BORRADOR UNIDADE DIDÁCTICA PAZO DE TOR REDE MUSEÍSTICA

1. Museo Pazo de Tor
Rede Museística
Provincial de Lugo
Deputación Provincial de Lugo
Unidad Didáctica

2. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
1. DESCRICIÓN DA GUÍA DIDÁCTICA. 2
2. OBXECTIVOS: 3
3. COMPETENCIAS BÁSICAS. 4
4. CONTENIDOS: 6
5. METODOLOXÍA 7
6. SECUENCIA DE ACTIVIDADES 7
7. RECURSOS MATERIAIS 9
8. ORGANIZACIÓN DO ESPAZO E DO TEMPO 10
9. AVALIACIÓN 11
10. ATENCIÓN Á DIVERSIDADE 13

3. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
1. Descrición da Guía Didáctica.
A Ribeira Sacra, situada no sur da provincia de Lugo, é un dos lugares máis singulares
de España e de Galicia, pola súa beleza xeográfica e pola súa múltiple cultura ligada á
terra, dos que viviron e viven nela. Estas costumes encóntranse arraigadas de maneira
especial e atemporal, como podemos ver na viticultura heroica, que se segue a realizar
nas escarpadas ladeiras dos Canóns do Sil e que segue a ser un reto para a vida.
O Pazo de Tor sitúase neste enclave máxico e privilexiado, onde, as súas paisaxes
marcan o carácter e a tradición das súas xentes. Monforte de Lemos como capital, é
veciño expectante da historia forxada nos muros do pazo da familia Garza. Un museo
que quere mostrar a historia sen vitrinas, levando as sensacións como baluarte da súas
visitas e que quere mostrar ó público o patrimonio dende una maneira diferente, tocando
un piano forte no resoar dos tempos ou saboreando un chocolate no frío inverno.
Falar de pazos é falar de algo senlleiro de Galicia, é falar de arquitectura galega, unha
relación social e de poder; un modus de vida que nos leva ao Antigo Réxime pero que
tamén tivo importante residuo nos costumes da época contemporánea, que foi complexa
e heteroxénea dependendo do territorio do país. Debido a condición familiar dos
propietarios, preservouse gran parte da esencia do que foron e como se vivían neles;
cada sala amosa aspectos cotiáns e moitos dos seus ámbitos, dende o social e histórico
ata os aspectos artísticos.
Dende a Rede Museística Provincial de Lugo consideramos que esta ferramenta en
forma de museo é útil para a aprendizaxe en valores, en coñecemento e en procesos dos
e das futuras cidadáns do mañá. Desta forma, queremos ofrecer esta proposta de
Unidade Didáctica para que a rede colaborativa na que traballamos se estenda tamén aos
centros educativos que podan xerar sinerxías con nós na formación desde o respecto aos
e ás outras e a propia natureza. Consideramos que o Pazo de Tor non é unha lección en
toda regra, senón una forma de achegar unha recreación histórica de xeito máis nítido, a
través da experiencia é o sentir.
Por iso, convidamos a aprender con nós mediante esta Unidade Didáctica.

4. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
2. Obxectivos:
1. Comprender o rol da muller como parte fundamental da vida cotiá e pensar no
pazo en feminino a través do sentir da última propietaria, María de la Paz
Taboada de Andrés y Zúñiga.
2. Observar e entender a diversidade de formas humanas que se adaptan ás distintas
modalidades do territorio.
3. Comprender o Antigo Réxime na vida rural galega.
4. Entender o paso de historia a través das vivencias.
5. Apreciar e recoñecer a arte como vía de comunicación da sociedade.
6. Entender os obxectos e a tradición como forma de vida, como reforzo dunha
historia gardada nos mesmos.
7. Salientar os bens inmateriais como figuras transcendentais para xerar historia.
8. Crear un espazo como punto de encontro entre pasado e presente, promoción e
difusión da cultura, e sobre todo, de referencia para a comunidade.
9. Comprender o medio natural e a biodiversidade como parte da vida do museo.
10. Valorar a contribución da sociedade actual tanto nos aspectos económicos e
materiais como nos culturais e políticos.
11. Visibilizar o museo más alá dos catálogos, creando un lugar dinámico e activo
de novas experiencias.
12. Eliminar culturas sexistas mediante a comprensión de que os actuais roles de
xénero non son universais nin tampouco resultado dunha división do traballo
debido a unha maior fortaleza física ou predisposición natural.
13. Relativizar a diversidade funcional eliminando unha interpretación limitadora ao
relacionar traballo diferentes con persoas diferentes, contribuíndo ao resultado
final e o ben común.

5. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
3. Competencias básicas.
Competencia lingüística:
Escoitar
Conversar
Ler
A maior parte das actividades realízanse de forma oral ou nun espazo educativo
marcado pola oralidade. Isto contribúe a mellorar o desenvolvemento da lingua oral no
alumando, especialmente naqueles parámetros marcados polo seu exercicio grupal.
Ademais de incentivar o uso de linguas para realizar diversas actividades.
Coñecemento do medio:
O conxunto da Unidade Didáctica versa sobre o coñecemento da realidade natural e
cultural de Galicia e da comarca, representada mediante o museo e o seu entorno; así
como, o carácter ecoloxicamente diverso do medio fluvial, forestal, vitícola, gandeiro e
agrícola polo que o conxunto da actividade reforza o carácter xeral do coñecemento do
medio.
Competencia social e cidadá:
Relacións persoais
Traballo cooperativo
Coñecemento e iteración da realidade social
A idea de museo comunitario construído en base a redes de traballo colaborativo e a súa
reprodución no proceso de aprendizaxe mellora as competencias sociais e cidadás do
alumando.
Competencia cultural e histórica – artística:
Coñecemento do patrimonio
Coñecemento da historia e a arte
Construción cultural compartida
O museo é a ferramenta máis usual na conservación e posta a disposición do
patrimonio, a parte o enfoque concreto da Rede Museística Provincial fundamentase no
traballo en proxectos de base colaborativa e que aporten valor engadido á educación
comunitaria.

6. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
Competencia etnográfica:
Poñer en valor os obxectos do museo que formaron parte dos usos cotiáns e utilizalos
como ferramentas de transmisión de coñecementos de diversos ámbitos.
Aprender a aprender:
A aprendizaxe non só se realiza en centros educativos. A descuberta dun museo é tamén
a descuberta dunha nova forma de aprendizaxe, de carácter curricular ou non curricular
pero con un contido fondamente social. Aprender en comunidade.

7. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
4. Contenidos:
1. Conceptuais:
 O museo como espazo de memoria histórica
 As clases sociais do Antigo Réxime
 A Revolución Industrial nos estamentos privilexiados
 A arte a través da literatura
 Tipoloxías de oficios nun pazo
 Actividades agro gandeiras
2. Actitudinais:
 Valorar os obxectos como pezas de memoria histórica
 Actitude de respecto pola biodiversidade e o medio natural
 Valorar o museo como unha suma dun todo
 Actitude de respecto ante a sociedade
 Sensibilidade co patrimonio herdado do pasado
 Ter empatía co traballo e as tarefas de todo o mundo por igual
1. Procedimentais:
 Relación entre narración, relato e realidade material
 Discernir o fundamental do accesorio para a conservación da memoria
 Utilización da perspectiva, da maqueta ao real.
 Soporte dixital como ferramenta de traballo
 Reparto igualitario das tarefas
 Adaptación ás circunstancias cambiantes en cada lugar
 Relativización da predisposición natural para o éxito.

8. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
5. Metodoloxía
A partir dos obxectivos marcados anteriormente, aplicaremos a seguinte metodoloxía
didáctica:
 Aprendizaxe funcional
 Enfoque globalizado
 Enfoque lúdico
 Protagonismo do alumnado
 Metodoloxía activa
 Contextos significativos
 Aprendizaxe cooperativo
6. Secuencia de actividades
- Actividades na aula:
 Coñecemos a Ribeira Sacra e a Comarca de Lemos a través de mapas e
textos.
 Reflexionamos sobre todo aquilo que nos pode ofrecer a Ribeira Sacra.
 Pensamos en museos da nosa órbita xeográfica e social segundo o lugar
do centro lectivo.
 Investigamos sobre o Antigo Réxime e as súas clases sociais.
 Traballamos sobre a historia dos oficios ligados á terra.
 Reflexionamos e especulamos sobre o que pode haber no pazo.
-Actividades no museo:
1. Visita guiada ao museo:
Museo relator de historias: Con esta actividade tamén son os propios escolares os que
constrúen o significado das pezas do museo, co que se potenciará a súa capacidade de
observación e reflexión ao tempo que se fomenta o seu espírito crítico.

9. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
2. Actividades interactivas:
-Actividades posteriores á visita:
Crea o teu propio museo: Os escolares construirán dunha forma práctica, imaxinativa
ou simplemente teórica o seu propio museo a partir dun diálogo con os docentes, a súa
propia comunidade e os profesionais da rede. Poderá realizarse como continuidade do
Museo Pazo de Tor a creación un pazo propio que logo terase que musealizar.

10. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
7. Recursos materiais
No centro educativo:
 Mapas da Ribeira Sacra e da Comarca de Lemos. Xerais e específicos.
 Folletos turísticos sobre os recursos xeográficos segundo o lugar do
centro lectivo.
 Bibliografía sobre Antigo Réxime, arte e arquitectura, oficios
tradicionais.
 Recursos Tic: uso de internet como fonte de información
complementaria.
No museo:
 Materiais plásticos para manualidades (pinturas, rotuladores, cartolinas,
papeis para collages...)
 Bandeiras brancas para diseñar.
 Cámara fotográfica.
 Redes sociais.
 Bloc de notas ou debuxo.

11. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
8. Organización do espazo e do tempo
A Unidade Didáctica desenvolverase en dous lugares fundamentais que poden estar
situados ou non na mesma zona xeográfica, o que determinará en grande medida a
orientación didáctica do conxunto. Por un lado, está o Museo Pazo de Tor situado na
parroquia de San Xoán de Tor, concello de Monforte de Lemos, encadrándose dentro
dunha realidade natural e humana marcada pola Ribeira Sacra.
O outro lugar de desenvolvemento da Unidade Didáctica é a propia aula do centro
educativo, como lugar básico onde se desenvolve o conxunto da programación escolar,
contextualizando así a saída educativa como un acto do proceso de aprendizaxe e non
como unha actividade allea.
A proposta de temporalización secuencial para realizar a Unidade Didáctica consta de
tres conxuntos ou semanas de actividades a realizar de maneira alterna.
1ª Semana: recoméndanse dúas sesións, a primeira delas con o fin de coñecer o espazo e
a paisaxe do entorno onde se vai a traballar, investigando as características do lugar; a
segunda con o fin de especular sobre aquilo que o museo alberga en relación á vida dun
pazo que se rexía de maneira autosuficiente.
2ª Semana: visita ao museo e à area circundante ao longo dun dia. Existe a posibilidade
de realizar unha simple visita matutina ou vespertina, ou realizar ambas. Nos dous casos
estarán acompañadas dunha guía que nos mostrará tódolos detalles que conforman o
espazo museográfico e as claves do territorio onde se sitúa o museo. No caso de realizar
unha soa visita, realizarase unha actividade educativa proposta, por outro lado, se son
dúas, realizárase o mesmo número por visita.
3ª Semana: volveremos á aula, coa experiencia engadida de visitar un espazo con vida
propia. Esta última fase, dividirase en dúas sesións, a primeira será reflexiva,
explorando a idea de museo como contedor de historias; a segunda estará baseada na
materialización práctica dun museo. En caso de optar por unha materialización práctica
sen primeira sesión, sería preciso deixar un tempo prudencial e facer un seguimento
personalizado.
Aínda que se escolla una opción sobre a outra, é recomendable que se realice algunha
actividade final, de carácter aberto e cas familias, para a exposición do logrado.

12. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
9. Avaliación
a. Avaliación do alumnado:
Utilizaremos como avaliación do alumnado os seguintes instrumentos:
 A observación e o seguimento: fichas de seguimento.
 Análise das producións do alumnado
 Intercambios orais con o alumnado, tanto grupal como individualmente,
con especial fincapé nas postas en común e nas reflexións colectivas.
b. Avaliación do profesorado:
Avaliación da práctica docente na aula en relación aos cumprimento dos obxectivos da
Unidade Didáctica así como ao conxunto do material didáctico utilizado e as labores
docentes sinalados. Avaliación terá que partir dunha análise previo das condicións de
desenvolvemento didáctico e a parte da avaliación final fará fincapé nunha avaliación
procesual.
c. Criterios de avaliación:
1. Observarase o cumprimento das directrices marcadas na Unidade Didáctica en
relación ao material utilizado.
2. Analizarase a mellora na comprensión e coñecemento do entorno máis próximo,
tanto humano como xeográfico.
3. Trataranse de enfrontar realidades paisaxísticas diferentes de forma que o
alumnado poida discernir entre diferentes construcións humanas e comunitarias.
4. Comprobarase cómo o estudantes relaciona os seus coñecementos previos cos
novos interrogantes expostos na Unidade Didáctica.
5. Detectarase a mudanza relacional a partir da experiencia de coñecemento de
reparto de tarefas e traballo.
6. Procurarase observar o cumprimento dos protocolos de conservación do medio a
partir da aprendizaxe dos procedementos relacionados con a biodiversidade e a
riqueza ambiental.
7. Intentarase avaliar o coñecemento das competencias básicas e dos diferentes
contidos desenvoltos nesta Unidade Didáctica.

13. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
8. Tratarase de avaliar a xeración de novos coñecementos e reflexións a partir do
realizado no museo, nomeadamente en relación ao traballos tradicionais e a
conservación de patrimonio e pezas da comunidade.
9. Procurarase realizar un seguimento á comprensión do desenvolvemento
tecnolóxico en base a proba e erro, nas actividades realizadas como por exemplo
a propio realización do proxecto “Crea o teu museo”.
10. Comprobarase a presenza dunha actitude mais favorable respecto aos centro de
cultura como centros de aprendizaxe e lecer.
11. Intentarase comprobar unha mellora na utilización de elementos físicos e
xeográficos á hora de desenvolver de formar oral ou escrita ideas ou
coñecementos.
12. Educar no respecto polo medio que nos rodea que condiciona a cultura, o modo
de vida e o progreso social.
13. Pretenderase observar unha mellor actitude respecto ao fracaso como algo non
negativo en si senón inherente a calquera proceso, tamén no ámbito educativo.

14. Rede Museística Provincial de Lugo Deputación Provincial de Lugo
10.Atención á diversidade
A sociedade actual está formada por un conxunto de diversos ámbitos (cultural,
literario, artístico, musical, xeográfico...) que axudan a enriquecer o mundo no que
vivimos. A diversidade cultural é parte do patrimonio en común da humanidade,
formando lazos de unión entre os diferentes pobos e promovendo o respecto e o
acercamento entre todos eles.
Na sociedade existen milleiros de persoas con diferentes capacidades que plasman a
diversidade funcional e axudan a entender mellor cada ámbito da vida. A atención á
diversidade debe desenvolverse por un lado, na flexibilidade adaptativa de tódalas
actividades ás diferentes necesidades, adaptando ás realidades concretas de cada quen,
procurando aquilo máis motivador e próximo. Por outro lado, a atención á diversidade
tamén se da no desenvolvemento estrutural do proceso de aprendizaxe traballando
sempre desde unha óptica da diversidade histórica de formas de vida como formas de
progreso.
Cando nacemos, a natureza otórganos una serie de necesidades que debemos satisfacer
baseadas na aspiración de alcanzar certas metas. As capacidades de cada quen non
deben entorpecer a búsqueda deses obxectivos senón que deber ser un impulso para
mellorar a flexibilidade e o entendemento da sociedade con respecto ó acceso por igual.
As discapacidades son unha traba que impón a sociedade á hora da inclusión laboral,
cando en realidade esas discapacidades que nos fan especiais son unha forma distinta de
poder ver e entender o que nos rodea.
O Museo Pazo de Tor, ó igual que nos demais museos da Rede Museística Provincial de
Lugo, é accesible para todos e todas, contando con diferentes elementos. Esta
accesibilidade non se queda só nos turistas, senón que tamén se aplica á rutina dos
traballadores, comprometidos coa mesma.
Concienciar e formar á sociedade é una base fundamental da Rede.