Txomin Fernandez Maialen Galdos Peio Perez Jon Ander Vazquez Historiako Gradua UPV/EHU

1. MEDIAR
GERRAKGERRAK
Txomin Fernández
Maialen Galdos
Peio Perez
Jon Ander Vazquez

2. AURKIBIDEA:
1. Testuinguru kronologikoa
2. Testuinguru geografikoa
3. Gerren partaideak
3.1. Pertsiarrak
3.2. Greziarrak
4. Mediar Gerrak
4.1. Lehenengo Mediar Gerraren aurrekaria
4.2. Lehenengo Mediar Gerra4.2. Lehenengo Mediar Gerra
4.3. Bigarren Mediar Gerraren aurrekariak
4.4. Bigarren Mediar Gerra
4.5. Ondorengo gatazkak
5. Mediar Gerren ondorioak
6. Herodotoren testuak.
7. Bibliografia

3. 1. Testuinguru kronologikoa
k.a.

4. 2. Testuinguru geografikoa

5. 3. Gerren partaideak
3.1. Pertsiarrak
-K.a. VI. mende erdialdea-K.a.330
-Hedapena: Europa ekialdea, Asia erdialdea, Afrika iparraldea
-Sistema administratibo garatua: Satrapia
-Inperioaren ahultasuna: tamaina erraldoia
-Konkistatuekiko tolerantzia
-Buruzagi entzutetsuak
-Inperioaren amaiera: Alexandro Handia

6. 3. Gerren partaideak
3.1. Pertsiarrak
-K.a. VI. mende erdialdea-K.a.330
-Hedapena: Europa ekialdea, Asia erdialdea, Afrika iparraldea
-Sistema administratibo garatua: Satrapia
-Inperioaren ahultasuna: tamaina erraldoia
-Konkistatuekiko tolerantzia
-Buruzagi entzutetsuak
-Inperioaren amaiera: Alexandro Handia
ZIRO HANDIA

7. 3. Gerren partaideak
3.1. Pertsiarrak
-K.a. VI. mende erdialdea-K.a.330
-Hedapena: Europa ekialdea, Asia erdialdea, Afrika iparraldea
-Sistema administratibo garatua: Satrapia
-Inperioaren ahultasuna: tamaina erraldoia
-Konkistatuekiko tolerantzia
-Buruzagi entzutetsuak
-Inperioaren amaiera: Alexandro Handia
DARIO I.a

8. 3. Gerren partaideak
3.1. Pertsiarrak
-K.a. VI. mende erdialdea-K.a.330
-Hedapena: Europa ekialdea, Asia erdialdea, Afrika iparraldea
-Sistema administratibo garatua: Satrapia
-Inperioaren ahultasuna: tamaina erraldoia
-Konkistatuekiko tolerantzia
-Buruzagi entzutetsuak
-Inperioaren amaiera: Alexandro Handia
JERJES I.a

9. 3. Gerren partaideak
3.1. Pertsiarrak
-K.a. VI. mende erdialdea-K.a.330
-Hedapena: Europa ekialdea, Asia erdialdea, Afrika iparraldea
-Sistema administratibo garatua: Satrapia
-Inperioaren ahultasuna: tamaina erraldoia
-Konkistatuekiko tolerantzia
-Buruzagi entzutetsuak
-Inperioaren amaiera: Alexandro Handia
JERJES I.a

10. 3.2. Greziarrak
Lurralde ez bateratua
Ezaugarri amankomunak:
-Erlijioa
-Hizkuntza
-Historia
Gerran, polisen zatiketa
-Batzuek Greziarren alde
-Besteek, Pertsiaren alde

11. 3.2. Greziarrak
Lurralde ez bateratua
Ezaugarri amankomunak:
-Erlijioa
-Hizkuntza
-Historia
-Apoikia
Gerran, polisen zatiketa
-Batzuek Greziarren alde
-Besteek, Pertsiaren alde
LEONIDAS
Termopilak

12. 3.2. Greziarrak
Lurralde ez bateratua
Ezaugarri amankomunak:
-Erlijioa
-Hizkuntza
-Historia
-Apoikia
Gerran, polisen zatiketa
-Batzuek Greziarren alde
-Besteek, Pertsiaren alde
TEMISTOKLES
Artemisia

13. 3.2. Greziarrak
Lurralde ez bateratua
Ezaugarri amankomunak:
-Erlijioa
-Hizkuntza
-Historia
-Apoikia
Gerran, polisen zatiketa
-Batzuek Greziarren alde
-Besteek, Pertsiaren alde
MILZIADES
Maraton

14. 4. Mediar Gerrak
4.1. Lehenengo Mediar Gerraren aurrekaria
•Pertsiarren mendebalderanzko espantsioa
•Asia Txikiko Joniako kostaldea
•Helesponto eta Egeo iparraldeko kolonia grekoen konkista
•Tiraniak inposatu
•Euren nahiak inposatu
•Zilegitasuna
•Joniar altxamendua•Joniar altxamendua
•Aristagoras
•Atenastarren laguntza
•Herodoto
•Mendeku soila?
•Iturria: atenastarrak

