1. Szkoła Podstawowa nr 1 im. Jana Pawła II w Wadowicach
Śladami Karola Wojtyły w moim mieście
Przewodnik po Wadowicach przygotowany przez członków Koła Regionalnego
działającego przy Szkole Podstawowej nr 1 im. Jana Pawła II w Wadowicach
Autorzy przewodnika:
Aleksandra Kumorek, Łukasz Brańka, Mateusz Ryskala, Izabela Wądrzyk, Anna
Głowacka, Oliwia Smolarska, Michał Pawłowski, Olga Dyrcz, Dariusz Russek, Michał
Lach, Michał Bojczuk, Emilia Miodońska
opiekun:
Nauczyciel opiekun:
Bogusław Porzuczek
Wadowice – październik 2012
2. Śladami Karola Wojtyły w moim mieście – przewodnik po Wadowicach
Spis obiektów opisanych w przewodniku oraz autorzy zdjęć i tekstu:
1. Bazylika Mniejsza Ofiarowania Najświętszej Marii Panny – Aleksandra Kumorek,
Emilia Miodońska
2. Muzeum – Dom rodzinny Jana Pawła II – Michał Lach, Dariusz Russek
3. Muzeum Miejskie – Anna Głowacka, Izabela Wądrzyk
4. Cukiernia Karola Hagenhubera – Oliwia Smolarska
5. Liceum (dawne gimnazjum) im. Marcina Wadowity – Mateusz Ryskala
6. Klasztor oo. Karmelitów Bosych – Olga Dyrcz
7. Klasztor ss. Najświętszej Rodziny z Nazaretu – Łukasz Brańka
8. Kościół św. Piotra Apostoła – Michał Bojczuk
9. Wadowickie Centrum Kultury (dawniej Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”) –
Michał Pawłowski
2
3. Śladami Karola Wojtyły w moim mieście – przewodnik po Wadowicach
1. Bazylika Mniejsza Ofiarowania
Najświętszej Marii Panny
Wadowicka bazylika jest najstarszym
kościołem w mieście. Powstała ona na początku
XV wieku. Jest to jedyna świątynia na świecie,
której sklepienia zdobią obrazowe
przedstawienia papieskich encyklik.
W pobli u kościoła, na ulicy Kościelnej
7 mieszkał mały Lolek, a później znany na całym
świecie papie Jan Paweł II. Naprzeciwko ich
mieszkania znajdował się zegar słoneczny.
Kościół ten był świadkiem wielu wa nych chwil
w yciu wielkiego rodaka. Tam 20 czerwca 1920
roku został włączony do rodziny Bo ej
przyjmując imiona Karol Józef Wojtyła. Przez
wiele lat słu ył jako ministrant. Mo na powiedzieć, e kościół dorastał razem z Nim. Gdy
miał gorsze dni, przechodził i modlił się do Boga. To mu zawsze poprawiało humor.
Szczególnie po śmierci matki Emilii i brata Edmunda szukał pocieszenia
i zrozumienia w murach kościelnych.
Przystąpił tam do pierwszej Komunii Świętej
i do sakramentu Bierzmowania, odprawił
swoją mszę prymicyjną. Jako papie
ukoronował obraz „Matki Bo ej Nieustającej
Pomocy”. Podarował parafii swojego
dzieciństwa Ró aniec, na którym modlił się
do Maryi. Na jego cześć powstała Kaplica
Błogosławionego Jana Pawła II Wielkiego,
w której znajduje się relikwiarz z kroplą Jego
krwi. Od 2012 roku jest patronem miasta
Wadowice.
2. Muzeum - Dom Rodzinny Ojca Świętego Jana Pawła II
Muzeum w domu rodzinnym papie a Jana Pawła II mieści się przy ulicy Kościelnej 7
(dawniej Rynek 2) w Wadowicach obok Bazyliki Ofiarowania NMP, dokumentując ycie i
działalność kapłańską, a tak e związki papie a z Wadowicami. Muzeum zwiedzane jest przez
około 800 tys. turystów rocznie.
3
4. Śladami Karola Wojtyły w moim mieście – przewodnik po Wadowicach
Mał eństwo Karol i Emilia Wojtyłowie z synem Edmundem wynajęli mieszkanie
w gmachu obecnego muzeum w 1919 roku i mieszkali tam do 1938. 18 maja 1920 roku
w sypialni przyszedł na świat Karol Wojtyła, późniejszy Jan Paweł II. W tym domu zmarła 13
kwietnia 1929 roku Emilia Wojtyła, matka papie a, a w 1932 jego starszy brat Edmund.
