Nowe wydanie podlaskiej Strefy Biznesu

1. Podlaskiedużefirmydostosowująsię
donowychrealiów/s.44-46
Pandemia.Samorządypomagają
przedsiębiorcom/s.34-35
Handelsięzmienia. Lokalnefirmy
sprzedająon-line /s.18-19
Wrzesień 2020 | | Nr 01 (07) | wydanie bezpłatne | strefabiznesu.poranny.pl
MLEKOVITA
BIJEREKORDYWiktorSawosz,
BrandDistribution
Group:
Chcemyzmieniać
życieludzinalepsze
/s.7-9
DARIUSZSAPIŃSKI
PREZESZARZĄDU:
PODLASKA
Mlekovitanieustanniedbaoto,
by budowaćsiłęiwiarygodność
marki. Akupowaniepolskich
produktówtonajprostszysposób
naprzetrwanie polskiej
gospodarkiwdobie
globalnegokryzysu.
/s.10-11
KrzysztofPakuła,
Chorten:
Roczniewspieramy
bliskosetkęróżnych
wydarzeńiakcji
charytatywnych
/s.23-24

2. Strategiczne inwestycje w innowacje
O inwestycjach Rosti Poland w innowacje opowiada Michał Lubik, dyrektor zarządzający.
Razem z klientami kreujemy
przyszłość. Stawiamy na jakość
i profesjonalizm, budujemy za-
ufanie podchodząc do każdego
klienta w indywidualny spo-
sób. Wyprzedzamy konkurencje
technologicznie wciąż inwestu-
jąc w rozwój, a to pozwala nam
oferować w pełni kompleksowe
rozwiązania i serwis związany
z produkcją detali z branży prze-
twórstwa tworzyw sztucznych,
jak i produktów gotowych. Dzięki
temu światowe marki, darzą nas
zaufaniem i lokują produkcję swo-
ich produktów właśnie w Rosti.
Wspomagamy rozwój na-
szych klientów, a ich zadowole-
nie owocuje wzrostem sprzedaży
w Rosti Poland, tylko w tym roku
o około 20%.
Mamy jednak ambicję i ape-
tyt na więcej. Chcemy się dalej
rozwijać i być liderem w branży
przetwórstwa tworzyw sztucz-
nych w Europie. Tylko w tym
roku zainwestowaliśmy 12 mln
złotych w rozwój kompetencji,
nowe maszyny, w uruchomie-
nie nowych projektów naszych
klientów oraz infrastrukturę
budynku.
Najnowszą inwestycją Rosti
jest budowa Innovation Centre.
Jest to biuro wraz z laboratorium
działu R&D gdzie rozwijane są
nowe technologie, projektowa-
ne nowe wyroby i narzędzia oraz
wykonywane prototypy urzą-
dzeń. Naszym hasłem jest „From
concept to reality” i wystarczy, że
klient ma koncepcję urządzenia
a my możemy pomóc tą wizję
zrealizować. A to wszystko „within
72h”, ponieważ jesteśmy w stanie
wyprodukować wyrób metodą
wtryskową nawet w 3 dni. W tak
krótkim czasie możemy opraco-
wać projekt formy wtryskowej,
wydrukować elementy formy na
drukarce 3D i wyprodukować de-
tale z docelowego materiału na
wybranej maszynie
Zainwestowaliśmy w urzą-
dzenia, maszyny, pomieszcze-
nia i oprogramowanie prawie
2,5 mln złotych. Inwestycja
wystartowała we wrześniu
2019 r. i została ukończona
w kwietniu 2020 r. Naturalnym
procesem w Rosti Poland jest
ciągłe poszukiwanie innowacji
technologicznych, promocji in-
nowacyjnego sposobu myślenia
i działania., Technologie w bran-
ży przetwórstwa tworzyw sztucz-
nych rozwijają się w zawrotnym
tempie – zawsze staramy się być
w centrum tych zmian. Dedyko-
wany zespół inżynierów łączy
wiedzę techniczną i produkcyj-
ną, wspiera klientów w dostar-
czaniu pomysłów aby innowa-
cyjne produkty szybciej i taniej
trafiały na rynek. Wieloletnie do-
świadczenie i wiedza w zakresie
przetwórstwa tworzyw sztucz-
nych i rozwoju produktu kształ-
tuje prawdziwie światowej klasy
ofertę, która wnosi znaczącą
wartość do każdego programu
rozwojowego.
Bazując na fundamencie ja-
kim są wartości Rosti, zainwesto-
waliśmy w:
 pracowników: zatrudniając
i awansując dedykowane oso-
by do zespołu, które będą
miały czas i kompetencje, aby
realizować postawione zadania,
 laboratorium i badania: aby
mieć przestrzeń na testowanie
nowych technologii w prakty-
ce, wspieranie rozwoju produk-
tów i dostarczanie klientowi
konkretnych rozwiązań,
 relacje z partnerami takimi
jak: dostawcy, biura projektowe.
