คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุด คดีหมายเลขแดงที่ อ.650/2557 ให้ BTS ติดตั้งลิฟท์ทุกสถานี ภายใน 1 ปี นับแต่วันมีคำพิพากษา

1. คดีหมายเลขดําที่ อ. ๙๘๗/๒๕๕๒
คดีหมายเลขแดงที่ อ.๖๕๐/๒๕๕๗
ในพระปรมาภิไธยพระมหากษัตริย
ศาลปกครองสูงสุด
วันที่ ๒๔ เดือน พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๕๕๗
นายสุภรธรรม มงคลสวัสดิ์ ที่ ๑ ผูฟองคดี
นางสาวเสาวลักษณ ทองกวย ที่ ๒
นายพิเชฎฐ รักตะบุตร ที่ ๓
กรุงเทพมหานคร ที่ ๑
ผูวาราชการกรุงเทพมหานคร ที่ ๒
ผูอํานวยการสํานักการโยธา ที่ ๓
บริษัท ระบบขนสงมวลชนกรุงเทพ จํากัด (มหาชน) ที่ ๔ ผูถูกฟองคดี
เรื่อง คดีพิพาทเกี่ยวกับการที่หนวยงานทางปกครองหรือเจาหนาที่ของรัฐละเลยตอหนาที่
ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติ หรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควร
(อุทธรณคําพิพากษา)
ผูฟองคดีทั้งสามยื่นอุทธรณคําพิพากษา ในคดีหมายเลขดําที่ ๑๗๓๗/๒๕๕๐
หมายเลขแดงที่ ๑๔๗๑/๒๕๕๒ ของศาลปกครองชั้นตน (ศาลปกครองกลาง)
คดีนี้ผูฟองคดีทั้งสามฟองวา ผูฟองคดีที่ ๑ ขาทั้งสองขางขาดตั้งแตกําเนิด
สวนผูฟองคดีที่ ๒ และผูฟองคดีที่ ๓ ขาทั้งสองขางไมมีความรูสึกอันเกิดจากอุบัติเหตุ
ระหวาง
คําพิพากษา
(อุทธรณ)
(ต. ๒๒)
/ไมสามารถ...

2. ๒
ไมสามารถเคลื่อนไหวไดและเปนคนพิการตามมาตรา ๓ (ที่ถูกคือ มาตรา ๔) แหงพระราชบัญญัติ
การฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ และขอ ๑ (๓) และขอ ๔ (ข) ของกฎกระทรวง
ฉบับที่ ๒ (พ.ศ. ๒๕๓๗) ออกตามความในพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ
พ.ศ. ๒๕๓๔ เมื่อประมาณป พ.ศ. ๒๕๓๔ ผูถูกฟองคดีที่ ๔ ไดรับสัมปทานจากผูถูกฟองคดีที่ ๑
ใหกอสรางโครงการระบบขนสงมวลชนกรุงเทพมหานครและไดกอสรางสถานีขนสงรวม
๒๓ สถานี คือ สถานีชิดลม สถานีเพลินจิต สถานีนานา สถานีอโศก สถานีพรอมพงษ
สถานีทองหลอ สถานีเอกมัย สถานีพระโขนง สถานีออนนุช สถานีสยาม สถานีราชเทวี
สถานีพญาไท สถานีอนุสาวรียชัย สถานีสนามเปา สถานีอารีย สถานีสะพานควาย สถานีหมอชิต
สถานีสนามกีฬาแหงชาติ สถานีราชดําริ สถานีศาลาแดง สถานีชองนนทรี สถานีสุรศักดิ์
และสถานีสะพานตากสิน ซึ่งแตละสถานีประกอบดวยที่พักผูโดยสาร ชั้นจําหนายตั๋ว ชานชาลา
รางเดินรถไฟฟาซึ่งอยูสูงกวาพื้นถนนประมาณ ๕ เมตร ถึง ๗ เมตร กอสรางครอมพื้นถนน
ประชาชนที่ใชบริการจะตองเดินขึ้นอาคารสถานีโดยใชบันไดขึ้นลงจากพื้นถนนดานลาง
กับอาคารสถานี ซึ่งมีการกอสรางบันไดธรรมดาหรือบันไดเลื่อนโดยใชระบบไฟฟา โดยเฉลี่ย
มีทางขึ้นลงสถานีละ ๔ จุด โดยมีผูถูกฟองคดีที่ ๑ ผูถูกฟองคดีที่ ๒ และผูถูกฟองคดีที่ ๓
เปนผูควบคุมใหเปนไปตามสัญญาสัมปทานและกฎหมายที่เกี่ยวของซึ่งจะตองจัดใหมี
สิ่งอํานวยความสะดวกสําหรับคนพิการ ตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการ
กรุงเทพมหานครพ.ศ.๒๕๒๘ และพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ.๒๕๓๔ ดวย
แตปรากฏวาสถานีรถไฟฟาจํานวน ๑๘ สถานี คือ สถานีชิดลม สถานีเพลินจิต สถานีนานา
สถานีพรอมพงษ สถานีทองหลอ สถานีเอกมัย สถานีพระโขนง สถานีราชเทวี สถานีพญาไท
สถานีอนุสาวรียชัย สถานีสนามเปา สถานีอารีย สถานีสะพานควาย สถานีสนามกีฬาแหงชาติ
สถานีราชดําริ สถานีศาลาแดง สถานีสุรศักดิ์ และสถานีสะพานตากสิน ไมมีการกอสราง
สิ่งอํานวยความสะดวกใหกับผูฟองคดีทั้งสามในฐานะคนพิการ หรือทุพพลภาพ
ผูสูงอายุหรือคนพิการประเภทอื่นแตอยางใด สวนสถานีรถไฟฟาที่เหลืออีก ๕ สถานี คือ
สถานีอโศก สถานีออนนุช สถานีชองนนทรี สถานีหมอชิต และสถานีสยาม มีการกอสราง
ทางขึ้น – ลง เปนบันไดเลื่อนดวยระบบไฟฟาและมีลิฟทในบางจุด แตไมมีทางลาดในพื้นที่
ตางระดับ ไมมีแผนผังหรือปายติดประกาศทุกชนิดขนาดใหญและติดไฟใหคนสายตาเลือนราง
เห็นชัดเจน ไมมีปายบอกทางชัดเจนพรอมดวยขอมูลตารางการเดินรถเปนตัวอักษรเบรลล
/และตัวพิมพใหญ...

