ДУНД, ДЭЭД БОЛОВСРОЛООР ЭЗЭМШИХ ЧАДВАР

1. ДУНД, ДЭЭД БОЛОВСРОЛООР ЭЗЭМШИХ ЧАДВАР
Надмидийн БЭГЗ, Батжавын БАЯРЦЭЦЭГ,
Болд ЛХАМЦЭРЭН, Разуханы НУРБЕК
Хураангуй
Дунд, дээд боловсролоор эзэмших чадварын талаар бодлгогын болон эрх зүйн
баримт бичгүүдэд тусгагдсан байдалд хийсэн дүн шинжилгээ, харьцуулан
судалсан зарим үр дүнгээс танилцуулж байна.
Түлхүүр үг: Хөрвөн шилжих чадвар, хөрвөх чадвар,
1992 оны Монгол Улсын Үндсэн хуулинд Монгол улсын оршин тогтнох, хөгжин
дэвших эх сурвалж бол хүний тасралтгүй хөгжиж байх, оюун ухааны чадавхи,
боловсрол мөн гээд Боловсрол нь:
• Иргэн бүрийг бүх талаар хөгжүүлэх
• Шинжлэх ухаан, технологийн дэвшил, эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийг
хурдасгах
• Материаллаг болон оюуны баялагийг бүтээх чухал эх сурвалж
• Үндэсний тусгаар тогтнол, аюулгүй байдлын баталгаа
1991 оны БНМАУ-д Боловсролыг хөгжүүлэх үзэл баримтлал
Боловсрол нийгмийн ТЭРГҮҮЛЭХ САЛБАР
Боловсролын тогтолцоо, сургуулийн бүтэц, зохион байгуулалт, сургалтын агуулгыг
шинэчлэхдээ:
• Хүүхэд, залуучуудад үндэсний соѐлын өвийг хүн төрөлхтний соѐл-
иргэншлийн ололттой хослуулан эзэмшүүлэх
• Шинжлэх ухааны үндэстэй эрдэм, боловсрол олгох
• Авъяас чадварыг нь нээн хөгжүүлэх
• Аж төрөх арга ухаан төлөвшүүлэхэд чиглүүлнэ
1995 оны Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлогод Боловсрол нийгмийн
ТЭРГҮҮЛЭХ САЛБАР
Оюуны багтаамж ихтэй үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэх:
• Хүн амын боловсролын төвшин,
• Хувь хүний мэргэжлийн ур чадварыг хэлбэрэлтгүй дээшлүүлэх
• Шинжлэх ухаан, технологийн ололт амжилтад тулгуурлах
Боловсролын үндсэн зорилго нь:
• Хүн бүр шинжлэх ухааны мэдлэгийг зохих төвшинд эзэмшсэн,
• шударга ѐс хуулийг дээдлэн сахидаг,
• эх оронч, соѐлч, хамтач, эрүүл чийрэг, байгаль орчноо хайрлан хамгаалдаг,
• бие даан суралцах, ажиллах амьдрах чадвартай болгон төлөвшүүлэх (УИХ,
Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлого , 1995)
2008он Үндэсний хөгжлийн цогц бодлогод Монгол хүнд эрүүл, саруул аж төрөх,
урт наслах, амар тайван байх, түүх, соѐлоо хүндлэх, бүтээлчээр ажиллах, байнга
суралцах, оюун ухаан, авьяас, чадвараа нээн хөгжүүлэх өргөн сонголттой байх
таатай орчныг бүрдүүлэн “Монгол хүний амьдралын чанар”-ыг тасралтгүй дээшлүүлж,
2015 он гэхэд Мянганы хөгжлийн зорилтуудыг бүрэн биелүүлж, хүний хөгжлийн
индексийг 0.83-д хүргэх бодлого баримтална.
