2. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
2
Spis treści
1. Pierwsze kroki na drodze do własnej firmy.......................................................................6
1.1 Dobry pomysł – połową sukcesu...................................................................................................6
1.2 Formy działalności – czyli jaka firma i jak ją założyć?..........................................................6
1.3 Jednoosobowa działalność gospodarcza czy spółka cywilna? – firma bez
osobowości prawnej..................................................................................................................................7
1.3.1 Jednoosobowa działalność gospodarcza ...........................................................................7
1.3.2 Spółka cywilna .............................................................................................................................8
1.3.3 Rejestracja i prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej oraz
spółki cywilnej ........................................................................................................................................9
1.4 Spółki osobowe – niezupełne osoby prawne ........................................................................11
1.4.1 Spółka jawna..............................................................................................................................11
1.4.2 Spółka partnerska....................................................................................................................12
1.4.3 Spółka komandytowa.............................................................................................................13
1.4.4 Spółka komandytowo-akcyjna............................................................................................14
1.5 Spółki kapitałowe – osoby prawne ...........................................................................................15
1.5.1 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ....................................................................15
1.5.2 Spółka akcyjna ..........................................................................................................................16
1.6 Formalności – czyli jak założyć spółkę ....................................................................................17
2. Sposoby finansowania działalności.................................................................................... 20
2.1 Kredyty.................................................................................................................................................20
2.2 Leasing..................................................................................................................................................20
2.2.1 Leasing operacyjny .................................................................................................................20
2.2.2 Leasing finansowy...................................................................................................................21
2.3 Dotacje..................................................................................................................................................21
2.4 Inne........................................................................................................................................................22
3. Rozliczenia z urzędem skarbowym – podatek VAT ...................................................... 23
3.1 Podmiot i przedmiot opodatkowania.......................................................................................23
3.2 Podatek VAT należny a naliczony ..............................................................................................23
3.3 Aktualne stawki podatku VAT.....................................................................................................24
3.4 Moment powstania obowiązku podatkowego......................................................................24
3.4.1 Faktury zaliczkowe .................................................................................................................25
3.4.2 Faktury za usługi budowlane i transportowe...............................................................25
3. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
3
3.5 Właściwość miejscowa US ............................................................................................................26
3.6 Deklaracje i terminy........................................................................................................................26
3.7 Podatek VAT a kasa fiskalna ........................................................................................................26
3.7.1 Zwolnienia z kasy fiskalnej ..................................................................................................26
3.7.2 Ulga na zakup kasy w deklaracji VAT...............................................................................28
4. Rozliczenia z urzędem skarbowym – podatek dochodowy........................................ 30
4.1 Podstawowe informacje o podatku dochodowym od osób fizycznych.......................30
4.2 Wybór formy opodatkowania .....................................................................................................31
4.3 Opodatkowanie na zasadach ogólnych – progresywna skala podatkowa .................32
4.4 Opodatkowanie podatkiem liniowym......................................................................................33
4.5 Wady i zalety rozliczania według zasad ogólnych...............................................................34
4.6 Zryczałtowane formy opodatkowania – ryczałt od przychodów
ewidencjonowanych...............................................................................................................................34
4.7 Zryczałtowane formy opodatkowania – karta podatkowa..............................................36
4.8 Deklaracje i terminy płatności podatku ..................................................................................37
5. Jak płacić niski PIT? – czyli rozliczanie kosztów uzyskania przychodów............. 39
5.1 Koszty wg ustawy o PIT.................................................................................................................39
5.2 Amortyzacja jako co miesięczny koszt.....................................................................................39
5.3 Reprezentacja a reklama...............................................................................................................40
5.4 Rozliczenie firmy prowadzonej we własnym mieszkaniu ...............................................40
5.5 Popularne wydatki zaliczane do pozostałych kosztów firmowych..............................41
5.6 Czego przedsiębiorca nie zaliczy do kosztów firmowych ................................................41
6. Kontakty z ZUS ........................................................................................................................... 43
6.1 Rejestracja w ZUS.............................................................................................................................43
6.2 Przywileje dla nowych przedsiębiorców – ZUS preferencyjny ......................................44
6.3 Rozliczenia z ZUS..............................................................................................................................45
6.4 Zbieg tytułu ubezpieczeń ZUS .....................................................................................................45
7. Obowiązki związane z zatrudnianiem pracowników .................................................. 46
7.1 Dokumentacja z okresu ubiegania się o pracę......................................................................46
7.2 Badania.................................................................................................................................................46
7.3 Umowa..................................................................................................................................................46
7.4 Zakres obowiązków i regulacje wewnętrzne ........................................................................47
7.5 Szkolenie BHP....................................................................................................................................48
4. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
4
7.6 ZUS .........................................................................................................................................................48
7.7 Zaliczka na podatek dochodowy pracowników ...................................................................48
7.8 Akta osobowe.....................................................................................................................................49
7.8.1 Dokumenty zgromadzone w związku z ubieganiem się o zatrudnienie (grupa
A)...............................................................................................................................................................49
7.8.2 Dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu
zatrudnienia pracownika (grupa B) ............................................................................................50
7.8.3 Dokumenty związane z ustaniem zatrudnienia (grupa C).......................................51
8. Zarządzanie zespołem............................................................................................................. 52
8.1 Szef liderem dla pracowników....................................................................................................52
8.2 Motywowanie pracowników .......................................................................................................53
8.3 Zarządzanie przez cele czy zarządzanie jakością? ..............................................................53
8.3.1 ZPC – zarządzanie przez cele...............................................................................................54
8.3.2 TQM – zarządzanie przez jakość........................................................................................54
8.4 Jak przekonać pracownika do działania i zmian?................................................................55
8.5 Wydawanie poleceń, ocena i zwolnienia.................................................................................55
9. Podstawy komunikacji interpersonalnej w firmie ....................................................... 57
9.1 Zasady skutecznej komunikacji ..................................................................................................57
9.1.1 Słuchanie.....................................................................................................................................57
9.1.2 Komunikacja niewerbalna....................................................................................................57
9.1.3 Szacunek dla partnera............................................................................................................58
9.1.4 Coś od siebie ..............................................................................................................................58
9.2 Komunikacyjne błędy – czyli czego nie robić........................................................................59
9.3 Kilka o słów o komunikacji pośredniej....................................................................................60
10. Elementy negocjacji w firmie ............................................................................................. 61
10.1 Czym są negocjacje?......................................................................................................................61
10.2 Style i taktyki – jakim negocjatorem warto być.................................................................61
10.3 Jak wygląda plan negocjacji.......................................................................................................64
10.4 …a jak przebiegają one w praktyce.........................................................................................66
11. Wizerunek firmy i marketing............................................................................................. 68
11.1 Nazwa firmy.....................................................................................................................................68
11.2 Domena..............................................................................................................................................69
11.3 Reklama i pozyskiwanie klientów...........................................................................................70
5. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
5
11.3.1 Reklama banerowa...............................................................................................................70
11.3.2 Pay per click.............................................................................................................................70
11.3.3 Affiliate marketing................................................................................................................70
11.3.4 E-mail marketing...................................................................................................................71
11.3.5 Marketing wirusowy............................................................................................................71
11.3.6 Bot – nowoczesny i interaktywny specjalista od marketingu..............................71
12. Zarządzanie czasem............................................................................................................... 73
12.1 Analiza czasu ...................................................................................................................................73
12.2 Wytyczanie celów i priorytetów..............................................................................................74
12.3 Jak realistycznie podejść do czasu? ........................................................................................75
12.4 Delegowanie zadań .......................................................................................................................76
12.5 Prowadzenie spotkań a oszczędność czasu.........................................................................76
13. Stres w działalności gospodarczej.................................................................................... 78
13.1 Dwa oblicza stresu ........................................................................................................................78
13.2 Stresory – co to takiego?.............................................................................................................78
13.3 Stresuje się ciało i umysł.............................................................................................................79
13.4 Optymalny poziom stresu ..........................................................................................................80
13.5 Sposoby na radzenie sobie ze stresem..................................................................................81
14. Zmiana formy prawnej działalności................................................................................ 82
14.1 Jakie formy działalności są do wyboru?................................................................................82
14.2 Jak przekształcić jednoosobową działalność w inny podmiot?...................................83
14.2.1 Wniesienie jednoosobowej działalności gospodarczej aportem do spółki
cywilnej lub osobowej.......................................................................................................................83
14.2.2 Likwidacja działalności gospodarczej i założenie nowej spółki .........................84
14.2.3 Sprzedaż działalności na rzecz istniejącej już spółki ..............................................84
15. Zakończenie działalności gospodarczej......................................................................... 86
15.1 Dokumenty likwidacyjne – spisy i wykazy..........................................................................86
15.2 Wyrejestrowanie działalności ..................................................................................................87
6. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
6
1. Pierwsze kroki na drodze do własnej firmy
Od czasu transformacji systemowej w Polsce znacząco wzrosła liczba prywatnych
firm. Mimo kryzysów na rynku wciąż powstają nowe przedsiębiorstwa, a wielu ludzi
zastanawia się nad zamienieniem zatrudnienia na etacie na pracę na własny rachunek.
Aby takie pomysły i plany wcielić w życie, warto zapoznać się informacjami o tym, od
czego zacząć i jak założyć własny biznes.
1.1 Dobry pomysł – połową sukcesu
Popularne powiedzenie sprawdza się w tym przypadku doskonale – pomysł na
biznes to pierwsza rzecz, jaką przyszły przedsiębiorca musi wymyślić. Ważne jest, że nie
tylko wspaniała rynkowa innowacja może zagwarantować sukces.
Jednym z największych atutów, który wręcz sam podsuwa pomysł na biznes, jest
doświadczenie i znajomość konkretnej branży. Osoba posiadająca za sobą wieloletnią
historię zatrudnienia ma nie tylko wiedzę, ale także niezbędne umiejętności, zdolności,
potrafi lepiej przewidywać i szybciej znajdzie wyjście z trudnych sytuacji. Jak to
wykorzystać? Można otworzyć biznes, w którym świadczone będą usługi podobne, jak
podczas pracy na etacie, albo – stać się doradcą, konsultantem. Takie rozwiązanie często
gwarantuje od razu klientów – były pracodawca, znający możliwości i wiedzę danej
osoby, łatwiej nawiąże z nią współpracę niż z zupełnie obcym prywatnym
przedsiębiorcą.
Dobrym rozwiązaniem może być także założenie biznesu niszowego. Warto
zorientować się, co na rynku już istnieje, ale czym konsumenci nie są do końca nasyceni
lub czego poszukują w nieco innej formie. Niewielka ilość konkurentów to mniejsza
konieczność walki o klienta, a także możliwość bardziej elastycznego kształtowania
własnych cen, co – szczególnie w pierwszym okresie funkcjonowania firmy – będzie
bardzo dużym plusem.
Czasem bywa też tak, że pomysł na własną firmę doskonale dopasuje się do
aktualnych potrzeb rynku. Warto to przemyśleć – start z nowym przedsiębiorstwem
w sytuacji, gdy konsumenci nie będą zainteresowani jego ofertą w danym momencie,
może skończyć się klęską. Ale już “wstrzelenie” się w odpowiedni moment daje większą
gwarancję na znacznie szybsze powodzenie i lepszy rozwój firmy.
Tym, co zawsze jest potrzebne nowemu przedsiębiorcy, jest entuzjazm,
optymizm i rozsądek. Dobry pomysł, doskonały biznesplan mogą przynieść naprawdę
duże korzyści, a motywacja właściciela jest niezbędna, aby nie poddać się już na samym
początku.
1.2 Formy działalności – czyli jaka firma i jak ją założyć?
Kiedy przyszły przedsiębiorca ustali już, w jakiej branży chciałby założyć swoją
nową firmę, będzie musiał podjąć kolejną decyzję – wybrać odpowiednią formę
7. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
7
działalności. Na szczęście – jest to nieco prostsze, niż poszukiwanie pomysłu, ponieważ
w tym przypadku podatnik wybiera z zamkniętego katalogu możliwości.
W zależności od branży i rodzaju działalności, ilości wspólników czy możliwości
finansowych na starcie, można zdecydować się na jednoosobową działalność, spółkę
cywilną lub też jedną ze spółek osobowych lub kapitałowych. Wszystkie mają konkretne
wady i zalety – a poznanie ich zapewni nowemu przedsiębiorcy wybór lepiej
dopasowany do jego potrzeb i możliwości.
