Upplýsingaþjónusta Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns fyrir fræðimenn Háskóla Íslands
Denunciar
University of IcelandSeguir
25 de Oct de 2016•0 gostou•281 visualizações
Upplýsingaþjónusta Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns fyrir fræðimenn Háskóla Íslands
25 de Oct de 2016•0 gostou•281 visualizações
Baixar para ler offline
Denunciar
Ciências
Erindi 16. október 2016 í Þekkingarmiðlun, Háskóla Íslands. Erindið er um þá upplýsingaþjónustu sem Háskóli Íslands og Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn hafa komið sér saman um samkvæmt samstarfssamningi þeirra um akademísk málefni.
University of IcelandSeguir
Recomendados
oa_og_rafraen_visindautgafaUniversity of Iceland
Hliðverðir íslenskra stofnanavarðveislusafnaUniversity of Iceland
Opinn aðgangur að vísindaefniUniversity of Iceland
Opinn aðgangur í upplýsingaþjóðfélagiUniversity of Iceland
Staða opins aðgangs á ÍslandiGudmundur Thorisson
RegattaUniversity of Iceland
Mais conteúdo relacionado
Destaque
Æfum kennaranema í að nota kennsluskerfiUniversity of Iceland
Dreif- og fjarnam. Staða og framtíðarsýnUniversity of Iceland
Innviðir þekkingarstarfs á Íslandi - samþætting skólastiga. University of Iceland
Greining a stodu_oecd_landanna_vardandi_oer_3University of Iceland
„Heimildamynd um - þig!“University of Iceland
„Heimildamynd um - þig!“University of Iceland
Similar a Upplýsingaþjónusta Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns fyrir fræðimenn Háskóla Íslands
Opið menntaefni á vinnustofu um opna miðla og námssamfélögUniversity of Iceland
logogstefnurumoaUniversity of Iceland
Hliðverðir íslenskra stofnanvarðveislusafnaUniversity of Iceland
Opnar kennslubækur. Hagur nemenda og kennaraUniversity of Iceland
Log_og_stefnur_um_oaUniversity of Iceland
OA útskýrt: hvað er opinn aðgangur og af hverju?Gudmundur Thorisson
Similar a Upplýsingaþjónusta Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns fyrir fræðimenn Háskóla Íslands(20)
Mais de University of Iceland
Viljum við stofna íslensk samtök á sviði fjarnáms og stafræns náms?University of Iceland
Þróun kennsluhátta á Menntavísindasviði og hvað gæti falist í kennsluhúsnæði ...University of Iceland
„Hafði á tilfinningunni að henni væri umhugað um að maður lærði.“ Hvaða þætti...University of Iceland
Kennsluhættir á Menntavísindasviði Háskóla ÍslandsUniversity of Iceland
Hvernig tryggjum við akademísk heilindi í fjarnámi?University of Iceland
Getur góð endurgjöf styrkt tengsl kennara og nemenda í fjarnámi? Notkun Turni...University of Iceland
Upplýsingaþjónusta Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns fyrir fræðimenn Háskóla Íslands
- 1. Samstarfssamningur um akademísk málefni Erindi 16. október 2016 – Þekkingarmiðlun - Oddi 204 Háskóla Íslands CC BY 4.0 2016 Sigurbjörg Jóhannesdóttir og Hulda Sigurdís Þráinsdóttir https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
- 2. Opinn aðgangur (e. Libre OA) er notað fyrir efni sem er aðgengilegt á Internetinu án gjaldtöku fyrir lesendur og er með opið afnotaleyfi (e. open licence) og því laust við mikið af þeim leyfishömlum sem felast í hefðbundum höfundarétti. Ókeypis aðgangur (e. Gratis OA) er notað fyrir efni sem er ókeypis og með hefðbundinn höfundarétt (e. copyright). Sigurbjörg Jóhannesdóttir. (2015). OA að rannsóknum: tækifæri og áskoranir fyrir háskólasamfélagið á Íslandi. Suber, Peter. (2012). Open Access. Cambridge, Mass: MIT Press
- 3. Gullna útgáfuleiðin (e.Gold OA / OA publishing) stendur fyrir útgáfu vísindagreina í rafrænum útgáfum vísindatímarita sem eru gefnar út í OA eða ókeypis aðgangi. OA útgáfa í tímaritum (e.open access publishing) er oftast kölluð gullna útgáfuleiðin (e. Gold OA), þ.e. fræðigrein er gefin út frá upphafi í OA í rafrænni útgáfu tímarita Græna birtingarleiðin (e. Green OA / open repository) stendur fyrir að höfundar birta útgefnar vísindagreinar sínar á Internetinu í OA eða ókeypis aðgangi. Opin varðveislusöfn (e. open repository / open archiving) er einnig oft kölluð græna birtingarleiðin (e. Green OA). Sigurbjörg Jóhannesdóttir. (2015). OA að rannsóknum: tækifæri og áskoranir fyrir háskólasamfélagið á Íslandi. OA á Íslandi. (2013). Hvað er opinn aðgangur? Suber. (2012). Open Access.