Muzeum otwarto 18 maja 1984 roku, w 64. rocznicę urodzin Jana Pawła II, dzięki
staraniom proboszcza parafii Ofiarowania NMP w Wadowicach Edwarda Zachera,
ówczesnego arcybiskupa metropolity krakowskiego kardynała Franciszka Macharskiego
i Urzędu Miasta Wadowice.
W skład muzeum wchodzi dawne,
dwupokojowe mieszkanie Wojtyłów,
zło one z sypialni i salonu oraz
kuchni. Celem pomieszczenia
wszystkich eksponatów w skład
muzeum włączono tak e przyległe do
mieszkania Wojtyłów pomieszczenia
pierwszego piętra.
W 2009 roku przygotowano
projekt przebudowy Muzeum Domu
Rodzinnego Ojca Świętego Jana Pawła
II w Wadowicach. Projekt zakłada czterokrotne powiększenie ekspozycji do około 1000 m
kw. na czterech kondygnacjach: piwnica, parter, pierwsze piętro i poddasze.
3. Muzeum Miejskie
Budynek, w którym mieści się
muzeum miejskie, nale y do
najstarszych w Wadowicach
(pochodzi z ok. 1800 roku).
W okresie międzywojennym, na
parterze kamienicy, mieściła się
popularna jadłodajnia państwa
Banasiów, w której po śmierci matki,
wraz ze swoim ojcem, stołował się
młody Karol Wojtyła. W latach
osiemdziesiątych swoją siedzibę
miało tu Towarzystwo Miłośników
Ziemi Wadowickiej. W piwnicach
mieściła się galeria Biura Wystaw Artystycznych, a potem w pomieszczeniach na piętrze
prezentowano ekspozycje historyczne i artystyczne.
4
5. Śladami Karola Wojtyły w moim mieście – przewodnik po Wadowicach
Od samego początku muzeum ma charakter historyczno-regionalny. Gromadzone zbiory
dotyczą historii Wadowic i najbli szych okolic. W zbiorach muzeum miejskiego na
szczególną uwagę zasługują: kolekcja kart pocztowych z widokami miasta z okresu
galicyjskiego i międzywojennego, obrazy i rzeźby twórców związanych z Wadowicami,
dzieła twórców ludowych m. in. Wowry oraz prace młodych, wadowickich artystów. Ponadto
gromadzone są dokumenty, fotografie, pieczęcie, ksią ki, numizmaty i mapy związane
z miastem.
Obecnie Muzeum Miejskie w Wadowicach to przede wszystkim nowa multimedialna
wystawa, która pokazuje Wadowice z okresu dzieciństwa i młodości Karola Wojtyły, które
ukształtowały niezwykłą osobowość późniejszego papie a Jana Pawła II.
4. Cukiernia Karola Hagenhubera
W 1936 roku przybył do Wadowic
wiedeńczyk, cukiernik pochodzenia ydowskiego
Karol Hagenhuber. Wynajął on lokal od znanej
rodziny Lisków, gdzie urządził modny lokal.
Cukiernia znajdowała się na rogu Rynku i ul.
Mickiewicza. Dzisiaj znajduje się tam Kredyt
Bank. Karol Wojtyła po maturze wraz z kolegami
udał się tam na kremówki. W tym miejscu nie
pozostawił adnej pamiątki po sobie.
Ogólnokształcące
5. I Liceum Ogólnokształcące Zespołu Szkół Ogólnokształcących im.
Marcina Wadowity w Wadowicach
Gimnazjum w Wadowicach rozpoczęło
działalność 1 września 1866 roku. Wadowickie
Gimnazjum było jednym z pierwszych polskich
szkół średnich w ówczesnej Galicji, czyli
w południowej Polsce.
W 1870 roku przekształcone zostało w Realne
i Wy sze Gimnazjum, a w 1882 roku
w Gimnazjum, które do 1918 roku u ywało
zamiennie nazwy Wy sze Gimnazjum.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku zmieniło nazwę na Państwowe Gimnazjum,
któremu w 1925 roku nadano imię Marcina Wadowity.
5
6. Śladami Karola Wojtyły w moim mieście – przewodnik po Wadowicach
W 1938 roku przekształcono je w Państwowe Liceum
i Gimnazjum im. Marcina Wadowity, w 1948 roku w Państwową
Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Licealnego im. Marcina
Wadowity, a w 1952 roku - w Liceum Ogólnokształcące, któremu w
1966 roku nadano imię Emila Zegałowicza. W 1981 roku liceum
przywrócono imię Marcina Wadowity.
