Gebelik dönemleri ve prenatal değerlendirme

1. GEBELİK DÖNEMLERİ VE PRENATAL
DEĞERLENDİRME
Prof. Dr. Sebahat ATAR

2. FETAL GELİŞİM DÖNEMLERİ
 Embriyonik dönem: 5-10. Hf
 Organ gelişimi
 Fetal dönem: 11. hf – term
 Farklılaşma, gelişme ve maturasyon
 Birinci üçay (trimestir) : 2-14. hf
 ikinci üçay :15-28 hf
 Üçüncü üçay : 29-41 hf

3. GEBELİK İLE İLGİLİ TANIMLAR
 Gravida
 Parite
 Abortus
 Primigravida/Primipara
 Multipara
 Nulligravida/Nullipara

4. PRENATAL BAKIMIN HEDEFLERI
Sağlıklı bebek doğurtulması, gebe ile
ilgili risklerin en aza indirilmesi
Gebelik yaşının doğru hesaplanması
Yüksek riskli gebeliklerin
belirlenmesi
Gebelik ile ilgili sorunların ortaya
çıkmadan saptanılarak önlenmesi
Gebenin eğitimi

5. DOĞUM ÖNCESİ BAKIM
(DÖB,PRENATAL BAKIM)
Gebeliğin tanısı
İlk muayene
Peryodik muayeneler
Tarama testleri
Gebenin eğitimi

6. GEBELİK TANISI
Şüpheli gebelik yakınma ve
bulguları
Olası gebelik bulguları
Kesin gebelik bulguları

7. ŞÜPHELİ GEBELİK YAKINMA VE
BULGULARI
 Bulantı, kusma
 Mesanede irritabilite
 Halsizlik
 Adet gecikmesi
 Göğüslerde değişklikler
 Vagina mukozası ve servikste konjesyon
(Chadwick)
 Cilt değişiklikleri

8. OLASI GEBELİK BULGULARI
Karnın büyümesi
Uterusta değişiklikler (Hegar,
Piskacek)
Servikste yumuşama (Goodell)
Braxton-Hicks kasılmaları
Fetusun el ile hissedilmesi
Biyokimyasal testler (HCG,
progesteron)

9. BİYOKİMYASAL TESTLER (HCG)
 Sinsityotrofoblastlardan salgılanır
  alt ünitesi hCG için spesifik
 Fertilizasyondan 6-9 gün sonra saptanır
 İkiye katlanma zamanı: 1.5-2 gün
 Maksimum düzeye erişme: 70. gün
 İdrar ile atılır

10. KESİN GEBELİK BULGULARI
Fetal hareketlerin hissedilmesi
Fetal kalp atımlarının saptanılması
Ultrason ile fetusun görülmesi

11. İLK VİZİT-HİKAYE
 Mevcut hastalıkları
 Depresyon, epilepsi, HT, vb
 Obstetrik risk faktörlerinin belirlenmesi
 Erken doğum öyküsü
 Tekrarlayan gebelik kayıpları, servikal yetmezlik
 Preeklampsi/eklampsi
 Gestasyonel diyabet
 İntrauterin gelişme geriliği/makrozomik fetus
 Zor doğum, müdahaleli doğum
 Sezaryen
 Diğerleri

12. İLK VİZİT-HİKAYE

13. GEBELİKTE ÖNERİLEN KİLO ALIMI
Toplam kilo alımı
(kg)
İkiz gebelik
Toplam kg
Zayıf (< 18.5 kg/m²) 12.5-18.0 Bilgi yok
Normal (18.5-24.9 kg/m²) 11.5-16.0 16.5-24
Kilolu (25.0-29.9 kg/m²) 7.0-11.5 14-22.5
Obez (≥ 30.0 kg/m²) 5.0-9.0 11-19
 2009 IOM/NRC kılavuzu

14. İLK VİZİT
Tam fizik muayene
Pelvik muayene
Ultrasonografi
 Gebelik yaşı tayini
CRL (baş-popo uzunluk ölçümü en
güvenilir)
 Tekil/çoğul gebelik ayırımı
 İntrauterin gebeliğin gösterilmesi

15. İLK VİZİT-LABORATUVAR
 Tüm gebelerden istenilecek
 Tam kan sayımı (Hb, Htc, trombosit)
 Kan grubu ve Rh tayini
 IDC, HbA1c (Rh uyuşmazlığı var ise)
 Rubella Ig G
 VDRL
 Gonore ve klamidya testi
 İdrar kültürü
 Hepatitis B yüzey antijeni (HBs Ag)
 HIV testi
 Pap yayma

16. İLK VİZİT-LABORATUVAR
 Toksoplazma taraması
 Kontamine çiğ et yeme
 Kontamine su içme
 Kedi besleme ve toxo şüphesi
 Gonore taraması
 25 yaş altında olma
 Çok sayıda seksüel partnerin olması
 Cinsel yolla geçen enf öyküsü
 Herpes Simplex V taraması
 Cinsel yolla geçen hastalık riski yüksek
 İmmün düşkün

17. İLK VİZİT-LABORATUVAR
 Tbc taraması
 Fakirlik
 İlaç kullanımı
 HIV enf varlığı
 Tbc endemik alandan gelme
 CMV taraması
 Kreşte çalışma
 Adolesanlar
 Birden fazla cinsel partneri olanlar
 Cinsel yolla hastalık öyküsü

18. İLK VİZİT-LABORATUVAR
 Hepatit C taraması
 Kan transfüzyonu öyküsü
 Organ transplantasyonu öyküsü
 IV uyuşturucu/ilaç kullanımı
 Pap yayma
 21 yaşın üzerinde
 Son bir yıl içinde tarama yok
 TSH
 Tiroid disfonksiyon ile ilişkili yakınmaları
varlığı
 Hipo/Hipertiroidi öyküsü

