2. HÜCRE YAŞLANMASI :
Hücrenin biyosentez metabolizmasındaki hatalar
toplamıdır.
Biyolojik yaşlanma; Fizyolojik bir olaydır, büyüme ve
gelişmenin doğal bir sonucudur.
Psikolojik yaşlanma : Bireyin algı ve öğrenme
yeteneğinde azalma
Sosyal yaşlanma : Bireyin sosyal algıları ve
statüsündeki farklılık.
Cansız varlıklar için; yaşlı galaksi, yaşlı yıldız benzeri
terimler.
3. YAŞLANMA TEORİLERİ:
‘’Genetik Saat’’ teorisi : Genetik saat replikasyon
sayısına göre kurulmuştur. Dayanağı, Farklı türlerin ve
hücrelerin farklı yaşam sürelerine sahip olmaları.
‘’Yıkıcı hatalar’’ teorisi : Serbest radikaller (NO,
süperoksit v.b.) ile oluşan hasarlar, Bilgi aktarımındaki
hatalar(Mutasyonlar, RNA sentezi hataları, tamir
mekanizmasında yavaşlama v.b.), Gen yapısındaki
değişiklikler( Nükleer ve mitekondriyal DNA ‘ daki
değişiklikler) Örn: Delesyon, metilasyon
Telomer- Telomeraz teorisi
4. YAŞLI HÜCRE MORFOLOJİSİ:
SİTOPLAZMADA :
Lipofuksin pigment granülleri
Metabolizma son ürünlerinde artış
Mitekondrilerde dejenerasyon
NÜKLEUSDA :
Düzensiz(girintili- çıkıntılı) nükleus membranı
Binüklear hücrelerde artış
5. HAYFLİC LİMİTİ :
Dr. Leonard Hayflic ve ark. Kültürde üretilen memeli
hücrelerinin kendilerini çoğaltma kapasitelerinin
sınırlı olduklarını buldular. Fötal embriyonik ve
yenidoğandan alınan hücrelerin yaklaşık 40- 60
bölünmeden sonra bölünemediklerini gösterdiler. Bu
bölünme sınır sayısına ‘’Hayflic limiti’’ denir.
İnsan fibroblastının replikasyon sayısı 50± 10 iken fare
fibroblastının replikasyon sayısı 15± 5, down
sendromlu kişilerde 40±15 dir.
6.
7. TELOMERLERİN İŞLEVLERİ
Replikasyon sırasında lineer kromozomal DNA
molekülünün son kısmının tamamlanmasında rol oynar.
• Kromozomun son kısmını rekombinasyon, yıkım füzyon
gibi anormal durumlara karşı korur.
Kromozomların bütünlüğünü ve stabilitesini sağlar.
• Kromozomların nükleus zarına tutunarak belirli bir
pozisyonu korumasını sağlar. (Mayozda birinci profazın
leptoten evresi boyunca, kromozomların telomerik
bölgeleri hep birlikte bir küme halini alır. Bu evrede
kromozomların uçları çekirdek membranına telomerler
aracılığı ile tutunmuş durumdadır.)
15. Telomer artışı yapay olarak sağlanırsa ne olur?
Telomeraz aktivitesi, TTAGGG tekrarlarının normal
insan kromozomlarının ucuna eklenmesi ile
gerçekleşir. Hücrelerde suni olarak telomer
eklenmesi ile büyüme potansiyelinde çok büyük artışlar
gözlenmiştir. Bazı hücre hatlarında fazladan 20
replikasyon döngüsü görülmüştür. Ayrıca morfolojik
olarak genç hücrelere benzer hücre yapılanmaları
görülmüştür.( Retinal epitel,fibroblast ve vaskuler
endotel hücreleri) ama bu hücrelerde artmış
onkogenik aktivite de gözlemlenmiştir.
17. WERNER SENDROMU:
İlk olarak 1904 yılında Alman oftalmolog Otto Werner tarafından
werner sendromu taşıyan 4 kardeşte tanımlanmıştır.
İnsidansı yaklaşık olarak 4 milyonda 1 olup Japonlarda daha sık
görülür (Kayıtlı 1300 werner senromunun 1000’ i Japonyadadır.)
Werner sendromunun moleküler genetik mekanizması sekizinci
otozomal kromozomun kısa koluna yerleşik
(8p1211.2) WRN geninde yerleşik mutasyonlar olduğu
gösterilmiştir. WRN gen ürününün RecQ ailesinden bir DNA
helikaz olduğu ve bilhassa GC sekanslarından zengin genellikle
telomerik DNA bölgelerine yerşeşik qudruplex "G-DNA"
bölgelerine bağlandığı bilinmektedir. Ancak WRN geninde
oluşan mutasyonların hücre bazında tam olarak ne şekilde bu
hastalığa yol açtığı ve ilintili olduğu diğer faktörlerin neler
olduğu halen aktif olarak araştırılmaktadır.
18. Ayrıca yeni tanımlanan Lamin A/C genindeki
mutasyonun patogenezden sorumlu olduğu ileri
sürülmüştür.
Otozomal resesif kalıtım görülür.
19. Klinik olarak prematür yaşlanma, skleroderma
benzeri deri değişiklikleri, alopesi, bacak ülserleri, kısa
boy, katarakt, erken ateroskleroz, osteoporoz,
hipogonadizm, diyabetes mellitus ve malinitelere
yatkınlıkla karakterizedir.
Hastalık belirtilerini ancak geç erişkinlik döneminde
gösterdiği için mortalitesi yüksektir.
Hastalar genellikle 45-50 yaşları arasında sıklıkla
miyokard enfarktüsü, serebro-vasküler olgular veya
kanser hastalığı komplikasyonları nedeniyle
kaybedilir.