1.3 Jednoosobowa działalność gospodarcza czy spółka
cywilna? – firma bez osobowości prawnej
Jednoosobowa działalność gospodarcza i spółka cywilna to formy działalności
najlepsze na start. Ich założenie nie jest trudne ani kosztowne, a prowadzenie także nie
powinno być problematyczne, nawet dla osób z niewielką wiedzą o prowadzeniu
własnego biznesu.
Określenie “osobowość prawna” oddaje zdolność jednostki do bycia podmiotem
praw i obowiązków w stosunkach cywilnoprawnych. Oznacza to, że firma będąca osobą
prawną może posiadać i dysponować własnym odrębnym majątkiem, zaciągać
zobowiązania i nabywać prawa na własny rachunek, a także samodzielnie występować
przed sądami i organami administracji.
Jednoosobowa działalność gospodarcza oraz spółka cywilna takiej osobowości
nie posiadają. W tym przypadku podmiotem praw i obowiązków jest właściciel lub
właściciele firmy. Taka sytuacja niesie za sobą zarówno korzyści, jak i ryzyko – a to,
który z aspektów będzie większy, zależy od potrzeb i wielkości przedsiębiorstwa.
1.3.1 Jednoosobowa działalność gospodarcza
Taka forma działalności stanowi jedną z najpopularniejszych w Polsce. Założyć
może ją każdy, kto ukończył 18 lat. Jednocześnie nie ma ograniczeń tylko do obywateli
Polski – jednoosobową działalność gospodarczą mogą także uruchomić obywatele Unii
Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Zasady zakładania oraz
prowadzenia takiej firmy zostały zawarte w Ustawie o swobodzie działalności
gospodarczej z dnia 2 lipca 2004 r. oraz w Kodeksie cywilnym.
Ważne! Jednoosobowa działalność oznacza, że firma posiada tylko jednego właściciela.
Nie jest to natomiast ograniczenie, jeśli chodzi o możliwość zatrudniania pracowników.
Taka forma działalności to rozwiązanie przeznaczone dla małego
przedsiębiorstwa z jednym właścicielem. Doskonale sprawdzi się w przypadku osób
aktywnych i nastawionych na cel oraz takich, które mają własne zdanie i nie lubią się
podporządkowywać. W takiej firmie właściciel sam sobie jest panem, ustala godziny
pracy, urlopy, ale też kierunki rozwoju i zmiany w działalności.
8. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
8
Co bardzo ważne, zakładając jednoosobową działalność gospodarczą nie trzeba
prowadzić pełnej księgowości. Dla takich firm przewidziano możliwość prowadzenia
księgowości uproszczonej do chwili, gdy obroty nie przekroczą 1 200 000 euro. To
ułatwienie oraz możliwość wyboru z kilku możliwych form obliczania podatku
dochodowego pozwalają na prowadzenie własnego biznesu nawet osobom
nieposiadającym wykształcenia w zakresie księgowości.
Warto jednak pamiętać że to, co dla jednych będzie dużym plusem, innym może
znacząco utrudnić działanie. Należy zatem zwrócić uwagę, że jednoosobowa działalność
ceduje wszystkie obowiązki na jedną osobę – właściciela. Oznacza to często pracę po
godzinach, brak urlopu i nadmierne obciążenie. Jeśli dodatkowo ktoś nie potrafi sam
zmotywować się do pracy, może zbyt szybko osiąść na laurach.
Jednoosobowa działalność nie nadaje się natomiast na budowanie dużego
przedsiębiorstwa. Jako że nie posiada ona osobowości prawnej, jej właściciel
w przypadku straty lub bankructwa reguluje zadłużenie, czerpiąc z całego swojego
majątku – nie występuje tu podział na zasoby prywatne i firmowe. Natomiast firma
w postaci jednoosobowej działalności często jest wykorzystywana jako “trampolina” od
której zaczyna się przygodę z biznesem, aby w dalszych stadiach zmienić formę
działalności na bardziej zaawansowaną.
Tym, co dodatkowo zachęca do założenia firmy w postaci jednoosobowej
działalności gospodarczej, jest możliwość korzystania z ulg i dotacji. Nowy
przedsiębiorca może np. opłacać składki ZUS w niższej, preferencyjnej stawce przez
pierwsze 24 miesiące prowadzenia firmy lub też wykorzystać unijną pomoc de minimis.
1.3.2 Spółka cywilna
Spółka cywilna to jedyna spółka, która nie posiada osobowości ani zdolności
prawnej i która funkcjonuje w oparciu o przepisy zawarte w Kodeksie cywilnym. Jej
wspólnikami mogą być pełnoletnie osoby fizyczne. Łatwa w rejestracji i w prowadzeniu,
opiera się na umowie pomiędzy wspólnikami, którzy deklarują dążenie do jednego,
określonego celu gospodarczego.
Spółka cywilna to dobre rozwiązanie dla niewielkich biznesów, także rodzinnych.
Podobnie jak jednoosobowa działalność gospodarcza, nie jest odpowiednia dla
budowania dużych przedsiębiorstw, ponieważ jej wspólnicy odpowiadają całym swoim
majątkiem, co może powodować ogromne ryzyko. Z tego samego powodu warto także
skupić się na znalezieniu takich wspólników, do których ma się zaufanie – każdy członek
posiada tu bowiem takie same prawa, wobec czego nieporozumienia mogą negatywnie
odbić się na funkcjonowaniu przedsiębiorstwa. Także ta forma może korzystać
z prowadzenia księgowości uproszczonej.
Dużym plusem spółki cywilnej jest możliwość połączenia różnorodnych zasobów
– obok kapitału wspólnicy mogą tu także wnosić specjalistyczną wiedzę, zdolności czy
doświadczenie. Jej przewagą nad działalnością jednoosobową jest także fakt istnienia
9. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
9
więcej niż jednego właściciela, co daje bardziej elastyczne możliwości pracy
i odpoczynku, a także więcej osób w przypadku rozwiązywania sytuacji kryzysowych.
Tak jak w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej, spółka cywilna
może stanowić rozwiązanie dobre na początek działalności, aby wraz z jej rozwojem
zostać zmienioną na bardziej zaawansowaną formę.
1.3.3 Rejestracja i prowadzenie jednoosobowej działalności
gospodarczej oraz spółki cywilnej
Jak już wspomniano, formalności związane z zakładaniem działalności
jednoosobowej lub spółki cywilnej są relatywnie proste i wymagają najmniej zachodu.
Zgodnie z zasadą “jednego okienka” rejestracja odbywa się – z kilkoma wyjątkami – przy
pomocy jednego formularza CEIDG-1. Jest to druk, służący zapisaniu nowo powstałej
firmy w Centralnej Ewidencji i Informacji Gospodarczej.
Przyszli wspólnicy spółki cywilnej powinni rozpocząć drogę formalną od
stworzenia umowy. Dokument taki, zgodnie z przepisami kodeksu, a także dotychczas
stosowaną w tej kwestii praktyką, zawiera zazwyczaj:
nazwę i siedzibę spółki,
określenie wkładów wspólników,
przedmiot i obszar działalności gospodarczej spółki,
określenie zakresu uprawnienia do prowadzenia spraw spółki oraz jej
reprezentowania przez wspólników,
określenie udziału w zyskach i stratach spółki,
wskazanie okresu, na jaki zawarto umowę,
postanowienia dotyczące zmiany, wypowiedzenia i rozwiązania umowy spółki,
inne prawa i obowiązki wspólników,
postanowienia końcowe.
Gdy wspólnicy posiadają już umowę, a przyszły właściciel jednoosobowej
działalności także jest zdecydowany założyć firmę, należy zapoznać się z formularzem
CEIDG-1. Druk ten stanowi przede wszystkim wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji,
co jest równoznaczne z powstaniem firmy. Dodatkowo wykorzystuje się go także jako:
wniosek o wpis do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki
narodowej REGON,
zgłoszenie identyfikacyjne albo aktualizacyjne do naczelnika urzędu skarbowego
NIP,
oświadczenie o wyborze formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób
fizycznych,
zgłoszenie albo zmianę zgłoszenia płatnika składek do Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych,
oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników.
10. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
10
Ważne! W przypadku spółki cywilnej do złożenia wniosku CEIDG-1 jest zobowiązany
każdy ze wspólników indywidualnie. Ponadto, obok numeru NIP i REGON spółki, każdy
wspólnik powinien posiadać także indywidualne numery.
Przyszli przedsiębiorcy mają kilka możliwości złożenia wniosku CEIDG-1 do
urzędu. Pierwszy z nich stanowi droga elektroniczna – po zarejestrowaniu się na stronie
CEIDG wniosek może zostać wypełniony, podpisany i złożony do urzędu bez
wychodzenia z domu.
Jeśli ktoś nie darzy serwisu internetowego pełnym zaufaniem, może z niego
skorzystać w części. Wniosek można wypełnić na stronie bez konieczności
rejestrowania się. Następnie podatnik może wydrukować wypełniony formularz lub też
nie drukować, ale pobrać ze strony specjalnie wygenerowany kod –
i udać się do urzędu. Co ważne, odkąd Centralna Ewidencja zastąpiła ewidencje gminne
każdy może wybrać dowolny urząd miasta albo gminy – bez obowiązku udawania się do
swojego miejsca zamieszkania. Na miejscu należy przekazać urzędnikowi wydrukowany
dokument lub też okazać kod. Na jego podstawie druk zostanie odnaleziony,
wydrukowany i przedłożony do podpisu.
Ostatnią metodą złożenia CEIDG-1, z której może skorzystać przedsiębiorca, jest
wydrukowanie ze strony internetowej czystego blankietu lub też pobranie go w samym
oddziale instytucji publicznej. Pusty formularz można wtedy wypełnić ręcznie i złożyć
w urzędzie gminy.
Gdy odpowiednio wypełniony formularz trafi do gminy, firma zostanie
zarejestrowana. W tym momencie przedsiębiorcy powinni jeszcze dopełnić formalności
w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych oraz urzędzie skarbowym.
Formularz CEIDG-1 jest co prawda zgłoszeniem podatnika jako płatnika składek,
ale nie jest podstawą zgłoszenia do ubezpieczenia. W tej kwestii należy złożyć do ZUS-u
w terminie 7 dni od rozpoczęcia działalności specjalny druk ZUS-ZUA.
Natomiast w urzędzie skarbowym podatnik powinien dopełnić formalności
związanych z podatkiem VAT oraz podatkiem od czynności cywilno-prawnych. Aby stać
się czynnym podatnikiem VAT, należy złożyć – także w terminie 7 dni od rozpoczęcia
działalności – druk rejestracyjny VAT-R. Natomiast właściciele spółki cywilnej
w terminie 14 dni muszą przedłożyć dodatkowo deklarację PCC-3, w której wykażą
obliczoną i odprowadzoną kwotę podatku od czynności cywilno-prawnych. Taki
podatek wynosi 0,5% z całości wkładu wspólników.
Ważne! Przedsiębiorca, który zakłada jednoosobową działalność gospodarczą, nie musi
opłacać podatku od czynności cywilno-prawnych.
11. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
11
1.4 Spółki osobowe – niezupełne osoby prawne
Działalność gospodarcza w formie spółki osobowej jest nieco bardziej
zaawansowana i skomplikowana, natomiast w pewnych kwestiach posiada niewątpliwą
przewagę nad działalnością jednoosobową i spółką cywilną.
Spółki osobowe są jednostkami nieposiadającymi wprawdzie osobowości
prawnej, ale mającymi prawną zdolność. Dlatego też określa się je mianem niezupełnych
lub ułomnych osób prawnych. Oznacza to, że mimo iż nie są one osobami prawnymi, to
mogą być podmiotami praw i obowiązków cywilnoprawnych. Takie spółki posiadają już
majątek odrębny od zasobów ich właścicieli, zobowiązania i prawa mogą być zaciągane
na ich rachunek, a w postępowaniach sądowych występują samodzielnie. Przepisy
dotyczące spółek osobowych są zawarte w Kodeksie spółek handlowych.