Боловсролын хөгжлийн бодлого
• Оюунжсан, бүтээлч, чадамжтай хүний нөөцийг байнга нэмэгдүүлэх
• Ур чадвар сайтай мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх

2. • Орон даяар оюун ухааныг эрхэмлэн дээдэлж амьдрах сэтгэл зүйн орчин
бүрдүүлж, боловсролын бүх шатны сургалтыг 21 дүгээр зууны оюунжсан
шинэ хандлагад зохицуулан өөрчлөх (МХСС, 2008)
2010-2021 онд хэрэгжих "Боловсрол" үндэсний хөтөлбөрт
• Боловсролын салбарын бодлого төлөвлөлтийг шинэ шатанд гаргаж,
удирдлагын чадавхи, ур чадвар, манлайллыг сайжруулах
• Бүх түвшний боловсролын агуулгад тогтвортой хөгжлийн боловсролын үзэл
санааг тусгах, үндэсний түүх, соѐлыг бахархан дээдэлж, бусдын соѐлд
хүндэтгэлтэй хандах үзэл, бүтээлчээр сэтгэх мэдлэг, чадвар төлөвшүүлэх
• Суралцагчид бүтээлчээр сэтгэх мэдлэг, чадвар эзэмших, бие даан болон
хамтдаа нийгэмшин төлөвших чиглэлээр хийсэн боловсролын агуулга, арга
зүйн шинэчлэлийг эрчимжүүлэх
• Суралцагчдад шинжлэх ухааны мэдлэг, хөдөлмөрийн дадал чадвар, иргэний
боловсролыг төлөвшүүлэхэд чиглэсэн шинэ чиг хандлагыг боловсролын
агуулгад тухай бүр тусган хэрэгжүүлэх
• Бүх нийтийн монгол хэл, бичгийн боловсролыг тасралтгүй дээшлүүлж, бүх
шатны сургуульд эх хэлээ төгс эзэмшиж ашиглах, бичих, илтгэх ур чадварыг
хөгжүүлэх нөхцөл боломжийг нэмэгдүүлэх
• Албан болон албан бус сургалтаар иргэдэд монгол бичиг сургах, монгол
бичгийн судалгаа, сурталчилгааг өргөжүүлэх зорилгоор хүн амын монгол хэл,
бичгийн боловсрол, бичих, илтгэх ур чадварыг дээшлүүлэх үндэсний дэд
хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэх
• Бүх нийтийн англи хэлний сургалтын чанарыг дээшлүүлж, 2015 он хүртэлх
хугацаанд дээд боловсрол эзэмшигчдийг ажил, мэргэжлийн шаардлагатай
мэдээллийг англи хэлээр ашиглах чадвартай болгох зэргийг тусгасан байна.
(БСШУЯ, 2010)
1995 оны Монгол Улсын Дээд боловсролын тухай хуульд
Дээд боловсролын зорилго нь төрөөс боловсролын талаар баримтлах
бодлогод тулгуурлан боловсролын үндсэн зарчим, олон улсын нийтлэг жишиг,
хандлагад нийцүүлэн иргэнд дээд боловсрол олгоход оршино.
Дээд боловсролын агуулга нь нэгдмэл бөгөөд суралцагчид шинжлэх ухаан,
технологи, нийгэм-хүмүүнлэгийн тодорхой чиглэлээр сургалт, эрдэм шинжилгээ,
үйлдвэрлэл, үйлчилгээний хүрээнд мэргэжлийн өндөр түвшинд ажиллах, судалгаа
шинжилгээний ажил гүйцэтгэх, бие хүн өөрийгөө нээж хөгжүүлэх мэдлэг, чадвар,
дадал эзэмшүүлж, соѐл төлөвшүүлэхэд чиглэгдэнэ. (УИХ, Монгол Улсын хууль Дээд
боловсролын тухай, 1995)
2002 оны Монгол Улсын Бага, дунд боловсролын тухай хуульд
Зорилго нь суралцагчид ерөнхий боловсрол эзэмшүүлэх, эх оронч үзэл
төлөвшүүлэх, хүмүүнлэг ѐсонд суралцах, авьяас чадвараа хөгжүүлэх, амьдрал,
хөдөлмөрт болон тасралтгүй суралцахад өөрийгөө бэлтгэхэд нь туслахад оршино.
