετρα ανατολικά.

3. Η ιστορία «της νεκρής πολιτείας» σήμερα του Μυστρά αρχίζει από τα μέσα του 13ου αιώνα, όταν ολοκληρώθηκε η κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους. Το 1249, ο πρίγκιπας των Φράγκων Γουλιέλμος Β΄ Βιλεαρδουίνος έκτισε ισχυρό τείχος και κάστρο στην ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου, στην κορυφή ενός υψώματος με απότομη και κωνοειδή μορφή, που λεγόταν Μυστράς ή Μυζηθράς. Το όνομα Μυστράς ή Μυζηθράς προϋπήρχε της ίδρυσης  του κάστρου και ήταν η ονομασία με την οποία αποκαλούσε το βουνό ο τοπικός πληθυσμός πριν από το 1249. Μάλιστα, σύμφωνα με το Χρονικόν του Μορέως, ο Γουλιέλμος ονόμασε το κάστρο Μυζηθράν, "διατί το  κράζαν ούτως" («Βουνίν εύρε παράξενο, απόκομμα εις όρος. Κάστρον εποίκεν αφηρόν, Μυ(ζη)θράν ονομασέν το»). Η ονομασία σχετίζεται με τη μυζήθρα και, σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, συνδέεται με το σχήμα του βουνού. Κατ' άλλους, προέρχεται από το Μυζηθράς, το οποίο αποδίδεται στον κύριο της περιοχής (ως όνομα ή ως επάγγελμα). Ιστορία

5. 1.Ο Άγιος Δημήτριος (Μητρόπολη). Βασιλική ξυλόστεγη, με ωραία γλυπτά στο τέμπλο και τοιχογραφίες. 2. Η Ευαγγελίστρια, μονώροφη με χαρακτηριστικό πλατύ νάρθηκα. 3. Οι Άγιοι Θεόδωροι, με το χαρακτηριστικό πασίγνωστο οκτάγωνο τρούλο, η μεγαλύτερη και αρχαιότερη εκκλησία του Μυστρά. 4. Η Παναγία η Οδηγήτρια (Αφεντικό). Έτσι ονομάζεται τρίκλινος διώροφος τρουλωτός ναός με δύο εκατέρωθεν παρεκκλήσια εκείνο των «χρυσόβουλων και το άλλο του Ανδρόνικου. 5. Η Αγία Σοφία, πάνω από τα παλάτια, του 1350, ήταν το καθολικό της μονής του Ζωοδότη Χριστού και πιθανότατα αποτελούσε την εκκλησία των Παλατιών. 6.Η Περίβλεπτος. 7. Η Παντάνασσα (γυναικείο μοναστήρι), η εκκλησία της οποίας είναι το καλύτερα διατηρούμενο μνημείο Στο Μυστρά δεσπόζουν 7 σημαντικές εκκλησίες:

7. Βροντόχι Κατά την περίοδο ακμής του Μυστρά το Βροντόχι υπήρξε κέντρο έντονης πνευματικής κίνησης. Εδώ διδάσκει η μεγαλύτερη πνευματική μορφή της υστεροβυζαντινής περιόδου, ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων, σε έναν κύκλο επιφανών μαθητών όπως τον μετέπειτα καρδινάλιο της Ρωμαϊκής Εκκλησίας Βησσαρίωνα και τον τελευταίο ιστορικό του Βυζαντίου, Λαόνικο Χαλκοκονδύλη. Ο Πλήθων ίδρυσε εδώ στο Μυστρά μια μυστική αδελφότητα, στην οποία δίδασκε μια θεωρία πλατωνικής εμπνεύσεως εκθειάζοντας την ανόρθωση ενός εξαγνισμένου παγανισμού. Οι αυτοκράτορες και οι ευγενείς συναγωνίζονταν στις προσφορές τους προς τη Μονή, με αποτέλεσμα αυτή να συσσωρεύσει πλούτη και ισχύ, αλλά και μια από τις σπουδαιότερες βιβλιοθήκες της Αυτοκρατορίας.

8. Βροντόχι Στο συγκρότημα της μονής βρίσκονται δύο επιβλητικές εκκλησίες, από τις ωραιότερες του Μυστρά, ο ιερός ναός των Αγίων Θεοδώρων και ο ιερός ναός της Παναγίας της Οδηγήτριας, που λέγεται και Αφεντικό.