3. ๓
และตัวพิมพใหญ ไมจัดทําเครื่องโทรสารสําหรับคนพิการทางการไดยินหรือสื่อความหมาย
และไมมีปายอักษรวิ่งใหขอมูลพรอมประกาศโดยใชเสียง ทําใหผูฟองคดีทั้งสามและคนพิการ
ทั่วไปไมไดรับความสะดวกและตองอาศัยการชวยเหลือจากประชาชนโดยทั่วไป นอกจากนี้
ผูฟองคดีทั้งสามไดรวมกันเปนคณะบุคคลที่เรียกวาคณะกรรมการอิสระเพื่อความเสมอภาค
มีวัตถุประสงคเพื่อสงเสริมใหคนพิการไดมีอาชีพและมีสวนรวมในกิจกรรมของสังคม
ไดเทากับคนปกติ ไดเคยรองขอใหผูถูกฟองคดีทั้งสี่ดําเนินการจัดสิ่งอํานวยความสะดวก
ดังกลาวให ซึ่งผูถูกฟองคดีทั้งสี่ไดรับทราบและตกลงวาจะรวมกันสํารวจตรวจสอบและเก็บ
รายละเอียด แตก็หาไดดําเนินการตามที่ผูฟองคดีทั้งสามรองขอไม ผูฟองคดีทั้งสาม
ไดแจงเปนหนังสือ เขาพบหารือ และประชุมชี้แจงรวมกับผูเกี่ยวของทั้งภาครัฐและเอกชน
แตผูถูกฟองคดีทั้งสี่ก็ไมไดกระทําการตามที่รองขอ ทั้งๆ ที่ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ผูถูกฟองคดีที่ ๒
และผูถูกฟองคดีที่ ๓ มีหนาที่ตามกฎหมายโดยเฉพาะ อีกทั้งตอมาไดมีการออกกฎกระทรวง
ฉบับที่ ๔(พ.ศ.๒๕๔๒)ออกตามความในพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการพ.ศ.๒๕๓๔
อาศัยอํานาจตามมาตรา ๑๗ (๑) และมาตรา ๒๐ แหงพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพ
คนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ ซึ่งขอ ๒ ของกฎกระทรวงดังกลาวกําหนดใหอาคารสถานีขนสงมวลชน
ตองมีอุปกรณที่อํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการและคณะกรรมการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ
ไดกําหนดรายละเอียดเกี่ยวกับลิฟทที่ใชวาจะตองมีความกวางของประตูไมนอยกวา๘๕ เซนติเมตร
ขนาดกวางยาวไมนอยกวา ๑.๑๐ x ๑๐.๔๐ เมตร (ที่ถูกคือ ๑.๔๐ เมตร) ปุมกดเรียกลิฟท
และปุมบังคับตองอยูสูงจากพื้นระหวาง ๐.๙๐ เมตร ถึง ๑.๒๐ เมตร ภายนอกลิฟทจะตองไมมี
สิ่งกีดขวางเกาอี้เข็นคนพิการและภายในลิฟทใหมีราวสูงจากพื้นไมนอยกวา ๘๐ เซนติเมตร
รวมทั้งมีเสียงบอกเมื่อลิฟทหยุดตามชั้นตางๆ และใหมีเสียงสัญญาณและแสงไฟเตือน
เมื่อลิฟทเกิดขัดของโดยในหมวด๒ขอ๕(๓)ของระเบียบคณะกรรมการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ
วาดวยมาตรฐานอุปกรณหรือสิ่งอํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการ พ.ศ. ๒๕๔๔
ไดกําหนดใหสถานีขนสงตองมีอุปกรณหรือสิ่งอํานวยความสะดวกแกคนพิการโดยตรง
เชน ลิฟท ทางลาดในพื้นที่ตางระดับทุกแหง แผนผังหรือปายขนาดใหญ ปายบอกทาง
เครื่องโทรสาร ทางขึ้นลงสําหรับเกาอี้คนพิการ และติดตั้งสัญลักษณคนพิการไวทั้งใน
และนอกตัวรถดวย แตผูถูกฟองคดีทั้งสี่ไมไดดําเนินการในเรื่องดังกลาวแตอยางใด
จึงนําคดีมาฟองตอศาลปกครอง
/ขอใหศาล...

4. ๔
ขอใหศาลมีคําพิพากษาหรือคําสั่ง ดังนี้
๑. ใหผูถูกฟองคดีทั้งสี่จัดทําลิฟทที่สถานีขนสงทั้ง ๒๓ สถานี โดยมี
รายละเอียดตามกฎกระทรวง ฉบับที่ ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๒) ออกตามความในพระราชบัญญัติ
การฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ ขอ ๖ และขอ ๗ วรรคสอง และระเบียบ
คณะกรรมการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการวาดวยมาตรฐานอุปกรณหรือสิ่งอํานวยความสะดวก
โดยตรงแกคนพิการ พ.ศ. ๒๕๔๔ หมวด ๑ อาคาร ขอ ๔ (๖) (ก) (ข) (ค) (ง) และ (จ)
๒. ใหผูถูกฟองคดีทั้งสี่จัดทําอุปกรณสิ่งอํานวยความสะดวกที่สถานีขนสง
ทั้ง ๒๓ สถานี ตามกฎกระทรวง ฉบับที่ ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๒) ออกตามความในพระราชบัญญัติ
การฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ ขอ ๕ และตามระเบียบคณะกรรมการฟนฟู
สมรรถภาพคนพิการวาดวยมาตรฐานอุปกรณหรือสิ่งอํานวยความสะดวกโดยตรง
แกคนพิการ พ.ศ. ๒๕๔๔ หมวด ๒ สถานที่ ขอ ๕ (๓) (ก) (ข) (ค) (ง) (จ) และ (ฉ) และ
๓. ใหผูถูกฟองคดีทั้งสี่จัดทําสิ่งอํานวยความสะดวกบนรถไฟฟา คือ ใหจัด
ที่วางสําหรับเกาอี้คนพิการใหมีความกวางไมนอยกวา ๑๒๐ เซนติเมตร และใหมีราวสูง
จากพื้นไมนอยวา ๘๐ เซนติเมตร บริเวณทางขึ้นลง และติดสัญลักษณคนพิการไวทั้งใน
และนอกตัวรถคันที่จัดไวสําหรับคนพิการ ตามกฎกระทรวง ฉบับที่ ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๒)
ออกตามความในพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ และ
ตามระเบียบคณะกรรมการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการวาดวยมาตรฐานอุปกรณหรือสิ่งอํานวย
ความสะดวกโดยตรงแกคนพิการ พ.ศ. ๒๕๔๔ หมวด ๓ ยานพาหนะ ขอ ๗ (ง) และ (จ)
ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๓ ใหการวา ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ไดทําสัญญา
สัมปทานโครงการระบบขนสงมวลชนกรุงเทพมหานครกับผูถูกฟองคดีที่ ๔ เมื่อวันที่ ๙
เมษายน ๒๕๓๕ ซึ่งในขณะนั้นกฎกระทรวง ฉบับที่ ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๒) ออกตามความใน
พระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ และระเบียบคณะกรรมการ
ฟนฟูสมรรถภาพคนพิการวาดวยมาตรฐานอุปกรณหรือสิ่งอํานวยความสะดวกโดยตรงแก
คนพิการ พ.ศ. ๒๕๔๔ ยังมิไดบังคับใช กฎหมายจึงไมมีผลยอนหลังใหผูถูกฟองคดีทั้งสี่
ตองปฏิบัติตาม และตามขอสัญญาสัมปทานดังกลาวก็มิไดกําหนดใหผูถูกฟองคดีที่ ๔
ตองจัดทําสิ่งอํานวยความสะดวกสําหรับคนพิการ แตเมื่อตอมามีการรองเรียนเกี่ยวกับเรื่องนี้
คณะรัฐมนตรีไดมีมติใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ จัดทําสิ่งอํานวยความสะดวกใหแกคนพิการ
ซึ่งผูถูกฟองคดีที่ ๑ ก็ไดจัดสรางลิฟทเพื่ออํานวยความสะดวกใหแกคนพิการในสถานีขนสง
/จํานวน ๑๘...