Najwybitniejszym spośród wychowanków szkoły był Karol
Wojtyła, który rozsławił imię szkoły na cały świat. Pobierał naukę
w Wadowickim Gimnazjum w latach 1930-1938, wyró niając się jako bardzo dobry,
sumienny i artystycznie uzdolniony uczeń.
Pozostały po Nim pamiątki: tablice
pamiątkowe na budynku szkoły, dokumenty
szkolne (arkusze ocen), zdjęcia, w korytarzu
przy głównym wejściu, w podświetlonej wnęce
powieszono portret uśmiechniętego Jana Pawła
II.
6. Klasztor Karmelitów Bosych w Wadowicach
Klasztor Karmelitów Bosych „ na Górce” w Wadowicach jest to sanktuarium św. Józefa,
a zarazem ośrodek kultu Matki Bo ej Szkaplerznej. Jego początki sięgają roku 1899.
W klasztorze tym papie Jan Paweł II (wtedy Karol Wojtyła) przyjął szkaplerz karmelitański.
Znanych jest kilka wypowiedzi Jana Pawła II o Szkaplerzu. Podczas wizyty w Wadowicach w
1999 roku powiedział: „Ja od młodzieńczych lat wędruję w duchu do tego miejsca
szczególnego kultu Matki Bo ej Szkaplerznej, które wywierało tak wielki wpływ na
duchowość Ziemi Wadowickiej. Sam wyniosłem z tego miejsca wiele łask, za które dziś
dziękuję Bogu. A szkaplerz do dzisiaj noszę, tak jak go przyjąłem u karmelitów na Górce,
mając kilkanaście lat”.
Tu, do klasztoru uczęszczał jako uczeń na
nabo eństwa i korzystał z sakramentu pokuty. O tym,
jak wa ną rolę w yciu papie a pełnił klasztor
karmelitów w Wadowicach świadczą jego liczne
wypowiedzi. W czasie przemówienia do kapituły
generalnej karmelitów bosych, dnia 4 maja 1985 roku,
Jan Paweł II powiedział: „Niechaj te słowa i to
błogosławieństwo, którego Wam udzielam, będą
jakimś moim podziękowaniem, za wszystko to, co
osobiście zawdzięczam, poczynając od lat młodzieńczych - duchowości karmelitańskiej”.
6
7. Śladami Karola Wojtyły w moim mieście – przewodnik po Wadowicach
Inna wypowiedź odnosząca się do lat dziecięcych spędzonych w Wadowicach: „W waszym
kościele w Wadowicach korzystałem owocnie z sakramentu pokuty, z sakramentu pojednania.
Chodziło się zawsze z radością do tego kościoła, poło onego nieco ‘na górce’, aby się
wyspowiadać (…). Wasze świadectwo pozostawiło niezatartą pieczęć na całe moje ycie”.
Klasztor otrzymał dar od Ojca Świętego Jana Pawła II -
Pierścień Rybaka dla przyozdobienia wizerunku św. Józefa.
19 marca 2004 roku przekazał go metropolita krakowski
kardynał Franciszek Macharski, ustanawiając tym samym
kościół sanktuarium świętego Józefa.
Pierścień Rybaka podarowany przez papie a nadal
ozdabia wizerunek św. Józefa, a przy ołtarzu Matki Bo ej
z Góry Karmel znajduje się umieszczony tam w dniu 23
listopada 2005 roku - szkaplerz Sługi Bo ego Jana Pawła II.
Najświętszej
7. Klasztor Sióstr Najświętszej Rodziny z Nazaretu
Zgromadzenie Sióstr
Najświętszej Rodziny z Nazaretu
rozpoczęło działalność
w Wadowicach w 1894 roku.
Obecną posesję z domkiem przy
ulicy Lwowskiej nabyła Maria
Lauretta Lubowidzka, Matka
Generalna Zgromadzenia. Siostry
zało yły w 1897 roku Towarzystwo
Pań Miłosierdzia św. Wincentego
a Paulo dla ubogich chorych,
uruchomiły w domku przytułek dla
sierot. Budowę klasztoru rozpoczęto w 1905 roku. Inwestycje prowadziła przeło ona domu,
matka Anastazja Gralewska, a wykonawcą był in . Adam Kozłowski. W 1910 roku otwarto
internat dla dziewcząt, a w 1913 roku ukończono i poświęcono kaplicę. W latach 1938-1939
firma Jana Petka nadbudowała II piętro, gdzie siostry uruchomiły Zawodową Szkołę
Krawiecką, przekształconą po wojnie w Gimnazjum Krawieckie. W 1947 roku gimnazjum
liczyło 160 uczennic, internat - 20, a dom dziecka - 32 wychowanki. Po likwidacji szkoły
(1951 rok) do internatu przeniesiono dom dziecka, a w domku uruchomiono przedszkole.