Бага боловсролын агуулга
• Эх хэлээрээ зөв ярьж, бодол санаагаа ойлгомжтой илэрхийлэх, уншиж, бичиж
сургах
• Тоо бодох, түүнийг амьдрал ахуйдаа хэрэглэж сурах
• Хүрээлэн байгаа орчны үзэгдэл, юмсын талаар зохих шатны мэдлэг эзэмшүүлэх
• Гоо зүй, хүмүүнлэг, үндэсний дэвшилт, ѐс заншил, соѐлын өв уламжлал, эрүүл
ахуйн зохих шатны мэдлэг, чадвар эзэмшүүлэх
• Өөрийн болон бусдын хөдөлмөрийг хүндэтгэх, үнэнч шударга, хамтач байдлыг
эрхэмлэх үзэл төлөвшүүлэх
• Бие дааж сурах арга барил эзэмшүүлэх

3. • Бага боловсролын агуулгын хүрээнд гадаад хэл, мэдээлэл зүйн анхны мэдлэг
олгох (УИХ, Монгол Улсын хууль бага, дунд боловсролын тухай, 2002)
Сургалтын цөм хөтөлбөрийн зорилго нь:
• Сурах арга барилыг эзэмших,
• Авьяас чадвараа нээн илрүүлэх, түүнийг хөгжүүлэх,
• хүмүүнлэг ѐсыг эрхэмлэх,
• эрүүл аж төрөх энгийн дадал, хэвшилд сургах
• танин мэдэхүйн, хэл нийгмийн, амьдрах ухааны чадамж төлөвшүүлэхэд хувь
нэмэр оруулах
Сургалтын цөм хөтөлбөрийг хэргэжүүлснээр сурагчид танин мэдэхүйн, хэл, нийгмийн,
амьдрах ухааны чадамжийн хүрээнд тодорхой чадварууд эзэмшинэ.
Тайлбар толь
Хөрвөн шилжих чадвар
Хүмүүсийн одоо болон урьд өмнө гүйцэтгэж байсан хөдөлмөр, мэргэжил
/мэргэшлийн төрөлтэй адил релевант чадвар, дадлагажилтын төрлийн үйл (БСШУЯ,
Үндэсний ажиглах төв, Боловсролын хүрээлэн, Улаанбаатар, хуудсд. 152-153)
Тайлбар – чадвар, дадлын эзэмшилтийн түвшин нь хөдөлмөрийн бусад төрөл
хийгээд бусад мэргэжлийн ажлыг гүйцэтгэхэд хэр эрэлттэй ашиглагдаж байгаагаас
харагддаг...
