More Related Content Similar to Social Enterprise: Introduction and SROI (20) More from Sarinee Achavanuntakul (20) Social Enterprise: Introduction and SROI1. ่ ั
กิจการเพือสงคม
(Social Enterprise)
สฤณี อาชวานันทกุล
http://www.fringer.org/
11 กันยายน 2554
งานนี้เผยแพร่ภายใต้สญญาอนุญาต Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial Share Alike (by-nc-sa)
ั
โดยผูสร้างอนุญาตให้ทาซา แจกจ่าย แสดง และสร้างงานดัดแปลงจากส่วนใดส่วนหนึ่งของงานนี้ได้โดยเสรี แต่เฉพาะใน
้ ้
กรณีทให้เครดิตผูสร้าง ไม่นาไปใช้ในทางการค้า และเผยแพร่งานดัดแปลงภายใต้สญญาอนุญาตแบบเดียวกันนี้เท่านัน
่ี ้ ั ้
7. ่ ั
กิจการเพือสงคมคืออะไร?
่ ั ั
• กิจการเพือสงคม คือกิจการทีมพันธกิจด ้านสงคมหรือ
่ ี
ิ่
สงแวดล ้อมเป็ นหลัก และมีความยั่งยืนทางการเงิน
่ ั
• กิจการเพือสงคมพยายามสร ้าง “ผลตอบแทนด ้านสงคม ั
ิ่ ่
หรือสงแวดล ้อม” สูงสุด ไม่ใชกาไรสูงสุด
่ ั
• กิจการเพือสงคมมีหลากหลายแนวทาง รูปแบบ และ
วิธดาเนินการ ทางานในพืนทีไร ้ตลาด จนถึงตลาดโตเร็ว
ี ้ ่
• กิจการเพือสงคมทีประสบความสาเร็จระดับประเทศ ใช ้
่ ั ่
กลไกตลาด นวัตกรรม และการประสานประโยชน์ของทุก
ิ
ฝ่ าย เป็ น “คานงัด” สร ้างการเปลียนแปลงเชงบวก
่
่ ั
• กิจการเพือสงคมขาดไม่ได ้ในระบบเศรษฐกิจแห่งอนาคต
เพราะมุงแก ้ไขปั ญหาทีรากสาเหตุอย่างยั่งยืน
่ ่
7
9. International Development Enterprises (IDE)
“สร ้างโอกาสในการหารายได ้ให ้กับผู ้มีรายได ้น ้อย”
ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ
ี ั
ทั่วโลกมีเกษตรกรผู ้ยากไร ้กว่า 800 ล ้านคน พัฒนาและขายอุปกรณ์การเกษตรและ
ทีทาการเกษตรแบบพออยูพอกิน มีศกยภาพ
่ ่ ั ปรับปรุงคุณภาพชวตทีมราคาถูก ใช ้
ี ิ ่ ี
ตามากในการเพิมรายได ้ เงินให ้เปล่าและ
่ ่ “เทคโนโลยีทเหมาะสม” อาทิ
ี่
่
โครงการชวยเหลือของภาครัฐและองค์กร • ระบบชลประทานน้ าหยด
พัฒนามักแก ้ปั ญหาไม่ตรงจุด หรือไม่ก็ไม่ • เครืองสูบน้ าพลังมือ
่
่
ชวยพัฒนาให ้เกษตรกรอยูได ้ด ้วยตนเอง
่ • ระบบจ่ายน้ าดืมและชลประทานแบบผสม
่
(Multiple Use Water System)
้ ่
พืนทีดาเนินกิจการ: สานั กงานใหญ่ตงอยูในสหรัฐอเมริกา มีสาขาในแคนาดา
ั้ ่
ั
อังกฤษ กานา กัมพูชา บังกลาเทศ โมซมบิค เนปาล เอธิโอเปี ย นิคารากัว เวียดนาม
ิ
แซมเบีย ซมบับเว และฮอนดูรัส
ั ่
ผลตอบแทนด้านสงคม: ผลิตภัณฑ์ของ IDE ชวยสร ้างรายได ้กว่า 1 พันล ้านเหรียญ
ให ้ลูกค ้าคนจนกว่า 19 ล ้านคนทั่วโลกได ้หลุดพ ้นบ่วงความจนอย่างยั่งยืน โดยมีอตรา
ั
่ ู ่
การคุ ้มทุนทีสงมาก (อัตราสวนรายได ้เพิมของลูกค ้าต่อเงินลงทุนของ IDE = 10 ต่อ 1)
่
9
11. Institute of OneWorld Health
้ื
“พัฒนายารักษา “โรคคนจน” ทีได ้ผลและคนจนซอได ้”
่
ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ
ี ั
คนจนทั่วโลกหลายร ้อยล ้านคนป่ วยและ พัฒนายารักษาโรครุนแรงทีได ้ผลและคน
่
ี่ ี ี ิ
เสยงทีจะเสยชวตจากโรครุนแรงทีบริษัทยา
่ ่ ื้
จนซอได ้ ลดต ้นทุนด ้วยการนา “สูตรยา
กระแสหลักไม่สนใจทีพัฒนายาเพราะทา
่ ่ ี
