2. MGA LAYUNIN
• Nasusuri ang mga kaganapan sa
kabihasnang roman;
• Nailalarawan ang pamahalaan ng
REPUBLIC ng Rome;
• Nasusuri ang mga hakbang ng pakikibaka
ng mga plebeian upang magkaroon ng
karapatan;
• Naipapaliwanag ang mga pagbabago
dulot ng paglawak ng kapangyarihan
ng Rome;at
• Naipapaliwanag kung paano napag
buklod-buklod ang Imperyong Roman sa
panahon ng Pax Romana.
3. ANG PASIMULA NG
ROME
*Ang Rome ay itinatag sa kalagitnaan ng
ikawalong siglo B.C.E.ng isang sangay ng
mga Indo-Europeo.Sila ay mga Latin at
ang lugar na napili nila ay ang Platine,isa
sa pitong burol malapit sa Tiber River.
*Noong ikapitong siglo B.C.E., ang mga
Latin ay tinalo ng mga Etruscan ang
kalapit na tribu sa hilaga ng Rome.
*Senate-isang lupon ng tagapayo sa hari.
*Patrician-mahahalagang tao sa
lipunan,karamihan ay may-ari ng
malaking lupain.
5. Pagtatag ng
Republic
*Nawala ang posisyon ng hari sa
itinatag na republic.
*Ang tungkulin ng dalawang consul
ay pangunahan ang hukbo
*Naging pinakamakapangyarihan
ito at sakop ang ugnayang
panlabas o foreign affairs.
*Sa Republic, ang Senate ay
binubuo ng 300 kasapi na pinili
at hinirang ng mga consul.
6. Pakikibaka ng mga Plebein
para sa Pantay na
Karapatan
*Isang Assembly ang nilikha upang
kumatawan sa karaniwang tao.
*Ang taggapan ng tribune ay nilikha
upang pangalanan ang karapayan ng mga
plebeian laban sa mga mapang-abusong
opisyal.
*Noong 449 B.C.E., ang mga plebeian ay
nagtagumpay sa kanilang kahilingan na
isulat ang lahat ng batas ng Rome.
7. NG PAGLAWAK NG
KAPANGYARIHANG
ROMAN
*Habang patuloy ang pagkakasangkot ng Rome
sa mga usaping panlabas,dinagdagan ng
Senate ang kapangyariha at katanyangan nito
sa pamamagitan ng pangangasiwa ng mga
kasunduaan.
*Ang monopolyo ng kapangyarihan ng Senate ay
nagpalala sa katiwalian sa pamahalaan.
*Masama naman ang naging epekto ng mga
digmaan sa pagsasaka.Ang timog na bahagi ng
Italy ay lubos na nasira dahil sa pamiminsala
na ginawa ng hukbo ni Hannibal.
10. *Itinuring ng magkapatid na Tiberius
at Gaius Gracchus,kapwa
tribune,ang lumalaking agwat sa
pagitan ng mayayaman at
mahihirap bilang panganib sa
katatagan ng Republic.
*Noong 123 B.C.E. sinundan ni Gaius
Gracchus ang hakbang tungo sa
pagbabago na sinimulan ng kanyang
nakakatandang kapatid.
*Nilinaw ng kamatayan ng
magkakapatid na Gracchus ang
mainit na tunggalian ng dalawang
grupo – ang Senate at ang kalaban
nito.
11. *Upang ibalik ang kapangyarihan
at katanyagan ng Senate,ginawa
niyang 600 ang miyembro ng
Senate at inalis niya ang
karapatan ng Assembly na
maghain ng panukalang batas
nang walang pagsang-ayon ng
Senate.
14. Caesar
*Sya isang Romanong pinunong militar at
pampulitika. Susi siya sa pagbabagong-anyo
ng Republikang Romano tungo sa pagiging
Imperyong Romano. Ipinalawak ng kaniyang
pagsakop ng Gallia ang daigdig Romano
hanggang sa Dagat Atlantik at nagbigay daan
ito sa pagpapakilala ng mga impluwensyang
Romano sa ang ngayon ay Pransya, kung
saan ang mga bunga nito ay kapuna-puna.
Nagdulot din ito sa pagkalipol ng mga
wikang Keltik sa Gallia. Noong 55 BCE
inilunsad ng Caesar ang kauna-unahang
paglusob ng mga Romano sa Britain.