Dzięki inwestycji, możemy
realizować zadania w następują-
cych obszarach:
 rozwój produktu od koncepcji
i założeń klienta,
 rozwój nowych technologii, ich
industrializacja i optymalizacja,
 opracowywanie ofert dla kom-
pleksowych rozwiązań,
 rozwój biznesu poprzez wspar-
cie klienta w jak najwcześniej-
szej fazie cyklu życia produktu,
proponowanie nowych rozwią-
zań technologicznych.
Projektując laboratorium za-
inwestowaliśmy w urządzenia,
które były nam najbardziej po-
trzebne.
Do projektowania wyro-
bu wybraliśmy Skaner 3D, Geo-
Magic, TV Dotykowy, Symulacje
MoldFlow. Skaner Atos 5, na
który się zdecydowaliśmy jest
najlepszym rozwiązaniem w swo-
jej klasie, proponowanym przez
lidera na rynku skanowania 3D
firmę GOM. Obszary zastosowa-
nia skanera Atos 5 to:
 inżynieria odwrotna – czyli
utworzenie modelu CAD wy-

3. robu wtedy, gdy nie ma doku-
mentacji,
 weryfikacja zgodności geome-
trii detali po próbach w proce-
sie NPI,
 weryfikacja zużycia form wtry-
skowych – możemy przewidy-
wać naprawy narzędzi,
 pomiary detali wymagających
zdjęcia dużej ilości punktów –
co w efekcie daje nam zwięk-
szoną prędkość i dokładność
pomiarów.
Do tworzenia prototypów
z druku 3D używamy drukarkę
FDM UBOT oraz drukarkę Poly-
Jet Object 350. Prototypowanie
to ważny etap dostarczania pro-
duktu na rynek w 72 godziny.
Drukarka 3D Stratasys Objet 350
Connex3 to najbardziej zaawan-
sowana technologicznie maszy-
na typu PolyJet w segmencie
przemysłowym. Przestrzeń ro-
bocza Object 350 wynosi 342
x 342 x 200 mm. Maszyna ob-
sługuje sztywne, kolorowe ma-
teriały imitujące powszechnie
stosowane tworzywa, a także
materiały transparentne, gumo
podobne, symulujące polipro-
pylen, odporne na wysokie tem-
peratury lub wytrzymałe i wy-
soko udarne (Digital ABS). Na
drukarce 3D Stratasys Connex3
mogą powstawać w pełni funk-
cjonalne prototypy, ale także
formy wtryskowe, wytrzymujące
do kilku wtryśnięć dla weryfika-
cji poprawności projektu przed
produkcją masową.
Do tworzenia form pro-
totypowych używamy drukarki
Object 350 i wtryskarki Babyplast
. Wtryskarka umożliwia nam wy-
konywanie prób oraz rozwijanie
nowych technologii takie jak
LSR, mikro wtrysk, czy wtrysk
dwukompnentowy. Maszyna jest
w pełni wyposażona, posiada stół
obrotowy, dodatkową jednostkę
do silikonu, suszarkę, separator
wlewików i wiele innych nowych
rozwiązań.
Otwarcie Laboratorium stało
się możliwe dzięki synergii inwe-
stycji w narzędzia, pomieszczenia
i, co najważniejsze, w ludzi. Dzię-
ki połączeniu trzech kluczowych
czynników możemy zaoferować
znacznie więcej w obszarach roz-
woju produktu, biznesu, procesie
wycen i wdrażania innowacyjnych
technologii.
Co zyskał nasz Klient,
a co zyskało Rosti?
Dzięki tej inwestycji mo-
żemy zaoferować klientowi
znacznie większe wsparcie we
wczesnej fazie projektowania
produktu, jak również w pro-
ponowania innych, innowacyj-
nych rozwiązań technicznych.
Laboratorium opracowuje i te-
stuje nowe technologie celem
usprawnienia procesów produkcji
w Rosti, tworzy własne opakowa-
nia, sprawdza nowe metody wy-
twarzania podstaw i przyrządów,
prototypuje.
Od innych dostawców wyróż-
nia nas to, że oferujemy naszym
klientom wsparcie w realizacji
ich pomysłu. Oferujemy detale
najlepsze jakościowo. Przy wdro-
żeniu nowego produktu pomo-
żemy klientowi uzyskać zoptyma-
lizowany projekt elementu bądź
całego urządzenia, przystosowa-
nego do produkcji seryjnej. Bar-
dzo często proponujemy klien-
tom innowacyjne, alternatywne
rozwiązania. Chcemy służyć wie-
dzą, doświadczeniem i komplek-
sowym wsparciem.
