8-р анги Физик. Цахилгаан соронзон

1. Цахилгаанжих үзэгдэл
8-р анги
Цахилгаан соронзон

2. Хичээлийн зорилго:
Цахилгаанжих, цахилгаан
цэнэгийн харилцан үйлчлэлийг
туршилтаар жишээлэн
илрүүлэх.

3. ? Бид нар хаалганы бариулд хүрэхэд час час
хийх дуу гарч, ноосон хувцас тайлах үед оч үсрэх
тохиолдол элбэг байдаг. Энэ нь ямар үзэгдэлтэй
холбоотой гэж бодож байна вэ?

4. Энэ нь ямар учир, шалтгаантай вэ?

5. Ноосон эдлэлээр үрсэн хуванцар
бие хөнгөн зүйлийг татах чадвартай
болсон байдаг. Үүнийг физикт
цахилгаанжсан байна, цэнэгжсэн байна
гэж ярьдаг.
Үрэх замаар биесийн шүргэлцэх
талбайг ихэсгэдэг тул сайн
цэнэглэгддэг.
Тэмдэглээд аваарай.

6. ТУРШИЛТ:
• Цахилгаан цэнэгийн харилцан үйлчлэлийг дараах
туршилтаар тайлбарлая.

7. Туузны ширхэг бүр нь ижлээр цахилгаанжсан
тул түлхэлцэж арзайж харагдаж байна.

8. Тэмдэглээрэй:
Хооронд нь үрсэн хоёр бие эсрэг цахилгаан чанартай болдог.
Эсрэгээр цахилгаанжсан хоёр хоорондоо таталцдаг, ижилхэн
сөрөг болон эергээр цахилгаанжсан хоёр бие хоорондоо
түлхэлцдэг.
Эртний Грект хувыг ноосоор үрэхэд хөнгөн биеийг татах
чадвартай болдгийг мэддэг байв. Грекээр хувыг электрон гэдэг.
Энэ үеэс хувны шинж буюу электрик гэсэн үг бий болжээ. XIX
зууны сүүлээр цахилгаанжсан хувны шинж бодисын бүтцэд ордог
нэгэн бөөмийн илүүдэлтэй холбоотой болохыг илрүүлж түүнийг
электрон гэж нэрлэжээ.

9. Цахилгаан цэнэгийг илрүүлдэг багажийг
“ЭЛЕКТРОСКОП” гэнэ.
Цэнэглэгдсэн савааг электроскопын дамжуулагч бөмбөрцөгт
шүргүүлэх эсвэл ойртуулахад багажийн дэлбээ нь дэрвийнэ.

10. “ЭЛЕКТРОСКОП”

11. 1. Цэнэглэгдсэн биеүүдийг ойртуулахад тэдгээр нь хоорондоо таталцаж
түлхэлцдэг. Цэгийн оронд тохирох үгийг бичнэ үү.
+
-
+ +
-
-
Гэрийн даалгавар.
2. Өөрийнхөө балыг ноосон цамц эсвэл үсэндээ үрээд жижиглэсэн цаасанд ойртуулаад
үзээрэй. Юу ажигласнаа бичээрэй.
3. Цэгийн оронд тохирох үгийг бичээрэй.
- Металл саваа, хув саваа, цэмбэ гэх мэт байгаль дээр орших биесийг бүрдүүлэгч
жижиг хэсгийг ....................... гэнэ. ........................... нь электрон, нейтрон, протон
зэргээс бүрдэнэ.
4. Агаарын бөмбөлөг /шаар/-ийг үсэндээ үрээд ханандаа ойртуулаад үзээрэй. Юу
ажигласнаа бичээрэй.
5. Байгаль дээрх цахилгаанжих үзэгдлүүдийн жишээг бичнэ үү.