1. หลักธรรม นิโรธ มรรค
SOC.SU.EP2
โดย คุณครูศุภวดี มนต์เนรมิตร
กลุ่มสาระสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม
โรงเรียนเขาสมิงวิทยาคมฯ

2. นิโรธ (ธรรมที่ควรบรรลุ)
คือ ความดับทุกข์ ความหลุดพ้น
1.ภาวนา 4
2.วิมุตติ 5
3. นิพพาน

3. 1.ภาวนา 4
คือ การเจริญ การทาให้เป็นให้มีขึ้น ประกอบด้วย
1.1 กายภาวนา หมายถึง การเจริญทางกาย
1.2 ศีลภาวนา หมายถึง การเจริญศีล
1.3 จิตภาวนา หมายถึง การเจริญจิต
1.4 ปัญญาภาวนา หมายถึง การเจริญปัญญา

4. 2.วิมุตติ 5
วิมุตติ คือ ความดับกิเลส
ประกอบด้วย
2.1 ตทังควิมุตติ คือ ดับด้วยธรรมที่เป็นคู่ปรับ เช่น ความอิจฉาดับด้วย การชื่นชม
2.2 วิกขัมภนวิมุตติ คือ ดับด้วยการข่ม สะกดไว้
2.3 สมุจเฉทวิมุตติ คือ ดับด้วยการตัดขาด
2.4 ปฏิปัสสัทธิวิมุตติ คือ ดับด้วยสงบระงับ
2.5 นิสสรณวิมุตติ คือ ดับด้วยสลัดออกได้

5. 3. นิพพาน
นิพพาน คือ สภาพที่ดับแล้ว ไร้กิเลส
ไตรสิกขา คือ ศีล สมาธิ ปัญญา
และต้องมีภาวะทางปัญญา คือ อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา
กิเลส ประกอบด้วย
ราคะ คือ ความโลภ
โทสะ คือ ความโกรธ
โมหะ คือ ความหลง ไม่รู้ผิดชอบชั่วดี

6. มรรค (ธรรมที่ควรเจริญ)
1. มรรค หนทางการดับทุกข์
2. วุฒิธรรม 4 ธรรมเป็นเครื่องเจริญ
3. พละ 5 ธรรมอันเป็นกาลัง
4. ปาปณิกธรรม 3 คุณสมบัติของพ่อค้า แม่ค้า
5. ทิฏฐธัมมิกัตถสังวัตตนิกธรรม 4 ธรรมที่เป็นประโยชน์ในปัจจุบัน
6. อริยวัฑฒิ 5 ความเจริญอย่างประเสริฐ
7. มงคล 38 สิ่งที่ทาให้โชคดี

7. พละ 5
หลักธรรมพละ 5
1. ศรัทธา การเชื่อมั่นในหลักพระพุทธศาสนา
2. วิริยะ ความพยายาม ความเพียร
3. สติ ความระลึกได้สามารถระงับใจตนเอง
4. สมาธิ มีพลังจิตที่แน่วแน่ ตั้งมั่น
5. ปัญญา ความรอบรู้

8. ทิฏฐธัมมิกัตถสังวัตตนิกธรรม 4
ทิฏฐธัมมิกัตถสังวัตตนิกธรรม 4 คือ ธรรมที่เป็นไปเพื่อประโยชน์ในปัจจุบัน ได้แกก
1) อุฏฐานสัมปทา ความขยันหมั่นเพียร
2) อารักขสัมปทา ความพร้อมด้วยการรักษา
3) กัลยาณมิตร คบเพื่อนดี
4) สมชีวิตา ความเป็นอยูเหมาะสม

9. ปาปณิกธรรม 3
ปาปณิกธรรม 3 ซึ่งเป็นหลักการทางานของผู้ประกอบอาชีพค้าขาย ได้แกก
1) จักขุมา คือ ตาดี รู้จักสินค้า
2) วิธูโร คือ จัดเจนธุรกิจ รู้ความเคลื่อนไหวของตลาด
3) นิสสยสัมปันโน คือ พร้อมด้วยแกหลงลงทุน

10. อริยวัฑฒิ 5
อริยวัฑฒิ 5 เป็นหลักธรรมเพื่อการพัฒนาชีวิตที่ดีงาม
1) ศรัทธา ความเชื่อมั่นในการทาความดี
2) ศีล เป็นผู้ที่รักษาศีล
3) สุตะ การศึกษาเล่าเรียน ค้นหาความรู้
4) จาคะ ความเอื้อเฟื้ อเผื่อแผ่
5) ปัญญา ความรอบรู้