15. Si Julius Caesar
Bilang isang Diktador
*Si Caesar ay naging gobernador ng
Gaul kung saan matagumpay niyang
napalawak ang mga hangganan ng
Rome hanggang France at
Belgium.Ang kanyang mga
tagumpay ay hindi lingid sa
kaalaman ng mag tao sa
Rome,dahilan upang siya ay
makilala.
16. *Bilang Diktador,binawasan niya
ang kapangyarihan ng Senate
ngunit dinagdagan naman niya
ang bilang nito,mula 600 naging
900.
*Binigyan ng Roman citezenship
ang lahat ng naninirahan sa Italy.
*Sa mga lalawigan, ang
pagbabayad ng buwis ay inayos
habang ang pamamahala ay
pinagbuti.
17. *Nakipaglaban at nanalo si Caesar sa isang
digmaang sibil na nag-iwan sa kaniya
bilang tunay at kaisa-isang puno ng daigdig
Romano. Nagsimula siya ng malawakang
pagbabago ng lipunan at pamahalaang
Romano. Iprinoklama siyang
panghabambuhay na diktador, at lubos
niyang isinentralisa, o isinaisa, ang
humihina at nagwawatak-watak nang
pamahalaan ng Republika.
Nakipagsabwatan ang kaibigan ng Caesar
na si Marcus Brutus upang patayin siya
nang pataksil sa pag-asang mailigtas ang
Republika. Siya ay pinatay sa loob ng
senado ng kanyang kaibigan na si brutus,
pagpatay nang pataksil .
20. OCTAVIAN
AUGUSTUS
*Siya ang kauna-unahang naging
pinuno sa imperyo ng mga
Romano
*Bago namatay si Caesar, ginawa
niyang tagapagmana ang kanyang
apo sa pamangkin na si Octavion.
*Noong 43 B.C.E., binuo ni
Octavion ang Second
Triumvirate kasama sina Mark
Anthony at Marcus Lepidus
upang ibalik ang kaayusan sa
Rome
21. *Sa loob ng sampung
taon, naghati sa
kapangyarihan sina
Octavion at Mark
Anthony.
*Habang nasa Egypt,
napamahal kay Mark
Antony si Cleopatra,
reyna ng Egypt.
22. *Naganap ang isang
malaking labanan sa
pagitan ng dalawang
pwersa sa Actium noong
31 B.C.E.
*Ang
katagang“augustus” ay
karaniwang ginagamit
patungkol sa isang banal
na lugar o banal na akto.
25. *Sa silangan, ang
pinakamalayong hangganan
nito ay ang Euphrates River;sa
kanluran,ang Atlantic Ocean;
sa hilaga, ang Rhine River at
Danube River, at sa timog ang
Sahara Desert.
*Sa pangkalahatan, ang unang
dalawa at kalahating siglo ng
imperyo ay tahimik at
masagana.
26. *Kadalasang tinatawag ang
panahong ito bilang Pax
Romana o Kpayapaang Roman.
*Sagana ang imperyo sa lahat
ng uri ng pagkain na
nanggagaling sa Egypt,
Hilagang Africa at Sicily.
*Sa labas ng imperyo, isang
masaganang kalakalan ang nag
uugnay sa Rome at ibat-ibang
bahagi ng Asya.
27. *Ang mga makatang sila
Virgil,Horce at Ovid ay
nabuhay sa panahong ito.
*Sinulat ni Virgil ang
Aeneid,ang ulat ng paglalakbay
ni Aeneas pagkatapos ng
pagbagsak ng Troy.
*Si Ovid naman ang nagbigay
buhay ng mitong mga Greek at
Roman sa akda nyang
Metamorphoses.
28. *Sinulat ni Pliny ang Natural
History,isang tangka upang pa-
isahin ang lahat ng nalalaman
tungkol sa kalikasan.
*Sinulat ni Tacitus ang History
and Annals na tungnkol sa
imperyo sa ilalim ng
pamamahala ng mga Julian at
Flavian Ceasar.
*Sinulat ni Livy ang From the
Founding of the City, ang
kasaysayan ng Rome.
33. *Nang namatay si Augustus
ang titolong imperator ay
iginawad g Senate kay
Tiberius.(14-37 C.E)bilang
emperador hanggang sa
katapusan ng imperyo
noong 476 C.E., ang Rome
ay nagkaroon ng iba’t-ibang
uri ng emperador.