Дүйцэх нэр томъѐо
Гер: Ubertragbare fertigkiten
Фр: Competences transferable
Анг: Transferable skills
Орос: переносимые умения и навыки
Холбогдох нэр томъёо
• Суурь чадвар, дадал;
• Түлхүүр чадвар, дадал;
• Үндсэн чадвар, дадал;
• Шилжимтгий чадвар, дадал;
• Чадвар, дадлын шилжүүлэлт;
• Мэргэжлийн чадвар, дадал;
• Чадвар, дадлын төрөлжилт (ангилал);
• Чадвар, дадал
Шилжилт (перенос) – урьд өмнө төлөвшин тогтсон үйлдэл (дадал) шинэ үйлдэл
дадал төлөвшихөд шилжин хэрэглэгдэх, нөлөөлөх үзэгдэл. Аливаа үйлдэл (дадал)-
ын шилжилт нь тухайн хүний суурь мэдлэг, чадвар, үйл ажиллагааны ерөнхий сурц,
сэтгэлийн хурд, хэмнэл чанар зэргээс шалтгаалан хүн бүрт өөр өөр шинж чанар,
агуулгатай байна. (Ванчигсүрэн Д., 1994, хууд. 77)
Монгол Улсын зарим их, дээд сургуулийн эрхэм зорилго
Сургуу-
лийн нэр
Эрхэм зорилго
МУИС Байгаль, нийгэм, хүмүүнлэгийн болон технологийн салбарт шинэ
мэдлэг бүтээж, түгээн дэлгэрүүлдэг, тогтвортой хөгжлийн үзэл
баримтлал бүхий үндэсний хөгжлийн үзэл баримтлал бүхий үндэсний
их сургууль байж, улс орны хөгжилд далайцтай хувь нэмэр оруулна

4. ШУТИС Өрсөлдөх чадвартай мэргэжилтэн, судлаачдыг бэлтгэх; мэдлэг-
инновацид суурилсан "судалгаа-үйлдвэрлэл-үйлчилгээ"-г хөгжүүлэхэд
чиглэнэ.
ЭМШУИС Олон улсын болон үндэсний эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн эрдэм
шинжилгээ, боловсрол, эрүүл мэндийн үйлчилгээ үзүүлдэг, үндэсний
тэргүүлэх, Номхон Далайн Баруун Эргийн Бүсийн анагаах ухааны
шилдэг 100 их сургуулийн нэг байхад оршино.
ХААИС Амьдралын ухаан, байгаль орчны тэргүүлэх чиглэлээр шинжлэх ухаан,
сургалт, үйлдвэрлэл, бизнесийг хосолсон бүс нутгийн манлайлах их
сургууль болно.
СУИС Монголчуудын уламжлалт соѐл урлагийн үнэт зүйлийг эзэмшсэн, орчин
үеийн дэвшилтэт ололтод тулгуурлан уламжлал, шинэчлэлийг
хослуулсан, дэлхийн соѐл урлагт хувь нэмрээ оруулан, Монголын
соѐлыг хүн төрөлхтний өвийн салшгүй хэсэг болгож чадах мэргэжилтэн,
судлаач, уран бүтээлч бэлтгэнэ.
СЭЗДС “Эрдмээрээ баян чинээлэг амьдрах боломжийг оюутандаа олгох явдал”
“Монос”
АУДС
Даяаршлын үйл явц монгол орны хэрэгцээ шаардлагад нийцсэн
мэдлэг, ур чадвар, зөв төлөвшилтэй мэргэжилтэн бэлтгэж, төгсөгчдийг
тасралтгүй сургалтаар хөгжүүлэн тэдний амьдралын чанарыг
сайжруулагч сургалт - эрдэм судалгаа - үйлдвэрлэл хосолсон сургууль
байна.
ХИС Мэдлэгт суурилсан нийгэм-эдийн засгийн орчинд глобаль зах зээл дээр
өрсөлдөх чадвартай мэргэжилтэн бэлтгэхэд оршино.
“Отгонтэн
-гэр” ИС
Дэлхийн хөгжлийн ерөнхий хандлага, монгол орны эдийн засаг,
нийгмийн хэрэгцээ шаардлагыг хангах, хувь хүний эрх, ашиг сонирхолд
уян хатан зохицож чадах, хөрвөх чадвартай мэргэжилтэн бэлтгэх
сургалтын таатай орчин нөхцөлийг бүрдүүлэх явдал мөн.
“Этүгэн”
ДС
Хүн чанар, мэргэжлийн ур чадвараараа шилдэг нь болж бэлтгэгдэх
нөхцөлийг бүрдүүлсэн сургалтын үйлчилгээг бий болгоно.