Wśród spółek osobowych można wyróżnić spółkę jawną, partnerską,
komandytową oraz komandytowo-akcyjną.
1.4.1 Spółka jawna
Spółka jawna jest najprostszą formą działalności wśród spółek handlowych.
W rzeczywistości prawie nie różni się od spółki cywilnej, a w kodeksie jest opisana
bardzo lakonicznie jako spółka osobowa, którą przedsiębiorstwo prowadzi pod własną
firmą, a która nie jest inną spółką handlową (art. 22 § 1).
Wspólnikami spółki jawnej mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne
– w przepisach nie zastosowano żadnych ograniczeń. Nie ma obowiązku powoływania
w jej ramach rady nadzorczej oraz zarządu, co w konsekwencji oznacza wspólne decyzje
wszystkich wspólników. Z jednej strony jest to znaczące ułatwienie, które dobrze
sprawdzi się w spółce zawartej przez znających się i zaufanych członków. W innym
przypadku ewentualne niezgodności i spory mogą właściwie sparaliżować działanie
przedsiębiorstwa.
Ten rodzaj spółki jest dobrym rozwiązaniem dla niewielkich i średnich firm –
w przypadku większego przedsiębiorstwa ryzyko może być bowiem zbyt duże. Jest to
związane z faktem, że choć spółka jawna posiada i dysponuje własnym majątkiem, na
który składają się wkłady wspólników, to nie jest to jedyne źródło odzyskania
należności przez ewentualnego wierzyciela. Owszem, w sytuacji zadłużenia lub
bankructwa długi są spłacane z majątku firmowego, jednak w przypadku jego
wyczerpania wierzyciel może pobrać dalszą część zobowiązań z prywatnych zasobów
wspólników.
Podczas zakładania spółki jawnej przed podjęciem kroków rejestracyjnych
należy sporządzić odpowiednią umowę. Taki dokument musi zostać stworzony w wersji
pisemnej, i zawierać - zgodnie z art. 26. § 1 - dane firmy, siedziby i adresu, przedmiot
działalności, nazwiska i imiona albo nazwy firm wspólników oraz ich adresy (bądź
adresy doręczeń), a także nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentacji
12. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
12
i sposoby takiej reprezentacji. Jest to forma wystarczająca, wspólnicy nie mają
obowiązku sporządzania dokumentu jako aktu notarialnego.
Podatek dochodowy, którym powinno się opodatkować pochodzące ze spółki
przychody, nie obciąża bezpośrednio działalności, ale poszczególnych wspólników.
Oznacza to, że w tym przypadku zastosowanie ma ustawa o podatku dochodowym od
osób fizycznych (PIT), a wspólnicy mogą się zdecydować na jedną z kilku form
obliczania podatku (tak, jak w przypadku opisanych wcześniej działalności bez
osobowości prawnej).
1.4.2 Spółka partnerska
Tym, co wyróżnia spółkę partnerską na tle innych spółek osobowych, jest
określona grupa osób, które mogą korzystać z takiej formy przy prowadzeniu
działalności. W przepisach Kodeksu spółek handlowych przewidziano bowiem, że
spółkę partnerską mogą założyć wyłącznie osoby fizyczne wykonujące wolne zawody.
Ważne! Spółka partnerska nie może zostać założona – w przeciwieństwie do innych spółek
– dla osiągnięcia wybranego celu gospodarczego. Jedynym celem tej formy działalności
może być wykonywanie wolnych zawodów.
W art. 88 kodeksu wyszczególnione zostały zawody, których przedstawiciele
mogą stać się partnerami w spółce – są to mianowicie adwokat, aptekarz, architekt,
inżynier budownictwa, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy,
makler papierów wartościowych, doradca inwestycyjny, księgowy, lekarz, lekarz
dentysta, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, radca prawny, rzecznik
patentowy, rzeczoznawca majątkowy i tłumacz przysięgły.
Tym, co może zachęcić do zorganizowania firmy w formie spółki partnerskiej, jest
rozkład odpowiedzialności. Zgodnie z przepisami kodeksu, wspólnik nie jest
odpowiedzialny i nie świadczy własnym majątkiem za czynności (w tym ewentualne
błędy) wykonywane przez partnera w ramach spółki. Odpowiedzialność nie dotyczy też
pracowników, zatrudnionych przez partnera. Jednakże każdy wspólnik może
zobowiązać się do ponoszenia pełnej odpowiedzialności za spółkę – także za działania
wspólników – w zamian za np. większy udział w zyskach. W takiej sytuacji należy
zawrzeć odpowiednią adnotację w umowie.
Natomiast jeśli chodzi o inne zobowiązania spółki, które nie są związane
bezpośrednio z wykonywaniem zawodu, jak np. opłaty za media czy reklamę, partnerzy
są za nie odpowiedzialni, w razie potrzeby także majątkiem własnym. Dlatego też, choć
spółka partnerska jest odpowiednia dla dużego przedsiębiorstwa, to w przypadku
większych nakładów na jej funkcjonowanie taka forma może wiązać się ze sporym
ryzkiem.
Reprezentować spółkę partnerską może – co do zasady – każdy jej partner, choć
można ustalić inaczej i zawrzeć odpowiednią adnotację w umowie. Jednakże, kodeks
13. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
13
przewiduje tu także możliwość powołania zarządu. Jego członkowie mogą, ale nie muszą
być partnerami w spółce, zarządzanie można powierzyć osobom trzecim.
Umowa spółki partnerskiej powinna zostać zawarta na piśmie. Zgodnie z art. 91
kodeksu, wspólnicy powinni w niej uwzględnić: określenie wolnego zawodu, przedmiot
działalności, nazwiska i imiona partnerów, firmę i siedzibę, czas trwania (jeśli jest
wyznaczony) oraz określenie wkładów i ich wartości. W przypadku, gdy któryś
z partnerów zobowiązuje się do ponoszenia pełnej odpowiedzialności za spółkę lub gdy
tylko wybrani wspólnicy będą firmę reprezentować, należy także wyszczególnić
w umowie informacje na ten temat.
Kodeks określa również dokładnie zasady nazywania spółki partnerskiej. Obok
nazwy własnej powinno się tu pojawić nazwisko co najmniej jednego wspólnika oraz
określenie “i partner”, “i partnerzy” lub “spółka partnerska”. Możliwe jest także
zastosowanie skrótu „sp.p.”.
Zaletą spółki partnerskiej jest brak określenia minimalnego kapitału
początkowego oraz możliwość prowadzenia księgowości uproszczonej.
1.4.3 Spółka komandytowa
Aby założyć spółkę komandytową, potrzebne są co najmniej dwie osoby –
fizyczne lub prawne. Wśród wspólników przynajmniej jeden musi zostać
komandytariuszem, natomiast drugi – komplementariuszem.
Spółka komandytowa to doskonałe rozwiązanie dla przedsiębiorców, którzy mają
dobry pomysł, ale nie mają odpowiedniego kapitału. Jeśli wybiorą oni taką formę
prowadzenia działalności, staną się komplementariuszami. Komplementariusz w spółce
prowadzi jej sprawy oraz reprezentuje ją wobec osób trzecich. Jednocześnie jest
odpowiedzialny za zobowiązania całym swoim majątkiem – także prywatnym. Tak więc,
z założenia komplementariusz jest osobą zarządzającą spółką.
Natomiast komandytariusz to inwestor. Aby stać się wspólnikiem spółki
komandytowej, musi wnieść do niej wkład – najczęściej w formie pieniężnej.
Komandytariusz nie ponosi w spółce pełnej odpowiedzialności – świadczy on co prawda
własnym majątkiem, ale tylko do wysokości ograniczonej sumą komandytową.
W przepisach nie ustalono minimalnej czy maksymalnej kwoty takiej sumy, musi ona
jednak zostać ustalona, a następnie wprowadzona do umowy firmy. Jednocześnie
komandytariusz zajmuje stanowisko pasywne – nie prowadzi spraw firmy i – co do
zasady – nie reprezentuje jej. Może się natomiast zdarzyć, że taki wspólnik będzie
reprezentował spółkę jako pełnomocnik lub prokurant.
W umowie spółki komandytowej należy zawrzeć – zgodnie z art. 105 kodeksu –
firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności, czas trwania (jeśli jest oznaczony),
wkłady wspólników i ich wartość oraz zakres odpowiedzialności każdego
komandytariusza wobec wierzycieli – czyli wspomnianą wcześniej sumę komandytową.
14. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
14
Na nazwę firmy muszą składać się nazwisko jednego lub kilku
komplementariuszy oraz fraza “spółka komandytowa”. Dopuszczalne jest także
stosowanie skrótu “sp.k.”. Jeśli zdarzy się, że komplementariuszem jest osoba prawna,
w nazwie spółki należy podać pełną jej nazwę. Nie jest natomiast możliwe skorzystanie
z nazwiska komandytariusza dla stworzenia nazwy. Jeśli taka sytuacja nastąpi, to taki
komandytariusz odpowiada wobec osób trzecich tak, jak komplementariusz.
W spółce komandytowej wymagane jest prowadzenie pełnej księgowości. Każdy
ze wspólników rozlicza się z podatku dochodowego indywidualnie, na zasadach
ustalonych w ustawie o PIT lub CIT, w zależności, czy chodzi o osobę fizyczną, czy
prawną. Natomiast w kwestii podatku VAT podatnikiem jest cała spółka.
1.4.4 Spółka komandytowo-akcyjna
Spółka komandytowo-akcyjna to dość specyficzna forma działalności. Łączy ona
w sobie cechy spółki osobowej – odnosząc się najbardziej do zasad rządzących spółką
komandytową – oraz spółki kapitałowej – będąc podobną do spółki akcyjnej.
Taką formę działalności mogą wybrać wspólnicy – zarówno osoby fizyczne, jak
i prawne – z których co najmniej jeden będzie komplementariuszem, a co najmniej jeden
– akcjonariuszem. Tak jak w przypadku spółki komandytowej, komplementariusz
stanowi tu stronę czynną, odpowiedzialną za spółkę całym swoim majątkiem,
zarządzającą oraz odpowiedzialną za firmę. Natomiast akcjonariusz to inwestor,
udostępniający swój kapitał i otrzymujący w zamian akcje spółki.
Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych, aby założyć spółkę komandytowo-
akcyjną, wspólnicy muszą posiadać kapitał zakładowy wynoszący minimum 50 000 zł.
Dlatego też zakłada się, że taka forma prowadzenia działalności przeznaczona jest dla
osób planujących rozwój na nieco większą skalę.
Zasady działania spółki komandytowo-akcyjnej są określone nie w umowie, jak
w przypadku innych spółek osobowych, ale w statucie, który musi zostać stworzony
w postaci aktu notarialnego. Dokument ten powinien – zgodnie z art. 130 kodeksu –
zawierać: firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności, czas trwania (o ile jest
wyznaczony), wkłady każdego komplementariusza i ich wartość, wysokość kapitału
zakładowego i sposób jego zebrania, informacje na temat akcji (ich wartość, liczbę
zgodnie z poszczególnymi rodzajami, uprawnienia), nazwiska i imiona lub nazwy
komplementariuszy oraz ich siedziby i adresy, organizację walnego zgromadzenia oraz
rady nadzorczej. Status musi zostać podpisany przynajmniej przez wszystkich
komplementariuszy, którzy zostaną następnie uznani za założycieli spółki.
W nazwie spółki należy zawrzeć nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy
lub też nazwy, jeśli sprawa dotyczy osób prawnych. Niezbędne jest także dodanie frazy
“spółka komandytowo-akcyjna” lub skrótu “S.K.A.”. Tak jak w przypadku spółki
komandytowej, nie powinno się w nazwie umieszczać nazwisk akcjonariuszy. Jeśli do
15. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
15
tego dojdzie, akcjonariusz ponosi za spółkę taką samą odpowiedzialność, jak
komplementariusze.
Dochody, uzyskiwane z prowadzenia spółki komandytowo-akcyjnej powinny być
rozliczane indywidualnie przez jej członków, na zasadach ustawy o PIT lub CIT.
W kwestii VAT za podatnika uznaje się całą spółkę. Księgowość w takiej formie
działalności musi być prowadzona w postaci pełnych ksiąg podatkowych.