- 4. Hindranir fræðimanna varðandi birtingar greina í OA • Mikill kostnaður við að birta greinar í OA • Umbunarkerfi háskólans • Góð tímarit leyfa ekki OA • Gæði opinna tímarita eru slæm • Það vantar opin tímarit á ákveðnum fræðasviðum • Ekki meðvituð um að birta í OA • Þekkingarleysi á OA • Erfitt að átta sig á reglum útgefenda um OA • Menningin varðandi útgáfu vísindagreina • Vísindasamfélagið notar lokuð tímarit Sigurbjörg Jóhannesdóttir. (2015). OA að rannsóknum: tækifæri og áskoranir fyrir háskólasamfélagið á Íslandi. Suber, P. (2013b). Open access: six myths to put to rest. The Guardian.
- 5. ⅓ af útgefnum ritrýndum vísindagreinum, eftir íslenska höfunda, er birtur í opnum aðgangi / ókeypis aðgangi. Sólveig Þorsteinsdóttir. (2014). OA to research articles published in Iceland in 2013. ScieCom Info, 10(1). Sigurbjörg Jóhannesdóttir. (2015). OA að rannsóknum: tækifæri og áskoranir fyrir háskólasamfélagið á Íslandi.
- 6. Sigurbjörg Jóhannesdóttir. (2015). OA að rannsóknum: tækifæri og áskoranir fyrir háskólasamfélagið á Íslandi. Allar útgefnar greinar fræðimanna HR árið 2013, gætu verið í ókeypis eða opnum aðgangi á Internetinu (Niðurstöður greiningar á 58 vísindagreinum þar sem 22 höfundar svöruðu hvað mikið birtu í OA árið 2013)
- 7. Hvernig fáum við fræðimenn sem starfa í íslenskum háskólum til að nýta þá möguleika sem þeir hafa varðandi birtingar í opnum aðgangi / ókeypis aðgangi?
- 8. Hvernig (upplýsinga)þjónustu? Hvað er það sem fræðimenn þarfnast?
- 9. Fræðimenn þarfnast fræðslu og stuðnings um OA Flestar OA stefnur eru styðjandi en veikar (Picasso og Phelan, 2014) Til viðbótar þarf öfluga framkvæmdaáætlun og stuðning við fræðimenn Námskeið Örfræðslu Upplýsingagjöf Markþjálfunarsamtöl Picasso, V. og Phelan, L. P. (2014). The evolution of open access to research and data in Australian higher education. RUSC. Universities and Knowledge Society Journal, 11(3), 122. doi:10.7238/rusc.v11i3.2076 Sigurbjörg Jóhannesdóttir. (2015). OA að rannsóknum: tækifæri og áskoranir fyrir háskólasamfélagið á Íslandi. Æskilegast væri að vísindaþjónusta og upplýsingasöfn háskólanna sameinuðust um að búa til stuðnings- og fræðslunet sem styddi starfsfólk háskólanna við að birta niðurstöður rannsókna og rannsóknargögn í OA
- 10. Hlutverk hvers? Að upplýsa, fræða, styðja
- 11. Vísinda- og nýsköpunarsvið Háskóla Íslands Meginmarkmið: Að styðja við rannsóknir, nýsköpun, hagnýtingu, erlent samstarf og annað vísindastarf í Háskóla Íslands og efla þannig rannsóknir við skólann. • Framtal starfa, ársmat og grunnmat • Opinn aðgangur • Nýráðningar • Sókn í erlenda samkeppnissjóði • Framgangur • Hagnýting rannsókna • Rannsóknatengdir sjóðir • Stofnun Rannsóknasetra HÍ • Samstarf opinberu háskólanna http://www.hi.is/adalvefur/visinda_og_nyskopunarsvid
- 13. Upplýsingaþjónusta Upplýsingaþjónusta bókasafna byggist á: • Að aðstoða gesti við að finna þær upplýsinga sem þá vantar • Að byggja upp þekkingu hjá viðskiptavinum • Að bjóða upp á kennslu um ákveðin málefni til einstaklinga og hópa (Bunge og Bopp; Cassell og Hiremath) • Að dreifa völdum upplýsingum (Bunge og Bopp) • Að byggja upp safnkost og skipuleggja aðgang að rafrænum upplýsingum (Cassell og Hiremath) • Að sýna getu til að sinna leiðbeiningarhlutverki (Luo) • Samstarfshæfni (Luo)
- 14. Samstarfssamningur Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns [LBS] og Háskóla Íslands [HÍ]. 5 gr. Akademísk málefni https://landsbokasafn.is/uploads/samningar/Samstarfssamningur.pdf Undirritaður 26. júní 2015 af Kristínu Ingólfsdóttur þáverandi rektor HÍ og Ingibjörgu Steinunni Sverrisdóttur landsbókaverði. Gildir til 5 ára