Дотоодын зарим их сургуулиар олгож байгаа хөрвөх чадвар
Код Төгсөгчдийн бэлтгэлд тавих нийтлэг шаардлага
Ерөнхий чадвар Тусгай чадвар
0101  Нийгмийн үзэгдэл, харилцаа, үйл явцыг
нийгэм, хүмүүнлэгийн шинжлэх ухааны
суурь онол, арга зүйгээр задлан
шинжилж, тайлбарлах чадвартай байх,
 Байгаль, нийгэм, хүний хоорондын
харилцааг зохицуулдаг ѐс зүй, эрх зүйн
хэм хэмжээг мэддэг, энэ мэдлэгээ
амьдрал үйл ажиллагаандаа харгалзах
чадвартай байх,
 Амьд болон амьгүй байгал дахь үзэгдэл,
үйл явцын тухай бүрэн дүүрэн
төсөөлөлтэй, байгалийг танин мэдэх
шинжлэх ухааны орчин үеийн аргуудын
боломжийг ойлгосон, тэдгээрийг
мэргэжлийн үүргээ биелүүлэхэд
ашиглаж чаддах байх,
 Аль нэг гадаад хэлийг харилцааны
болон мэргэжлийн үйл ажиллагаанд
ашиглах чадвартай байх,
 Хэрэг, маргаанд эрх зүйн
дүн шинжилгээ хийх,
 Хууль зүйн санал, дүгнэлт
боловсруулах,
 Шийдвэр гаргах,
 Хууль тайлбарлах, сонгох,
хэрэглэх арга зүй
эзэмших,
 Эрх зүйн баримт бичгийн
төсөл боловсруулах
чадвартай болох,
 Эрх зүйн туслалцаа
үзүүлэх арга, соѐл, ѐс
зүйд сургах
 Мэргэжлийн англи хэл
эзэмших

5.  Эрүүл аж төрөх ѐсны дадлыг эзэмшсэн
байх,
 Хүн төрөлхтний нийтээр хүлээн
зөвшөөрсөн үнэт зүйл, үндэсний болон
бусад үндэстний түүх, соѐлын өвийг
ойлгон хүндэтгэх үзэл төлөвшсөн,
хүмүүнлэг ѐсыг дээдлэн сахидаг байх,
 Бие даан болон багаар ажиллах
чадвартай, илтгэх, баримт бичиг
боловсруулах, найруулан бичих ур
чадвар эзэмшсэн, бусдын бодлыг
хүндэтгэн зөвшилцөж, өөртөө болон
бусдын өмнө хариуцлага хүлээх
чадвартай байх,
Гадаадын зарим их сургуулиар олгож байгаа хөрвөх чадвар
№
University of
Cambridge
University of Leicester
(England)
Career center of
University of
Southern California
1 Харилцах чадвар Харилцах чадвар Харилцах чадвар
2
Зохион байгуулах
чадвар
Төлөвлөх, зохион байгуулах
чадвар
Зохион байгуулах
чадвар
3 Компьютерын мэдлэг
Цахим техник технологийн
чадвар
Компьютерийн
чадвар
4
Судалгаа, шинжилгээ
хийх чадвар
Судалгаа, шинжилгээ,
анализ хийх чадвар
Цагийн менежмент
5
Хүмүүс хоорондын
харилцаа
Багаар ажиллах чадвар
Багаар ажиллах
чадвар
6 Оюуны чадвар
Манлайлал ба ажиглах
чадвар
Манлайлах чадвар
7 Тооцоолох чадвар
Суралцах, ахиц, амжилтад
хүрэх чадвар
Суралцах чадвар
8 Гадаад хэлний чадвар
Шийдвэр гаргах, зорилтоо
шийдвэрлэх чадвар
Асуудлыг
шийдвэрлэх чадвар
9
Уян хатан, дасан зохицох,
шаргуу байх чадвар
Сонсох чадвар
10 Бүтээлч чадвар
Ажил олгогчдын шаардлага
ЭРДЭНЭС ТАВАН ТОЛГОЙ
Сургалтын мэргэжилтэн
• Бакалавр болон түүнээс дээш зэрэгтэй
• Сургалтын хэрэгцээ шаардлагыг тодорхойлох, сургалт төлөвлөх, зохион
байгуулах
• Заах арга, баг удирдах өндөр чадвартай