1.5 Spółki kapitałowe – osoby prawne
Spółki kapitałowe są formą działalności wybieraną najczęściej przy prowadzeniu
dużych przedsiębiorstw, choć niekoniecznie. Przepisy ich dotyczące zawarte zostały –
podobnie jak w przypadku spółek osobowych – w Kodeksie spółek handlowych.
Spółki kapitałowe są pełnoprawnymi osobami prawnymi. Oznacza to, że
posiadają własny majątek, zupełnie odrębny od zasobów poszczególnych wspólników.
Są samodzielne w kwestii nabywania praw i podejmowania zobowiązań, a także
występowania przed sądami i organami administracji.
1.5.1 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi jedną z najpopularniejszych
form prowadzenia firmy. Może zostać założona w zasadzie w każdym celu
dopuszczalnym przez prawo, niekoniecznie gospodarczym. Założycielami takiej spółki
mogą być osoby fizyczne lub prawne. Istnieje także możliwość prowadzenia
jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, co pozwala znacząco
zmniejszyć ryzyko związane z prowadzeniem działalności indywidualnie. Jedynym
wyjątkiem jest tu zakaz założenia jednoosobowej spółki z o.o. przez wyłącznie inną taką
spółkę.
Aby rozpocząć działalność w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
wspólnicy muszą posiadać kapitał zakładowy w kwocie min. 5000 zł. Pierwszym
krokiem jest tutaj ustalenie umowy, która powinna mieć formę aktu notarialnego.
Informacje, które muszą się w takim dokumencie znaleźć, to – zgodnie z art. 157
kodeksu – firma i siedziba spółki, przedmiot działalności, wysokość kapitału
zakładowego, informacja czy wspólnik może posiadać więcej niż jeden udział, liczbę
i wartość udziałów poszczególnych wspólników oraz czas trwania spółki (o ile został
wyznaczony).
Nazwa takiej spółki jest zupełnie dobrowolna, nie ma tu ograniczeń co do
nazwisk czy nazw. Należy natomiast zawrzeć w niej frazę “spółka z ograniczoną
odpowiedzialnością”, natomiast w obrocie można stosować skróty “sp. z o.o.” lub
“s. z o.o.”.
Odpowiedzialność za zobowiązania spółki powinna być co do zasady
egzekwowana z majątku firmowego. Jednakże w sytuacji, gdy egzekucja taka okazałaby
16. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
16
się nieskuteczna, za pokrycie długów będą odpowiadali solidarnie wszyscy wspólnicy,
całym swoim majątkiem.
W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością należy prowadzić księgowość pełną.
Dochody są w tym przypadku opodatkowane podatkiem dochodowym od osób
prawnych na zasadach ustawy o CIT.
W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością funkcjonują trzy organy – zarząd,
rada nadzorcza oraz zgromadzenie wspólników. Do zadań zarządu należy prowadzenie
i reprezentowanie spółki wobec osób trzecich. Może się ona składać z jednej lub
większej liczby osób, natomiast nie muszą one być wyłonione z członków spółki. Co do
zasady, zarząd powoływany jest na kadencję – mandat członków wygasa po zakończeniu
roku obrachunkowego. W razie potrzeby można jednak wprowadzić inne zasady
w umowie spółki.
Do zgromadzenia wspólników należą wszyscy członkowie spółki. Organ ten
zbiera się raz w roku, w terminie do sześciu miesięcy od zakończenia poprzedniego roku
obrachunkowego. Zgromadzenie ma na celu kontrolowanie poczynań spółki oraz
wydaje odpowiednie uchwały. Część funkcji zgromadzenia ogólnego może zostać
przeniesiona na trzeci organ spółki, jakim jest rada nadzorcza.
Rada nie musi występować zawsze – co do zasady, obowiązek jej powołania
występuje, gdy kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500 000 zł, a członków jest więcej
niż 25.
1.5.2 Spółka akcyjna
Spółka akcyjna to najbardziej zaawansowana forma prowadzenia działalności
gospodarczej. Wymagania, jakie trzeba spełnić przy jej zakładaniu oraz prowadzeniu
powodują, że jest ona wybierana raczej przez średnie i duże przedsiębiorstwa.
Założycielami i wspólnikami spółki akcyjnej może być jedna lub więcej osób
fizycznych lub prawnych. Ograniczenia występują tu tylko w przypadku jednoosobowej
spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, która nie może być wyłącznym założycielem
spółki akcyjnej.
Statut firmy, dla której wybrano ten rodzaj działalności gospodarczej, powinien
zostać spisany w postaci aktu notarialnego. Zgodnie z art. 304 Kodeksu spółek
handlowych, w dokumencie takim powinny zostać zawarte informacje o firmie i jej
siedzibie, wspólnikach, akcjach i członkach organów.
Nazwa spółki – podobnie jak w przypadku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością –
może zostać ustalona dowolnie, jednakże należy ująć w niej frazę “spółka akcyjna”.
W obrocie gospodarczym można w takiej sytuacji używać skrótu “S.A.”.
W spółce akcyjnej występują trzy rodzaje organów – rada nadzorcza, zarząd oraz
walne zgromadzenie akcjonariuszy. Wszystkie z nich należy powołać obowiązkowo,
17. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
17
ponieważ w tym rodzaju działalności wszystkie aktywności mogą zostać podjęte tylko
przy ich wykorzystaniu.
Do walnego zgromadzenia należą wszyscy członkowie spółki. Przez ten organ
podejmowane są wszystkie najważniejsze decyzje, w tym także – powoływanie rady
nadzorczej. W radzie zasiada co najmniej trzech członków (w spółkach notowanych na
giełdzie minimum 5). Jej głównym zadaniem jest badanie wszystkich dokumentów
spółki, żądanie od pracowników sprawozdań, wyjaśnień i analiz, a także rewizja majątku
spółki. W radzie nadzorczej zapada też decyzja dotycząca zarządu. Ten ostatni organ jest
wybierany na okres maksymalnie 5 lat. Do jego zadań należy reprezentowanie spółki na
zewnątrz, wobec osób trzecich.
W spółce akcyjnej konieczne jest prowadzenie pełnej księgowości. Dochody są
opodatkowane podatkiem dochodowym od osób prawnych na zasadach określonych
w ustawie o CIT.
1.6 Formalności – czyli jak założyć spółkę
Gdy przedsiębiorcy zdecydują się na wybór spółki osobowej lub kapitałowej jako
formy prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, należy zająć się związanymi
z jej rejestracją formalnościami. W przypadku tych spółek – inaczej niż dla
jednoosobowej działalności gospodarczej czy spółki cywilnej – należy zgłosić nowo
powstałą firmę do Krajowego Rejestru Sądowego.
Rejestracja spółki osobowej lub kapitałowej odbywa się w wybranym wydziale
sądu rejestracyjnego, odpowiedniego dla okręgu, w którym będzie funkcjonowała
spółka. Należy w tym przypadku skorzystać z właściwego formularza, który powinien
zostać złożony osobiście w sądzie, bądź też przesłany drogą pocztową lub przy
wykorzystaniu portalu internetowego Ministerstwa Sprawiedliwości.
Bardzo ważne jest tu także zorientowanie się, jaki druk i załączniki są
odpowiednie w przypadku konkretnej spółki. Informacje na ten temat można znaleźć
w zamieszczonej poniżej tabeli:
Wniosek podstawowy Wnioski dodatkowe
KRS-W1
(spółka jawna, partnerska,
komandytowa)
KRS-WB Wspólnicy spółki jawnej
KRS-WC Wspólnicy spółki komandytowej
KRS-WD Partnerzy
KRS-W2
(spółka komandytowo-
akcyjna)
KRS-WB Wspólnicy spółki jawnej lub
komplementariusze spółki komandytowo-akcyjnej
KRS-WG Emisje akcji
18. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
18
KRS-W3
(spółka z o.o.)
KRS-WE Wspólnicy spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością podlegający wpisowi do rejestru
KRS-W4
(spółka akcyjna)
KRS-WG Emisje akcji
Dodatkowo, dla każdego rodzaju działalności należy załączyć:
KRS-WA Oddziały, terenowe jednostki organizacyjne,
KRS-WH Sposób powstania podmiotu,
KRS-WK Organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki,
KRS-WL Prokurenci,
KRS-WM Przedmiot działalności,
KRS-ZN Sprawozdania finansowe i inne dokumenty.
Ponadto, aby uzyskać wpis do KRS, należy wraz z formularzami złożyć pozostałe
dokumenty, mianowicie:
umowę (statut, ewentualnie akt założycielski jednoosobowej spółki kapitałowej),
gdy umowę sporządzono w formie aktu notarialnego dołącza się wypis z tego
aktu,
wzory podpisów osób upoważnionych do reprezentowania spółki lub prokurenta
(uwierzytelnione notarialnie albo złożone przed sędzią lub upoważnionym
pracownikiem sądu),
dokument o powołaniu członków zarządu spółki (dotyczy spółki z o.o., akcyjnej,
a także partnerskiej, o ile ustanowiono w niej zarząd), ewentualnie pozostałych
organów, a ponadto na osobnej kartce nazwiska, imiona i adresy członków
zarządu,
wykaz wspólników (partnerów, komplementariuszy, komandytariuszy) wraz
z ich adresami (adresami dla doręczeń) bądź listę wspólników spółki z o.o., na
osobnej kartce,
oświadczenie zarządu o wniesieniu kapitału (dotyczy spółki komandytowo-
akcyjnej, z o.o., akcyjnej),
nazwisko, imię albo firmę i siedzibę oraz adres jedynego wspólnika
(akcjonariusza) – w przypadku jednoosobowej spółki z o.o. bądź akcyjnej, na
osobnej kartce.
Podczas rejestracji w KRS przedsiębiorcy mogą skorzystać z tzw. “jednego
okienka” i dopełnić niezbędnych formalności na cele urzędu skarbowego. W takiej
sytuacji, oprócz wymienionych wcześniej dokumentów, należy dodatkowo złożyć drugi
egzemplarz umowy spółki i dokument, potwierdzający uprawnienia do korzystania
z lokalu, w którym znajduje się siedziba firmy. Niezbędny jest także wniosek o wpis (lub
19. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
19
zmianę wpisu) do rejestru REGON, zgłoszenie identyfikacyjne (lub aktualizacyjne) NIP
ze wskazaniem właściwego naczelnika urzędu skarbowego oraz zgłoszenie płatnika
składek ZUS (lub też jego zmianę). Nie należy także zapominać o dowodzie wpłaty
opłaty sądowej za wpis w kwocie 500 zł oraz za ogłoszenie w Monitorze Sądowym
i Gospodarczym w wysokości 100 zł.
Sąd rejestrowy przesyła tak złożone dokumenty odpowiednio do właściwego
urzędu statystycznego i skarbowego, a po uzyskaniu informacji o nadaniu spółce
numeru NIP – dane są przekazywane do jednostki terenowej ZUS.
WAŻNE! Jeśli podatnik rejestruje się do KRS drogą elektroniczną, pozostałe wnioski
i zgłoszenia powinien złożyć samodzielnie (możliwe jest także wykorzystanie drogi
elektronicznej).
20. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
20
2. Sposoby finansowania działalności
Założenie własnej firmy najczęściej wiąże się z koniecznością dysponowania
odpowiednim kapitałem. Niestety, nie każdy potencjalny przedsiębiorca jest w stanie
sfinansować nowo otwartą działalność samodzielnie. Szczególnie, że nie tylko początek
może być ciężki – nawet właściciele już istniejących firm czasem borykają się
z problemem braku funduszy na rozwój. Warto zatem przyjrzeć się mechanizmom
pozyskiwania kapitału z zewnątrz i ich wpływowi na księgowość i kwestie podatkowe
firmy.
2.1 Kredyty
Tradycyjnym źródłem finansowania jest kredyt. Pozyskując go, przedsiębiorca
nie wykazuje przychodu ani kosztu. Dopiero w momencie sfinansowania zakupu danego
towaru, majątku firmowego lub usługi związanej z prowadzoną działalnością środkami
z kredytu, w działalności zostanie zaksięgowany koszt na podstawie faktury zakupu.
Przy księgowaniu zakupu nie ma więc znaczenia, że został on sfinansowany kredytem.