5. ๕
จํานวน ๑๘ สถานีแลว สวนที่ผูฟองคดีทั้งสามอางวาไดเคยรองขอตอผูถูกฟองคดีทั้งสี่
ใหจัดทําสิ่งอํานวยความสะดวกในระบบขนสงมวลชนและบริการสาธารณะเพื่อใหประชาชนหรือ
คนพิการทุกกลุม ทุกเพศ ทุกวัย สามารถใชบริการรถไฟฟาโดยเสมอภาคแตผูถูกฟองคดีทั้งสี่
มิไดดําเนินการใดๆ นั้น เห็นวา หลังจากมีการรองขอแลวผูถูกฟองคดีทั้งสี่ไดจัดประชุม
ครั้งสุดทายเมื่อวันที่ ๒๗ เมษายน ๒๕๔๙ ผูฟองคดีทั้งสามจึงตองฟองคดีตอศาลปกครอง
ภายในระยะเวลา ๙๐ วันนับแตวันดังกลาวคือภายในวันที่ ๒๖ กรกฎาคม ๒๕๔๙ การยื่นฟอง
เมื่อวันที่ ๑๓ กันยายน ๒๕๕๐ จึงพนระยะเวลาตามมาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้ง
ศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ แลว
ผูถูกฟองคดีที่ ๔ ใหการวา ผูฟองคดีทั้งสามไมไดเปนคนพิการตามมาตรา ๓
(ที่ถูกคือ มาตรา ๔) แหงพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ ขอ ๑
(๓) และขอ ๔ (ข) ของกฎกระทรวง ฉบับที่ ๒ (พ.ศ. ๒๕๓๗) ออกตามความในพระราชบัญญัติ
การฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ ผูถูกฟองคดีที่ ๔ เปนบริษัทเอกชนที่ไดรับสัมปทาน
ระบบขนสงมวลชนกรุงเทพมหานครจากผูถูกฟองคดีที่ ๑ โดยจะตองเปนผูหาเงินลงทุน
ในระบบขนสงดังกลาวเองตามเงื่อนไขในสัญญาสัมปทานและบริหารจัดการเองทั้งสิ้น
โดยมีผูถูกฟองคดีที่ ๑ เขามาตรวจดูการบริหารจัดการตามขอกําหนดและเงื่อนไขในสัญญา
สัมปทานเทานั้น ผูถูกฟองคดีที่ ๔ มิไดอยูภายใตการกํากับดูแลหรือสั่งการของผูถูกฟองคดีที่ ๑
ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๓ผูถูกฟองคดีที่ ๔จึงมิใชหนวยงานทางปกครองตามมาตรา๓แหงพระราชบัญญัติ
จัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ รวมทั้งไมไดเปนตัวแทนของ
ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๓ ผูฟองคดีทั้งสามจึงไมมีอํานาจฟองผูถูกฟองคดีที่ ๔
นอกจากนี้ ศาลลมละลายกลางไดมีคําสั่งใหฟนฟูกิจการของผูถูกฟองคดีที่ ๔ เมื่อวันที่ ๗
กรกฎาคม ๒๕๔๙ และคําสั่งเห็นชอบดวยแผนฟนฟูกิจการตามมติที่ประชุมเจาหนี้เมื่อวันที่ ๓๑
มกราคม ๒๕๕๐ โดยมีผูถูกฟองคดีที่ ๔ เปนผูบริหารแผนตามกฎหมาย เมื่อผูถูกฟองคดีที่ ๔
อยูในระหวางการฟนฟูกิจการของศาลลมละลายกลาง คดีที่ผูฟองคดีทั้งสามฟองผูถูกฟองคดีที่ ๔
จึงไมอยูในอํานาจของศาลปกครองตามมาตรา๙วรรคสอง(๓)แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและ
วิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ อีกทั้งตามพระราชบัญญัติลมละลาย พุทธศักราช ๒๔๘๓
มาตรา ๙๐/๑๒ บัญญัติวา ภายใตบังคับมาตรา ๙๐/๑๓ และมาตรา ๙๐/๑๔ นับแตวันที่
ศาลมีคําสั่งรับคํารองขอไวเพื่อพิจารณาจนถึงวันครบกําหนดระยะเวลาดําเนินการตามแผน
หรือวันที่ดําเนินการเปนผลสําเร็จตามแผนหรือวันที่ศาลมีคําสั่งยกคํารองขอหรือจําหนายคดี
/หรือยกเลิก...

6. ๖
หรือยกเลิกคําสั่งใหฟนฟูกิจการหรือยกเลิกการฟนฟูกิจการหรือพิทักษทรัพยของลูกหนี้
เด็ดขาดตามความในหมวดนี้... (๔) หามมิใหฟองลูกหนี้เปนคดีแพงเกี่ยวกับทรัพยสินของลูกหนี้
หรือเสนอขอพิพาทที่ลูกหนี้อาจตองรับผิดหรือไดรับความเสียหายใหอนุญาโตตุลาการชี้ขาด...
(๙) หามมิใหลูกหนี้จําหนาย จาย โอน ใหเชา ชําระหนี้ กอหนี้หรือกระทําการใดๆ
ที่กอใหเกิดภาระในทรัพยสิน นอกจากเปนการกระทําที่จําเปนเพื่อใหการดําเนินการคาตามปกติ
ของลูกหนี้สามารถดําเนินตอไปได เวนแตศาลที่รับคํารองขอจะมีคําสั่งเปนอยางอื่น จึงเห็นไดวา
ผูฟองคดีทั้งสามไมมีอํานาจฟองผูถูกฟองคดีที่ ๔ หรือหากมีการฟองและศาลมีคําพิพากษาแลว
ก็ไมสามารถบังคับใหผูถูกฟองคดีที่ ๔ ดําเนินการตามคําขอของผูฟองคดีทั้งสามได
เพราะจะทําใหเกิดภาระในทรัพยสินของผูถูกฟองคดีที่ ๔ มิใชเปนการกระทําที่จําเปนเพื่อให
การดําเนินการคาตามปกติของลูกหนี้ดําเนินการตอไปได คําฟองนี้จึงขัดตอพระราชบัญญัติ
ลมละลาย พุทธศักราช ๒๔๘๓ และผูถูกฟองคดีที่ ๑ กับผูถูกฟองคดีที่ ๔ ไดทําสัญญา
สัมปทานโครงการระบบขนสงมวลชนกรุงเทพมหานคร เมื่อวันที่ ๙ เมษายน ๒๕๓๕
กอนที่กฎกระทรวง ฉบับที่ ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๒) ออกตามความในพระราชบัญญัติการฟนฟู
สมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ และระเบียบคณะกรรมการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ
วาดวยมาตรฐานอุปกรณหรือสิ่งอํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการ พ.ศ. ๒๕๔๔
ประกาศใชบังคับเมื่อวันที่ ๓ธันวาคม๒๕๔๒และวันที่ ๔พฤษภาคม๒๕๔๔ตามลําดับประกอบกับ
ผูถูกฟองคดีที่ ๔ ไดสงมอบสถานีรถไฟฟาทั้ง ๒๓ สถานี ใหตกเปนกรรมสิทธิ์ของผูถูกฟองคดีที่ ๑
ตั้งแตวันที่ ๒๙ พฤศจิกายน ๒๕๔๒ แลว การไมกอสรางสิ่งอํานวยความสะดวกตามฟอง
จึงมิใชความผิดของผูถูกฟองคดีที่ ๔ อีกทั้งในสัญญาสัมปทานดังกลาวก็ไมมีขอกําหนดให
ผูถูกฟองคดีที่ ๔ กอสรางลิฟทหรือสิ่งอํานวยความสะดวกใหแกคนพิการ ผูถูกฟองคดีที่ ๔
จึงไมไดละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดและตามสัญญาสัมปทาน และไมมีเหตุ
ที่จะตองรับผิดตามคําขอของผูฟองคดีทั้งสาม สวนขออางที่วาผูฟองคดีทั้งสามเคยรองขอตอ
ผูถูกฟองคดีทั้งสี่ใหจัดทําสิ่งอํานวยความสะดวกในระบบขนสงมวลชนเพื่อใหประชาชน
คนพิการทุกกลุมสามารถใชบริการไดอยางเสมอภาค ซึ่งไดมีการประชุมเรื่องดังกลาว
เมื่อวันที่ ๒๗ เมษายน ๒๕๔๙ และไดมีการหารือกันหลายครั้ง แตผูถูกฟองคดีทั้งสี่มิได
ดําเนินการใดๆ จึงเปนการละเลยตอหนาที่ นั้น เมื่อผูฟองคดีทั้งสามไมไดรับคําชี้แจงจาก
ผูถูกฟองคดีทั้งสี่ตั้งแตวันที่ ๒๗ เมษายน ๒๕๔๙ ผูฟองคดีทั้งสามจะตองยื่นฟอง
ภายในวันที่ ๒๖ กรกฎาคม ๒๕๔๙ การยื่นฟองคดีตอศาลเมื่อวันที่ ๑๓ กันยายน ๒๕๕๐
/จึงพนระยะเวลา...