- 15. „Safnið kemur upplýsingum og þjónustu á framfæri við nemendur og kennara sem víðast. Skilgreindar upplýsingaleiðir eru vefir stofnananna, samfélagsmiðlar, Uglan og póstlistar.“ Samstarfssamningur LBS og HÍ
- 16. „Stofnanirnar skulu eiga náið samstarf um útbreiðslu opins aðgangs að rannsóknarritum og efla fræðslu og kynningu um málefnið.“ „Ennfremur skulu stofnanirnar vinna að því að komið verði á fót upplýsingaþjónustu fyrir nemendur og kennara til að auðvelda þeim birtingu í opnum aðgangi.“ Áttaviti LBS um nýja stafræna varðveislusafnið Opin vísindi sem er ætlað ritrýndum vísindagreinum og efni sem birtist á vegum íslenskra háskóla http://libguides.landsbokasafn.is/opinvisindi Undirritun Berlínaryfirlýsingarinnar 12.september 2012 LBS 1.júlí 2016 Háskóli Íslands Samstarfssamningur LBS og HÍ
- 17. Alþjóðlegi vísindaheimurinn hefur komist að samkomulagi um að nota CC BY 4.0 Suber, P. (2012). Open Access. Cambridge, Mass: MIT Press. Deborah H.Charbonneau, Michael Priehs. (2014). Copyright Awareness, Partnerships, and Training Issues in Academic Libraries. Í The Journal of Academic Librarianship Vol 40(3-4), bls 228-233. DOI: 10.1016/j.acalib.2014.03.009.
- 20. Höfundalög 1972 nr. 73 29. maí • “Höfundur hefur einkarétt til að gera eintök af verki sínu og til að birta það í upphaflegri mynd eða breyttri, í þýðingu og öðrum aðlögunum.“ • Efni á rafrænu formi sem gert er aðgengilegt fyrir hvern sem er á Internetinu telst birt opinberlega. • Opinber birting er í höfundalögum skilgreind þannig: „Verk telst birt, þegar það er með réttri heimild flutt eða sýnt opinberlega eða eintök af því hafa verið gefin út ... .“ http://www.althingi.is/lagas/nuna/1972073.html CC BY 3.0 Jamesomaniac (2012, 2. febrúar) Sótt á http://jamesomaniac.deviantart.com/art/Copyrights- enslavement-282840161
- 21. „Stofnanirnar skulu auka þekkingu á skráningum vísinda- og fræðimanna í gagnagrunna, s.s. Orcid, Research Gate og Google Scholar. “ „Einnig að efna til fræðslu og umræðu á þessu sviði.“ Samstarfssamningur LBS og HÍ
- 22. „Stofnanirnar skulu vinna að framgangi rannsóknagagnasafns fyrir allt landið“ Samstarfssamningur LBS og HÍ
- 23. „Safnið tekur þátt í og rekur Skemmuna sem er stafrænt varðveislusafn HÍ og annarra háskóla. Í safninu eru geymd lokaverkefni nemenda og rannsóknarit starfsmanna og sér safnið um móttöku og varðveislu stafrænna eintaka lokaritgerða HÍ.“ Samstarfssamningur LBS og HÍ
- 24. Framtíðin • Ný tækni og fjölbreyttari möguleikar á birtingu og útgáfu efnis sem fellur undir skilgreiningu höfundalaga kallar á meiri þekkingu upplýsingafræðinga á þeim efnum og jafnvel aðkomu þeirra að útgáfumálum. • Spennandi tímar eru framundan í heimi upplýsingafræðinnar, hvort sem um er að ræða meðal starfsfólks Landsbókasafns og vísindamanna innan HÍ eða annarsstaðar í fræðaheiminum. • Opinn aðgangur er að öllum líkindum framtíðin, en þó er þar margt sem þarf að huga að. CC BY 2.0 SLUB Dresden (2013, 21. október). Sótt á https://www.flickr.com/photos/slubdresden/10404994606/
- 25. Umræða
Notas do Editor
- Upplýsingaþjónusta Landsbókasafns Íslands - Háskólabókasafns fyrir fræðimenn Háskóla Íslands Þjónusta, aðferðir og leiðir við miðlun upplýsinga Útgáfa vísindaefnis í opnum aðgangi Útgáfa, birting og varðveisla vísindaefnis Um útgáfu, birtingu og varðveislu vísindaefnis í opnum aðgangi