9. Άγιοι Θεόδωροι Ο ναός ιδρύθηκε περί τα 1290, από τον ηγούμενο Παχώμιο και κοσμείται από το χαρακτηριστικό και πολύ γνωστό οκτάγωνο τρούλο. Λόγω της εγκατάλειψης, οι τοιχογραφίες που σώθηκαν είναι λίγες, αλλά ακόμα και έτσι ξεχωρίζουν για την τεχνική τους. Οι δύο στρατιωτικοί άγιοι που αποτυπώνονται, πρέπει να ανήκαν σε ένα ολόκληρο ‘τάγμα’ ενόπλων αγίων που κοσμούσαν τους τοίχους της εκκλησίας χαμηλά στο ύψος του πιστού, προετοιμάζοντάς τον για τα επακόλουθα εκείνης της ταραγμένης εποχής. Πάνω από τους πεσσούς του ιερού, ένας άγγελος σε δυναμική κίνηση προσφέρει τον κρίνο σε μια σκηνή του Ευαγγελισμού, ενώ στο παρεκκλήσι όπου και βρίσκεται ο τάφος του Αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγου, παριστάνεται ο ίδιος να γονατίζει ενώπιον της βρεφοκρατούσας Παναγίας.

11. Παναγία Οδηγήτρια, (ή Αφεντικό) Είναι η δεύτερη εκκλησία στο Βροντόχι ιδρυμένη το 1310 από τον Πρωτοσύγκελο Παχώμιο. Σε αυτήν φανερώνεται πολύ καθαρά η επιθυμία του ιδρυτή να μιμηθεί τα πρότυπα των μεγάλων ναών της Κωνσταντινούπολης. Η Βασιλεύουσα, αν και περνούσε κρίσιμες ώρες, πνέοντας πολιτικά τα λοίσθια, εντούτοις διατηρούσε μια αξεπέραστη αίγλη στον τομέα της Τέχνης και των ανθρωπιστικών αναζητήσεων. Η Οδηγήτρια ήταν η πρώτη εκκλησία στο Μυστρά όπου εφαρμόστηκε ο σύνθετος αρχιτεκτονικός ρυθμός: Τρίκλιτη βασιλική στη κάτοψη και σταυροειδής με πέντε τρούλους και ένα στο νάρθηκα. Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά για την αρχιτεκτονική του ναού, αν αυτήν δεν την επισκίαζε η ζωγραφική του.

12. Παναγία Οδηγήτρια Για τις μοναδικές τοιχογραφίες που κοσμούν το ναό, κλήθηκαν καλλιτέχνες από την Κωνσταντινούπολη, να μεταδώσουν την εξώκοσμη αύρα στις μορφές που απεικονίζονται. Ο επισκέπτης φτάνει να σταθεί μπροστά στους εικονιζόμενους μάρτυρες, στο δυτικό τοίχο του βόρειου παρεκκλησίου για να νιώσει τη Βυζαντινή μεγαλοπρέπεια: αιωρούμενες μορφές με βλέμματα βαθειάς πνευματικότητας, κλασσικές αναλογίες και ανάλαφρες κινήσεις, ζωγραφική επιδεξιότητα με απόλυτη αντίληψη των χρωμάτων και έλεγχο των αποχρώσεων σε ένα σχεδόν ιμπρεσιονιστικό τελείωμα. Όλος ο ναός είναι ένας πελώριος καμβάς χρωματικών αντιθέσεων και μελωδιών.

13. Παναγία Οδηγήτρια, (ή Αφεντικό) Στο παρεκκλήσι της Βορειοδυτικής γωνίας της εκκλησίας είναι θαμμένος ο Θεόδωρος Β’ Παλαιολόγος, γεγονός που πιθανότατα οδήγησε στο προσωνύμιο ‘Αφεντικό’, ενώ το παρεκκλήσι της Νοτιοδυτικής γωνιάς, φέρει στου τοίχους του ζωγραφισμένα τα χρυσόβουλα των αυτοκρατόρων με τα προνόμια που είχαν δοθεί στο Βροντόχι. Η Οδηγήτρια (αρχές 14ου αιώνα) ήταν η πρώτη εκκλησία στο Μυστρά όπου εφαρμόστηκε ο σύνθετος αρχιτεκτονικός ρυθμός: Τρίκλιτη βασιλική στην κάτοψη και σταυροειδής με πέντε τρούλος και ένα στο νάρθηκα.