กาพร ้า” (orphan drugs) ทีไม่ต ้องเสยค่า
กาไรไม่ได ้ นอกจากนี้ 20 ปี ทผานมาก็มโรค
ี่ ่ ี ้ ิ
ใชสทธิมาพัฒนาต่อ และร่วมมือกับ
ระบาดชนิดใหม่กว่า 30 ชนิด องค์การอนามัยโลก บริษัทยา
มหาวิทยาลัย เอ็นจีโอ และบริษัทผู ้ผลิตยา
เลียนแบบในประเทศกาลังพัฒนา
้ ่
พืนทีดาเนินกิจการ: OneWorld Health เป็ นบริษัทยาไม่แสวงกาไรแห่งแรกใน
สหรัฐอเมริกา มีสาขาปฏิบัตการในอินเดีย ปั จจุบนดาเนินโครงการพัฒนายารักษาโรค
ิ ั
รุนแรง 3 ชนิด ได ้แก่ โรคมาเลเรีย โรคลิชมาเนีย และโรคท ้องเดินรุนแรง
ั
ผลตอบแทนด้านสงคม: พัฒนายารักษาโรคลิชมาเนียได ้สาเร็จเป็ นครังแรกของโลก
้
่
ต่อมาผลิต semisynthetic artemisinin สวนประกอบสาคัญในชุดรักษาโรคมาเลเรีย
Artemisinin-based Combination Therapies (ACTs) ปั จจุบนกาลังพัฒนาขันตอน
ั ้
การผลิตร่วมกับบริษัทยา sanofi-aventis เพือวางจาหน่ายในปี ค.ศ. 2012
่ 11
13. Rags2Riches
ั
“แก ้ปั ญหาสงคมด ้วยสไตล์”
ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ
ี ั
ปายาตาส คือทีทงขยะทีใหญ่ทสดใน
่ ิ้ ่ ี่ ุ ี ิ
Rags2Riches ยกระดับชวตความเป็ นอยู่
ฟิ ลปปิ นส ์ และทีอยูอาศยของคนจนหลาย
ิ ่ ่ ั ของแม่บ ้านในสลัม ด ้วยการสนั บสนุนให ้
พันครอบครัว แม่บ ้านในสลัมนาเศษผ ้าจาก ื้
รวมกลุมเป็ นสหกรณ์แม่บ ้าน ซอเศษผ ้าทิง
่ ้
กองขยะมาถักเป็ นพรมขาย แต่ถกพ่อค ้าคน
ู ิ่
แล ้วจากโรงงานสงทอมาให ้สมาชก ิ
กลางทีมความรู ้มากกว่าและเข ้าถึงตลาดได ้
่ ี สหกรณ์ถักเป็ นกระเป๋ าหรูและเครือง ่
เก่งกว่าเอารัดเอาเปรียบด ้วยการนาเศษผ ้าที่ ั้
ตกแต่งบ ้าน วางขายในร ้านค ้าชนนาทั่ว
ื้
ซอตรงจากโรงงานมาให ้แม่บ ้านทอ จ่าย ั้
ประเทศ โดยมีดไซเนอร์ชนนาของประเทศ
ี
่ ้ิ
ค่าแรงเพียง 60 สตางค์ตอชนเท่านั น
้ ่
มาชวยออกแบบและทายีห ้อร่วม ่
พืนทีดาเนินกิจการ: ฟิ ลปปิ นส ์ สนค ้าบางสวนสงออกไปยังสงคโปร์ เริมรับออร์เดอร์
้ ่ ิ ิ ่ ่ ิ ่
ิ
จากอเมริกา ยุโรป ญีปน มีแผนจะเปิ ดร ้านขายสนค ้าออนไลน์ในอนาคตอันใกล ้
่ ุ่
ั ี ิ
ผลตอบแทนด้านสงคม: ยกระดับคุณภาพชวตของแม่บ ้านยากจน ชวยเพิมรายได ้่ ่
ิ ่ ิ
ให ้กับพวกเธอ 20 เท่าจากการขายสนค ้าแบรนด์เนมทีฮตติดตลาด เป็ นต ้นแบบโมเดล
ั่ ่
ธุรกิจ “แฟชนทียั่งยืน” ทีได ้รับการยอมรับในระดับโลก
่ 13
14. Digital Divide Data (DDD)
ี่ ั่ ่ ่ ั
“ธุรกิจไอทีทยงยืน มุงสร ้างการเปลียนแปลงทางสงคม”
ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ
ี ั
หนุ่มสาวชาวกัมพูชาจานวนมากขาดโอกาส รับหนุ่มสาวผู ้ด ้อยโอกาสและพิการมาเป็ น
ในการทางานด ้านไอที ถึงแม ้ว่าจะเข ้ารับการ พนั กงานของบริษัท อบรมทักษะด ้านภาษา
อบรมคอมพิวเตอร์จากโรงเรียนต่างๆ ก็ไม่ม ี และคอมพิวเตอร์ 3-8 เดือน เพือทางาน
่
งานรองรับหลังเรียนจบ นอกจากนีกมพูชา
้ ั แปลงเอกสารเป็ นดิจทัลและป้ อนข ้อมูล
ิ
่
ยังมีผู ้พิการกว่า 300,000 คน สวนใหญ่ (data entry) ให ้กับลูกค ้าองค์กรทั่วโลก
พิการจากกับระเบิดและโรคโปลิโอ และออกเงินสนั บสนุนให ้พนั กงานไปเรียน
ปริญญาตรีระหว่างทางาน
้ ่ ื่
พืนทีดาเนินกิจการ: สานั กงาน 3 แห่งในกัมพูชาและลาว รับงานจากบริษัทสอ