15. 4.2. Lehenengo Mediar Gerra
•Joniar Altxamenduaren porrotaren ostean
• Pertsiarren lehenengo espedizioa (K.a. 492)
•Mardoniok zuzendua
•Bigarren espedizioa (K.a. 490)
•Datis eta Artefernes
•Maraton Greziar garaipena

16. 4.3. Bigarren Mediar Gerraren aurrekariak
•Gerren artean 10 urte
•Grezian: Lehia politikoak eta Barne gatazkak
•Pertsiar inperioan: Darioren heriotza, Jerjes boterera eta Babilonia eta Egiptoko
altxamenduak

17. 4.4. Bigarren Mediar Gerra
-Jerjes-en erasoa K.a. 480an itsasoz eta lurrez zati bat menperatu
-Greziarren erantzuna:
-Lurrez, Termopilak
-Itsasoz, Artemisio
Termopilak (Herodoto, VII, 219-220). Pertsiak garaitu, baina “harrotasuna” hazi.
Poema: (Ceos-eko Simónides)
De los que en las Termópilas cayeron
gloriaes la fortuna
y noblees el destino y un altar la tumba.y noblees el destino y un altar la tumba.
Artemisio (Herodoto VIII, 16).

19. 4.4. Bigarren Mediar Gerra
-Jerjes Grezia erdialderantz bideratu
-Temístoclesek Atenas ebakuatu, jendea Salaminara bidaliz.
-Salaminako bataila (K.a. 480)
-Pertsiarren flota suntsitu.
-Pertsia bakea lortzen saiatu. Greziarrek ez onartu.
-Hellenikon:odol, hizkuntza, erritu eta ohitura batasuna. Xenofobia.
“(…) ni encierra tanto oro en todas sus minas el globoentero de la tierra, ni cuenta entre todas sus“(…) ni encierra tanto oro en todas sus minas el globoentero de la tierra, ni cuenta entre todas sus
regionesalguna ni tan bella, no tan feraz, ni tan preciosa, a trueque de cuyotesoro y de cuya
provincia,quisiéramos los atenienses pasarnos al medo conla infame condiciónde la esclavitud de
Grecia(…)”.
Herodoto, Istoriai VIII, 144.
-Platea-ko bataila (Beozia) K.a.479an. Pertsiarren porrota.
-Micale-ko bataila K.a 479an. (Herodoto, IX, 90)
-Asia Txikiko hiri greziarren askatzea. Garaipena.
-Eztabaida garrantzitsua sortu K.a. V. mendeko Grezian.

20. 4.5. Ondorengo gatazkak
-Iturrien desberdinek izendapen ezberdina erabili.
-Greziarrek ofentsibari ekin (Atenas bai, Esparta ez)
-“Delosko Liga” sortu (Atenas gidari)
-Garaipen azkarrak:
-Bizantzio- Eion (K.a 476-475) : Pertsiarrak Bizantziotik kanporatu.
-Eurimedón K.a. (469-468): Greziarren garaipenaren ondorioz, Asia
Txikiko hegoaldeko hiriak ligan sartu.
-Artajerjesek Kaliaseko Itunean, Greziako Polisen subiranotasuna onartu K.a. 449.-Artajerjesek Kaliaseko Itunean, Greziako Polisen subiranotasuna onartu K.a. 449.
urtean, Mediar Gerrei amaiera emanez.

21. 5.-Ondorioak
•Abertzaletasun greziarraren areagotzea?
•Batasunik ez
•Zatiketa politikoa
•Greziar askatasun, eleuzeriaren, eta pertsiar tiraniaren arteko gerra?
•Eta Pertsiar inperioak irabazi izan balu?
•Orientalizazioa?
•Gerraren ostean, Atenasen nagusigoa
•Peloponesoko Gerrarantz, Espartarren aurka
•Pertsiar eta greziarren arteko gatazken amaiera Alexandro Handiak Pertsia
konkistatzean.konkistatzean.