- Í könnun HR í janúar 2014 fengu þátttakendur opna spurningu þar sem þeir voru beðnir um að segja frá hvað þeir teldu vera helstu hindranir þess að birta vísindaefni í OA. Það voru 62 þátttakendur sem svöruðu könnuninni og flestir þeirra svöruðu þessari spurningu. Hér eru svörin tekin saman, fyrst er sagt frá því sem flestir nefndu og svo koll af kolli. Lesendur þurfa að hafa í huga við lestur þessa kafla að hér fyrir neðan er sagt frá því hvað vísindamenn telja að séu helstu hindranir fyrir birtingu í OA. Hér er ekki endilega um að ræða raunverulegar hindranir en sumar þeirra eru byggðar á þekkingarleysi þátttakenda á OA. Það er því í mörgum tilfellum um að ræða huglægar hindranir sem byggjast á misskilningi og röngum staðreyndum. Mikill kostnaður við að birta greinar í OA Það voru flestir sem sögðu að stærsta hindrunin væri hár birtingarkostnaður sem tímarit krefðust af höfundum til að birta greinar í OA. Umbunarkerfi háskólans Starfsmenn háskólans segjast ekki sjá neinn persónulegan ávinning af því að birta greinar í OA. Þeir hafi meiri hag af að birta greinar í tímaritum með mikil áhrif (e. high impact). Ástæðan er umbunarkerfi háskólans sem þrýstir á þá að birta greinar í tímaritum með mikil áhrif og verðlaunar þá fyrir það með framgangi í starfi, styrkjum og fleira. Góð tímarit leyfa ekki OA Stærsta hindrunin fyrir þá sem aldrei birta greinar í OA er að þeir vilja birta greinar í tímaritum með mikil áhrif og slík tímarit séu ekki í OA. Undir þetta tóku þeir sem stundum birta í OA en þeir segja að þeir vilji frekar gefa út í tímaritum sem eru með hátt vægi samkvæmt ISI frekar en í OA. Og þar sem engin opin tímarit séu á lista hjá ISI þá séu þau með miklu minna vægi en áskriftartímarit. Gæði opinna tímarita eru slæm Nokkrir sögðu að slök gæði opinna tímarita væru ástæðan fyrir að þeir vildu ekki gefa greinar út í þeim. Flest opnu tímaritin væru með slæmt orðspor, með lélega ritrýni, væru lágt skrifuð hjá vísindamönnum og gerðu lítið til að kynna niðurstöður þeirra rannsókna sem þau birta. Það vantar opin tímarit á ákveðnum fræðasviðum Nokkrir vísindamenn frá þremur deildum skólans sögðu að það vantaði tímarit í OA á fræðasviðum þeirra. Þeir sem sögðu þetta komu frá Tækni- og verkfræðideild sem hefur mörg fræðasvið, Viðskiptadeild og Lagadeild. Ekki meðvituð um að birta í OA Þó nokkuð margir sögðust einfaldlega ekkert hafa leitt hugann að opinni útgáfu. Þekkingarleysi á OA Nokkrir sem aldrei birta í OA sögðu að ástæðan fyrir því að þeir birtu ekki í OA væri þekkingarleysi á hvernig ætti að gera það. Undir það tóku nokkrir sem birta stundum í OA. Erfitt að átta sig á reglum útgefenda um OA Þeir sem segjast birta allt efni sitt í OA segja að það sem hái þeim varðandi útgáfu í OA sé hvað sé erfitt að átta sig á reglum fagtímarita og ráðstefna um OA, því það séu mörg ólík módel í notkun og reglurnar mjög mismunandi varðandi birtingu efnis í OA. Menningin varðandi útgáfu vísindagreina Einhverjir töluðu um að menningin spili stórt hlutverk varðandi hvar þeir birti greinar sínar en það sé búist við að þeir fái þær útgefnar hjá hefðbundnum tímaritum sem eru ekki í OA. Fræðimenn séu auk þess vanir að skipta við ákveðin tímarit og þeir sjá engan tilgang í að breyta því. Vísindasamfélagið notar lokuð tímarit Vilja gefa út í hefðbundnum tímaritum þar sem vísindasamfélagið sem þeir eiga í samræðu við notar lokuð áskriftartímarit. Þessar niðurstöður eru ræddar í kafla 6.5 Þekkingarleysi háir birtingu greina í OA.