Dodatkowo jednak, poza zaliczeniem do kosztu faktycznej ceny nabycia danego
towaru czy majątku, przedsiębiorca będzie mógł uznać za koszt naliczone od kredytu
odsetki. Warunkiem jest, by były one zapłacone, bo tylko takie zalicza się do kosztów
podatkowych. Potwierdzeniem ich opłacenia może być wyciąg bankowy lub dowód
wpłaty.
Ważną kwestią w kredytowaniu środków trwałych firmy jest umowa kredytowa.
Może pojawić się w niej zapis o tym, że bank staje się, w pewnym procencie (najczęściej
49%), współwłaścicielem danej rzeczy. Dla przedsiębiorcy oznacza to, że nie może on
dokonywać odpisów amortyzacyjnych od ogólnej wartości środka trwałego, a jedynie od
tej, której jest właścicielem (zwykle 51%). Kredytowanie nie wpływa natomiast na
zaliczanie do kosztów wydatków związanych z eksploatacją zakupionej rzeczy czy jej
ubezpieczeniem.
2.2 Leasing
Pozyskiwanie kapitału nie ogranicza się jedynie do pozyskiwania samego
pieniądza. Często przedsiębiorcy potrzebny jest sprzęt czy też samo miejsce, w którym
działalność mogłaby być prowadzona. W takim przypadku jedną z najczęściej
spotykanych form finansowania jest leasing. Przedmiotem leasingu mogą być zarówno
rzeczy ruchome, jak i grunty czy nieruchomości. Ujęcie leasingu w kosztach będzie
zależało od rodzaju leasingu, bowiem w praktyce rozróżnia się dwa charaktery umów:
leasing operacyjny i leasing finansowy.
2.2.1 Leasing operacyjny
W przypadku leasingu operacyjnego rzecz leasingowana pozostaje przez cały
okres leasingu własnością firmy leasingującej. Przedsiębiorca nie może zatem
21. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
21
wprowadzić przedmiotu umowy do swojej ewidencji środków trwałych ani naliczać
amortyzacji.
Natomiast w przypadku tej formy leasingu wydatkami, które można uznać za
koszty uzyskania przychodu, będą:
raty leasingowe, często z automatycznie naliczonymi odsetkami,
czynsz inicjalny (opłata wstępna),
wydatki poniesione z tytułu eksploatacji przedmiotu leasingu,
ubezpieczenie.
2.2.2 Leasing finansowy
Umowa leasingu finansowego wskazuje, że rzecz będąca jej przedmiotem staje
się od początku własnością leasingobiorcy. Zatem w tym przypadku określony sprzęt
staje się od razu środkiem trwałym firmy, który należy wprowadzić ewidencji.
W związku z powyższym nieco inny będzie zakres kosztów, ponoszonych
w ramach leasingu finansowego. Można tu wyróżnić:
odpisy amortyzacyjne,
część odsetkową z raty leasingowej,
wydatki związane z eksploatacją przedmiotu leasingu,
ubezpieczenie.
2.3 Dotacje
Zakładający działalność mają również możliwość korzystania z pomocy
przyznawanej ze środków pochodzących z budżetu państwa czy ze środków unijnych.
Otrzymane bezzwrotne dotacje są przychodem, ale podlegającym zwolnieniu
z opodatkowania. Kwestię tę reguluje art. 21 ustawy o PIT. W związku z tym,
przedsiębiorca korzystający z dotacji nie ma obowiązku wykazywania otrzymanych
środków jako przychodu z działalności i odprowadzania od nich podatku dochodowego.
Jednak z drugiej strony oznacza to, że zakupione z dotacji przedmioty nie będą
traktowane jako koszt podatkowy. Zatem przedsiębiorca, kupując z dotacji sprzęt (np.
maszyny stanowiące środek trwały), nie będzie mógł ująć w kosztach poniesionych
z tego tytułu wydatków. Taka sama sytuacja będzie miała miejsce w przypadku zakupu
towarów sfinansowanych dotacją. Pomimo tego, że przedsiębiorca otrzyma fakturę
zakupu towarów, nie wprowadzi jej jako koszt podatkowy.
Jedynym wyjątkiem od ogólnej reguły stanowiącej, że otrzymane dotacje nie
stanowią przychodu firmy, a wydatki nimi sfinansowane nie są kosztem podatkowym,
jest otrzymanie dotacji z Funduszu Pracy (jednorazowa pomoc dla bezrobotnego na
rozpoczęcie działalności). Dotacja ta została uwzględniona w ustawie jako przychód
zwolniony z opodatkowania, ale wydatki nią sfinansowane nie zostały wyłączone
z kosztów. Dlatego też taka forma dotacji stanowi wyjątek dla celów księgowych –
22. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
22
podatnik może ująć w kosztach zakup towarów czy usług sfinansowanych środkami
z dotacji. Wyjątek ten nie dotyczy jednak zakupionych z dotacji środków trwałych,
których odpisy amortyzacyjne i w tym wypadku nie będą stanowiły kosztu
podatkowego.
2.4 Inne
Pozyskanie środków dla początkujących przedsiębiorców, którzy często nie
posiadają zdolności kredytowej, jest utrudnione. Zdarza się, że już na samym początku
wyklucza się ich jako kredytobiorców. Wówczas mogą starać się oni o pożyczkę z tzw.
inicjatyw społecznych, zwykle powiązanych z pomocą unijną. Takiej zwrotnej pożyczki
przedsiębiorca nie traktuje jak dotacji, tylko rozlicza zakupy sfinansowane z jej środków
podobnie jak przy kredycie. Pożyczka nie stanowi więc bezpośredniego przychodu dla
przedsiębiorcy.
Inaczej będzie w przypadku, gdy przedsiębiorca otrzyma refundację z urzędu
pracy, związaną np. ze zorganizowaniem prac interwencyjnych. Wówczas otrzymane
środki (jako częściowy zwrot poniesionych kosztów), będą stanowiły dla przedsiębiorcy
pozostałe przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym.
Jak widać niezwykle istotne jest, z jakiego rodzaju pomocy przedsiębiorca
korzysta. Wpływa to bowiem na wymiar osiąganych korzyści oraz poprawność
koniecznych do prowadzenia księgowych rozliczeń.
23. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
23
3. Rozliczenia z urzędem skarbowym – podatek VAT
Podatek od towarów i usług jest powszechnym podatkiem, który jest rozliczany
w większości przeprowadzonych transakcji. Zakładając działalność gospodarczą
przedsiębiorca może zadecydować, czy chce rozliczać się z państwem z tej opłaty, czy
też woli skorzystać ze zwolnienia. Aby wybrać najlepsze dla siebie rozwiązanie, trzeba
przede wszystkim zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat VAT.
3.1 Podmiot i przedmiot opodatkowania
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług (VAT) za
podatników tego podatku uznaje się wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą:
osoby prawne,
jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej,
osoby fizyczne.
Co ważne, są one podatnikami bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Natomiast przedmiotem opodatkowania jest większość operacji gospodarczych. Ich
lista została wymieniona w art. 5 ust. 1 ustawy o VAT – zatem, opodatkowaniu podatkiem
VAT podlega:
odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
eksport towarów, czyli potwierdzony przez urząd celny wywóz towarów
z terytorium Polski poza terytorium Unii Europejskiej, jeżeli wywóz jest
dokonany przez dostawcę lub na jego rzecz (eksport bezpośredni) bądź nabywcę
mającego siedzibę poza terytorium kraju lub na jego rzecz (eksport pośredni),
import towarów, a więc przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego (spoza
UE) na terytorium Polski,
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) – nabycie prawa do
rozporządzania towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub
transportowane na terytorium Polski z innego kraju UE,
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) – wywóz towarów z terytorium
Polski do innych krajów członkowskich Unii Europejskiej. Aby dostawę można
było uznać za WDT obie strony transakcji, zarówno dostawca jak i nabywca,
muszą być podatnikami VAT UE zdefiniowanymi na potrzeby
wewnątrzwspólnotowych transakcji (z wyłączeniem nowych środków
transportu i wyrobów akcyzowych).
3.2 Podatek VAT należny a naliczony
Podatek VAT, rozliczany w ramach przedsiębiorstwa można podzielić na dwa
podstawowe rodzaje – podatek VAT należny oraz podatek VAT naliczony. Rozróżnienie
to jest niezwykle istotne.
24. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
24
Podatek VAT należny pojawia się w momencie, gdy przedsiębiorca dokonuje
sprzedaży. Jest to kwota, którą należy odprowadzić do urzędu skarbowego. Natomiast
podatek VAT naliczony występuje w chwili dokonania zakupu. Przedsiębiorca ma prawo
(choć nie obowiązek) odliczenia tego podatku – czyli odzyskania go od fiskusa.
Jako że odprowadzanie VAT należnego do urzędu, a następnie wnioskowanie
o zwrot podatku naliczonego byłoby niepraktyczne, przedsiębiorcy dokonują
niezbędnych rozliczeń za pomocą deklaracji. W zależności od stosunku podatku
należnego do naliczonego możliwe są następujące sytuacje:
podatek należny > podatek naliczony – zobowiązanie wobec US, nadwyżkę
podatku należnego nad naliczonym należy wpłacić do urzędu,
podatek należny = podatek naliczony – brak należności lub zobowiązań
(w praktyce rzadko spotykana sytuacja),
podatek należny < podatek naliczony – należność US wobec przedsiębiorcy,
domyślnie nadwyżka ta jest przenoszona na następny okres rozliczeniowy, ale
przedsiębiorca może także wnioskować o zwrot podatku.
3.3 Aktualne stawki podatku VAT
Obecnie obowiązują stawki VAT o nieco podwyższonej wysokości. Aktualnie
wiadome jest, że stawki w tej wysokości będą właściwe co najmniej do 2016 roku:
23% – stawka podstawowa stosowana przy sprzedaży towarów i usług na
terenie kraju oraz przy WDT (w przypadku braku aktywnego numeru VAT
kontrahenta z obszaru UE) i eksporcie towarów (w przypadku braku dokumentu
celnego wywozu z terytorium Polski),
8% i 5% – stawki obniżone, stosowane również w transakcjach na terenie kraju
oraz przy WDT i eksporcie towarów,
7% – stawka zryczałtowanego zwrotu podatku (w przypadku zwrotu rolnikom
ryczałtowym kwoty podatku VAT przy sprzedaży produktów rolnych
podatnikom VAT),
4% – stawka ryczałtu dla świadczących usługi taksówek osobowych,
0% – stosowana przy WDT, eksporcie towarów oraz w szczególnych
przypadkach określonych w ustawie o VAT, które obejmują dostawę towarów
i świadczenie usług na terytorium kraju.
3.4 Moment powstania obowiązku podatkowego
Zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym do końca 2013 r., obowiązek
podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Jeżeli zdarzenia te
powinny być potwierdzone fakturą, to obowiązek powstanie z chwila jej wystawienia,
nie później jednak niż w ciągu 7 dni (od daty wydania towaru lub wykonania usługi).
Natomiast od 1 stycznia 2014 r. obowiązek podatkowy będzie powstawał –
z wyłączeniem kilku określonych w ustawie wyjątków – z chwilą zakończenia dostawy
25. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
25
towarów albo wykonania usługi. W związku z tym data wystawienia faktury przestanie
być tak znacząca dla podatku VAT.
Oprócz zasady ogólnej istnieje kilka sytuacji, w których moment powstania
obowiązku podatkowego będzie związany ze zdarzeniem innym, niż zakończenie
dostawy towarów albo wykonania usługi.
Pierwszy wyjątek dotyczy sytuacji, w których rozliczenia dokonuje się na
podstawie metody kasowej – w tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą
otrzymania całości lub części zapłaty. Taka sytuacja dotyczy małych podatników, którzy
zdecydowali się na rozliczanie metodą kasową, a także przypadków wskazanych
w art. 19 ust. 5 ustawy o VAT.
Drugi wyjątek występuje natomiast w przypadkach, kiedy momentem właściwym
dla powstania obowiązku podatkowego będzie dzień wystawienia faktury.
Najistotniejszą dla przedsiębiorców sytuacją jest sprzedaż usług dotyczących mediów
oraz usług telekomunikacyjnych – czyli np. dostarczanie wody i gazu, odprowadzanie
ścieków, dostarczanie Internetu itp. Ponadto wyjątkowe sytuacje, w których istotny
będzie moment wystawiania faktury, zostały wymienione w art. 106b ust. 1 ustawy
o VAT.