Obecnie oba budynki zajmuje Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci, liczący 65 kalekich
dziewcząt. Siostry nazaretanki pracowały tak e w wadowickich przedszkolach, a szczególną
sympatią i uznaniem cieszyły się jako siostry wadowickiego szpitala (1898 - 1951).
7
8. Śladami Karola Wojtyły w moim mieście – przewodnik po Wadowicach
W klasztorze na drugim piętrze wybudowano przedszkole do którego chodził bł. Jan
Paweł II. W okresie międzywojennym mały Lolek Wojtyła uczestniczył w zajęciach
i zabawach dla dzieci organizowanych przez siostry ze Zgromadzenia Sióstr Najświętszej
Rodziny z Nazaretu.
8. Kościół św. Piotra Apostoła w Wadowicach - kościół parafialny parafii
Południe
św. Piotra Apostoła w dekanacie Wadowice – Południe
Kościół został wybudowany jako wotum wdzięczności za wybranie Karola Wojtyły na
papie a oraz jego cudowne uratowanie
z zamachu na placu św. Piotra w Rzymie 13
maja 1981 roku.
Budowę rozpoczęto w 1984 roku.
Przewodził jej ksiądz kanonik Michał
Piosek. W 1985 roku erygowano przy
kościele nową parafię św. Piotra Apostoła.
W 1988 roku wmurowano kamień węgielny
z drzwi Bazyliki św. Piotra na Watykanie.
14 sierpnia 1991 roku papie Jan Paweł II
dokonał konsekracji kościoła.
Budowla została zaprojektowana przez Jacka Gyurkovicha, Ewę
Węcławicz-Gyurkovich i Przemysława Szafera w stylu
postmodernistycznym i symbolicznym. Poszczególne fragmenty
budowli nawiązują do budynków z Wadowic, Krakowa i Rzymu,
symbolizując drogę Karola Wojtyły na stolicę Piotrową. Na posadzce
kościoła zaznaczony jest czerwonymi płytkami obrys placu św. Piotra
i miejsce zamachu na papie a Jana Pawła II 13 maja 1981 roku.
W 2003 roku na wzgórzu za kościołem wybudowano ście kę na
wzór Golgoty. Przy ście ce ustawione są stacje drogi krzy owej,
tablice z Dekalogiem i Ośmioma Błogosławieństwami. Na Golgocie
wznosi się Krzy Misyjny - pamiątka poświęcenia placu pod budowę
świątyni. Przed kościołem znajduje się spi owy pomnik papie a Jana
Pawła II wykonany przez Luciano Minguzziego. Poświęcił go
i odsłonił kardynał Franciszek Macharski, po konsekracji kościoła 14
sierpnia 1991 roku. We wnętrzu świątyni jest tron papieski, na którym
Jan Paweł II zasiadał podczas mszy konsekracyjnej.
8
9. Śladami Karola Wojtyły w moim mieście – przewodnik po Wadowicach
9. Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”
TG „Sokół” w Wadowicach powstało w 1887
roku. Było jednym z gniazd towarzystwa zało onego
w Krakowie. Celem „Sokoła” było wszechstronne
wychowanie młodych Polaków w oparciu o tradycje
narodowe. W wadowickim „Sokole” działało kilka
sekcji sportowych, m.in. piłka no na, piłka siatkowa,
kolarstwo, lekkoatletyka, strzelectwo. TG „Sokół”
było równie centrum kulturalnym Wadowic. Z sali
gimnastyczno-teatralnej korzystała młodzie szkolna i zespoły amatorskie. Odbywały się tam
pokazy sportowe, koncerty i przedstawienia teatralne. Członkowie TG brali równie udział
w wielu ceremoniach i uroczystościach patriotycznych w mieście. W „Sokole” działało kółko
dramatyczne, w którym występował Karol Wojtyła. Był bardzo zdolnym aktorem, wybijającą
się osobowością w grupie. Czasami występował równie w roli współre ysera przedstawień.
Występował m.in. w „Balladynie”, „Kordianie”
i „Antygonie”. Swoją pasję do teatru kontynuował w czasie
studiów w Krakowie.
Zabytkowy budynek, w którym była siedziba
Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, nie przetrwał do
naszych czasów. Dzisiaj na tym miejscu stoi budynek
Wadowickiego Centrum Kultury.
9