ิ่ ึ
สงพิมพ์ สถาบันการศกษา ห ้องสมุด และเอ็นจีโอทั่วโลก
ั
ผลตอบแทนด้านสงคม: ปั จจุบัน DDD มีพนั กงานกว่า 600 คน เป็ นบริษัทไอทีท ี่
ใหญ่ทสดในกัมพูชาและลาว ตังแต่ปี 2001 อบรมผู ้ด ้อยโอกาสไปแล ้ว 1,800 คน ชวย
ี่ ุ ้ ่
ให ้กว่า 400 คนในจานวนนีสามารถหางานใหม่ทาทีมรายได ้สูงกว่ารายได ้เฉลียใน
้ ่ ี ่
ประเทศถึง 4-6 เท่า
14
15. Better World Books
ื
“ร ้านหนังสอออนไลน์ทมจตวิญญาณ”
ี่ ี ิ
ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ
ี ั
ื
ทั่วโลกมีผู ้ใหญ่ทไม่รู ้หนั งสอกว่า 780 ล ้าน
ี่ ื
บริษัทรวบรวมหนั งสอมือสองจากการจัด
คน ในจานวนนีกว่าร ้อยละ 73 อยูในทวีป
้ ่ กิจกรรมรับบริจาคตามมหาวิทยาลัยและ
ี ึ
เอเชย เอ็นจีโอด ้านการศกษาจานวนมากยัง ื
ห ้องสมุดทีไม่มทเก็บหนั งสอเก่า นา
่ ี ี่
่
ต ้องการความชวยเหลือทังด ้านเงินทุนและ
้ ื
หนั งสอเหล่านั นมาขายออนไลน์ รายได ้
้
ื
หนั งสอในการแก ้ปั ญหา ื ่
และหนั งสอสวนหนึงนาไปมอบให ้กับเอ็นจี
่
ึ ั้
โอด ้านการศกษาชนนาและมหาวิทยาลัยที่
ขาดแคลนตาราเรียน
้ ่ ื
พืนทีดาเนินกิจการ: สานั กงานในสหรัฐอเมริกา ขายหนั งสอผ่านเว็บ กระจายหนั งสอ ื
ื ึ
ไปยังผู ้ไม่รู ้หนั งสอผ่านเอ็นจีโอด ้านการศกษาทีเป็ นพันธมิตรของบริษัท
่
ั ่
ผลตอบแทนด้านสงคม: ระดมทุนกว่า 8 ล ้านเหรียญให ้กับโครงการสงเสริมการรู ้
ื ื ึ ั้
หนั งสอและห ้องสมุด บริจาคหนั งสอกว่า 2.8 ล ้านเล่มให ้กับเอ็นจีโอด ้านการศกษาชน
นา อาทิ Books for Africa, Room to Read และ Feed the Children เก็บรวบรวม
ื
หนั งสอมือสองไปแล ้ว 35 ล ้านเล่มผ่านการจัดกิจกรรมอย่างต่อเนืองในมหาวิทยาลัย
่
กว่า 1,800 แห่ง และห ้องสมุดกว่า 2,000 แห่งทั่วทังสหรัฐอเมริกา
้ 15
16. “นวัตกรรมสงคม” ทีด ี ใช ้ “เทคโนโลยีเหมาะสม”
ั ่
• LifeStraw ผลิตโดยบริษัท Vestergaard
Frandsen (สวิสเซอร์แลนด์) เป็ นอุปกรณ์
กรองน้ าขนาดพกพา
• หลอดทาจากพลาสติก ข ้างในมีไสกรอง ้
ั้
หลายชน ราคาขายหลอดละ 2 เหรียญสหรัฐ
• กรองน้ าได ้อย่างน ้อย 700 ลิตร
• ื้
กรองเชอแบคทีเรียและพยาธิได ้ถึง 99.99%
• NeoNurture ตู ้อบทารก
ออกแบบโดยบริษัท Design
่ ่
That Matters เพือชวยลด
อัตราการตายของทารกแรก
เกิดทีตายภายในเดือนแรก
่
(4 ล ้านคนต่อปี )
• ิ้ ่
ทาจากชนสวนรถยนต์ 100%
้
เพือให ้มีราคาถูก ผู ้ใชใน
่
ประเทศยากจนสามารถซอม ่
เองได ้ และหาอาไหล่ไม่ยาก
16
17. การเป็ น “พันธมิตร” กับธุรกิจกระแสหลัก
่ ั
กิจการเพือสงคม บริษัทกระแสหลัก ผลลัพธ์ทได ้
ี่
SE: ลดต ้นทุน
+ ื่
พันธมิตร: ชอเสยง,ี
รายได ้, ลูกค ้าใหม่
SE: ผลิตภัณฑ์ใหม่
+ ื่
พันธมิตร: ชอเสยง,ี
รายได ้, ลูกค ้าใหม่
SE: ยีห ้อ,
่
่
ชองทางการตลาด
+ ื่ ี
พันธมิตร: ชอเสยง,
รายได ้
17
19. โครงการพัฒนาดอยตุงฯ
ั ิ่
“พัฒนาด ้านสงคม เศรษฐกิจ และสงแวดล ้อมอย่าง
่ ่ ั ์
ยังยืน เพือคืนศกดิศรีให ้กับคนและธรรมชาติ”
ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ
ี ั
ก่อนปี พ.ศ. 2531 “ดอยตุง” จังหวัดเชยงราย ี โครงการพัฒนาดอยตุง (พืนทีทรงงาน)
้ ่