Uwaga! Do końca roku 2013 obowiązek podatkowy w przypadku usług dotyczących
mediów oraz usług telekomunikacyjnych powstaje w okresie, w którym wyznaczony jest
termin płatności faktury.
3.4.1 Faktury zaliczkowe
W obrocie gospodarczym niejednokrotnie zdarza się, że kontrahent wpłaca część
albo całość należności jeszcze przed dostarczeniem towaru albo wykonaniem usługi.
Zgodnie z ustawą o VAT, chodzi tu przede wszystkim o przedpłatę, zaliczkę, zadatek albo
ratę.
W takim przypadku sprzedawca ma obowiązek wystawienia kontrahentowi
faktury zaliczkowej. Obowiązek podatkowy powstanie w tej sytuacji w chwili
otrzymania „przedterminowej” należności.
3.4.2 Faktury za usługi budowlane i transportowe
Szczególnym przypadkiem są również faktury, które dotyczą usług budowlanych
i transportowych. W myśl art. 19 ust. 13 pkt. 2, obowiązek powstaje z chwilą otrzymania
całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30 dnia, licząc od dnia wykonania usług.
Natomiast od 1 stycznia 2014 r. w przypadku usług transportowych będzie
stosowana ogólna zasada powstawania obowiązku podatkowego. Data wystawienia
faktury będzie zatem istotna tylko dla usług budowlanych i budowlano-montażowych.
26. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
26
3.5 Właściwość miejscowa US
Przedsiębiorca zarówno w kwestii podatku VAT, jak i podatku dochodowego
musi rozliczyć się z właściwym dla niego urzędem skarbowym. W przypadku podatku
dochodowego sprawa jest prosta – dla osób fizycznych właściwym jest ten ze względu
na miejsce zamieszkania podatnika.
W kwestii podatku VAT możliwe są natomiast dwie sytuacje. Jeśli przedsiębiorca
prowadzi swoją działalność tylko w jednym miejscu – czyli tylko w jednym miejscu
wykonuje czynności podlegające opodatkowaniu w VAT – to właściwym będzie urząd
skarbowy właśnie ze względu na miejsce prowadzenia działalności. Jeśli jednak firma
funkcjonuje w różnych miejscach – np. w postaci oddziałów – które podlegają pod różne
urzędy skarbowe, wtedy właściwym organem będzie ten przypisany do miejsca
zamieszkania podatnika – ten sam, w którym rozliczany jest podatek dochodowy.
Uwaga! Jeśli chodzi o osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości
prawnej, to w ich przypadku właściwym organem skarbowym w kwestii podatku VAT jest
ten ze względu na adres siedziby.
3.6 Deklaracje i terminy
Przedsiębiorcy będący małymi podatnikami mają możliwość wyboru rozliczeń
z tytułu podatku VAT w okresach miesięcznych lub kwartalnych. W zależności od
decyzji, będą oni korzystali z następujących deklaracji:
VAT-7 dla rozliczeń miesięcznych,
VAT-7K dla kwartalnych.
Deklaracje VAT należy złożyć do urzędu skarbowego do 25 dnia miesiąca,
następującego po miesiącu lub kwartale, którego rozliczenie dotyczy.
3.7 Podatek VAT a kasa fiskalna
Obowiązek stosowania kas fiskalnych do rejestrowania sprzedaży na rzecz osób
fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej wynika z art. 111 ustawy o VAT.
Jeżeli z przyczyn niezależnych od podatnika nie może być prowadzona ewidencja
sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, podatnik jest obowiązany
ewidencjonować obroty i kwoty podatku należnego przy zastosowaniu rezerwowej kasy
rejestrującej. Co ciekawe w przypadku, gdy ewidencjonowanie przy zastosowaniu kasy
rezerwowej jest niemożliwe, podatnik nie może dokonywać sprzedaży.
3.7.1 Zwolnienia z kasy fiskalnej
Istnieje możliwość skorzystania ze zwolnienia z rejestrowania sprzedaży za
pomocą kasy fiskalnej. Mówi o tym Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia
29.11.2012 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy
zastosowaniu kas rejestrujących. Zgodnie z jego zapisami przedsiębiorca nie ma
27. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
27
obowiązku zakładania kasy fiskalnej do momentu, kiedy jego obrót ze sprzedaży na
rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników
ryczałtowych nie przekroczy 20000 zł. Zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania nie
stosuje się w przypadku podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym byli
obowiązani do ewidencjonowania lub przestali spełniać warunki do zwolnienia.
Zwolnienie traci moc po 2 miesiącach od przekroczenia limitu.
Dodatkowo istnieje pewna grupa działalności, które nie mogą korzystać ze
zwolnienia z kasy fiskalnej, nawet jeśli nie przekroczyły ustawowego limit. Zatem,
zwolnień z obowiązku ewidencjonowania nie stosuje się w przypadku dostaw:
gazu płynnego,
części do silników (PKWiU 28.11.4),
silników spalinowych wewnętrznego spalania w rodzaju stosowanych do napędu
pojazdów (PKWiU 29.10.1),
nadwozi do pojazdów silnikowych (PKWiU 29.20.1),
przyczep i naczep; kontenerów (PKWiU 29.20.2),
części przyczep, naczep i pozostałych pojazdów bez napędu mechanicznego
(PKWiU 29.20.30.0),
części i akcesoriów do pojazdów silnikowych (z wyłączeniem motocykli), gdzie
indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 29.32.30.0),
silników spalinowych tłokowych wewnętrznego spalania w rodzaju stosowanych
w motocyklach (PKWiU 30.91.3),
sprzętu radiowego, telewizyjnego i telekomunikacyjnego, z wyłączeniem lamp
elektronowych i innych elementów elektronicznych oraz części do aparatów
i urządzeń do operowania dźwiękiem i obrazem, anten (PKWiU ex 26 i ex 27.90),
sprzętu fotograficznego, z wyłączeniem części i akcesoriów do sprzętu
i wyposażenia fotograficznego (PKWiU ex 26.70.1),
wyrobów z metali szlachetnych lub z udziałem tych metali, których dostawa nie
może korzystać ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 113 ust. 1 i 9
ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zwanej dalej
"ustawą",
płyt CD, DVD, kaset magnetofonowych, taśm magnetycznych (w tym kaset
wideo), dyskietek, kart pamięci, kartridżów i innych analogowych lub cyfrowych
nośników danych zawierających zapisane dane lub zapisane pakiety
oprogramowania komputerowego, w tym również sprzedawanych łącznie
z licencją na użytkowanie,
wyrobów przeznaczonych do użycia, oferowanych na sprzedaż lub używanych
jako paliwa silnikowe albo jako dodatki lub domieszki do paliw silnikowych, bez
względu na symbol PKWiU,
wyrobów tytoniowych (PKWiU 12.00), napojów alkoholowych o zawartości
alkoholu powyżej 1,2% oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa
i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, bez
28. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
28
względu na symbol PKWiU, z wyjątkiem towarów, dostarczanych w sposób
określony w poz. 42 załącznika do rozporządzenia.
Zwolnienia nie obejmuje także działalność, w zakresie której świadczone są
usługi:
przewozów pasażerskich w samochodowej komunikacji, z wyjątkiem przewozów
wymienionych w poz. 15 i 16 załącznika do rozporządzenia,
przewozu osób oraz ich bagażu podręcznego taksówkami.
Wśród czynności zwolnionych z obowiązku ewidencjonowania, wymienionych
w załączniku do rozporządzenia, znajduje się dostawa towarów w systemie
wysyłkowym (pocztą lub przesyłkami kurierskimi). Jest to możliwe pod warunkiem, że
zapłaty za wykonaną czynność dokonano w całości za pośrednictwem poczty, banku lub
spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy
podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-
kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę
jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła i na czyją rzecz została
dokonana (dane nabywcy, w tym jego adres).
3.7.2 Ulga na zakup kasy w deklaracji VAT
Zgodnie z art. 111 ust. 4 ustawy o VAT podatnicy, którzy rozpoczną
ewidencjonowanie przychodów za pomocą kasy rejestrującej w obowiązujących
terminach, mogą odliczyć od podatku kwotę odpowiadającą 90% wartości netto kasy,
jednak nie więcej niż 700 zł.
Jeżeli w pierwszym okresie (miesiącu, kwartale), w którym podatnik chce
skorzystać z ulgi, podatek należny (od sprzedaży) jest wyższy od naliczonego (od
zakupów), o co najmniej wartość przysługującej ulgi z tytułu zakupu kasy, to
przedsiębiorca ma prawo do pomniejszenia podatku należnego o całą kwotę tej ulgi.
Przykład: Przedsiębiorca zakupił kasę fiskalną w kwocie 750 zł netto. Zgodnie z ustawą
o VAT przysługuje mu prawo do odliczenia 90% wartości kasy, nie więcej niż 700 zł.
W miesiącu skorzystania z ulgi kwota podatku VAT do zapłaty na rzecz urzędu
skarbowego wynosiła 1200 zł. W tym przypadku kwota do odliczenia będzie wynosić 675
zł (750 zł x 90% = 675). Kwota mieści się w wyznaczonym limicie.
Kwotę ulgi należy ująć w deklaracji VAT-7 bądź VAT-7K jako kwotę
wydatkowaną na zakup kas rejestrujących, do odliczenia w danym okresie
rozliczeniowym.
Jeżeli w okresie dokonania odliczenia kwota podatku należnego jest wyższa od
naliczonego, ale mniejsza od wartości przysługującej ulgi, a w kolejnym
miesiącu/kwartale również wystąpi nadwyżka podatku należnego nad naliczonym –
29. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
29
przedsiębiorca może odliczyć pozostałą cześć nierozliczonej kwoty ulgi w następnym
okresie.
Należy pamiętać, że gdy kwota nadwyżki w dalszym ciągu będzie
niewystarczająca, wówczas odliczenia można dokonać w kolejnym okresie, ale pod
warunkiem, że nie wystąpi nadwyżka podatku naliczonego nad należnym.
Jeżeli natomiast w którymś z kolejnych okresów skorzystania z ulgi nastąpi
nadwyżka podatku naliczonego nad należnym, to przedsiębiorca nie ma możliwości
dokonania odliczenia. W takiej sytuacji w deklaracji wypełnia pozycję przeznaczoną dla
ubiegających się o zwrot kwoty z tytułu ulgi na zakup kas rejestrujących. Należy jednak
pamiętać, że za jeden okres przedsiębiorca może odliczyć kwotę ulgi nie wyższą niż:
25% kwoty przysługującej podatnikowi do odliczenia przed jego pierwszym
dokonaniem (max. 25% x 700zł = 175 zł) – jeżeli podatnik składa deklaracje za
okresy miesięczne,
50% (max. 350 zł) wartości określonej kwoty, pokrywającej wydatki na zakup
kas rejestrujących, opisanej w ustawie – jeżeli podatnik składa deklaracje za
okresy kwartalne.
Przykład: Przedsiębiorca rozlicza się z tytułu podatku VAT za okresy miesięczne. Możliwa
do odliczenia kwota ulgi z tytułu zakupu kasy wyniosła 675 zł. W styczniu kwota nadwyżki
podatku należnego nad naliczonym (i tym samym podlegająca zapłacie do urzędu
skarbowego) wynosiła 275 zł, i taką kwotę podatnik odliczył. W kolejnych trzech
miesiącach występowały nadwyżki podatku naliczonego, stąd przedsiębiorca ubiegał się
o zwrot pozostałej części ulgi. W lutym możliwe będzie odliczenie 169 zł (675 zł x 25%=
168,75, czyli po zaokrągleniu 169 zł). Podobnie będzie w marcu, natomiast w kwietniu
odliczenie obejmie pozostałą kwotę w wysokości 62 zł.