7. ๗
จึงพนระยะเวลาตามที่มาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณา
คดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ กําหนดไวแลว ขอใหศาลพิจารณาพิพากษายกฟองและสั่งให
ผูฟองคดีทั้งสามชดใชคาธรรมเนียมและคาทนายความแทนผูถูกฟองคดีที่ ๔ ดวย
ผูฟองคดีทั้งสามคัดคานคําใหการของผูถูกฟองคดีที่ ๑ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๓ วา
เมื่อพิจารณามาตรา ๑๗ แหงพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔
ที่บัญญัติวาเพื่อเปนการคุมครองและสงเคราะหคนพิการ ใหรัฐมนตรีมีอํานาจออก
กฎกระทรวงกําหนด(๑)ลักษณะอาคารสถานที่ ยานพาหนะหรือบริการสาธารณะอื่นที่ตองมีอุปกรณ
ที่อํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการ และเหตุผลในการประกาศใชบังคับพระราชบัญญัติ
ดังกลาวแลว จะเห็นไดวากฎหมายมีเจตนารมณใหคนพิการสามารถดํารงชีวิตและมีสวนรวม
ในกิจกรรมของสังคมอยางเทาเทียมกับคนปกติโดยทั่วไปหรือมีความเสมอภาค ขออางที่วา
กฎหมายไมมีผลยอนหลังนั้น เปนกรณีของกฎหมายอาญา แตสําหรับในกรณีของการจัดใหมี
สิ่งอํานวยความสะดวกแกคนพิการนั้น เปนกรณีที่ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๓
มีหนาที่ตามกฎหมาย ทั้งกฎกระทรวงและระเบียบที่อางก็ไมไดกําหนดวา อาคาร สถานที่
หรือยานพาหนะที่กอสรางแลวจะไดรับการยกเวนไมตองจัดทําสิ่งอํานวยความสะดวก
โดยตรงแกคนพิการ และการที่ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ไดทําสัญญาสัมปทานกับผูถูกฟองคดีที่ ๔
กอนกฎกระทรวงและระเบียบดังกลาวใชบังคับ ก็หาไดมีกฎหมาย กฎกระทรวง หรือ
ระเบียบขอใดยกเวนวาไมตองจัดใหมีสิ่งอํานวยความสะดวกแกคนพิการได การถือเอาวัน
เริ่มตนใชบังคับตามที่กําหนดไวในกฎกระทรวงและระเบียบดังกลาว เพื่อปฏิเสธไมจัด
สิ่งอํานวยความสะดวกใหคนพิการ ทั้งๆ ที่อยูในวิสัยที่จะทําได ยอมผิดจากหลักนิติธรรม
และเปนการใชอํานาจทางปกครองที่ปราศจากความเมตตา รวมทั้งขัดแยงกับเจตนารมณ
ของพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ โดยกอนยื่นฟองคดีตอ
ศาลปกครอง ผูฟองคดีทั้งสามไดเรียกรองเรื่อยมาตั้งแตป พ.ศ. ๒๕๔๘ แตผูถูกฟองคดีทั้งสี่
ไมไดดําเนินการโดยครบถวน จึงถือวาเปนการละเลยตอหนาที่อยางตอเนื่องจนถึงวันที่ ๑๓
กันยายน ๒๕๕๐ ซึ่งเปนวันฟองคดี คําฟองคดีนี้จึงไมพนกําหนดระยะเวลาการฟองคดี ตาม
มาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒
อีกทั้งการฟองคดีนี้ยังเปนการคุมครองประโยชนสาธารณะ เพราะผูที่จะไดรับประโยชนคือ
คนพิการทั่วประเทศซึ่งมีจํานวนประมาณ ๗๐๐,๐๐๐ คน จึงชอบที่จะยื่นฟองเมื่อใดก็ได
ตามมาตรา ๕๒ วรรคหนึ่ง แหงพระราชบัญญัติดังกลาว
/ผูฟองคดี...

8. ๘
ผูฟองคดีทั้งสามคัดคานคําใหการของผูถูกฟองคดีที่ ๔ วา ผูฟองคดีทั้งสามเปน
คนพิการ ตามมาตรา ๔ แหงพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔
และตามหลักเกณฑที่กําหนดไวในกฎกระทรวง ฉบับที่ ๒ (พ.ศ. ๒๕๓๗) ออกตามความใน
พระราชบัญญัติการฟนฟูสมมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ และการที่ผูถูกฟองคดีที่ ๔
ไดรับสัญญาสัมปทานจากผูถูกฟองคดีที่ ๑ ยอมทําใหผูถูกฟองคดีที่ ๔ มีอํานาจในการบํารุงรักษา
ระบบขนสงมวลชนทั้งมีสิทธิในรายไดที่เกิดจากกิจการดังกลาวอันเปนกรณีที่ถือไดวาไดรับมอบหมาย
ใหใชอํานาจทางปกครองหรือดําเนินกิจการทางปกครอง ผูถูกฟองคดีที่ ๔ จึงเปนหนวยงาน
ทางปกครอง ตามมาตรา ๓ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง
พ.ศ. ๒๕๔๒ สวนกรณีศาลลมละลายกลางมีคําสั่งใหฟนฟูกิจการของผูถูกฟองคดีที่ ๔ วันที่ ๗
กรกฎาคม ๒๕๔๙ นั้น เมื่อคดีนี้เปนการฟองผูถูกฟองคดีที่ ๔ ตอศาลปกครองวาละเลยตอหนาที่
ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควรและขอใหจัด
สิ่งอํานวยความสะดวกแกคนพิการโดยตรง มิใชการขออํานาจศาลบังคับใหผูถูกฟองคดีที่ ๔
ปฏิบัติการชําระหนี้ดวยทรัพยสินหรือใหชําระหนี้ดวยการปฏิบัติอยางหนึ่งอยางใด
ตามนัยประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย และไมทําใหกระทบกระเทือนถึงทรัพยสิน
ของผูถูกฟองคดีที่ ๔ ในระหวางการปฏิบัติตามแผนฟนฟูกิจการ คดีนี้จึงไมอยูภายใต
พระราชบัญญัติลมละลาย พุทธศักราช ๒๔๘๓ อันจะตองหามมิใหผูฟองคดีทั้งสามฟองคดี
ตอศาลปกครอง
ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๓ ใหการเพิ่มเติมวา การจัดใหมีสิ่งอํานวย
ความสะดวกเพื่อประโยชนแกคนพิการเพิ่มเติมจากเดิมซึ่งไดมีการกอสรางเสร็จไปแลว
กอนที่จะมีกฎหมายบังคับนั้น จะตองพิจารณาถึงความเปนไปไดในทางวิศวกรรมและคํานึงถึง
ผลกระทบตอโครงสรางเดิมของอาคารดวย
ผูถูกฟองคดีที่ ๔ ใหการเพิ่มเติมวา แมผูถูกฟองคดีที่ ๔ เปนผูไดรับสัมปทาน
จากผูถูกฟองคดีที่ ๑ แตผูถูกฟองคดีที่ ๔ ไมไดตกอยูภายใตอํานาจการบังคับบัญชาของ
ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๓ และไมเคยไดรับมอบหมายใหใชอํานาจทางปกครอง
จากผูถูกฟองคดีที่ ๑ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๓ อีกทั้งในสัญญาสัมปทานก็ไมมีขอความใด
ใหอํานาจผูถูกฟองคดีที่ ๔ ใชอํานาจทางปกครองหรือดําเนินกิจการทางปกครอง และไมมี
บทบัญญัติกฎหมายใดใหอํานาจผูถูกฟองคดีที่ ๑ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๓ มอบอํานาจใหเอกชน
ใชอํานาจทางปกครองหรือดําเนินกิจการทางปกครองแทนได และหากจะตองมีการกอสรางลิฟท
พรอมทั้งจัดทําอุปกรณสิ่งอํานวยความสะดวกสําหรับคนพิการตามคําขอของผูฟองคดีทั้งสามแลว
/จะตองเสียคาใชจาย...