- Um 1/3 af útgefnum vísindagreinum, sem íslenskir fræðimenn eru höfundar að, voru birtar í OA árið 2013 [1]. Þetta er í samræmi við það hlutfall sem starfandi fræðimenn við Háskóla Reykjavíkur (HR) sögðust hafa birt í OA árið 2013 [2] í könnun, sem var framkvæmd við skólann, vorið 2014. Það reyndust vera 22 fræðimenn sem höfðu svarað hversu mikið þeir hefðu birt í OA. Náð var í birtingarlista þessara fræðimanna, fyrir árið 2013, á vefsíðu HR. Hann reyndist innihalda 58 greinar. Tegund tímaritanna og reglur þeirra varðandi birtingu í OA voru skoðaðar. Þannig var fundið út hvað hefði verið hægt að birta margar af greinunum í OA strax eða með nokkurra mánaða birtingartöf. Niðurstöðurnar voru að 10% greinanna voru gefnar út í ISI tímaritum sem eru á alþjóðlega listanum DOAJ yfir opin tímarit. Í blönduðum tímaritum birtust 81% af greinunum en ekki var skoðað hvort að höfundar greiddu birtingarkostnað til að fá greinarnar birtar í OA. Fræðimennirnir sögðu að þessi kostnaður væri stærsta hindrunin fyrir því að þeir birtu greinar í OA. Útgefendur sem birtu 9% af greinunum gáfu ekki möguleika á að birta þær í OA í sjálfum áskriftartímaritunum. Tímaritin eru með reglur um hvaða útgáfu af greinum höfundar mega birta. Þegar það var skoðað var ljóst að höfundar hefðu mátt birta 98% af ritrýndum greinum sem eru að innihaldi alveg eins og þær greinar sem birtast í tímaritunum en í uppsetningu höfundar. Það hefði mátt birta 88% af óritrýndum handritum að greinum sem búið var að samþykkja til útgáfu. Þá hefðu höfundar mátt birta 26% af greinum sem pdf með sama útliti og er á þeim í tímaritunum. Óritrýndu handritin og pdf af útgefnu greinunum hefðu höfundar mátt setja strax á útgáfudegi þeirra í varðveislusöfn. Það hefði mátt birta 88% af ritrýndu greinunum strax á útgáfudegi þeirra í varðveislusöfnum, 2% eftir 9 mánuði, 4% eftir 12 mánuði, 5% eftir 12 eða 24 mánuði eftir fræðasviði og 2% eftir 18 mánuði.
- Picasso og Phelan (2014, bls. 124) tala um að flestar OA stefnur séu styðjandi en veikar. Til viðbótar við OA stefnur þá þarf öfluga framkvæmdaáætlun og stuðning við fræðimenn háskólanna sem gæti falist í námskeiðum, örfræðslu, upplýsingagjöf og markþjálfunarsamtölum. Fræðimenn þyrftu að fá kennslu og aðstoð við að birta útgefið efni sitt í varðveislusöfnum, fræðilegum samfélögum og eigin vefsíðum. Æskilegt væri að vísindaþjónusta og upplýsingasöfn háskólanna sameinuðust um að búa til stuðnings- og fræðslunet sem styddi starfsfólk skólanna við að birta bæði afurðir rannsókna og menntaefni í OA. Slíkur stuðningur þyrfti að vera mikill til að byrja með á meðan að fræðimenn væru að tileinka sér hugmyndafræði OA og læra hvernig þeir birta efni í OA. Í framhaldinu myndi svo draga úr þessu stuðningsneti þó það yrði alltaf til staðar. Háskólarnir gætu íhugað að bjóða alltaf öllum nýjum starfsmönnum háskólanna og nemendum í doktorsnámi upp á fræðslupakka um OA.
- Bunge og Bopp Að dreifa og kenna Cassell og Hiremath Kennsla og uppbygging safnkosts og skipuleggja aðgang að rafrænum upplýsingum Rovering Þjónusta úti á meðal viðskiptavina Jákvæð skilaboð Hvenær og hvar er hægt að nálgast viðskiptavini Luo (2007) sagði að yrðu að hafa þekkingu á rafærnum gagnasöfnum og heimildum