2. Tregu I kapitalit eshte tregu ku ballafaqohen oferta
dhe kerkesa per mjete financiare afat gjata ( me
shume se nje vit ) , dhe ku mjetet financiare afatgjata
te pashfrytezuara barten nga subjektet ekonomike te
cilat I kan kursyer ato tek ato subjekte ekonomike te
cilat kane nevoj per to. Varesisht nga oferta dhe
kerkesa per to formohet edhe cmimi I tyre.
3. Duke i vënë në përdorim paratë në tregun e kapitalit,
mund të bëhemi pronarë të kompanive apo
huadhënës të bizneseve dhe qeverisë. Duke marrë
pjesë në tregun e kapitalit, ndihmojme në zhvillimin e
biznesit, në hapjen e vendeve të reja të punës, në
rritjen e ekonomise.
4. 1. Tregu I kredive investive
2. Tregu I kredive hipotekare
3. Tregu I letrave me vlere afat te gjate.
5. Ne kete treg tregtohet me mjete financiare
investive afat gjate ,dmth afat maturimi me shume
se nje vit.
6. Çfarë është kredia hipotekore?
Kredia Hipotekore është linjë krediti që jepet nga
Institucionet Financiare (bankat) në mënyrë që
huamarrësit t’i perdorin ato për të blerë një shtëpi ose
ndërtimi i një prone të destinuar për banim.
,zakonisht kanë periudha shlyerjeje që arrijnë deri në 20
vjet ose edhe më shumë (banka të ndryshme aplikojnë
afate të ndryshme). Huamarrësi e shlyen kredinë gjatë një
periudhe të zgjatur, me një përqindje interesi (kamate)
,për të kompensuar huadhënësin/kreditorin për
shpenzimet me të cilat përballet gjatë pergatitjes së
huasë dhe për riskun që institucioni merr përsipër.
7. Tregu I kredive hipotekare eshte nje segment I tregut
te kapitalit ne te cilin tregtohet me deftesa
hipotekare te cilat emetohen ne baze te hipotekes,
dhe me kredi hipotekare.
Bankat I’u mundesojne kredi qytetareve dhe
ndermarrjeve ne baze te mbuleses me objekte te
patundshme keshtu kthimi I kredise eshte I siguruar
me mbulesen e objekteve te patundshme te debitorit.
8. Ne kete treg tregtohet me letra me vlere. Produktet
qe ofrohen ne kete tregu jane letrat me vlere.
Si blerës në tregun e kapitalit, ju keni mundësinë të
zgjidhni dy grupe letrash me vlerë. Ju mund të blini
letra pronësie siç janë aksionet, që do të thotë se ju
po blini pjesë pronësie në biznes. Ose ju mund të blini
letra borxhi siç janë obligacionet, që do të thotë se ju
i keni dhënë hua bizneseve apo qeverisë, e cila do t'ju
rikthehet kundrejt interesit, do te thote ju jeni
huadhenes.
9. Letrat me vlere me te njohura ne tregjet e kapitalit
jane aksionet dhe obligacionet.
OBLIGACIONET:
Jane letra me vlere me te cilat emetuesi obligohet qe
personit te shenuar ne obligacion ose sipas urdherit
ose sipas prursit te obligacionit t’ia paguaj ne afat
shumen e shenuar ne obligacion, ose shumen e
kuponit te anuitetit. Obligacioni eshte I bartshem dhe
ato emetohen nga banka , shteti dhe sektori privat
me kamat fikse apo te ndryshueshme.
10. Shumica prej nesh, jemi huadhenes ne menyre
indirekte nëpërmjet llogarive të kursimit ne ndonje
banke. Bankat i përdorin paratë që ne depozitojmë
për t'i dhënë hua tek bizneset, duke përfituar nga
diferenca e normës më të lartë të interesit për
paranë që japin hua, kundrejt asaj që na paguajnë ne
për paranë e depozituar.
Mënyra më direkte që ju të bëheni huadhënës në një
treg kapitali është blerja e obligacioneve. Në këtë
rast, huamarrësi - qeveria apo biznesi - premton t'u
paguaje ju huanë në një datë të caktuar kundrejt
interesit
11. 1. Shenimin se eshte obligacion
2. Emrin dhe vendin e emetuesit
3. Emrin e bleresit
4. Shenimin se thirret ne pruresin
5. Shuma(vlera) monetare
6. Norma e kamates
7. Afati I pagimit
8. Vendi dhe data e emetimit
9. Plani I amortizimit (afatet e pageses se kamates)
etj.
