43. Η Ελλάδα του Μεσοπολέμου. Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου 1936

1. ΙΣΤΟΡΙΑ
Γ’ Γυμνασίου
Ενότητα 43 η
Η Ελλάδα του Μεσοπολέμου.
Η δικτατορία της 4 ης Αυτούστου 1936

2. Η Β΄ Ελληνική Δημοκρατία (1)
 Μετά το μικρασιατικό πόλεμο ο
λαός επιρρίπτει ευθύνες στη
μοναρχία.
 Δεκέμβριος 1923: ο
Αλέξανδρος
Παπαναστασίου, πρόεδρος
της Δημοκρατίας, προτείνει την
ανακήρυξη της αβασίλευτης
Δημοκρατίας. Αλ.
Παπαναστασίου

3. Η Β΄ Ελληνική Δημοκρατία (2)
 25 Μαρτίου 1924: Η Βουλή με ψήφισμα
ανακηρύσσει τη Δημοκρατία
 13 Απριλίου 1924: Επικυρώνεται με
δημοψήφισμα (πρώτη περίοδος αβασίλευτης
δημοκρατίας στην Ελλάδα).
Η κυβέρνηση
Παπαναστασίου
γιορτάζει την
ανακήρυξη της
Δημοκρατίας

4. Πανηγυρισμοί
για την
ανακήρυξη της
Δημοκρατίας

5. Η περίοδος 1924-1928 (1)
Πολίτευμα ευάλωτο:
 Κυβερνητική αστάθεια
 Κάποιοι στρατιωτικοί πίστευαν στα
συγκεντρωτικά καθεστώτα (Ιταλία, Γερμανία).
 Ενίσχυση εργατικού κινήματος (1918 : ιδρύεται
η Γ.Σ.Ε.Ε. και σχεδόν ταυτόχρονα το
Σ.Ε.Κ.Ε., το οποίο μετονομάζεται Κ.Κ.Ε .).
Ιδρυτικό συνέδριο
της Γ.Σ.Ε.Ε.. 1918

6. Η περίοδος 1924-1928 (2)
 1925: Ο Θ. Πάγκαλος
επιβάλλει δικτατορία. Η κοινή
αντίθεση των κομμάτων και η
καταστροφική οικονομική του
πολιτική οδηγούν στην
Θεόδωρος
ανατροπή του από τον Γ. Πάγκαλος
Κονδύλη.
 Ο Κονδύλης προκηρύσσει
εκλογές, οι οποίες οδηγούν στο
σχηματισμό οικουμενικής
κυβέρνησης εκτός του Κ.Κ.Ε. Η
Κυβέρνηση αυτή εισηγήθηκε
την ψήφιση δημοκρατικού
Γεώργιος
Συντάγματος (1927). Κονδύλης

7. Η βενιζελική τετραετία 1928-1932
(1)
 1928: Εκλέγονται οι Φιλελεύθεροι .
 Κύριοι άξονες:
 οικονομική ανάπτυξη,
 εδραίωση της δημοκρατίας,
 εκπαιδευτική μεταρρύθμιση βασισμένη στην ενίσχυση
της υποχρεωτικής πρωτοβάθμιας και της τεχνικής-
επαγγελματικής εκπαίδευσης, στην εισαγωγή της
δημοτικής γλώσσας στα γυμνάσια και στην κατασκευή
πολλών νέων σχολείων,
 προσέγγιση με τις γειτονικές χώρες (το 1930
υπογράφεται το ελληνοτουρκικό σύμφωνο
φιλίας ).

8. Τα μέλη της
κυβέρνησης
Βενιζέλου, 1928
Ελευθέριος Βενιζέλος
και Μουσταφά Κεμάλ
μετά την υπογραφή
του ελληνοτουρκικού
σύμφωνου φιλίας,
1930

9. Η βενιζελική τετραετία 1928-1932
(2)
 1929: με πρόταση των
Φιλελευθέρων ψηφίζεται το
«ἰδιώνυμον» (νόμος που
έδινε στο κράτος την εξουσία
να τιμωρεί οποιονδήποτε
θεωρούσε ότι προωθούσε
«ιδέες που υποστήριζαν τη Κρατούμενοι στις φυλακές
της Αίγινας και της Ίου
βίαιη ανατροπή της
κοινωνικής τάξης».
 1932: Ο Βενιζέλος κηρύσσει
την Ελλάδα σε πτώχευση
(λόγω του κραχ του 1929).

