plantae plant

1. อาณาจักรพืช (Kingdom Plantae)
 พืชเป็นสิ่งมีชีวิตที่ทาหน้าที่เป็นผู้ผลิต (producer) สามารถ
สังเคราะห์ด้วยแสงเพื่อสร้างอาหารเองได้
 มี chloroplast ซึ่งมีสารสีชนิด chlorophyll a และ b
 มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับกลุ่ม protist ที่สังเคราะห์ด้วยแสงได้
 หลักฐานทางวิวัฒนาการและการศึกษาการเปรียบเทียบลาดับเบสของ
DNA พบว่ามีความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับ charophyte

2. การปรับตัวของพืชเพื่อดารงชีวิตบนพื้นดิน
 ด้านโครงสร้าง มีรากทาหน้าที่ยึดลาต้นให้ติดอยู่บนพื้นดิน และดูดน้า ลาต้นชูกิ่ง
ก้าน และ ใบทาหน้าที่สังเคราะห์ด้วยแสง
 องค์ประกอบทางเคมี สามารถสังเคราะห์สารพวกลิกนิน คิวทิน เพื่อให้พืชมีความ
แข็งแรงและทนต่อสภาพแวดล้อม ป้องกันการสูญเสียน้า และยังมีการสร้างสาร
sporopollenin เคลือบผิวสปอร์เพื่อป้องกันการสูญเสียน้า
 ด้านการสืบพันธุ์ มี gametangium ประกอบด้วย เซลล์สืบพันธุ์ (gamete)
และมีเนื้อเยื่อที่เป็นหมัน (steriled jacket cells) ล้อมรอบเพื่อป้องกันอันตราย
และป้องกันการสูญเสียน้า และเซลล์สืบพันธุ์มีการปรับตัวให้ใช้น้าน้อยหรือไม่ต้อง
อาศัยน้าในการสืบพันธุ์ นอกจากนี้พืชยังมี sporangium ซึ่งประกอบด้วย
spore และเนื้อเยื่อที่เป็นหมันล้อมรอบ

3. ลักษณะของพืช
 มีลักษณะที่แตกต่างจากสาหร่าย คือ มี embryo
 มีวัฏจักรชีวิตแบบสลับ (alternation of generation)

4. ความหลากหลายของพืช
1. Phylum Hepatophyta
2. Phylum Anthocerophyta
3. Phylum Bryophyta
4. Phylum Lycophyta
5. Phylum Pterophyta
6. Phylum Cycadophyta
7. Phylum Ginkgophyta
8. Phylum Coniferophyta
9. Phylum Gnetophyta
10. Phylum Anthophyta

5. Kingdom
Plantae
กลุ่มไม่มี
ท่อลาเลียง Phylum Bryophyta
Phylum Hepatophyta
Phylum Anthocerophyta
กลุ่มมี
ท่อลาเลียง
ไม่มีเมล็ด
Phylum Lycophyta
Phylum Pterophyta
มีเมล็ด
ไม่มีเปลือกหุ้มเมล็ด
(gymnosperm)
Phylum Coniferophyta
Phylum Cycadophyta
Phylum Ginkgophyta
Phylum Gnetophytaมีเปลือกหุ้มเมล็ด
(angiosperm) Phylum Anthophyta

6. กลุ่มพืชไม่มีท่อลาเลียง (nonvascular plant)
• มีระยะ gametophyte ยาว และ
sporophyte สั้น
• sporophyte เจริญอยู่บน
gametophyte
• การปฏิสนธิต้องอาศัยน้าเป็นตัวกลาง
ให้ sperm เคลื่อนที่
• ไม่มี ราก ใบ ลาต้นที่แท้จริง
• ลาเลียงน้าและสารอาหารด้วยการแพร่

7. Phylum
Hepatophyta
(เช่น Liverwort)
gametophyte มีทั้ง
ส่วนคล้ายใบและที่เป็น
แผ่นบาง ๆ ภายใน
เซลล์มีหยดน้ามัน
ส่วนของ
sporophyte มีก้านชู
อับสปอร์ที่ยาว เมื่ออับ
สปอร์แก่จะแตกออก
เพื่อปล่อยสปอร์กระจาย
พันธุ์

9. Phylum
Anthocerophyta
(เช่น Hornwort)
gametophyte เป็น
แผ่นมีรอยหยักที่ขอบ
มักมี 1 chloroplast
ต่อเซลล์
Sporophyte มีส่วน
ของอับสปอร์ลักษณะยาว
เรียว เมื่อแก่ปลายจะ
แตกออกเป็น 2 แฉก