• Орон нутагт томилолтоор ажиллах боломжтой
• Англи хэлний дундаас дээш түвшний мэдлэгтэй
ТӨРИЙН БАНК
Картын захиалга хариуцсан мэргэжилтэн
• Компьютерийн хэрэглээний программуудыг бүрэн эзэмшсэн
• Ажлын байранд шаардлагатай техник, тоног төхөөрөмжийг ашиглах
чадвартай

6. • Харилцааны өндөр соѐлтой
• Багаар ажиллах чадвартай
• Бакалавр болон түүнээс дээш зэрэгтэй
• Мэргэжлээрээ 2-оос доошгүй жил ажилласан
• Үнэнч шударга, хувийн зохион байгуулалт сайтай
• Тууштай хөдөлмөрч, ажилдаа идвэх санаачлагатай
• Ажлын ачаалал дааж ажиллах чадвартай
ЭРЭЛ ТООСГО
Хангамжийн ажилтан
• Тогвтортой ажиллах, найдвартай итгэл даах
• Үнэнч шударга
• Харилцааны чадвар сайн
• Багаар болон бие даан ажиллах чадвартай
• Ачаалал даах
МОНГОЛЫН АЛТ /МАК
Хөдөлмөр хамгааллын инженер
• Бакалавр болон түүнээс дээш зэрэгтэй
• Мэргэжлээрээ 5-аас доошгүй жил ажилласан
• Англи хэлний ярианы болон бичгийн дунд түвшний мэдлэгтэй
• Хөдөө орон нутагт ээлжийн системээр ажиллах боломжтой
ШАСТИНЫ НЭРЭМЖИТ УКТЭ
Мэдээллийн технологийн албаны дарга
• Бакалавр болон түүнээс дээш зэрэгтэй
• МХТ, түүнд суурилсан үйлчилгээнүүдийн талаар өргөн мэдлэгтэй
• Системүүд дээр ажиллах чадвартай
• Мэргэжлээрээ ажилласан туршлагатай
• Англи хэлний ярианы болон бичгийн дунд түвшний мэдлэгтэй
• Тогтвор суурьшилтай ажиллах сонирхолтой
• Үнэнч, шударга ажилдаа хариуцлагатай ханддаг
• Харилцааны ур чадвартай
• Шинийг эрэлхийлэгч, идэвх санаачлагатай
• Нягт нямбай хувийн зохион байгуулалт сайтай
• Багаар болон бие дааж ажиллах чадвартай
ОЮУ ТОЛГОЙ
Баяжуулалтын үйл ажиллагааны сургагч багш
• Манлайлах, үр ашигтай тогтвортой харилцаа тогтоох чадвартай
• Аюулгүй ажиллагааг чандлан мөрдөж эерэг хандлагыг бүрдүүлэх
• Англи хэлний ярианы болон бичгийн дунд түвшний мэдлэгтэй
• 3-5 жил уул уурхайн үйлдвэрлэлд ажилласан туршлагатай
• 4-р түвшний гэрчилгээ дипломтой байх
• Мэргэжлийн болон заах арга барилын туршлагатай байх
Ажил олгогчдын зүгээс ажлын байрны сонгон шалгаруулалтад тавигдах шаардлагад
шинжилгээ хийж үзэхэд дараах нийтлэг шаардлага тавьж байна. Үүнд:
1. Бакалавр болон түүнээс дээш зэрэгтэй
2. Компьютерийн хэрэглээний программуудыг эзэмшсэн
3. Англи хэлний ярианы болон бичгийн дунд түвшний мэдлэгтэй
4. Харилцааны өндөр соѐлтой
5. Багаар ажиллах чадвартай
6. Баримт бичиг боловсруулах, судалгаа анализ хийх
Дүгнэлт
1. Боловсролын бодлогын эрх зүйн баримт бичгүүдэд (Монгол улсын хууль Дээд
боловсролын тухай, Бага, дунд боловсролын тухай) нэгд, иргэн төлөвшүүлэх

7. хоѐрт, хөдөлмөрийн зах зээлд ажиллаж амьдрахад чиглүүлсэн ажлын ур чадвар
эзэмшүүлэх талаар дурдсан байна.