12. Obligacionet ndahen ne: obligacione të thesarit,
obligacione te korporatës, obligacione bashkiake,
hipotekat, dhe kreditë.
Obligacionet e Thesarit – janë tituj kredie të qeverisë
me afate maturimi deri në 10 vite dhe nga 10 – 20
vite , emetohen me vlerë nominale 1.000$ dhe pagesa
e interesit bëhet në formë kuponi dy herë në vit.
Obligacionet e Korporatës – janë tituj kredie me afat
të gjatë maturimi përmes të cilave firmat private
marrin hua nga publiku, kane vlere nominale prej 1000
e disa deri ne 5000 apo 10000, pagesa e interest ne
baza 6mujore
13.
14. Nje ndarje tjeter eshte:
Obligacionet e siguruara(te garantuara) ku bejne
pjese obligacionet hipotekuare dhe qertifikatat e
depozitave. Keto janë letra me vlerë relativisht të
sigurta, sepse pas tyre qendron një mjet i caktuar
Dhe Obligacione te pasiguruara (te pagarantuara) ku
bejne pjese obligacionet e pagarantuar, obligacionet e
pagarantuar te varura, obligacionet me kurs te
ndryshueshem.Obligacionet e pagarantuara janë
thjesht një premtim për të paguar, nuk kanë ndonjë
mjet si garanci.
15. Ekzistojne dhe garancite financiare te cilat
sigurojne pagesen ne kohe te interesit dhe te
kapitalit. Shume huadhenes blejne garanci
financiare per te ulur riskun e borxhit te tyre
, dhe zakonisht keto garanci financohen nga
kompanite e medha te sigurimeve
16. Jane letra me vlere me blerjen e te cilave pronari I
aksionit behet bartes I pronsise te kapitalit si
aksionar. Aksioni si leter me vlere I mundeson
bleresit te ti pjesmarrjen ne fitim (dividente) ne
baze te rezultateve afariste si dhe te drejten ne
udheheqje te shoqerise aksionare.
Aksionet ndahen ne:
1. Aksione te zakonshme
2. Aksione preferenciale
17. Shumica e aksioneve janë aksione të
zakonshme. N.q.s ju zotëroni ato, jeni një nga
pronarët e kompanisë. Një lloj tjetër aksioni
është aksioni i preferuar, këto aksione ju japin
të drejtën të merrni një shumë të përcaktuar,
pra dividentin fiks, përpara se të paguhen
aksionerët e aksioneve të zakonshme.
18. Aksionerët e aksioneve të preferuara, nuk kanë të
njëjtat të drejta si aksionerët e zakonshëm. Ata kanë,
vetëm, një te drejte atë të dividentit. Kjo do të thotë se
edhe n.q.s. kompania rezulton me shumë fitim,
aksionerët e preferuar do të marrin vetëm shumën e
caktuar të dividentit. Mirëpo, si aksioner i zakonshëm,
ju mund të gezoni shumë përfitime nga ecuria e mirë e
kompanisë. Ju mund të fitoni dividentë dhe, gjithashtu,
të shisni aksionet tuaja me leverdi, nëse biznesi po
shkon mirë. Por, nëse kompania nuk po ecën mirë,
është e vështirë që ajo të paguaje dividentë. Se pari
paguhen aksioneret e aksioneve te preferuara pastaj
ata te te zakonshmeve.Gjithashtu, aksionet e
kompanisë nuk do të kenë atë vlerë, sa ju keni paguar
për to. Ju duhet t'i shisni ato me humbje
19. Per plotesimin e nevojave te tyre kompanitë
mund të marrin hua nga bankat, por në vend
të kësaj ato mund të plotësojnë nevojat e
tyre për para duke shitur një pjesë të
biznesit të tyre tek investitorët, apo duke
emetuar obligacione. Kjo eshte faza e pare
dhe njihet si tregu primar.
20. Pasi kompania shet letrat me vlere tek investitorët,
shpesh zhvillohet tregu sekondar. Por, gjatë kësaj
kohë kompania nuk merr para
Tregu sekondar ekziston, sepse nëse ju doni t'i
ktheni në para aksionet tuaja, nuk mund t'i çoni ato
tek kompania. Në vend të kësaj, ju duhet t'i shisni
aksionet tek investitorët e tjerë në tregun e hapur.
Tregjet sekondare më të njohura janë bursat, të
cilat bashkojnë njerëzit që kërkojnë të shesin
aksione me ata që kërkojnë t'i blejnë ato.