มีสภาพเป็ นป่ าหัวโล ้น มีปัญหากองกาลังชน อันเนืองมาจากพระราชดาริของสมเด็จย่า
่
่ ้
กลุมน ้อยควบคุมเสนทางลาเลียงฝิ่ น ราษฎร ก่อตังขึนในปี พ.ศ. 2531 สร ้างงานและ
้ ้
่ ี ั
สวนใหญ่ไม่มสญชาติไทย ไม่ได ้รับสทธิทาง ิ ี ่
โอกาสในการประกอบอาชพทีหลากหลาย
ั
สงคมหรือสาธารณูปโภคขันพืนฐานใดๆ ทา
้ ้ เพือให ้ชาวบ ้านสามารถพึงพาตนเองได ้
่ ่
ให ้คนในพืนทีดอยตุงต ้องบุกรุกทาลายป่ า ทา
้ ่ แบรนด์ดอยตุงเพิมมูลค่าด ้วยการแปรรูป
่
ี
ไร่หมุนเวียน และยังชพด ้วยการปลูกฝิ่ นเป็ น การออกแบบตามความต ้องการของตลาด
หลัก แต่ก็ยังมีรายได ้ไม่เพียงพอ และการควบคุมคุณภาพให ้ได ้มาตรฐาน
้ ่
พืนทีดาเนินกิจการ: ประเทศไทย ปั จจุบนได ้ขยายโมเดลไปยังประเทศทีมปัญหา
ั ่ ี
ความยากจนและยาเสพติดคล ้ายกับไทย ได ้แก่ เมียนมาร์ อัฟกานิสถาน และอาเจะห์
ั ั
ผลตอบแทนด้านสงคม: สร ้างโอกาสทางสงคมและเศรษฐกิจให ้กับชาวดอยตุงกว่า
่ ่ ึ
10,000 คน โดยมีรายได ้เฉลียต่อหัวเพิมเกือบ 10 เท่าระหว่างปี 2531-2550 การศกษา
และสาธารณสุขเข ้าถึงครอบคลุมพืนทีดอยตุง และได ้ผืนป่ ากลับคืนมาอย่างสมบูรณ์
้ ่ 19
20. สหกรณ์เลมอนฟาร์มพัฒนา
่ ื
“สร ้างสุขภาพ สงเสริมชุมชน ร่วมสบสานวัฒนธรรม”
ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ
ี ั
่
ปั จจุบนคนไทยสวนใหญ่ยังเข ้าถึงอาหาร
ั ั ื่
ชกชวนและเชอมโยงเกษตรกรขนาดเล็ก
ปลอดสารพิษค่อนข ้างน ้อย ขณะทีอาหารที่
่ ให ้เปลียนวิถการผลิตจากเกษตรเคมีท ี่
่ ี
่ ้
ผลิตขึนจากกระบวนการเกษตรทีใชสารเคมี
้ อันตรายต่อสุขภาพและสงแวดล ้อมสู่
ิ่
่
และยาฆ่าแมลงสงผลกระทบต่อสุขภาพของ เกษตรอินทรีย ์ โดยสร ้างตลาดรองรับ
ผู ้ผลิตและผู ้บริโภคมากขึนทุกวัน
้ ื้
ผลผลิตทีเกิดขึนและรับซอในราคาเป็ น
่ ้
ธรรม (Fair Trade) สนั บสนุนให ้ผู ้บริโภคมี
สุขภาพดี โดยจัดอบรมธรรมชาติบาบัด
เกษตรธรรมชาติ การบริหารจิตและกาย
้ ่
พืนทีดาเนินกิจการ: มีสาขา 9 สาขา
ั ี ิ ิ
ผลตอบแทนด้านสงคม: ยกระดับชวตความเป็ นอยูของสมาชกสหกรณ์กว่า 28,000
่
ครัวเรือน โดยให ้การสนั บสนุนแบบครบวงจร ตังแต่การเผยแพร่องค์ความรู ้ สนั บสนุน
้
ื้
ปั จจัยการผลิต สร ้างตลาดรองรับผลผลิต และรับซอในราคาทีเป็ นธรรม (Fair Trade)
่
20
21. โอเพ่นดรีม
“เปลียนโลกด ้วยนวัตกรรมไอที”
่
ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ
ี ั
่ ั
กิจการเพือสงคมและองค์กรในภาคสงคม ั บริษัทเน ้นบริการออกแบบและพัฒนา
จานวนมากยังไม่เป็ นทีรู ้จักและไม่สามารถ
่ ้
เว็บไซต์ทมคาใชจ่ายตาให ้กับองค์กรใน
ี่ ี ่ ่
ิ่ ่
เผยแพร่สงทีทาได ้มากนั ก เนืองจากขาด
่ ั
ภาคสงคมทีสร ้างผลตอบแทนด ้านสงคม
่ ั
ึ่
ทักษะด ้านไอทีและอินเตอร์เน็ ต ซงปั จจุบน
ั สูง รวมทังค ้นหาและพัฒนาเทคโนโลยี
้
่
เป็ นชองทางทีทกคนเข ้าถึงได ้ง่าย มีราคา
่ ุ ้
ใหม่ๆ เพือปรับใชให ้เหมาะสมกับโครงการ
่
่
ถูก และเป็ นเทคโนโลยีทยังชวยต่อยอดและ
ี่ ่ ั
เพือสงคมแต่ละโครงการ โดยนารายได ้
ขยายผลงานของกิจการด ้วย จากการให ้บริการด ้านไอทีกับธุรกิจกระแส
หลักมาสนั บสนุนงานภาคสงคมั
้ ่
พืนทีดาเนินกิจการ: มีสานั กงานในกรุงเทพ รับงานจากองค์กรทังไทยและเทศ