11. Phylum Bryophyta (เช่น Moss)
gametophyte มีส่วนคล้ายต้นและใบเรียงวนรอบแกนกลาง
sporophyte มีก้านชูอับสปอร์ มีโครงสร้างช่วยในการกระจายสปอร์หรือมีช่องเปิด
เพื่อกระจายสปอร์

13. กลุ่มพืชมีท่อลาเลียงที่ไร้เมล็ด (vascular & seedless plant)
• เป็นกลุ่มพืชที่มีท่อลาเลียงเป็นกลุ่มแรก
• gametophyte มีช่วงชีวิตสั้นกว่า sporophyte
• มีการสร้างสปอร์ชนิดเดียว (homospore) หรือ สร้างสปอร์ 2 ชนิด (heterospore)
Phylum Lycophyta
• มี ราก ลาต้น และใบที่แท้จริง
• มีใบขนาดเล็ก มีเส้นใบ 1 เส้น
• ที่ยอดมีใบเรียงซ้อนกัน เรียกว่า strobilus ทาหน้าที่
สร้างสปอร์ ได้แก่ กลุ่มที่สร้าง homospore เช่น
Lycopodium (สามร้อยยอด, หางสิงห์, ช้องนางคลี่,
สร้อยสุกรม, กนกนารี) กลุ่มที่สร้าง heterospore เช่น
Selaginella (ตีนตุ๊กแก), Isoetes(กระเทียมน้า),

14. Phylum Pterophyta
พืชกลุ่มนี้ได้แก่ หวายทะนอย หญ้าถอดปล้อง เฟิน
หวายทะนอย (Psilotum sp.)
• เป็นพืชที่เริ่มมีท่อลาเลียงที่แท้จริง
• มีลาต้นขนาดเล็กเป็นเหลี่ยมอยู่เหนือดินและใต้ดิน(Rhizome) แตกกิ่งเป็น
คู่ๆ ไม่มีใบหรือมีใบเป็นเกล็ดเล็กๆ ไม่มีรากแต่มีไรซอยด์ดูดน้าและเกลือแร่

15. Phylum Pterophyta (ต่อ)
หญ้าถอดปล้อง หรือหญ้าหางม้า (equisetum)
• มีราก ลาต้น และใบที่แท้จริง
• เป็นพืชทีมีลาต้นขนาดเล็กสีเขียว ต่อกันเป็นข้อ
และ ปล้องเห็นได้ชัดเจน
• ลาต้นมีสัน มีร่อง มีใบเป็นเกล็ดเชื่อมติดกัน
เป็นวงรอบข้อ แต่ละใบมี 1 เส้นใบ
• ปลายกิ่งมีกลุ่มของอับสปอร์ เรียก
sporangiophore อยู่รอบ ๆ แกนกลางรวม
เป็นโครงสร้างเรียก strobilus

16. Phylum Pterophyta (ต่อ)
เฟิน (fern)
• มีราก ลาต้น และใบที่แท้จริง
• ใบอ่อนม้วนจากปลายสู่โคนใบ
• มีการสร้างสปอร์อยู่ภายในอับสปอร์
จานวนมากที่บริเวณใต้ใบ (sorus)
เฟินส่วนใหญ่สร้าง homospore
ยกเว้นเฟินน้าบางชนิดสร้าง
heterospore ได้แก่ ผักกูด ผักแว่น
แหนแดง เฟินใบมะขาม ข้าหลวงหลังลาย
จอกหูหนู ชายผ้าสีดา เฟินก้างปลา
ย่านลิเภา กูดเกี๊ยะ เป็นต้น

17. กลุ่มพืชมีท่อลาเลียงที่มีเมล็ด (vascular & seed plant)
Ovule
• มีการสร้างออวุล(ovule) ซึ่งวิวัฒนาการมาจากอับ
สปอร์ที่สร้างสปอร์ขนาดใหญ่ ภายในมี female
gametophyte เจริญอยู่ซึ่งต่อไปจะสร้าง egg cell
• integument เป็นเนื้อเยื่อพิเศษมาหุ้มเป็นผนัง
ออวุล มีช่อง micropyle
Pollen
• มีการสร้าง เรณู (pollen) อยู่ภายในอับสปอร์
และจะมีการถ่ายเรณู (pollination)
• ใน pollen จะมี การสร้าง sperm ซึ่งจะมีการ
ปฏิสนธิต่อไป แล้วเจริญไปเป็นเมล็ด