9. ๙
จะตองเสียคาใชจายเปนเงินไมนอยกวา ๗๐๐,๐๐๐,๐๐๐ บาท ซึ่งเปนการกอภาระใหเกิด
แกทรัพยสินของผูถูกฟองคดีที่ ๔ ที่เปนลูกหนี้ฟนฟูกิจการของศาลลมละลายกลางโดยตรง
ผูฟองคดีทั้งสามจึงไมอาจฟองผูถูกฟองคดีที่ ๔ ตอศาลปกครองได ผูถูกฟองคดีที่ ๔
มิไดละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติเพราะทําสัญญาสัมปทานกอนกฎกระทรวง
ฉบับที่ ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๒) ออกตามความในพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ
พ.ศ. ๒๕๓๔ และระเบียบคณะกรรมการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการวาดวยมาตรฐานอุปกรณ
หรือสิ่งอํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการ พ.ศ. ๒๕๔๔ ใชบังคับ อีกทั้งตามขอ ๑๙
ของสัญญาสัมปทานไดระบุใหผูถูกฟองคดีที่ ๔ โอนกรรมสิทธิ์ในอสังหาริมทรัพยที่สรางขึ้น
บนที่ดินใหแกผูถูกฟองคดีที่ ๑ ซึ่งผูถูกฟองคดีที่ ๔ ดําเนินการแลว นอกจากนี้ กฎหมาย
และระเบียบดังกลาวใชบังคับกับเจาของอาคาร สถานที่ ยานพาหนะและสถานที่สาธารณะ
เทานั้น เมื่อผูถูกฟองคดีที่ ๔ มิใชเจาของสถานีรถไฟฟาทั้ง ๒๓ แหง จึงไมมีหนาที่ตอง
จัดทําสิ่งอํานวยความสะดวกดังกลาว และผูฟองคดีทั้งสามไดยื่นฟองผูถูกฟองคดีที่ ๔
เมื่อพนระยะเวลาเกาสิบวัน ตามมาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและ
วิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒
ศาลปกครองชั้นตนมีคําสั่งใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ และผูถูกฟองคดีที่ ๒ ชี้แจง
ขอเท็จจริงตามประเด็นที่ศาลปกครองชั้นตนกําหนด ซึ่งผูถูกฟองคดีที่ ๑ และผูถูกฟองคดีที่ ๒
ชี้แจงวา ในขณะที่มีการกอสรางระบบขนสงมวลชนกรุงเทพมหานคร (BTS) ซึ่งเปนการลงทุน
โดยภาคเอกชนนั้น ผูถูกฟองคดีที่ ๑ ไมไดกําหนดนโยบาย แผนงาน และโครงการที่เกี่ยวของ
กับคนพิการแตอยางใด แตที่มีการกอสรางลิฟทเพิ่มเติมในภายหลังรวม ๕ สถานี นั้น
เปนการใชงบประมาณของผูถูกฟองคดีที่ ๑ และงบอุดหนุนจากรัฐบาลเปนเงินจํานวน
๑๗๕,๑๙๔,๕๙๐ บาท สวนการกอสรางลิฟทและสิ่งอํานวยความสะดวกใหคนพิการสําหรับ
สถานีรถไฟฟาที่เหลือ ผูถูกฟองคดีที่ ๑ โดยสํานักการจราจรและขนสงและผูถูกฟองคดีที่ ๔
ไดสํารวจเบื้องตนในการหาตําแหนงลิฟทสําหรับคนพิการแลว อยูในระหวางการจัดทํา
รายละเอียด รูปแบบ และขอกําหนดเพื่อขอความเห็นชอบในการดําเนินการตอไป
ศาลปกครองชั้นตนพิจารณาแลวเห็นวา คดีมีประเด็นที่จะตองวินิจฉัย ดังนี้
ประเด็นที่หนึ่งผูฟองคดีทั้งสามมีสิทธิฟองผูถูกฟองคดีที่ ๔หรือไม ศาลปกครองชั้นตน
เห็นวา ผูถูกฟองคดีที่ ๔ เปนผูไดรับสัมปทานโครงการระบบขนสงมวลชนกรุงเทพมหานคร (BTS)
จากผูถูกฟองคดีที่ ๑ โดยเปนผูจัดใหมีและประกอบการตามโครงการดังกลาวภายใตขอกําหนด
และเงื่อนไขของสัญญา โดยอาศัยอํานาจตามความในขอ ๓ (๒) และขอ ๑๑ ของประกาศ
/คณะปฏิวัติ...

10. ๑๐
คณะปฏิวัติ ฉบับที่ ๕๘ ลงวันที่ ๒๖ มกราคม ๒๕๑๕ โดยรัฐมนตรีวาการกระทรวงมหาดไทย
ไดอนุญาตใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ โดยผูถูกฟองคดีที่ ๒ เปนผูมีอํานาจควบคุมดูแล และโดยที่
โครงการดังกลาวเปนการจัดการเกี่ยวกับระบบขนสงมวลชน อันเปนการจัดทําบริการสาธารณะ
ตามอํานาจหนาที่ของผูถูกฟองคดีที่ ๑ ตามมาตรา ๘๙ แหงพระราชบัญญัติระเบียบบริหาร
ราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘ ผูถูกฟองคดีที่ ๔ จึงเปนผูที่เขามาดําเนินการจัดทํา
บริการสาธารณะในเรื่องดังกลาวแทนผูถูกฟองคดีที่ ๑ ตามสัญญาที่ไดจัดทําขึ้นนั่นเอง
และโดยที่สัญญาดังกลาวเปนสัญญาสัมปทานซึ่งเปนสัญญาทางปกครองตามมาตรา ๓
แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ และเปน
เครื่องมือที่สําคัญในการจัดทําบริการสาธารณะของคูสัญญา จึงถือไดวาผูถูกฟองคดีที่ ๔
ไดรับมอบหมายใหดําเนินกิจการขนสงมวลชนตามสัญญาดังกลาว ซึ่งมีลักษณะของการใหบริการ
ดานการขนสงอันเปนการดําเนินกิจการทางปกครอง การที่ผูฟองคดีไดมีหนังสือรองขอให
ผูถูกฟองคดีที่ ๔ ดําเนินการกอสรางลิฟทและสิ่งอํานวยความสะดวกใหกับคนพิการจึงถือไดวา
เปนการมีหนังสือรองขอใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ ซึ่งเปนหนวยงานทางปกครองและผูถูกฟองคดีที่ ๔
ปฏิบัติตามอํานาจหนาที่ที่กฎหมายกําหนดดวย ในเมื่อผูถูกฟองคดีที่ ๔ รวมทั้งผูถูกฟองคดีที่ ๑
ไมไดดําเนินการตามคํารองขอ อันเปนเหตุใหผูฟองคดีทั้งสามไดรับความเดือดรอนหรือเสียหาย
ผูฟองคดีทั้งสามจึงชอบที่จะฟองผูถูกฟองคดีที่ ๔ และผูถูกฟองคดีที่ ๑ รวมกันตอศาลปกครอง
ตามนัยมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๒) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณา
คดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ ได สําหรับขออางของผูถูกฟองคดีที่ ๔ ที่วา ผูถูกฟองคดีที่ ๔
กําลังอยูในระหวางการดําเนินการตามคําสั่งของศาลลมละลายกลางใหฟนฟูกิจการอยูนั้น
เมื่อคดีนี้เปนกรณีที่ผูฟองคดีทั้งสามไดยื่นฟองคดีตอศาลปกครองโดยกลาวหาวาผูถูกฟองคดีที่ ๔
ละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควร
ตามมาตรา ๙ วรรคหนึ่ง (๒) แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง
พ.ศ. ๒๕๔๒ มิใชเปนการฟองคดีแพง ตามมาตรา ๙๐/๑๒ แหงพระราชบัญญัติลมละลาย
พุทธศักราช ๒๔๘๓ แตอยางใด ขออางของผูถูกฟองคดีที่ ๔ ในประเด็นนี้จึงไมอาจรับฟงได
สวนขออางของผูถูกฟองคดีที่ ๔ ที่วา ผูฟองคดีทั้งสามมิใชคนพิการ นั้น ตามมาตรา ๓
(ที่ถูกคือ มาตรา ๔) แหงพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔
และขอ ๑ (๓) และขอ ๔ (ข) ของกฎกระทรวง ฉบับที่ ๒ (พ.ศ. ๒๕๓๗) ออกตามความใน
พระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ ไดกําหนดวา คนพิการ หมายความวา
/คนที่มีความผิด...