10. Το Λαϊκό Κόμμα στην εξουσία
 1933: Επικρατούν τα
αντιβενιζελικά κόμματα.
 Βενιζελικοί αποπειρώνται
να πάρουν την εξουσία
πραξικοπηματικά.
 Ο Π. Τσαλδάρης (Λαϊκό
Κόμμα) αναλαμβάνει την
εξουσία και γίνεται
απόπειρα δολοφονία κατά
του Βενιζέλου. Παναγής Τσαλδάρης

11. Το κίνημα του 1935
 1η Μαρτίου 1935:
εκδηλώνεται νέο κίνημα
από τους βενιζελικούς
(κατεστάλη όμως από τον
Κονδύλη). Διαδήλωση κατά του κινήματος
του 1935
 Ακολούθησαν διώξεις και
εκτελέσεις βενιζελικών.
 Ο Τσαλδάρης ανατρέπεται
από τον Κονδύλη. Ο
τελευταίος εγκαθιστά
δικτατορία και επαναφέρει
τον βασιλιά.
Φιλοβενιζελικοί στη φυλακή της
Ακροναυπλίας μετά το κίνημα του 1935

12. Μετά την Παλινόρθωση
 Ο Γεώργιος ο Β΄ παραμέρισε τον Κονδύλη και χάρισε
αμνηστία σε όλους.
 Εκλογές 1936: Βενιζελικοί και αντιβενιζελικοί
ισοψηφούν, το Κ.Κ.Ε. αναδεικνύεται σε ρυθμιστή των
πολιτικών πραγμάτων.
 Ο Γεώργιος ο Β΄ διορίζει πρωθυπουργό τον Ι.
Μεταξά.
 Μάιος 1936: Η πρωθυπουργοποίηση του Μεταξά και η
γενικότερη οικονομική κρίση προκαλούν αιματηρή
διαδήλωση στη Θεσσαλονίκη.
 4 Αυγούστου 1936: Ο Μεταξάς και ο Γεώργιος Β΄,
επικαλούμενοι κομμουνιστικό κίνδυνο, κηρύσσουν
δικτατορία.

13. Πρωτοσέλιδο για τα
γεγονότα της
διαδήλωσης στη
Θεσσαλονίκη

14. Γεώργιος Β΄ και Ι. Μεταξάς
Ιωάννης Μεταξάς
Ο δικτάτορας Μεταξάς

15. Η Δικτατορία της 4ης Αυγούστου
(1)
Μεταξάς:
 Επιθυμούσε καθεστώς
παρόμοιο με της Ιταλίας ή
της Γερμανίας
 Στην Ελλάδα δεν υπήρχε
μαζικό φασιστικό κόμμα.
 Ίδρυση της Εθνικής Ε.Ο.Ν.
Οργάνωσης Νεολαίας
(Ε.Ο.Ν.).
 Προσπάθεια
προσεταιρισμού των
αγροτών και των εργατών
(συστηματική προπαγάνδα,
λήψη κοινωνικών μέτρων).

16. Η Δικτατορία της 4ης Αυγούστου
(2)
 Διαφορά με τα αντίστοιχα καθεστώτα
Ιταλίας και Γερμανίας: Στην Ελλάδα το
καθεστώς της 4ης Αυγούστου δεν απέκτησε ποτέ
κοινωνική στήριξη.
 Έργο: Καταδίωξη των αντιπάλων του, κυρίως
των Κομμουνιστών
 Ο ακολούθησε αγγλόφιλη πολιτική , αν και
προτιμούσε το καθεστώς της Γερμανίας, λόγω
της ισχυρής πίεσης του Γεωργίου (αγγλόφιλος).

17. ΑΣΚΗΣΕΙΣ

18. Ερωτήσεις
1. Ποιο ήταν, κατά τη γνώμη σας, το κύριο γνώρισμα της
κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας στην Ελλάδα
του Μεσοπολέμου; Να τεκμηριώσετε τη θέση σας.
2. Ποια κύρια διαφορά παρουσίαζε η δικτατορία της 4ης
Αυγούστου από τον ιταλικό φασισμό και τον γερμανικό
ναζισμό;
3. Το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου, Επιτάφιος, είναι
εμπνευσμένο από τα γεγονότα του Μαΐου του 1936 στη
Θεσσαλονίκη. Να το διαβάσετε, να ακούσετε τη
μελοποίησή του από τον Μίκη Θεοδωράκη (ή τον
Σταύρο Ξαρχάκο) και να το παρουσιάσετε στην τάξη
σας.