15. Μητρόπολη (Άγιος Δημήτριος) Είναι το αρχαιότερο σωζόμενο μνημείο της πόλης. Εδώ στέφθηκε αυτοκράτορας ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος -η πλάκα με το δικέφαλο αετό στο κέντρο του ναού μαρτυρεί αυτό ακριβώς το γεγονός. Ο ναός είναι μια τροποποιημένη μορφή της αρχικής τρίκλιτης βασιλικής που άρχισε να χτίζεται μάλλον από το μητροπολίτη Ευγένιο το 1263. Κατά το 15ο αι., ο μητροπολίτης Ματθαίος γκρέμισε την ξύλινη δίρριχτη στέγη. Στη θέση της κατασκευάστηκε ένα σύμπλεγμα τρούλων, ενώ παράλληλα προστέθηκε ο γυναικωνίτης και καταστράφηκε το πάνω μέρος των τοιχογραφιών του εσωτερικού κλίτους. Έτσι ο ναός μετατράπηκε σε βασιλική κάτω και σταυροειδή με τρούλο πάνω.

16. Ο γλυπτός διάκοσμος του ναού εμφανίζει ποικιλία ως προς το ύφος και την εποχή. Ποικιλία ως προς την τεχνοτροπία αλλά μεγαλύτερη εντόπιση ως προς το χρόνο (τελευταίο τέταρτο 13ου-αρχές 14ου αι.) εμφανίζουν οι εξαιρετικές τοιχογραφίες του ναού, που σε μεγάλο βαθμό οφείλονται στο Νικηφόρο. Το συγκρότημα της Μητρόπολης συμπληρώνουν κτήρια που προστέθηκαν μεταγενέστερα: το πυργόμορφο καμπαναριό, η στοά με τους πεσσούς και τις καμάρες στη δυτική πρόσοψη, μια δεύτερη στοά στη βόρεια πλευρά, απ' όπου η θέα προς την κοιλάδα είναι εξαιρετική, καθώς και η όμορφη βόρεια αυλή με τα τόξα και τα διώροφα κτήρια στη δυτική πλευρά της, έργα του μητροπολίτη Ανανία Λαμπαδάρη, ο οποίος, σφαγιάστηκε από τους Οθωμανούς το 1760.. Άγιος Δημήτριος (Μητρόπολη)

19. Ευαγγελίστρια Η Ευαγγελίστρια βρίσκεται στο καλντερίμι που οδηγεί από τη Μητρόπολη στη Μονή Βροντοχίου. Είναι ένας μικρός δίστηλος σταυροειδής ναός, με καλαίσθητο τρούλο, νάρθηκα και γυναικωνίτη, που χρονολογείται στα τέλη του 14ου ή στις αρχές του 15ου αι. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει ο γλυπτός διάκοσμος στο εσωτερικό του, στον οποίο ξεχωρίζουν τα σκαλισμένα κυβικά κιονόκρανα. Ο περίβολος του ναού χρησίμευε ως νεκροταφείο, αν και όπως μαρτυρεί η ιδιαίτερη κομψότητά του αυτός δεν προοριζόταν εξαρχής για κοιμητήριο.

21. Αγία Σοφία Η Αγία Σοφία, που μάλλον ήταν καθολικό μονής και επίσημος ναός του παλατιού και των ευγενών, βρίσκεται στην Επάνω Χώρα. Χτίστηκε ανάμεσα στο 1350 και το 1365 από το Μανουήλ Καντακουζηνό, τον πρώτο δεσπότη του Μυστρά, και ταυτίζεται με το ναό του Ζωοδότη Χριστού, ο οποίος ιδρύθηκε από το Μανουήλ και μετατράπηκε σε ανδρικό μοναστήρι με πατριαρχικό σιγίλλιο του 1365. Ανήκει στον απλό δίστυλο τύπο (τον ίδιο με την Ευαγγελιστρία και την Περίβλεπτο) και διατηρεί λίγα μόνο στοιχεία από το γλυπτό διάκοσμο και τις τοιχογραφίες της.

23. Περίβλεπτος Το περίπλοκο και γραφικό μοναστηριακό συγκρότημα της Περιβλέπτου βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του οικισμού, δίπλα στον απόκρημνο βράχο. Η Μονή Παναγίας Περιβλέπτου είναι μονή της ύστερης βυζαντινής περιόδου στο Μυστρά της Ελλάδας. Βρίσκεται στην νοτιοανατολική άκρη του εξωτερικού τείχους, δίπλα στον απόκρημνο βράχο. Ο ναός, που μοιάζει να είναι σφηνωμένος μέσα στο βράχο, χτίστηκε κατά τα μισά του 14ου αιώνα από τον πρώτο δεσπότη του Μοριά, Μανουήλ Καντακουζηνό και έλαβε την ονομασία ενός από τα πλέον γνωστά μοναστήρια της Κωνσταντινούπολης.