11. ๑๑
คนที่มีความผิดปกติหรือบกพรองทางรางกาย ทางสติปญญา หรือทางจิตใจ ตามประเภท
และหลักเกณฑที่กําหนดในกฎกระทรวง โดยกฎหมายดังกลาวไดกําหนดประเภทของคนพิการ
ไวในกรณีตางๆ เชน การมองเห็น การไดยินหรือการสื่อความหมาย การเคลื่อนไหว พฤติกรรม
สติปญญาหรือการเรียนรู เปนตน โดยในกรณีของคนพิการทางการเคลื่อนไหวนั้น ไดแก
คนที่สูญเสียความสามารถในการเคลื่อนไหวมือ แขน ขา หรือลําตัว อันเนื่องมาจากแขน
หรือขาขาด อัมพาตหรือออนแรง ฯลฯ ที่ทําใหไมสามารถประกอบกิจวัตรหลักในชีวิตประจําวัน
หรือดํารงชีวิตเยี่ยงคนปกติได เมื่อขอเท็จจริงฟงไดวา ผูฟองคดีที่ ๑ ขาขาดทั้งสองขาง
สวนผูฟองคดีที่ ๒ และผูฟองคดีที่ ๓ แมมีขาครบทั้งสองขางแตไมมีความรูสึก ซึ่งจากลักษณะ
ทางกายของผูฟองคดีทั้งสามที่ปรากฏนั้นเห็นไดอยางชัดเจนวาไมสามารถประกอบกิจวัตรหลัก
ในชีวิตประจําวันไดและไมสามารถเคลื่อนไหวไดตามปกติ กรณีจึงถือไดวาผูฟองคดีทั้งสาม
เปนคนพิการตามหลักเกณฑที่กฎหมายกําหนดไวแลว ขออางของผูถูกฟองคดีที่ ๔ จึงไมอาจ
รับฟงไดเชนกัน
ประเด็นที่สอง ผูฟองคดีทั้งสามไดยื่นฟองผูถูกฟองคดีทั้งสี่ ภายในระยะเวลา
ตามที่กําหนดไวในมาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณา
คดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ หรือไม ศาลปกครองชั้นตนเห็นวา กอนฟองคดีผูฟองคดีที่ ๑
ไดมีหนังสือถึงผูถูกฟองคดีที่ ๒ เพื่อขอใหมีการดําเนินการเกี่ยวกับการกอสรางลิฟทและ
สิ่งอํานวยความสะดวกใหกับคนพิการมาแลวเปนลําดับ กลาวคือ ในครั้งแรกผูฟองคดีที่ ๑
ไดมีหนังสือลงวันที่ ๒๙ ธันวาคม ๒๕๔๘ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๒ และผูถูกฟองคดีที่ ๒
ไดจัดการประชุมเมื่อวันที่ ๒๓ มกราคม ๒๕๔๙ จากนั้นเจาหนาที่ของผูถูกฟองคดีที่ ๑
ไดมีหนังสือลงวันที่ ๑๖ กุมภาพันธ ๒๕๔๙ สงรายงานการประชุมใหผูฟองคดีที่ ๑ ทราบ
ผูฟองคดีที่ ๑ จึงไดมีหนังสือลงวันที่ ๒๐ กุมภาพันธ ๒๕๔๙ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๒ และหนังสือ
ลงวันที่ ๒๑ กุมภาพันธ ๒๕๔๙ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๔ เพื่อขอใหมีการปรับปรุงทางขึ้นลง
สถานีรถไฟฟาบีทีเอส (BTS) อีกครั้งหนึ่ง ตอมา ผูฟองคดีที่ ๑ ไดมีหนังสือลงวันที่ ๒๘
มีนาคม ๒๕๔๙ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๔ โดยผูถูกฟองคดีที่ ๔ ไดจัดประชุมเมื่อวันที่ ๒๗
เมษายน ๒๕๔๙ ซึ่งหลังจากนั้น ผูฟองคดีที่ ๑ ไดมีหนังสือลงวันที่ ๒๘ พฤศจิกายน ๒๕๔๙
ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๒ เพื่อขอใหมีการจัดสิ่งอํานวยความสะดวกในโครงการรถไฟฟาสายสีเขียวออน
และสีเขียวเขม แตผูถูกฟองคดีที่ ๒ ไมไดแจงผลการพิจารณาใหผูฟองคดีที่ ๑ ทราบแตอยางใด
จนกระทั่งผูฟองคดีที่ ๑ ไดมีหนังสือลงวันที่ ๕ มีนาคม ๒๕๕๐ ถึงผูถูกฟองคดีที่ ๒ ขอทราบ
/ความคืบหนา...

12. ๑๒
ความคืบหนาในเรื่องดังกลาวแตไมปรากฏขอเท็จจริงวาผูถูกฟองคดีทั้งสี่ไดแจงผลการพิจารณา
ใหผูฟองคดีทั้งสามทราบแตอยางใด ผูฟองคดีทั้งสามจึงไดนําคดีมาฟองเมื่อวันที่ ๑๓ กันยายน
๒๕๕๐ นั้น การที่ผูฟองคดีที่ ๑ ไดมีหนังสือถึงผูถูกฟองคดีที่ ๒ ครั้งแรก เมื่อวันที่ ๒๙ ธันวาคม
๒๕๔๘ และหลังจากนั้นก็ไดมีหนังสือรองขอใหผูถูกฟองคดีทั้งสี่ดําเนินการเปนลําดับ จนกระทั่ง
ครั้งหลังสุดไดมีหนังสือลงวันที่ ๕ มีนาคม ๒๕๕๐ ขอทราบผลการพิจารณา ยอมแสดงวา
ผูฟองคดียังไมไดรับหนังสือชี้แจงจากผูถูกฟองคดีทั้งสี่แตอยางใด จึงตองถือวาวันดังกลาว
เปนวันที่รูหรือควรรูถึงเหตุแหงการฟองคดีนั่นเอง การที่ผูฟองคดีทั้งสามไดนําคดีมาฟอง
เมื่อวันที่ ๑๓ กันยายน ๒๕๕๐ จึงเปนกรณีที่ผูฟองคดีทั้งสามไดนําคดีมายื่นฟองเมื่อพน
กําหนดเกาสิบวันนับแตวันที่ผูฟองคดีทั้งสามไดมีหนังสือรองขอตอหนวยงานทางปกครอง
หรือเจาหนาที่ของรัฐเพื่อใหปฏิบัติหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนดแตไมไดรับคําชี้แจงตาม
มาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครองและวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒
แตโดยที่การยื่นฟองคดีนี้จะเปนประโยชนแกสวนรวมคือคนพิการและผูสูงอายุโดยทั่วไป
ศาลจึงสามารถรับคดีนี้ไวพิจารณาไดตามนัยมาตรา ๕๒ วรรคสอง แหงพระราชบัญญัติ
ดังกลาว ขออางของผูถูกฟองคดีทั้งสี่ที่วาผูฟองคดีทั้งสามไดยื่นฟองเมื่อพนกําหนดเวลา
จึงไมอาจรับฟงได
ประเด็นที่สาม ผูถูกฟองคดีทั้งสี่ละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนด
ใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควรหรือไม ศาลปกครองชั้นตนเห็นวา
มาตรา ๕๕ ของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ ซึ่งมีผลบังคับ
ในขณะที่เกิดขอพิพาทในคดีนี้ บัญญัติวา บุคคลซึ่งพิการหรือทุพพลภาพมีสิทธิไดรับ
สิ่งอํานวยความสะดวกอันเปนสาธารณะและความชวยเหลืออื่นจากรัฐ ทั้งนี้ ตามที่กฎหมายบัญญัติ
และมาตรา ๘๙ แหงพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘
กําหนดใหผูถูกฟองคดีที่ ๑ มีอํานาจหนาที่ดําเนินกิจการในเขตกรุงเทพมหานคร
ในหลายกรณี ซึ่งหมายความรวมถึงการจัดใหมีและบํารุงรักษาเกี่ยวกับระบบขนสงมวลชน
และทําหนาที่อื่นๆ ตามที่กฎหมายระบุใหเปนอํานาจหนาที่ของผูวาราชการจังหวัด นายอําเภอ
เทศบาลนคร หรือตามที่คณะรัฐมนตรี นายกรัฐมนตรี หรือรัฐมนตรีวาการกระทรวงมหาดไทย
มอบหมาย หรือที่กฎหมายระบุเปนหนาที่ของกรุงเทพมหานคร สวนผูถูกฟองคดีที่ ๒ นั้น
มาตรา ๔๙ แหงพระราชบัญญัติดังกลาว กําหนดใหมีอํานาจหนาที่ดังตอไปนี้ (๑) กําหนด
นโยบายและบริหารราชการกรุงเทพมหานครใหเปนไปตามกฎหมาย (๒) สั่ง อนุญาต อนุมัติ
เกี่ยวกับราชการของกรุงเทพมหานคร (๓) แตงตั้งและถอดถอนรองผูวาราชการกรุงเทพมหานคร
/เลขานุการ...