2. Европын холбооны улсуудын хөрвөх ур чадварын тухай ойлголтын хүрээнд
манай улсад анх 2002 онд хөрвөх чадварын тухай ойлголтыг боловсрол судлалд
оруулж ирсэн байна.
3. Манай улсын магадлан итгэмжлэгдсэн зарим их, дээд сургуулийн сургалтын
төлөвлөгөө хөтөлбөрт хөрвөх чадвар гэсэн ойлголт бүрэн агуулгаараа
тусгагдаагүй байна.
4. Гадаадын зарим их сургууль тухайлал, Кембрижийн их сургуулийн сургалтын
хөтөлбөрт хөрвөх ур чадвар (transferable skills) –ыг тусгасан байна. Ингэхдээ
Кембрижийн их сургуулийн түвшинд transferable skills-ээ тодорхойлоод харин
салбар сургуулиуд нь сургуулийнхаа онцлогийг агуулсан transferable skills-ээ
тодорхойлдог байна.
5. Манай улсын томоохон байгууллага, компаниудын ажлын байрны зарлалд
шинжижлгээ хийж үзэхэд дараах нийтлэг шаардлагыг тавьдаг байна. Үүнд:
• Компьютерийн хэрэглээний программуудыг эзэмшсэн
• Англи хэлний ярианы болон бичгийн дунд түвшний мэдлэгтэй
• Харилцааны өндөр соѐлтой
• Багаар ажиллах чадвартай
Зөвлөмж
Хөрвөх чадварын тухай ойлголтыг:
• Боловсролын тухай Монгол улсын хуулиудад оруулах,
• Боловсролын бодлогын бичиг баримтад тусгах
• Сургуулиудын түвшинд сургалтын зохион байгуулалтын баримт бичгүүдэд тусгах
• Сургалтын орц, явц, бүтээгдэхүүний түвшний үнэлгээ хийх орчин бүрдүүлэх
Номзүй
УИХ. (1992). Монгол Улсын Үндсэн Хууль. Улаанбаатар.
УИХ. (1995). Монгол Улсын хууль Дээд боловсролын тухай. Улаанбаатар.
УИХ. (1995). Төрөөс боловсролын талаар баримтлах бодлого . Улаанбаатар.
УИХ. (2002). Монгол Улсын хууль бага, дунд боловсролын тухай. Улаанбаатар.
МХСС. (2008). Үндэсний хөгжлийн цогц бодлого . Улаанбаатар.
БНМАУ. (1991). Боловсролыг хөгжүүлэх үзэл баримтлал. Улаанбаатар.
БСШУЯ. (2010). "Боловсрол" үндэсний хөтөлбөр (2010-2021 он). Улаанбаатар.
БСШУЯ, Үндэсний ажиглах төв, Боловсролын хүрээлэн. (Улаанбаатар).
“Хөдөлмөрийн зах зээл, сургалтын агуулга, стандарт, төлөвлөгөө,
хөтөлбөрийн холбогдолтой нэр томъѐоны толь”, Европын сургалтын.
2002.
Ванчигсүрэн Д., Э. Б. (1994). Краткий толковый словарь эдукологических понятий
(Боловсрол судлалын ухагдахууны товч тайлбар толь). Улаанбаатар.