22. 6- HERODOTO
97. Bada, jarrera hori hartu eta persiarren etsaigoa piztu zuten une
hartan heldu zen Athenasera, hain zuzen, Spartatik Kleomenes
lazedemondarrak egotzitako Aristagoras Miletokoa; Athenas baitzen,
izan ere, gainerako Heladen hiririk boteretsuena. Herria aurrean
zuelarik, Aristagorasek Spartan esandakoa bera errepikatu zuen Asiako aberastasunei eta
persiarren gerra egiteko moduari buruz, ez ezkuturik ez lantzarik ez zeramatenez, erraz
harrapatzekoak zirela nabarmenduz. Argudio horiexek erabili zituen, hitz batez, beste hauharrapatzekoak zirela nabarmenduz. Argudio horiexek erabili zituen, hitz batez, beste hau
ere erantsiz, hots, miletoarrak Athenastik joandako kolonoak zirela eta haienean babesa
aurkitzea itxaron zitekeela, boteretsu ere bazirelako; eta, eskaria halakoa izanez, ez zuen
utzi promesa bat ere egin gabe, azkenean haiek konbentzitzea lortu zuen arte. Badirudi,
zinez, errazagoa dela jende asko limurtzea bat bakarra baino, zeren Aristagorasek ez
baitzuen lortu Kleomenes lazedemondar bakar hura limurtzerik, eta bai, ostera, hogeita
hamar mila athenastar.
Athenastarrek, beraz, limurturik, bozketa egin eta hogei gerrauntzi bidaltzea erabaki zuten
joniarrei laguntzera, Melanthio izendatuz almirante, herkideen artean prestigio handia
zuena maila guztietan; eta gerrauntzi hauek izan ziren zorigaitzen hasiera, bai
heleniarrentzat baita atzerritarrentzat.
Herodoto, Historia V: 97.

23. 105. Eta estrategoek egin zuten lehenengo gauza, oraindik hirian zeudela, Spartara heraldo bat
bidaltzea izan zen, Philipides hain zuzen, izatez hiritar athenastarra eta lanbidez posta-gizona.
Bada, Philipidesek berak aitortu zuenez eta athenastarrei jakinarazi zienez, Parthenio menditik
gertu, Tegeako iparraldean, Pan irten zitzaion bidera. Jainkoak oihuka deitu omen zion beraren
izenez eta athenastarrei honako hau esateko agindua eman: ea zer dela-eta ez ziren berataz arean
ere arduratzen, berak haienganako zuen begikotasuna kontuan hartu gabe eta behin baino
gehiagotan sorotsi zituen arren, eta aurrerantzean ere sorotsiko. Istorio hori egiazkotzat hartuz
eta gertakarien garapen zoritsua ikusirik, athenastarrek santutegi bat eraiki zuten Akropoliaren
barrenean Panen ohoretan, eta, jainkoaren mezua aintzakotzat hartuz, urteroko sakrifizioen
bidez eta zuzi-lasterketa bat eginez eskatzen diote babesa.
106. Orain, bada, Philipides, une hartan estrategoek mezulari bidali eta Pan bera agertu zitzaiola
adierazi zuen gizon hura, Athenastik irten eta egun batera iritsi zen Spartara. Eta magistratuenadierazi zuen gizon hura, Athenastik irten eta egun batera iritsi zen Spartara. Eta magistratuen
aurrean aurkeztutakoan, hauxe esan zuen: "Lazedemondarrok, athenastarrek zera eskatzen
dizuete, arren, laguntza eman diezaiezuela eta ez dezazuel permiti Heladeko hiri
zaharrenetariko bat barbaroen uztarpean eror dadin; izan ere, Eretria esklabo da jada, eta Helade
ere ahulago aurkitzen da, beraz, halako hiri garrantzitsua galdu ondoren". Heraldoak, hitz batez,
esateko agindu ziotena esan zien. Lazedemondarrek, orduan, athenastarrak sorostea erabaki
zuten, baina ezinezkoa zitzaien hori berehalaxe egitea, zeren ez baitzuten nahi araua hausterik;
izan ere, hilaren bederatzigarrenean zeuden, eta ez ziren abiatuko espedizio batera -zioten-
hilaren
bederatzian, ilbete izan baino lehen.
Herodoto VI, 105-106, Fidipides

24. 8. Bibliografia
•BLÁZQUEZ, J.M.; LÓPEZ MELERO, R.; SAYAS, J.J.: Historia de Grecia Antigua,
Madril, Cátedra, 1989.
•WILL, E. (FERNÁNDEZ NIETO, F.J.ren itzulpena); El Mundo Griego y el Oriente.
TomoI. El sigloV (510-403), Madril, Akal.Pueblos y civilizaciones, 1997.
(Jatorrizkoa: Le monde grec et l’Orient. Tome I. Le Ve siècle(510-403), Frantzia, Presses
Universitaires de France, 1972)
•RUIPÉREZ, M.S.; Historia de Grecia, Bartzelona, Montaner y Simon, 1963.
•GÓMEZ ESPELOSÍN, F..J.; Introduccióna la Grecia Antigua, Madril, Alianza
Editorial, 1998.Editorial, 1998.
•HERODOTO; Historia. Traduccióny notas de Carlos Schrader, Madril, Gredos, 1997.
•ICAZO, M.; Historia del Mundo Antiguo, vol. 23: Griegos y Persas en el Egeo , Madrid,
Akal, 1989.
•LERIDALAFARGA, R.; Grecia y Persia en el Mundo Antiguo. Las Guerras
médicas.
http://clio.rediris.es/articulos/grecia.htm