13. ๑๓
เลขานุการผูวาราชการกรุงเทพมหานคร ผูชวยเลขานุการผูวาราชการกรุงเทพมหานคร และ
แตงตั้งและถอดถอนผูทรงคุณวุฒิเปนประธานที่ปรึกษาที่ปรึกษาหรือคณะที่ปรึกษาของผูวาราชการ
กรุงเทพมหานคร หรือเปนคณะกรรมการเพื่อปฏิบัติราชการใดๆ (๔) บริหารราชการตามที่
คณะรัฐมนตรี นายกรัฐมนตรี หรือรัฐมนตรีวาการกระทรวงมหาดไทยมอบหมาย (๕) วางระเบียบ
เพื่อใหงานของกรุงเทพมหานครเปนไปโดยเรียบรอย (๖) รักษาการใหเปนไปตามขอบัญญัติ
ของกรุงเทพมหานคร (๗) อํานาจหนาที่อื่นตามที่บัญญัติไวในพระราชบัญญัตินี้และกฎหมายอื่น
และสําหรับในเรื่องลักษณะของอาคาร สถานที่ ยานพาหนะหรือบริการสาธารณะอื่นที่ตองมี
อุปกรณที่อํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการนั้น มาตรา ๑๗ วรรคหนึ่ง (๑) แหง
พระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ บัญญัติวา เพื่อเปนการคุมครอง
และสงเคราะหคนพิการใหรัฐมนตรีมีอํานาจออกกฎกระทรวงกําหนดลักษณะอาคาร
สถานที่ ยานพาหนะ หรือบริการสาธารณะอื่นที่ตองมีอุปกรณที่อํานวยความสะดวกโดยตรง
แกคนพิการ โดยรัฐมนตรีวาการกระทรวงแรงงานและสวัสดิการสังคมไดออกกฎกระทรวง
ฉบับที่ ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๒) ออกตามความในพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ
พ.ศ. ๒๕๓๔ เมื่อวันที่ ๓ ธันวาคม ๒๕๔๒ โดยในขอ ๒ ของกฎกระทรวงดังกลาวไดกําหนดให
ลักษณะอาคารที่ตองมีอุปกรณที่อํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการ ไดแก อาคารของ
สถานสงเคราะหคนพิการหรือคนชรา สถานศึกษาสําหรับคนพิการ โรงพยาบาล โรงแรม
หอประชุม สถานศึกษา สถานีขนสงมวลชน และอาคารในลักษณะอื่นใดตามที่กฎหมาย
วาดวยการควบคุมอาคารกําหนด และขอ ๔ ไดกําหนดใหลักษณะยานพาหนะที่ตองมี
อุปกรณที่อํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการ ไดแก รถยนตสาธารณะและรถยนต
บริการตามกฎหมายวาดวยรถยนต รถที่ใชในการขนสงผูโดยสารประเภทขนสงประจําทาง
และไมประจําทางตามกฎหมาย รถไฟหรือรถไฟฟาตามกฎหมายวาดวยการนั้น เปนตน
สําหรับอุปกรณที่อํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการใหเปนไปตามระเบียบที่
คณะกรรมการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการกําหนด เวนแตในกรณีที่กฎหมายที่ควบคุมอาคาร
สถานที่ ยานพาหนะหรือบริการสาธารณะอื่น จะไดกําหนดอุปกรณที่อํานวยความสะดวก
โดยตรงแกคนพิการไวโดยเฉพาะ และมีมาตรฐานไมต่ํากวาที่คณะกรรมการดังกลาวกําหนด
หลังจากนั้น จึงไดมีการออกระเบียบคณะกรรมการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการวาดวย
มาตรฐานอุปกรณหรือสิ่งอํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการ พ.ศ. ๒๕๔๔ โดยได
ประกาศในราชกิจจานุเบกษาเมื่อวันที่ ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๔๔ และมีผลใชบังคับตั้งแต
วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเปนตนไป ระเบียบดังกลาวไดกําหนดรายละเอียด
/ของอุปกรณ...

14. ๑๔
ของอุปกรณหรือสิ่งอํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการที่จะตองติดตั้งในอาคาร
ซึ่งประกอบดวยทางเขาสูอาคาร ทางลาด ทางเชื่อมระหวางอาคารและระเบียง ประตู บันได
ลิฟท หองน้ํา ที่อาบน้ํา หองสวมและอางลางมือ สวนในยานพาหนะที่เปนรถไฟหรือรถไฟฟา
ไดกําหนดใหมีอุปกรณหรือสิ่งอํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการ โดยกําหนดให
ความกวางของประตูไมนอยวา ๙๐ เซนติเมตร ชานชาลากับตัวรถมีความหางไมเกิน ๗.๕
เซนติเมตร ทางเดินระหวางที่นั่งทั้งสองขางใหมีความกวางไมนอยกวา ๙๐ เซนติเมตร
ทางขึ้น – ลง ใหจัดที่วางสําหรับเกาอี้เข็นคนพิการใหมีความกวางไมนอยกวา ๑๒๐ เซนติเมตร
และใหมีราวจับสูงจากพื้นไมนอยกวา ๘๐ เซนติเมตร ติดสัญลักษณคนพิการไวทั้งใน
และนอกตัวรถคันที่จัดไวใหสําหรับคนพิการ และมีเสียงบอกชื่อสถานีถัดไปสําหรับคนพิการ
ทางการมองเห็น และมีอักษรวิ่งบอกชื่อสถานีสําหรับคนพิการทางการไดยินหรือ
สื่อความหมาย จากระเบียบกฎหมายดังกลาวขางตนแสดงใหเห็นวา แมวาตามบทบัญญัติ
ของรัฐธรรมนูญจะไดรับรองสิทธิของผูพิการหรือผูทุพพลภาพในการที่จะไดรับสิ่งอํานวย
ความสะดวกอันเปนสาธารณะและความชวยเหลือจากรัฐก็ตาม แตการจัดใหมีสิ่งอํานวย
ความสะดวกหรือความชวยเหลือเหลานั้นจะตองเปนไปตามที่กฎหมายบัญญัติดวย และ
โดยที่การดําเนินการในการจัดระบบขนสงมวลชนกรุงเทพมหานคร หรือ BTS ซึ่งถือเปนการ
ดําเนินการตามอํานาจหนาที่ที่กฎหมายกําหนดของผูถูกฟองคดีทั้งสี่นั้น เปนการดําเนินการ
ในลักษณะสัญญาสัมปทานมาตั้งแตวันที่ ๙ เมษายน ๒๕๓๕ ซึ่งในขณะนั้นแมจะมี
พระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ ใชบังคับ แตกฎหมายดังกลาว
ไดมีเจตนารมณเพื่อเปนการสนับสนุนสงเสริมใหคนพิการไดมีโอกาสในดานตางๆ สามารถ
ดํารงชีวิตประกอบอาชีพและมีสวนรวมในกิจกรรมของสังคมไดเทาเทียมกับคนปกติ
โดยทั่วไป รวมทั้งใหสังคมไดมีสวนรวมในการเกื้อกูลและฟนฟูสมรรถภาพคนพิการดวย
เทานั้น โดยมิไดมีการกําหนดรายละเอียดของอาคาร สถานที่ หรือยานพาหนะที่จะตองจัด
ใหมีสิ่งอํานวยความสะดวกใหคนพิการเอาไวแตอยางใด อีกทั้งการดําเนินการกอสรางระบบ
ขนสงมวลชนกรุงเทพมหานคร หรือ BTS นั้น จําเปนตองพิจารณาถึงปจจัยที่เกี่ยวของในอีก
หลายๆ ดาน เชน ตนทุน และคาใชจายในการกอสราง รายได และผลตอบแทน เปนตน และ
ในขณะเดียวกันก็จําเปนตองพิจารณาถึงขอบังคับตามที่ระเบียบกฎหมายในขณะนั้นกําหนดไวในสวน
ที่เกี่ยวกับการกอสรางอาคารที่จะตองจัดใหมีสิ่งอํานวยความสะดวกใหกับคนพิการอีกดวย
ทั้งนี้ เพื่อใชเปนกรอบแนวทางในการออกแบบและดําเนินการกอสรางตอไป และแมวา
ระเบียบกฎหมายในขณะนั้นจะไมไดกําหนดใหมีการกอสรางสิ่งอํานวยความสะดวกใหกับ
/คนพิการเอาไว...