19. İLK VİZİT-LABORATUVAR
Kromozom anomali tarama testleri ile
ilgili bilgi verilir
 İkili Test (fBhCG+PAPP-A)
 Kombine Test (Nukal + İkili Test)
 Üçlü Test (aFP+hCG+uE3)
 Dörtlü Test (aFP+fBhCG+uE3+Inhibin-A)
 İntegre Test (NT+PAPP-A+Dörtlü test)
 Fetal DNA testi

20. KROMOZOM ANOMALI TARAMA TESTLERINE
GENEL BAKIŞ
Kombine test
 NT İkili test (fBhCG+PAPP-A)
 Saptama oranı: %80-%85
 Zamanı: 11-14. hf
 Yalancı pozitiflik: %5
Üçlü test
 aFP+hCG+uE3
 Saptama oranı: %60-%70
 Yapılma zamanı: 15-22 hf
 Yalancı pozitiflik: %5

21. KROMOZOM ANOMALI TARAMA TESTLERINE
GENEL BAKIŞ
 Dörtlü test
 aFP+fBhCG+uE3+Inhibin-A
 Saptama oranı: %65-80
 Zamanı: 15-22 hf
 Yalanca pozitiflik: %5
 İntegre test
 NT+PAPP-A+Dörtlü test
 Zamanı: 11-14 ve 15-22 hf
 Saptama oranı: %95
 Yalanca pozitiflik: %-%5

22. FETAL DNA TESTİ
 Sinonimler
 Cell-free fetal DNA testi
 Non-invasive prenatal test (NIPT)
 Saptama oranı: %99
 Yalancı pozitiflik: % 0.1-%0.5
 Tanısal test değildir.
 Pozitif sonuçların karyotipleme ile
doğrulanması gerekir
 Trizomi 21, 13, 18, monozomi X, seks
kromozom anöploidileri

23. FETAL DNA TESTİNİN İSTENİLDİĞİ
DURUMLAR
 İleri anne yaşı
 Kromozom anomalili bebek doğurma
öyküsü
 Diğer tarama testinde pozitif sonuç çıkması
 Ultrason ile kromozom anomali riskinde
artış ile birlikte olan bulgu varlığı (major
anomaliler hariç)
 Gebe veya eşinde kromozom 21, 18 veya 13
translokasyon varlığı
 Diğer durumlar

24. İKINCI TRIMESTER MUAYENESI (14-28 HF)
 14-24 hf arası muayene
 Kromozom anomali taraması
 Nöral tüp defekti taraması
 AFP (15-22 hf)
 Fizik muayene
 Kilo, -Kan basıncı,
 Kalp atımlarının dinlenilmesi
 Fundus yüksekliğinin ölçülmesi
 Ayrıntılı USG (18-22 hf)
 Fetusta yapısal anomali bakılması
 Genetik sonogram
 Maternal/fetal Doppler (uterin arter, duktus venosus,
vb)

25. İKINCI TRIMESTER MUAYENESI (14-28 HF)
 24-28 hf arası muayene
 Hb, Htc
 Tam idrarda protein
 İlk gebelik
 Patolojik uterin arter doppleri
 Preeklampsi/eklampsi öyküsü
 Gebede böbrek hastalığı
 Gebede kr HT öyküsü
 Gestasyonel diyabet tarama/tanı testi
 50 gr tarama / 100 gr yükleme veya
 75 gr tanısal test

26. ÜÇÜNCÜ TRİMESTER MUAYENESİ
(28-31 HF)
 Fizik muayene
 Kilo
 Kan basıncı
 Fetal kalp atımlarının dinlenmesi
 Fundus yükseklik ölçümü
 36. hf fetal geliş tayini
 36. hf fetal geliş makat ise eksternal sefalik
versiyon
 Bilgilendirme
 Emzirme ve yenidoğanın beslenmesi
 Yenidoğan ile ilk vücut teması
 Bebek ile evde yaşam

27. ÜÇÜNCÜ TRİMESTER MUAYENESİ
(28-31 HF)
 Laboratuvar
Grup B step vajen ve rektal kültürleri
(35-37 hf)
NST (veya diğer iyilik hali testleri)
IDC (Rh uyuşmazlığı)
Cinsel yolla geçeh hastalık riski
yüksek grupta
Klamidya, gonore, sifiliz, HIV,
Herpes, HBs Ag

28. DÜŞÜK RİSK GRUBUNDA TAKİP
MUAYENELERİ
 28. Hf kadar
 4 hf ara ile
 28-36 hf arasında
 3 hf ara ile
 36 hf-doğum
 1 hf ara ile
 Her muayenede
 Gebenin kilosu, kan basıncı, tam idrar
 Fetal kalp atımları dinlenir (10. hf sonra)
 Fundus yükseklik ölçümü (20. hf sonra)
 Fetal hareketler sorgulanır (20. hf sonra)

29. DOĞUM SONRASI MUAYENE
Zamanı
 Doğumdan 3-4 hf sonra en geç 6 hf
sonra
 Erken kontrol: Doğumdan 1-2 hf sonra
Sezaryen olguları
Doğum sonu depresyon riski yüksek olanlar
Fizik muayene
 Kilo ölçümü -Kan basıncı ölçümü
 Tiroid, meme, karın muayenesi
 Pelvik muayene

30. Depresyon skalası ile
değerlendirme
Bilgilendirme
 Emzirme
 Cinsellik
 Gebelikte korunma
 Psikolojik durum
Laboratuvar
 HbA1c (Gestasonel diyabet olguları)
DOĞUM SONRASI MUAYENE