34. *Limampung taon matapos
ang panunungkulan ni
Augustus ang maga
emperador na simunod sa
kanya ay sina Caligula(37-
41C.E.)at Nero(54-68 C.E.).
*Nilustay ni Caligula ang
pera ng imperyo sa
maluluhong kasayahan ng
mga gladiator.
35. *Higit na malala kay
Caligula si Nero dahil
ipinapapatay nya lahat ng
hindi nya
kinatutuwaan,kabilang ang
kanyang sariling ina at
aswa inakusahan din sya ng
panununog sa Rome at
pagkatuwa habang ito ay
nagaganap.
36. *May mga emperador din
naman ang Dinastiyang Julio-
Claudian na magagaling at
kabilang na dito si Tiberius.
*Matapos ang Dinastiyang
Claudian sumunod ang
Dinastiyang Flavian ang
pamamayaning tinaguriang
“Limang Mahuhusay na
Emperador” o dakilang
panahon ng imperyo.
37. *Pawang magagaling at
mabubuti ang pamumuno ng
limang emperador na sina
Nerva,Trajan,Hadrian,Anto
nius Pius at Marcus
Aurelius.
40. *Pagkatapos ng halos isang
siglo ng kaguluhanng
sibil,matagumpay na pinigil
nina Diocletian(284-305 C.E.)
at Constantine(306-337 C.E.)
ang tuluyang pagkawasak ng
imperyo.
*Hinati ni Dioclatian ang
imperyo sa dalawang bahagi
ang kanluran at silangang
bahagi ng imperyo.
41. *Pansamantalang pinigil
nina Dioclatian at
Constantine ang digmaang
sibil at paghina ng
ekonomiya.
*Subalit ang despotism na
isang pagmamalabis sa
kapangyarihan ay hindi
naging mabuti para sa
imperyo.
43. BATAS
• Ang mga Roman ay kinikilala
bilang pinakadakilang
mambabatas ng lumang
panahon.Ang kahalagahan ng
Rwelve Tables ay ang
katotohanan na wala itong
tinatanging uri sa lipunan.
44. PANITIKAN
• Ang panitikan ng Rome ay nagsimula
noong kalagitnaan ng ikatlong siglo
B.C.E.Subalit ang mga ito ay mga salin
lamang ng mga tula at drama ng
Greece.Ang halimbawa ay si Livius
Andronicus na nagsalin ng Odyssey sa
Latin.Si Marcus Plautus at Terence ay
ang nga unang manunulat ng
Commedy.
46. ARKITEKTURA
• Ang mga Roman ay marunong
gumamit ng stuco,isang simento
o plaster na ipinapahid na
pantakip sa labas ng pader.Sila
ang tumuklas ng
concrete.Umaangkat sila ng
marmol mula sa greece.
47. BUHAY SA LOOB NG
ISANG TAHANAN
• Ang mayamang pamilyang
Roman ay nakatira sa bahay
na gawa sa ladriyo,bato at
marmol.Ang mga silid ay
nakaharap sa isang atrium.Sa
likod nito ay may isa pang
atrium kung saan madalas
tumigil ang pamilya.
48. PANANAMIT
• Dalawa ang kasuotan ng mga
lalaking ruman ang tunic ay
kasuotang pambahay na
hanggang tuhod.Ang toga ay
isinusuot sa ibabaw ng tunic
kung sila ay lumalabas ng bahay.
49. •Sa babaing Roman naman
ay dalawang uri rin ang
kasuotan.Ang stola ay ang
kasuotang pambahay na
hanggang talampakan.Ang
pala naman ay inilalagay sa
ibabaw ng stola kapag nasa
labas ng bahay.
52. LIBANGAN
• Ang sentro ng libangan ng
mga Roman sa panahon ng
Republic ay ang mga
pampublikong paliguan kung
saan maaaring
maglaro,makinig sa mga
lektura,magbasa o kaya’ymag
usap tungkol sa mga
kasalukuyang suliranin.
53. AGRIKULTURA
• Marami sa mga mamamayang
Roman ang
magsasaka.Nagtatanim sila ng
trigo,barley,gulay at
prutas.Mayroon ding nag-aalaga
ng tupa at baka bilang
kabuhayan.