15. ๑๕
คนพิการเอาไว และหากผูถูกฟองคดีทั้งสี่จะดําเนินการจัดใหมีสิ่งอํานวยความสะดวกใหกับ
คนพิการตามมาในภายหลังแลว การดําเนินการในลักษณะดังกลาวก็ไมไดขัดตอระเบียบ
กฎหมายก็ตาม แตการที่จะดําเนินการเชนวานั้นไดยอมขึ้นอยูกับปจจัยในดานตางๆ เชน
งบประมาณ และความมั่นคงแข็งแรงของอาคารที่จะจัดใหมีสิ่งอํานวยความสะดวกเหลานั้น
การบริหารจัดการระบบขนสงมวลชน และผลกระทบที่จะเกิดขึ้นกับประชาชนผูใชบริการ เปนตน
การจัดใหมีสิ่งอํานวยความสะดวกใหกับคนพิการในระบบขนสงมวลชนกรุงเทพมหานคร
หรือ BTS จึงตองพิจารณาจากปจจัยดังกลาวขางตนประกอบกัน ขอเท็จจริงในสวนนี้ปรากฏวา
ผูถูกฟองคดีที่ ๑ และผูถูกฟองคดีที่ ๔ ไดทําสัญญาสัมปทานระบบขนสงมวลชนเมื่อวันที่ ๙
เมษายน ๒๕๓๕ ภายใตชื่อ “ระบบขนสงมวลชนกรุงเทพมหานคร” โดยมีชื่อยอวา “BTS”
ซึ่งเปนการทําสัญญากอนที่กฎกระทรวง ฉบับที่ ๔ (พ.ศ. ๒๕๔๒) ออกตามความใน
พระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ และระเบียบคณะกรรมการ
ฟนฟูสมรรถภาพคนพิการวาดวยมาตรฐานอุปกรณหรือสิ่งอํานวยความสะดวกโดยตรงแก
คนพิการ พ.ศ. ๒๕๔๔ ใชบังคับ ในเมื่อการทําสัญญาดังกลาวไดกระทําขึ้นในขณะที่ไมมี
ระเบียบกฎหมายกําหนดใหผูถูกฟองคดีทั้งสี่จัดใหมีสิ่งอํานวยความสะดวกแกคนพิการ
ในระบบขนสงมวลชนกรุงเทพมหานคร ผูถูกฟองคดีที่ ๑ และผูถูกฟองคดีที่ ๔ ซึ่งเปนคูสัญญา
และผูถูกฟองคดีที่ ๒ และผูถูกฟองคดีที่ ๓ ซึ่งเปนเจาหนาที่ของรัฐที่เกี่ยวของตามโครงการ
ดังกลาวรวมถึงผูที่รับผิดชอบในการสํารวจออกแบบจึงไมอาจทราบถึงลักษณะของอาคาร
สถานที่ ยานพาหนะ หรือบริการสาธารณะอื่นที่ตองจัดใหมีอุปกรณที่อํานวยความสะดวก
โดยตรงแกคนพิการตามที่มาตรา ๑๗ แหงพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ
พ.ศ. ๒๕๓๔ กําหนดไวได เนื่องจากในขณะนั้นยังไมมีการกําหนดรายละเอียดรวมทั้งชนิด
และประเภทของอาคาร สถานที่ และยานพาหนะที่จะตองจัดใหมีสิ่งอํานวยความสะดวก
ใหกับคนพิการนั่นเอง การที่ผูถูกฟองคดีทั้งสี่ไมจัดใหมีรวมทั้งกอสรางลิฟทและสิ่งอํานวย
ความสะดวกแกคนพิการในบริเวณสถานีรถไฟฟาและบนรถไฟฟาในโครงการขนสงมวลชน
กรุงเทพมหานคร (BTS) จึงเปนการปฏิบัติตามอํานาจหนาที่ตามที่ระเบียบกฎหมายในขณะนั้น
ใชบังคับแลว จึงไมอาจถือไดวาผูถูกฟองคดีทั้งสี่ไดละเลยตอหนาที่ตามที่กฎหมายกําหนด
ใหตองปฏิบัติหรือปฏิบัติหนาที่ดังกลาวลาชาเกินสมควร สําหรับขออางของผูฟองคดีทั้งสาม
ที่วา แมวาจะไดมีการทําสัญญาสัมปทานดังกลาวกอนที่กฎกระทรวงและระเบียบดังกลาวใชบังคับ
แตก็ไมมีระเบียบกฎหมายยกเวนวาผูถูกฟองคดีทั้งสี่ไมตองจัดใหมีสิ่งอํานวยความสะดวก
ใหแกคนพิการ การไมจัดสิ่งอํานวยความสะดวกดังกลาวโดยถือตามวันที่ระเบียบใชบังคับ
/ยอมผิดไปจาก...

16. ๑๖
ยอมผิดไปจากเจตนารมณของพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔
ผิดหลักนิติธรรมและเปนการใชอํานาจทางปกครองที่ปราศจากความเมตตานั้น แมวาเจตนารมณ
ของพระราชบัญญัติการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ จะเปนการคุมครอง
การสงเคราะห การพัฒนา และการฟนฟูสมรรถภาพคนพิการโดยวิธีการตางๆ รวมทั้งใหสังคม
มีสวนรวมในการเกื้อกูลและฟนฟูสมรรถภาพคนพิการก็ตาม แตบทบัญญัติในมาตรา ๑๗
แหงพระราชบัญญัติดังกลาว ไดกําหนดใหการคุมครองและการสงเคราะหคนพิการจะ
ดําเนินการไดมากนอยเพียงใด จะตองใหรัฐมนตรีผูรักษาการตามพระราชบัญญัติดังกลาว
ออกกฎกระทรวงเพื่อกําหนดลักษณะของอาคาร สถานที่ ยานพาหนะ หรือบริการสาธารณะอื่น
ที่จะตองมีอุปกรณที่อํานวยความสะดวกโดยตรงแกคนพิการอีกครั้งหนึ่ง เนื่องจากการดําเนินการ
ในกรณีดังกลาวจําเปนตองคํานึงถึงผลกระทบตอสภาพสังคม เศรษฐกิจ และวัฒนธรรม
รวมทั้งงบประมาณและคาใชจายที่เพิ่มขึ้น ตลอดจนระดับของการพัฒนาทางดานตางๆ
ของประเทศโดยรวมดวย นอกจากนั้น อาคารสิ่งปลูกสรางหรือโครงการที่มีการดําเนินการ
ไปกอนที่จะมีระเบียบกฎหมายดังกลาวใชบังคับโดยไมไดจัดใหมีสิ่งอํานวยความสะดวก
แกคนพิการ หากจะมีการกอสรางสิ่งอํานวยความสะดวกเหลานั้นตอมาในภายหลังเพื่อให
เปนไปตามเงื่อนไขของระเบียบกฎหมายที่ออกมาภายหลังที่วาจะตองจัดใหมีสิ่งอํานวย
ความสะดวกใหคนพิการนั้น จําเปนตองคํานึงถึงความเปนไปไดในหลายกรณี เชน ความเปนไปได
ทางวิศวกรรมวาจะมีผลกระทบตอโครงสรางอาคารสิ่งกอสรางเดิม และคาใชจายที่จะเพิ่มขึ้น
อันจะสงผลกระทบตอการบริหารโครงการตามมาเชนกัน การดําเนินการของผูถูกฟองคดีทั้งสี่
ที่ไมกอสรางระบบลิฟทและสิ่งอํานวยความสะดวกใหกับคนพิการในโครงการระบบขนสง
มวลชนกรุงเทพมหานคร จึงไมเปนการขัดตอเจตนารมณของพระราชบัญญัติการฟนฟู
สมรรถภาพคนพิการ พ.ศ. ๒๕๓๔ หรือขัดตอหลักนิติธรรม รวมทั้งมิใชเปนการใชอํานาจ
ทางปกครองโดยปราศจากความเมตตาดังที่ผูฟองคดีทั้งสามกลาวอางแตอยางใด
นอกจากนั้น ยังปรากฏขอเท็จจริงดวยวา หลังจากที่ผูฟองคดีทั้งสามไดมีการรองขอใหมี
การกอสรางลิฟทและสิ่งอํานวยความสะดวกแกคนพิการแลว ผูถูกฟองคดีทั้งสี่ก็ได
ดําเนินการกอสรางลิฟทและสิ่งอํานวยความสะดวกใหแกคนพิการเพิ่มขึ้นในบางสถานีรวม
๕ สถานี คือ สถานีอโศก สถานีออนนุช สถานีชองนนทรี สถานีหมอชิต และสถานีสยาม
ซึ่งเปนสถานีที่มีความสําคัญและมีผูโดยสารหนาแนน แสดงใหเห็นวาผูถูกฟองคดีทั้งสี่
ไดดําเนินการตามอํานาจหนาที่และเปนไปตามระเบียบที่ออกมาภายหลังเชนกัน อีกทั้ง
ยังปรากฏจากคําชี้แจงของผูถูกฟองคดีที่ ๑ และผูถูกฟองคดีที่ ๒ ดวยวา สําหรับสถานี
/รถไฟฟาที่เหลือ...