้
ั ั
ผลตอบแทนด้านสงคม: ทางานให ้องค์กรภาคสงคมและหน่วย CSR ของบริษัทต่างๆ
มามากกว่า 90 โครงการ และทาเว็บไซต์มากกว่า 50 เว็บไซต์ นอกจากนียังร่วมกับ
้
InSTEDD (Innovative Support to Emergencies, Diseases and Disasters) และ
่
องค์กรภาคีอนๆ พัฒนาระบบการสง SMS รายงานโรคระบาดให ้เหมาะสมกับคนไทย
่ื
้
และลาว ทาให ้ลดความล่าชาในการรายงานโรคระบาดได ้ถึง 1 ใน 3 21
22. ่ ั
กลุมสจจะสะสมทรัพย์วดไผ่ล ้อม
ั
่
“จากหลักธรรมนามาสูหลักการเงินเพือพัฒนาชุมชน”
่
ปัญหา วิธแก้ปญหาของกิจการ
ี ั
่
ประชากรในชุมชนวัดไผ่ล ้อมสวนใหญ่เป็ น พระสุบน ปณีโต ก่อตังกลุมสจจะสะสม
ิ ้ ่ ั
ึ
ผู ้สูงอายุและผู ้ทีไร ้การศกษา มีฐานะยากจน
่ ทรัพย์วัดไผ่ล ้อมขึนเมือ พ.ศ. 2533 โดย
้ ่
หลายคนตกอยูในวังวนหนีนอกระบบ บาง
่ ้ นาหลักการจัดการจากครูชบ ยอดแก ้ว ที่
รายต ้องถูกยึดทีทามาหากิน กลายเป็ นคน
่ ้
สงขลา มาประยุกต์ใชกับหลักธรรมะ จูงใจ
เร่รอน ปั ญหายาเสพติดก็รนแรง สมาชกใน
่ ุ ิ ให ้ประชาชนรู ้จักออมเงิน สอนให ้บริหาร
ชุมชนแตกสามัคคีกน ั เงิน ถ ้าใครไม่สบบุหรี่ ไม่ดมเหล ้า ไม่เล่น
ู ื่
การพนั น จะให ้กู ้เงินโดยไม่คดดอกเบีย
ิ ้
้ ่
พืนทีดาเนินกิจการ: เริมจากวัดไผ่ล ้อม อาเภอเมือง จังหวัดตราด ปั จจุบนขยายเป็ น
่ ั
เครือข่ายระดับจังหวัด
ั ั
ผลตอบแทนด้านสงคม: ปั จจุบันเครือข่ายสจจะสะสมทรัพย์วัดไผ่ล ้อมมีสมาชกกว่า ิ
ิ
58,000 คน มีเงินออมกว่า 700 ล ้านบาท สมาชกมีเงินออมของตนเองเพิมขึนทุกเดือน
่ ้
ได ้รับเงินปั นผลในอัตราทีสงกว่าดอกเบียของธนาคาร และได ้รับสวัสดิการ นอกจากนี้
่ ู ้
ื่
ยังสามารถขยายผลเชอมโยงเครือข่ายพระสงฆ์ท่ัวประเทศ 40 กว่าจังหวัด เป็ นต ้นแบบ
หนึงในการจัดการการเงินฐานรากให ้กับชุมชนอืนๆ ทีสนใจ
่ ่ ่ 22
23. ่ ั
กิจการเพือสงคมในไทยบอกอะไรเราบ ้าง
• นโยบายรัฐและการกุศลมักแก ้ปั ญหาไม่ตรงจุด รั่วไหล
่ ่
หรือตอกตรึงวงจรการพึงพา ไม่ชวยให ้คนพึงตนเองได ้
่
่ ั ้
• กิจการเพือสงคมทีรเริมโดยนั กธุรกิจ และใชเทคโนโลยี
่ ิ ่
กับการสร ้างเครือข่ายกับฝ่ ายอืนเป็ น “คานงัด” ยังมีน ้อย
่
้ ิ
• จาเป็ นต ้องออกแบบและใชกลไกเชงสถาบันใหม่ๆ เพือ ่
สนับสนุน “การพัฒนาจากฐานราก” และทาให ้กลไก
ื่ ี
“ชอเสยง” ในตลาดทางานได ้อย่างมีประสทธิภาพ ิ
ิ่
ภาษี สงแวดล ้อม, กฎหมายป่ าชุมชน
กลไกการทางานร่วมกันระหว่างรัฐ ธุรกิจ กิจการเพือ ่
ั
สงคม เอ็นจีโอ และประชาชน
มาตรฐานการประเมินและกฏการเปิ ดเผยข ้อมูล
ั ่ิ
ผลกระทบด ้านสงคมและสงแวดล ้อมของภาคธุรกิจ 23
24. ่ ั
กิจการเพือสงคมเป็ นประโยชน์ตอทุกฝ่ าย...
่
ั ่ ั ั
• สงคม – กิจการเพือสงคม (SE) มุงแก ้ปั ญหาสงคมและ
่
ิ่
สงแวดล ้อมอย่างยั่งยืน สนั บสนุนให ้คนพึงตนเองได ้
่
• รัฐ – SE แบ่งเบาภาระของภาครัฐ และบรรเทาปั ญหาเงิน
ั่
งบประมาณรั่วไหลจากคอร์รัปชนของนั กการเมือง
ข ้าราชการ นักธุรกิจ ฯลฯ
• ธุรกิจ – SE ชวยช ี้ “ตลาดใหม่” ทีธรกิจมีโอกาสทากาไร
่ ่ ุ
ี
และสามารถจับมือเป็ นพันธมิตรสาหรับซเอสอาร์ทยงยืน
ี่ ั่
่
• เอ็นจีโอ – SE ชวยแบ่งเบาภาระ และสามารถจับมือเป็ น