Przykład: Przedsiębiorca rozlicza się z tytułu podatku VAT za okresy kwartalne. Możliwa
do odliczenia kwota ulgi z tytułu zakupu kasy wyniosła 675 zł. W I kwartale kwota
nadwyżki podatku należnego nad naliczonym (i tym samym podlegająca zapłacie do
urzędu skarbowego) wynosiła 75 zł. Taką też kwotę podatnik odliczył. W kolejnych
2 kwartałach występowały nadwyżki podatku naliczonego, stąd przedsiębiorca ubiegał się
o zwrot pozostałej części ulgi. W II kwartale odliczyć można zatem kwotę 337,50 zł (675 zł
x 50% = 337,50, po zaokrągleniu 338 zł). W III kwartale przedsiębiorca odliczył pozostało
kwotę, w wysokości 262 zł.
Bardzo istotne w kontekście możliwości skorzystania z ulgi na zakup kasy jest jej
terminowe nabycie i zainstalowanie. Zgodnie bowiem z art. 111 ust. 4 ustawy
o VAT z ulgi na zakup kasy mogą skorzystać wyłącznie podatnicy, którzy rozpoczną
ewidencjonowanie obrotu i kwot podatku należnego w obowiązujących terminach.
Rozpoczęcie ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej po ustawowo
przewidzianym terminie wyłącza możliwość skorzystania z odliczenia.
30. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
30
4. Rozliczenia z urzędem skarbowym – podatek
dochodowy
Przy zakładaniu działalności gospodarczej każdy przedsiębiorca jest
zobowiązany do złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji
o Działalności Gospodarczej, za pomocą formularza CEIDG-1. Jest to jednocześnie
zgłoszenie do urzędu skarbowego, w którym zawiera się informacja m.in. o wybranej
formie opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Na wszystkich osobach fizycznych i prawnych, które osiągają w danym roku
dochody (niezależnie od ich wysokości) ciąży obowiązek rozliczania się
z podatku dochodowego. W Polsce istnieją dwa rodzaje podatku dochodowego – PIT,
czyli podatek od osób fizycznych, którego zasady rozliczania określają przepisy ustawy
o podatku dochodowym od osób fizycznych, oraz CIT – podatek dochodowy od osób
prawnych, dla którego podstawowym aktem prawnym jest ustawa o podatku
dochodowym od osób prawnych.
4.1 Podstawowe informacje o podatku dochodowym od osób
fizycznych
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) dotyczy, jak sama nazwa wskazuje,
osób fizycznych, także tych prowadzących indywidualną działalność gospodarczą czy
będących wspólnikami spółki cywilnej lub spółek osobowych (a więc m.in.
przedsiębiorców, emerytów i rencistów, zatrudnionych na umowę o pracę, zlecenia czy
dzieło). Jest to najpopularniejszy podatek, którego głównym założeniem jest
powszechność. W przypadku PIT źródłem opodatkowania jest dochód, czyli przychody
pomniejszone o koszty poniesione w związku z ich uzyskaniem.
Instytucją, która zajmuje się podatkami, jest urząd skarbowy. Podatek
dochodowy od osób fizycznych rozliczany jest w urzędzie właściwym ze względu na
miejsce zamieszkania podatnika, w przeciwieństwie do CIT (podatku dochodowego od
osób prawnych), dla którego właściwym urzędem jest urząd skarbowy
przyporządkowany ze względu na siedzibę spółki kapitałowej.
Podatek dochodowy opłaca się w formie miesięcznej lub kwartalnej zaliczki.
Z obowiązku tego podatnik powinien wywiązać się do 20 dnia następnego miesiąca (lub
kwartału, jeżeli rozlicza się kwartalnie), a więc np. podatek za maj powinno się opłacić
do 20 czerwca. Wyjątkiem jest karta podatkowa – tu rozliczenie następuje do 7 dnia
następnego miesiąca
31. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
31
4.2 Wybór formy opodatkowania
Jak zostało wcześniej wspomniane, już początkujący przedsiębiorca
przy składaniu wniosku CEIDG-1musi zdecydować, jaką formę opodatkowania swoich
dochodów wybiera. Możliwości są cztery (jednak nie wszystkie jednakowo dostępne):
opodatkowanie na zasadach ogólnych,
podatek liniowy,
zryczałtowane formy opodatkowania:
o ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
o karta podatkowa.
Przedsiębiorca, który przy rejestracji działalności w CEIDG nie wybrał formy
opodatkowania, może tego dokonać na zasadach przewidzianych w ustawach
podatkowych, a więc przez złożenie oświadczenia (wniosku) naczelnikowi urzędu
skarbowego (art. 9a ust. 2 ustawy o PIT), jednak nie później niż w dniu uzyskania
pierwszego przychodu.
Jeżeli podatnik nie postanowi inaczej we wniosku do CEIDG ani nie złoży
oświadczenia o wyborze innej formy, podstawową formą jest opodatkowanie według
skali podatkowej (na zasadach ogólnych).
Decyzja o danej formie opodatkowania nie jest decyzją “na całe życie” –
ustawodawca przewidział możliwość jej zmiany, jednak ustalił też jeden bardzo istotny
warunek – należy to zrobić do 20 stycznia roku podatkowego, którego nowa forma ma
dotyczyć.
Wypełniając wniosek CEIDG-1 przedsiębiorca wybiera również formę zapłaty
zaliczki na podatek dochodowy. Istnieją trzy możliwości – zaliczka może być
odprowadzana:
co miesiąc,
co kwartał,
w sposób uproszczony.
Uproszczony tryb opłaty zaliczek polega na comiesięcznym wpłacaniu zaliczki na
podatek dochodowy, wyliczanej jednak nie na podstawie bieżących skumulowanych
przychodów i kosztów, ale na podstawie dochodów uzyskiwanych dwa lub trzy lata
temu. W związku z taką konstrukcją, zaliczki uproszczonej nie mogą wybrać
przedsiębiorcy, którzy założyli dopiero działalność oraz ci, którzy przez ostatnie dwa,
trzy lata wykazywali same straty lub nie osiągnęli dochodu powodującego zapłatę
podatku. Zaliczka w formie uproszczonej wynosi 1/12 obliczonej kwoty podatku na
podstawie danych z zeznania podatkowego za dwa lub trzy lata wstecz, obliczonej przy
zastosowaniu odpowiedniej stawki – czyli skali podatkowej lub podatku liniowego.
32. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
32
Zaliczki płacą podatnicy, którzy wybrali rozliczanie podatku na zasadach
ogólnych lub podatkiem liniowym. Ryczałtowcy także mają obowiązek miesięcznego lub
kwartalnego rozliczania się z podatku. W ich przypadku jednak nie jest to zaliczka na
podatek dochodowy, a po prostu zryczałtowany podatek za konkretny okres. Zaliczki
i należny podatek przedsiębiorca ma obowiązek wyliczać sam. Nie zrobi tego za niego
urząd skarbowy.
4.3 Opodatkowanie na zasadach ogólnych – progresywna
skala podatkowa
Podstawą opodatkowania na zasadach ogólnych (wg progresywnej skali
podatkowej) jest dochód, a więc przychód osiągnięty z prowadzonej działalności
pomniejszony o koszt jego uzyskania.
Pojawia się zatem pytanie, skąd wziąć wartości potrzebne do obliczenia
dochodu? Otóż wszystkie osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mają
obowiązek prowadzenia ewidencji. W zależności od formy prowadzonej działalności
oraz formy rozliczeń zakładają podatkową księgę przychodów i rozchodów (KPiR) bądź
księgi rachunkowe. Właśnie na podstawie zapisów prowadzonych w tych ewidencjach
przedsiębiorca będzie w stanie ustalić wysokość przychodów i kosztów dotyczących
prowadzonej działalności.
Głównym sposobem określającym wysokość zobowiązań podatkowych osób
fizycznych jest skala podatkowa. Na jej podstawie ustala się, w jakiej wysokości
podatnik zapłaci podatek od dochodów uzyskanych w danym roku podatkowym.
Skala podatkowa na 2013 rok:
Ponad Do Wysokość podatku
- 85 528 zł 18% minus kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02 gr
85 528 zł - 14 839 zł 02 gr plus 32% nadwyżki ponad 85 528 zł
Roczna kwota zmniejszająca podatek 556 zł 02 gr
Roczny dochód niepowodujący obowiązku zapłaty podatku 3 091 zł
Przy tej formie opodatkowania przedsiębiorca jest zobowiązany do zapłaty
zaliczki na podatek dochodowy w sytuacji, gdy wysokość dochodu w danym roku
podatkowym przekroczy kwotę wolną od podatku. Oznacza to, że jeżeli w określonym
miesiącu (lub kwartale) dochody przedsiębiorcy przekroczą 3091 zł, jest on
zobowiązany do zapłaty zaliczki za dany miesiąc (kwartał). Kwotę zaliczki oblicza się na
podstawie danych zawartych w skali podatkowej – jest to 18% lub 32% osiągniętego
dochodu, przy czym wyższą stawkę należy stosować, gdy dochód przedsiębiorcy
przekroczy 85 528 zł. Nie oznacza to jednak, że cały dochód będzie opodatkowany tą
33. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
33
wyższą stawką. Dochód w wysokości 85 528 zł będzie oprocentowany 18%, a więc
podatek wyniesie 15 395,04 zł. Pomniejszony on zostaje o kwotę zmniejszającą podatek
(556,02 zł), a dopiero następnie dodawany jest podatek w wysokości 32% liczony od tej
części dochodów, które wykraczają poza kwotę 85 528 zł.
Wyliczoną w ten sposób wysokość zaliczki na podatek dochodowy należy
zaokrąglić do pełnych złotych. W przypadku końcówek kwot wynoszących mniej niż 50
gr, pomija się je, tzn. zaokrągla w dół. Natomiast przy zaokrąglaniu końcówek kwot
wynoszących 50 gr lub więcej, kwotę zaokrągla się w górę.
Przy rozliczaniu na zasadach ogólnych warto wziąć pod uwagę fakt, iż część
dochodów osób fizycznych wyłączona jest spod opodatkowania na takich zasadach. Są
to w szczególności:
spadki i darowizny,
przychody ze sprzedaży nieruchomości,
odsetki od prywatnie udzielanych pożyczek,
dochody z odsetek na kontach osobistych,
działalność gospodarcza opodatkowana kartą podatkową, ryczałtem
ewidencjonowanym, podatkiem liniowym.
Podatnicy wybierający progresywną skalę podatkową mogą bez ograniczeń
skorzystać z miesięcznego płacenia zaliczek. Kwartalne zaliczki są natomiast
przewidziane dla przedsiębiorców rozpoczynających działalność lub będących małymi
podatnikami – których przychody ze sprzedaży (łącznie z VAT) za poprzedni rok nie
przekroczyły kwoty 1 200 000 euro (w 2013 r. 4 922 000 zł). Dla maklerów, agentów
i zarządców funduszy inwestycyjnych limit ten jest niższy i wynosi 45 000 euro
(w 2013 r. 185 000 zł). Warunkiem do bycia małym podatnikiem jest również brak
prowadzenia działalności samodzielnie lub jako wspólnik spółki niemającej osobowości
prawnej w okresie dwóch lat od roku rozpoczęcia (a dokładniej od końca roku
poprzedzającego rok rozpoczęcia działalności). Z kolei z uproszczonego sposobu
opłacania zaliczek przy tej formie opodatkowania nie mogą skorzystać podatnicy, którzy
dopiero rozpoczęli działalność.
4.4 Opodatkowanie podatkiem liniowym
Kolejną formą opodatkowania na zasadach ogólnych jest podatek liniowy,
o jednej ustalonej stawce w wysokości 19%. Taką stawkę płaci się bez względu na
wysokość osiągniętego dochodu (obliczanego tak, jak przy opodatkowaniu progresywną
skalą podatkową).
Z tej formy opodatkowania mogą skorzystać jedynie osoby prowadzące
działalność gospodarczą (pod pewnymi warunkami) lub prowadzące działy specjalne
produkcji rolnej. Liniowej stawki podatku nie mogą wybrać podatnicy uzyskujący
przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy
34. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
34
odpowiadające czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników
wykonuje lub wykonywał w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub
spółdzielczego stosunku pracy. W takiej sytuacji wybór stawki liniowej może nastąpić
dopiero po upływie roku czasu.
Przy podatku liniowym istnieje możliwość skorzystania ze wszystkich trzech
sposobów płacenia zaliczek na podatek dochodowy, jednak pod warunkiem spełnienia
warunków takich, jak przy opisywanym wyżej podatku na zasadach ogólnych.