24. Ο ναός είναι σταυροειδής, εγγεγραμμένος δίστυλος. Η είσοδος στο ναό εξασφαλίζεται από μια μικρή πόρτα δίπλα στις αψίδες, η οποία οδηγεί αρχικά σ' ένα στενό διάδρομο, κάτω από το βράχο. Το κτηριακό σύμπλεγμα συμπληρώνουν τα παρεκκλήσια. Το εσωτερικό του ναού κοσμείται με εξαιρετικές τοιχογραφίες, χαρακτηριστικές της Παλαιολόγειας Αναγέννησης. Χρονολογούνται στην περίοδο μεταξύ 1348 και 1380, είναι από τις ελάχιστες που σώζονται από τον ύστερο βυζαντινό κύκλο, ενώ είναι πολύ μεγάλης σημασίας για την καλύτερη κατανόηση της βυζαντινής τέχνης. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η εικονογράφηση του τρούλου, στον οποίο εικονίζεται ο Παντοκράτωρ, η Παναγία και οι Προφήτες. Η τεχνοτροπία και το ύφος των εικόνων παρουσιάζουν σημαντική ομοιογένεια. Εντούτοις, πιο διεισδυτικές ματιές αποδίδουν το έργο σε τέσσερις διαφορετικούς αγιογράφους ή σε διαφορές στον τρόπο εκτέλεσης των έργων. Τέλος, αξιόλογος ως προς την αισθητική, αλλά με ποικιλία ως προς την τεχνοτροπία, εμφανίζεται ο γλυπτός διάκοσμος του ναού. Περίβλεπτος

26. Παντάνασσα Εξαιρετικές τοιχογραφίες στον όροφο και στο ιερό, που χρονολογούνται γύρω στα 1430, ενώ αυτές του ισογείου είναι του 18ου αιώνα. Είναι η τελευταία χρονολογικά εκκλησία που χτίστηκε στο Μυστρά κάτω από τα τείχη της Επάνω Πόλης. Κατέχει περίοπτη θέση, στο κεντρικό σημείο τη ανατολικής πλαγιάς του λόφου και της καστροπολιτείας γενικότερα, και διατηρείται καλύτερα απ' όλα τα άλλα μνημεία του Μυστρά. Είναι το μοναδικό μοναστήρι στον αρχαιολογικό χώρο το οποίο εξακολουθεί να κατοικείται μόνιμα. Ανήκει στο συνηθισμένο για το Μυστρά τύπο που συνδυάζει την τρίκλιτη βασιλική στο ισόγειο και το σταυροειδή εγγεγραμμένο πεντάτρουλο στον όροφο. Σημαντικές για το κτηριακό συγκρότημα ήταν οι ανοιχτές στοές του (σήμερα σώζεται μόνο μία).

27. Η όμορφα και περίτεχνα σκαλισμένη πέτρινη πρόσοψη της μονής αποτελεί σημαντικό αξιοθέατο. Η εξωτερική ανάγλυφη κεραμοπλαστική διακόσμηση της Παντάνασσας αποτελεί εξαίρετο δείγμα συνδυασμού βυζαντινών και δυτικών στοιχείων. Πιο έντονες είναι οι φραγκικές επιδράσεις στο εντυπωσιακό τετραώροφο καμπαναριό της. Συνολικά ο ναός είναι το κτίσμα του Μυστρά με τις ισχυρότερες δυτικές επιρροές. Ανάμεσα στα γλυπτά ξεχωρίζουν τα κιονόκρανα, τα επιθήματα και η πύλη που οδηγεί από το νάρθηκα στο ναό. Οι τοιχογραφίες των θόλων και των υπερώων της Παντάνασσας (1430) έχουν υψηλή ποιότητα και ξεχωρίζουν για τη δύναμη του χρώματος και την κίνηση που τις διακρίνει. Οι τοιχογραφίες του ισογείου είναι μεταγενέστερες (17ος-18ος αι.) και διαφοροποιούνται ως προς το ύφος και την καλλιτεχνική αξία. Παντάνασσα

29. ΠΗΓΕΣ https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%85%CF%83%CF%84%CF%81%CE %AC%CF%82 https://www.exploresparta.gr/tourism/ekklisies-monastiria-mystra/ ΒΛΑΧΑΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΚΑΡΑΜΠΙΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Β4 2019-20

Εξερευνώντας τις εκκλησίες και τα μοναστήρια του Μυστρά

Εξερευνώντας τις εκκλησίες και τα μοναστήρια του Μυστρά

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados(20)

Similar a Εξερευνώντας τις εκκλησίες και τα μοναστήρια του Μυστρά

Similar a Εξερευνώντας τις εκκλησίες και τα μοναστήρια του Μυστρά(20)

Mais de Δήμητρα Τζίνου

Mais de Δήμητρα Τζίνου(20)

Último

Último(20)

Εξερευνώντας τις εκκλησίες και τα μοναστήρια του Μυστρά