พันธมิตรเพราะมีวัตถุประสงค์เดียวกัน
• ประชาชน – SE มักจะก่อตังโดยผู ้ประกอบการ “หัวรัน”
้ ้
ทีมงสร ้างการเปลียนแปลงจากฐานราก จึงเป็ นแรง
่ ุ่ ่
บันดาลใจทีดให ้กับคนอืน
่ ี ่ 24
27. ั
กรอบคิดในการวัดผลตอบแทนด ้านสงคม
• ผู ้บุกเบิก – REDF, World Bank, Acumen
Fund, NEF
้
• กรอบคิดทีเข ้าใจง่ายและปรับใชได ้กว ้างคือ
่
กรอบการวัดของการประกวดแผนธุรกิจเพือ ่
ั
สงคม GSVC (Global Social Venture
Competition)
32. มาตรฐานในการประเมิน “ผลงาน” ของ MFI
• “มาตรฐาน” อุตสาหกรรม (industry benchmarks)
– Mix Microbanking Bulletin (MBB)
• ผลการประกอบการด ้านการเงิน (financial
performance)
– Microfinance Consensus Guidelines & Appraisal Guide
โดย CGAP
ั
• ผลการประกอบการด ้านสงคม (social performance)
– ยังไม่ถงขันมี “มาตรฐาน” แต่มแนวทางทีสรุปโดยกลุม MFI
ึ ้ ี ่ ่
่
ต่างๆ เชน Social Performance Task Force, ForolacFR, ฯลฯ
– Progress Out of Poverty Index (PPI) ของ Grameen
Foundation
33. “มาตรฐาน” อุตสาหกรรม MFI
• Mix Microbanking Bulletin -http://www.mixmbb.org/ รวบรวมและข ้อมูลตีพมพ์
ิ
รายงานรายไตรมาส จาก MFI ประมาณ 900 แห่งทั่วโลก
36. ั
“ผลงานด ้านสงคม” ของ MFI
ั
กรอบการประเมินผลงานด้านสงคม (social performance)
1. เจตนาและการออกแบบองค์กร (INTENT AND DESIGN)
ั ั
พันธกิจ (mission) ขององค์กรคืออะไร มีเป้ าหมายทางสงคมชดเจนหรือไม่ มี
ระบบทีถกออกแบบมาให ้บรรลุเป้ าหมายเหล่านันหรือไม่
่ ู ้
2. กิจกรรมขององค์กร (ACTIVITIES)
MFI ทากิจกรรมอะไรบ ้างเพือบรรลุพันธกิจทีตงไว ้
่ ่ ั้
3. ผลผลิต (OUTPUT)
MFI ให ้บริการกับคนจนและคนจนเรือรังหรือไม่ ผลิตภัณฑ์และบริการต่างๆ ถูก
้
ออกแบบมาเพือตอบสนองความต ้องการของคนเหล่านีหรือไม่
่ ้
4. ผลล ัพธ์ / ผลกระทบ (OUTCOME / IMPACT)
่ ั
ลูกค ้าของ MFI มีฐานะความเป็ นอยูทางสงคมและเศรษฐกิจดีขนหรือไม่
ึ้
38. what constitutes “social performance”
Social Performance Task Force (SPTF) –
ปั ญหา moral hazard “credit ease”
KEY
Indicators above the dash lines – agree to do
Indicators below the dash lines or in dash line boxes – agree to work on
(definitions, tools)
Specific indicators A-D – agree to work on in specific contexts
39. ั
ForolacFR: ดัชนีวดผลงานด ้านสงคม
ั
• ForolacFR (http://www.forolacfr.org/) เป็ นเครือข่ายของ MFI ประมาณ 50 แห่งในทวีปอเมริกาใต ้
และคาริบเบียน จัดทาชุดดัชนีวัด social performance เป็ นโครงการนาร่องในปี 2008
(1) Basic Indicators for Social Performance
Management
Indicator Algorithm SPTF reference
FOCUS
1. Outreach to Outreach poor: % of new poor clients in relation to Q18
poverty and the total number of clients. To promote the
vulnerability segregation for different poor levels
Outreach to women: % of women clients in relation Q17
to the total number of active clients
Outreach to the rural area: % of clients in rural areas Q17