4.5 Wady i zalety rozliczania według zasad ogólnych
Przez wzgląd na fakt, iż opodatkowanie na zasadach skali podatkowej jest
podstawową i najczęściej stosowaną formą opodatkowania, warto zastanowić się, jakie
są jej wady i zalety. Do zalet opodatkowania skalą podatkową niewątpliwie należą:
stosowanie kwoty wolnej od podatku,
możliwość korzystania z oferowanych przez rząd ulg i odliczeń,
możliwość rozliczania się z małżonkiem,
przywilej rozliczeń dedykowanych osobom samotnie wychowującym dzieci,
możliwość zakwalifikowania wydatków powiązanych z osiągnięciem
przychodów do kosztów uzyskania przychodu.
Wadami związanymi ze skalą podatkową są:
wysoki drugi próg podatkowy,
obowiązek prowadzenia ściśle określonej ewidencji księgowej.
Opodatkowanie w formie podatku liniowego może natomiast przynieść znaczące
korzyści osobom, które osiągają bardzo wysokie dochody (ze wszystkich źródeł), mocno
powyżej 85 tys. zł rocznie. Głównymi wadami podatku liniowego są: brak kwoty wolnej
od podatku, brak możliwości rozliczania się razem z małżonkiem oraz brak ulg
podatkowych.
4.6 Zryczałtowane formy opodatkowania – ryczałt od
przychodów ewidencjonowanych
Ryczałt jest uproszczoną formą rozliczania podatku dochodowego, bez ustalania
podstawy wymiaru. Możliwość wyboru tej formy opodatkowania nie dotyczy wszystkich
podmiotów – nie mogą z niej skorzystać m.in. osoby osiągające w całości lub części
przychody z tytułu:
prowadzenia aptek,
działalności w zakresie: udzielania pożyczek pod zastaw, kupna i sprzedaży
wartości dewizowych, handlu częściami i akcesoriami do pojazdów
mechanicznych,
35. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
35
usług tłumaczeń, pośrednictwa finansowego, usług reklamowych,
detektywistycznych, rekrutacji pracowników,
usług w zakresie edukacji, ochrony zdrowia ludzkiego, kultury i sportu,
a dodatkowo podejmujących wykonywanie działalności po zmianie wykonywanej
działalności, jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali podatek
dochodowy na zasadach ogólnych.
Wybór zryczałtowanej formy opodatkowania wiąże się z niemożnością odliczenia
kosztów uzyskania przychodu. Dzieje się tak, ponieważ podatek zryczałtowany oblicza
się na podstawie uzyskanych przychodów, a nie dochodu, jak w przypadku podatku na
zasadach ogólnych (dlatego ryczałtowcy nie muszą prowadzić ewidencji poniesionych
kosztów).
Wyróżniamy następujące stawki zryczałtowanego podatku:
20%,
17%,
8,5%,
5,5%,
3%.
To, która z nich będzie obowiązywała przedsiębiorcę, zależy od rodzaju
prowadzonej działalności. I tak np. stawka 20% to stawka od przychodów z działalności
w zakresie tzw. wolnych zawodów (np. lekarza, felczera, pielęgniarki, tłumacza). Z kolei
stawka 17% dotyczy przychodów ze świadczenia niektórych usług niematerialnych (np.
wynajmu samochodu, pośrednictwa w handlu hurtowym). Stawka 8,5% obowiązuje
przy przychodach z działalności usługowej (w tym np. działalności gastronomicznej
w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5%).
Osoby zajmujące się działalnością wytwórczą lub budowlaną skorzystają ze stawki
5,5%, natomiast przedsiębiorcy osiągający dochody z działalności usługowej w zakresie
handlu oraz z działalności gastronomicznej obowiązuje stawka 3%. Jeżeli podatnik
zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji przychodów opodatkowanych różnymi
stawkami, ryczałt ustala się według stawki właściwej dla przychodów z każdego rodzaju
działalności.
Podatnik będący ryczałtowcem zobowiązany jest do ewidencjonowania
przychodów ze sprzedaży towarów i usług, gromadzenia i przechowywania dowodów
zakupu towarów, prowadzenia wykazu środków trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych, ewidencjonowania wyposażenia, a w przypadku
zatrudnienia pracownika – prowadzenia ewidencji zatrudnienia oraz karty
wynagrodzeń pracowników.
36. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
36
Zgodnie z ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym, z tej formy
opodatkowania skorzystać mogą podatnicy, którzy w poprzednim roku podatkowym
uzyskali przychody z działalności w kwocie nie wyższej niż 150 000 euro.
Przy ryczałcie ewidencjonowanym możliwe jest skorzystanie z miesięcznego lub
kwartalnego sposobu opłacania podatku. Przy czym w drugim przypadku otrzymane
przychody z działalności prowadzonej samodzielnie lub przychody spółki w roku
poprzednim nie mogą przekroczyć kwoty stanowiącej równowartość 25 000 euro.
4.7 Zryczałtowane formy opodatkowania – karta podatkowa
Karta podatkowa zwana jest uproszczoną formą opodatkowania, głównie przez
wzgląd na fakt, iż od podatników, którzy wybrali tę metodę rozliczania z urzędem
skarbowym nie wymaga się prowadzenia ksiąg rachunkowych, składania zeznań
podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Jednak w sytuacji, gdy
klient zażąda od nich wystawienia stosownego dokumentu potwierdzającego sprzedaż,
mają oni obowiązek spełnić takie żądanie oraz dodatkowo przechowywać kopię
rachunku przez okres 5 lat. Jednak, aby móc skorzystać z karty podatkowej, należy
spełnić szereg warunków przewidzianych w przepisach.
Ta forma opodatkowania jest przeznaczona dla przedsiębiorców prowadzących
ściśle określone rodzaje działalności gospodarczej usługowej, wytwórczo-usługowej
i handlowej wyłącznie na terytorium kraju. Przepisy dotyczące karty podatkowej bardzo
szczegółowo określają zakres i rozmiar prowadzonej działalności, a także warunki
w jakich działalność powinna być wykonywana. Z tej formy opodatkowania mogą
skorzystać m.in. zegarmistrz, krawiec, fryzjer czy taksówkarz.
Jednak nie każdy taksówkarz czy fryzjer może rozliczać się za pomocą karty
podatkowej. Aby było to możliwe, konieczne jest spełnienie następujących warunków:
prowadząc działalność nie można korzystać z usług innych firm (z wyjątkiem
usług specjalistycznych), a także zatrudniać osób na umowę zlecenia i umowę
o dzieło do wykonywania prac związanych z działalnością podatnika. Możliwe
jest natomiast zatrudnianie osoby na umowę o pracę – należy tylko pamiętać
o limitach zatrudnienia przy poszczególnych rodzajach działalności;
współmałżonek podatnika nie może prowadzić działalności gospodarczej w tym
samym zakresie, co on. Dozwolone jest natomiast, aby współmałżonek pracował
razem z podatnikiem.
Przy karcie podatkowej stawki podatku nie są z góry przyporządkowane do
konkretnych czynności (jak w przypadku ryczałtu ewidencjonowanego). Decyzję
o wysokości podatku wydaje naczelnik właściwego urzędu skarbowego. Może on
również wydać decyzję o odmowie przyznania karty podatkowej danemu podatnikowi.
Od decyzji naczelnika można odwołać się do Dyrektora Izby Skarbowej w terminie
37. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
37
14 dni. Podatnik ma prawo również zrezygnować z karty podatkowej, jeżeli zgłosi to
naczelnikowi urzędu w terminie do 14 dni od doręczenia decyzji.
Decyzja o wysokości stawki podatku przy karcie podatkowej wydawana jest co
roku. Nie wiąże się to jednak z koniecznością corocznego składania wniosku o wydanie
takiej decyzji. Podatnik, któremu naczelnik raz wydał decyzję, automatycznie co roku
dostaje nową.
Przy karcie podatkowej, ustaloną przez naczelnika kwotę podatku wpłaca się do
7 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Wyjątkiem jest grudzień, za który należy
rozliczyć się jeszcze w danym roku podatkowym, do 28 grudnia. Ryczałtowiec na karcie
podatkowej nie może skorzystać z kwartalnego ani z uproszczonego sposobu płacenia
podatku.
4.8 Deklaracje i terminy płatności podatku
Każdy przedsiębiorca, który osiąga w danym roku dochód, musi złożyć roczną
deklarację, odpowiednią dla wybranej formy opodatkowania. Nie ma natomiast
obowiązku składania comiesięcznych deklaracji, związanych z płaceniem zaliczki na
podatek dochodowy. Termin złożenia deklaracji rocznej upływa dnia 30 kwietnia roku
następnego.
Formularz deklaracji, za pomocą której rozliczany jest podatek dochodowy na
zasadach ogólnych, to PIT-36. W zeznaniu wykazuje się wszystkie osiągnięte przez daną
osobę dochody, które są opodatkowane według skali podatkowej. Zeznanie roczne
podatnik powinien złożyć do 30 kwietnia roku następnego.
Dla podatku liniowego właściwą deklaracją jest PIT-36L. Jednak należy pamiętać,
iż w tej deklaracji powinny znaleźć się informacje na temat dochodu osiągniętego
jedynie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Pozostałe dochody, co do
zasady, należy wykazać w formularzu PIT-37.
Wybranie tej formy rozliczania podatku wiąże się z brakiem możliwości rozliczeń
wspólnie z małżonkiem oraz brakiem możliwości skorzystania z zasad przewidzianych
dla osób samotnie wychowujących dzieci. Przy dochodzie wykazywanym w PIT-36L nie
można korzystać z ulg, z wyjątkiem jednej, dotyczącej osiągania dochodów za granicą.
Istnieje natomiast możliwość odliczenia zapłaconych składek na ubezpieczenie
zdrowotne (7,75% podstawy wymiaru) oraz wpłaty na konto IKZE.
Również w przypadku podatku liniowego, roczne zeznanie podatkowe należy
złożyć do 30 kwietnia roku następnego.
Deklaracja, która uwzględnia zryczałtowaną formę opodatkowania to PIT-28. Na
tym formularzu wykazuje się jedynie przychód opodatkowany ryczałtem, natomiast
dochody z innego tytułu, jak np. ze stosunku pracy wykazuje się w PIT-37. Tu również
38. Wszystko o działalności gospodarczej – wfirma.pl
38
nie ma możliwości rozliczania się wspólnie z małżonkiem czy skorzystania z ulg na
dzieci.
Ryczałtowiec powinien złożyć deklarację roczną na formularzu PIT-28 do
31 stycznia roku następnego (ewentualny PIT-37 – do 30 kwietnia).
Karta podatkowa wiąże się z obowiązkiem złożenia rocznej deklaracji na
formularzu PIT-16A. Jeżeli podatnik uzyskał dochody również z innego źródła, wówczas
konieczne jest wykazanie ich w odrębnej deklaracji - PIT-37.
Tu również granicznym terminem złożenia deklaracji PIT-16A jest 31 stycznia
roku następnego, a przy konieczności rozliczenia również dochodu z innego źródła –
PIT-37 do 30 kwietnia.
Płacenia podatków nie da się uniknąć. Dlatego w interesie każdego
przedsiębiorcy jest wybór takiej formy i trybu opodatkowania (jeżeli oczywiście taki
wybór jest możliwy), który będzie optymalny dla jego firmy. Przy podejmowaniu
decyzji, co wybrać, należy wziąć pod uwagę wiele czynników, wśród których należy
uwzględnić m.in.:
rodzaj prowadzonej działalności (ponieważ niektóre działalności wiążą się
z określonymi ograniczeniami),
jej rozmiar,
wysokość spodziewanych przychodów i kosztów (ponieważ warto
zminimalizować obciążenie podatkowe),
łatwość rozliczania się (w pewnej mierze od wybranej formy opodatkowania
zależy sposób prowadzenia ewidencji księgowej).
Jak zostało wspomniane już wcześniej – wybór konkretnej formy opodatkowania
nie jest wyborem raz na zawsze. Jednak należy pamiętać, że zmiany w tym zakresie
podatnik może dokonać tylko do 20 stycznia. Konieczne jest również poinformowanie
o tym naczelnika urzędu skarbowego.