18. กลุ่มเมล็ดไม่มีเปลือกหุ้ม หรือ เมล็ดเปลือย (gymnosperm)
 ovule จะติดบนกิ่งหรือแผ่นใบ เมื่อมีการปฏิสนธิ ovule จะเจริญเป็นเมล็ดติด
อยู่บนกิ่งหรือแผ่นใบ
 กิ่งหรือแผ่นใบที่สร้าง ovule มีลักษณะเป็นแผ่นแข็งสีน้าตาลเป็น strobilus ที่
มีรูปร่างเหมือนกรวย (cone) โดยแยกเป็น female cone และ male cone
แต่บางชนิดอาจไม่เป็น strobilus

19.  ในไทยพบ 10 ชนิด อยู่ใน Genus
Cycas เช่น ปรง ปรงป่า ปรงเขา
 ลาต้นขนาดใหญ่เติบโตช้า เป็นใบ
ประกอบขนาดใหญ่แบบขนนกชั้นเดียว ใบ
อ่อนม้วนจากปลายใบไปสู่โคนใบ
 มีการสร้าง female cone และ male
cone แยกต้นกัน
 female cone มี ovule หลายอันติด
อยู่บนแผ่นใบ ซึ่งเรียงซ้อนกันแน่นแต่มัก
ไม่เป็น strobilus
Phylum Cycadophyta

21. Phylum Ginkgophyta
 เป็นต้นไม้ขนาดใหญ่และผลัดใบ มีต้น
แยกเพศ มีใบสีเขียวเข้มแผ่คล้ายพัดปลาย
ใบเว้ากลาง
 ต้นเพศผู้สร้าง male cone เป็นกลุ่ม
แบบหลวม ๆ บนปลายกิ่งสั้น
 ต้นเพศเมียสร้าง female cone ซึ่งมี
ovule ติดอยู่บนก้านชูovuleบนกิ่ง ก้าน
ละ 2 ovule แต่จะมี 1 ovule ที่จะ
เจริญไปเป็นเมล็ด
 ปัจจุบันมี 1 สปีชีส์ คือ แปะก๊วย
(Ginkgo biloba Linn.)

22. Phylum Coniferophyta
 มีความหลากหลายมากที่สุดใน gymnosperm
เป็นต้นไม้ขนาดใหญ่ที่ไม่ผลัดใบ ที่รู้จักทั่วไป คือ สน
(pine)
 สร้าง female cone และ male cone บนต้น
เดียวกัน แต่ male cone จะเกิดก่อน
 female cone ประกอบด้วยกิ่งที่แผ่นแข็งสร้าง
ovule แผ่นละ 2 ovule
 male cone ประกอบด้วยแผ่นใบขนาดเล็กที่มี
ลักษณะแข็ง แต่ละแผ่นสร้าง 2 อับสปอร์
 สนเกี๊ยะ (สนสองใบ, สนสามใบ), สนสามพันปี,
พญาไม้

24. Phylum Gnetophyta
 พบ vessel ในท่อลาเลียง
น้า
 สร้าง strobilus แยกเพศ
 strobilus เพศเมียและ
เพศผู้ แต่ละอันสร้างกิ่งสั้น
เรียงรอบๆข้อเป็นชั้น ๆ แต่
ละกิ่งสั้นของเพศเมียสร้าง 2
ovule ส่วนเพศผู้แต่ละกิ่งสั้น
สร้าง 2 อับสปอร์
 ตัวอย่าง เช่น มะเมื่อย,
ผักเหลียง

25. กลุ่มที่มีท่อลาเลียง มีเมล็ดที่มีเปลือกหุ้ม (angiosperm)
พืชดอก
 มีความหลากหลายมากที่สุดใน
อาณาจักรพืช
 ดอกเปลี่ยนแปลงมาจากกิ่งสั้น
และใบบนกิ่งสั้นเปลี่ยนแปลงเป็น
โครงสร้างที่มีส่วนในการสืบพันธุ์
 มี ovule เจริญอยู่ใน ovary
ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของเกสรเพศเมีย
ดังนั้น ovule ของพืชดอกจึงได้รับ
การปกป้องมากกว่าพืชเมล็ดเปลือย

26. Phylum Anthophyta
 หลักฐานซากดึกดาบรรพ์ประมาณ 130 ปี
Family : Archaefructaceae
 ที่ยังมีชีวิตอยู่ในบัจจุบัน
Family : Amborellaceae
 แบ่งเป็น 2 กลุ่ม คือ พืชใบเลี้ยงเดี่ยว
(monocots) และ พืชใบเลี้ยงคู่ (dicots)

28. Amborella trichopoda