in relation to the total number f active clients
CLIENT SATISFACTION
2. Client Satisfaction Desertion Rate of client= = (No. of active clients at Q19
initial time + No. of new clients – No. of active
clients at final time)/(No. of clients at initial time +
No. of new clients)
Cost of service: Real interest rate in relation to the ~Q12
average national interest rate of the sector.
40. ั
ForolacFR: ดัชนีวดผลงานด ้านสงคม (ต่อ)
ั
(1) Basic Indicators for Social Performance (continued)
RESULTS
3. Employment Employment consolidation: Secure full-time job positions in ~QC
Creation relation to total of clients served
Employment creation: New full-time job positions created in QC
relation to the total number of clients served
4. Social Capital Social Capital Support: % of clients served with methodologies Q4.1
that generate social capital (common banks, credit networks) in
relation to the total of active clients.
% of clients that lead or participate in social organizations in
relation to the total number of active clients
5. Capital and Assets Active Assets: % of loans to the investment of fixed assets in
Creation relation to the total number of active loans.
Long-term loans: % of loans of long term loans in relation to the
total of active loans.
SOCIAL RESPONSIBILITY
6. Surplus Assignation Reinvestment: % of surplus reinvestment
Community Support: % of surplus used in supporting social or
community projects.
Employers Training: % of surplus used in training employers of MFIs
41. ั
ForolacFR: ดัชนีวดผลงานด ้านสงคม (ต่อ)
ั
(2) Social Performance Indicators related to a context
Management Algorithm
Indicators
7. Services Savings: % of clients that receive voluntary savings services in relation Q4.2
Diversification to the total of number of active clients.
% average saving
Insurance: % of clients that receive insurance services in relation to
the total of number of active clients.
Transfers, Remittances: % of clients that receive transfers or
remittances services in relation to the total of number of active
clients.
Other services: % of clients that receive other financial services in
relation to the total of number of active clients.
8. Access to Human Education: % of clients that receive education services in relation to Q4.3
and economic the total of number of active clients.
Development Services
Health: % of clients that receive health services in relation to the total
of number of active clients
Microentreprises Development; % of clients that have received
technical assistance or management enterprise services in relation to
the total of number of active clients.
Economic Development: farmers organization, value chains
integration, local development
42. Progress out of Poverty Index (PPI)
ี้ ั
ขันแรก วัดคะแนน PPI ของลูกค ้าแต่ละคน จากดัชนีชวดความจน 10 ตัว
้
43. การคานวณ PPI (ต่อ)
่ ่ ่ ่ ้
ขันทีสอง ดูวาคะแนน PPI มีคาความเป็ นไปได ้เท่าไรทีจะอยูเหนือเสนความจน
้ ่
44. การคานวณ PPI (ต่อ)
้ ่ ั ่ ้ ่ ่ ้
ขันทีสาม ประเมินสดสวนของลูกค ้าทังหมดทีอยูเหนือเสนความยากจน เมือได ้
่
่
อัตราสวนนีแล ้วก็จะสามารถเปรียบเทียบปี ตอปี ได ้
้ ่
46. ่ ั
“Push factors” ทีผลักให ้ธุรกิจใสใจสงคม
่
พลังตลาด 10 ประการ
5 ประเด็นร ้อน ่ ี
5 ผู ้มีสวนได ้เสย
สาคัญทีผลักดัน
่
ภาวะสภาพภูมอากาศ
ิ ่ ่
ผู ้บริโภคทีใสใจ
เปลียนแปลง
่ ิ่
สงแวดล ้อม
มลพิษและอันตราย ผู ้ถือหุ ้นนัก
ต่อสุขภาพ เคลือนไหว
่
การต่อต ้านโลกาภิ ภาคประชาสังคม/
วัตน์ทไม่เป็ นธรรม
ี่ เอ็นจีโอ
วิกฤตพลังงาน ผู ้กากับดูแลภาครัฐ/
นักวิทยาศาสตร์
ความไว ้วางใจของ ภาคการเงิน
ประชาชนในภาค
ื่
ธุรกิจเสอมถอย
ที่ มา: Triple Bottom Line Reporting: A Strategic Introduction to Economic, Environmental and Social
46
Performance Measurement, David Crawford, Certified Management Accountants Canada, www.cma-canada.org
47. “Pull factor” : SE หลายสาขาโตเร็วมาก
เสือผ้ า
้
50% ออร์ แกนิก
อ ัตราการเติบโตต่อปี (%)
$583 ล้ าน
40% สินค้ า
แฟร์ เทรด
30% $2.2
ไมโคร พันล้ าน
20% อาหารปลอด ไฟแนนซ์
สารพิษ $7 พันล้ าน
10% $15.5 พันล้ าน
รายได้ ต่อปี (เหรียญสหรัฐ), 2009
ทีมา: Good Capital, Social Enterprise Expansion Fund presentation
่ 47
50. การลงทุนเพือความยั่งยืนเติบโตเร็วมาก
่
ั
การลงทุนทีรับผิดชอบต่อสงคม (socially responsible
่
investment: SRI) เติบโตอย่างต่อเนืองในแทบทุกทวีปทัวโลก
่ ่
• $3 ล ้านล ้านในอเมริกา (เกือบ 10%) จานวน 250 กว่ากองทุน –
เติบโต 260%+ ในรอบหนึงทศวรรษทีผานมา
่ ่ ่
• ในจานวนนี้ กองทุน SRI 35% ที่ Morningstar ติดตาม ได ้
อันดับ 4 หรือ 5 ดาว (เทียบกับค่าเฉลีย 32.5% ของทังวงการ)
่ ้
• มีกองทุน SRI กว่า 220 กองทุนในยุโรป
• กองทุน SRI รวมกันบริหารเงิน $13.9 พันล ้านในออสเตรเลีย
• ตลาดหลักทรัพย์ กองทุน SRI แถวหน ้า และผู ้ให ้บริการข ้อมูล
ทางการเงินขนาดใหญ่หลายเจ ้าสร ้างดัชนีความยังยืนแล ้ว –
่
Dow Jones Sustainability Index, FTSE4Good, Domini
Social Index
50
53. ข ้อคิดบางประการ
• กิจการเพือสงคม ไม่ใช ่
่ ั
• กิจกรรมแสดงความรับผิดชอบของธุรกิจ (CSR) หรือ
• การกุศล (philanthropy)
่ ั
• กิจการเพือสงคมไม่ได ้แปลว่าจะประสบความสาเร็จโดย
อัตโนมัต ิ ต ้องลองผิดลองถูกและปรับตัวไม่หยุดนิง
่
่ ้
• บางโมเดลทีใชได ้ในบริบทหนึงต ้องปรับเปลียนถ ้าอยาก
่ ่
้ ้ ื่
ประยุกต์ใชให ้เข ้ากับบริบทอืน ดังนั นสอและภาควิชาการ
่
่ ั
จึงต ้องชวยกันติดตาม สงเคราะห์และถอดบทเรียน
่ ั
• ภาครัฐ ธุรกิจ กิจการเพือสงคม ภาคการกุศล และเอ็นจี
โอ ควรร่วมมือกันมากกว่าเดิมและเพิมความโปร่งใส
่
่ ั
• ทุกฝ่ ายควรสนับสนุนวงการ “การลงทุนเพือสงคม”
53
54. ่ ุ
สูยค “เศรษฐกิจแห่งคุณค่า”?
“ In the 19th century, we were making money
with money. In the 21st century, I believe and
hope that we will use values to create value.”
- Oliver Le Grand , Chairman of the Board of
Cortal (a subsidiary of BNP Paribas)
“[There is] No Place To Hide for the Irresponsible
Business”
- Financial Times headline,
29 September 2003
54
56. “You never change things by fighting the
existing reality.
To change something, build a new model
that makes the existing model obsolete.”
- R. Buckminster Fuller -
“คุณไม่มวันเปลียนอะไรก็ตามด ้วยการต่อกรกับ
ี ่
ความจริงทีเป็ นอยู่
่
ถ ้าคุณอยากเปลียนอะไรก็ตาม จงไปสร ้างโมเดลใหม่
่
ทีทาให ้โมเดลเดิมล ้าสมัย”
่
- อาร์. บัคมินสเตอร์ ฟุลเลอร์ -
56