Pierwsze sukcesy Centrum
Innowacji
Zakończyliśmy projekt budo-
wy zgodnie z założeniami, mimo
trudnego czasu z uwagi na panu-
jącą pandemię koronawirusa. Ot-
warcie nowo wybudowanego po-
mieszczenia odbyło się również
zgodnie z pierwotnym planem,
jednakże już w formie wirtualnej.
Uzyskaliśmy unikalny Cer-
tyfikat MouldFlow, który jest
potwierdzeniem posiadania wy-
sokich kompetencji w symulacji
procesu wtrysku. Dzięki umiejęt-
ności przeprowadzania symulacji
przepływu tworzywa podczas
formowania jesteśmy w stanie
uniknąć błędów w projektowaniu
wyrobów i całym procesie NPI.
Kolejnym sukcesem było
pozyskanie nowego projektu
z branży medycznej. Stało się to
możliwe dzięki nowym kompe-
tencjom posiadanym przez nasz
zespół R&D w zakresie wtrysku
tworzywa z dodatkami antymi-
krobiologicznymi.
Z kolei dla naszego czoło-
wego klienta z branży higieny,
zespół R&D zaprojektował kilka
nowych części i zaproponował
modyfikację dwóch istniejących
elementów. Rozwiązanie to zo-
stało zaaprobowane przez klienta
i dzięki temu jeszcze w tym roku
zobaczymy nowy wyrób na rynku.
Nowe technologie
i metodologia NASA
Centrum Innowacji powstało
również w celu rozwijania no-
wych technologii. W tym celu
szukamy na rynku nowych roz-
wiązań, rozmawiamy z partnera-
mi, ale również z klientami i pro-
dukcją. W ten sposób tworzymy
listę technologii, które chcemy
rozwijać. Wybrane technologie
kierujemy do wdrożenia, posił-
kując się metodologią TRL wy-
pracowaną przez NASA, która
umożliwia zarządzanie czasem,
budżetem i wynikami prac. TRL
pochodzi od angielskiego skrótu
Technology Readiness Level, czy-
li w tłumaczeniu na język polski:
Poziom Gotowości Technologicz-
nej. Jak sama nazwa wskazuje –
metodyka ta służy do określenia
etapu, na jakim znajduje się nasz
pomysł, projekt lub wynalazek
w szerokim rozumieniu tych
sformułowań. Dzięki tej ogólno-
światowej skali możemy w łatwy
i szybki sposób przekazać po-
tencjalnemu klientowi – ile pracy
pozostało nam jeszcze do wdro-
żenia, a ile pracy już wykonaliśmy.
O Rosti Poland
Firma jest największym od-
działem w Europie istniejącej od
1944 roku Grupy Rosti należą-
cej do szwedzkiego koncernu
Nordstjernan. Rosti specjalizuje
się w świadczeniu usług pro-
dukcyjnych związanych z prze-
twórstwem tworzyw sztucznych
metodą wtrysku, lakierowania
i dekoracji oraz montażu wyro-
bów gotowych i modułów dla
branży motoryzacyjnej, opako-
wań, AGD, sektora urządzeń kon-
sumenckich, elektrotechnicznej,
medycznej oraz profesjonalnych
urządzeń biznesowych. Rosti ce-
chuje dbałość o rozwój pracowni-
ków, silna pozycja finansowa i do-
stęp do najnowszych technologii.
To przedsiębiorstwo, które łączy
sukces ekonomiczny z ochroną
środowiska naturalnego i odpo-
wiedzialnością społeczną.
Rosti Poland posiada dwie
hale produkcyjne przy ul. My-
śliwskiej i Elewatorskiej o łącznej
powierzchni 32 000 metrów kwa-
dratowych i zatrudnia około 1100
pracowników.
Rosti Poland Sp. z o.o  ul. Myśliwska 18  PL-15 569 Bialystok  Poland
Spacer po Rosti
Zapraszamy do wirtualnej
wycieczki po zakładzie

4. (6)
Przebudowa odcinka
Czyżew-Białystok
Z Białegostoku do War-
szawy dojedziemy po-
ciągiem w mniej niż 90
minut!
(20-22)
Do optymizmu
jeszcze daleko
Kryzys gospodarczy to
wyzwanie dla praco-
dawców i pracowni-
ków. Firmy nie mają
wyjścia - muszą się do-
stosować do specyficz-
nych warunków rynko-
wych.
(32)
Emerytury
w Podlaskiem
Kilkanaście tysięcy zło-
tych miesięcznie, albo
kilka groszy. Tyle dosta-
ją emeryci w naszym
województwie.
(41)
Dieta zapakowana
w pudełko
Zyskuje zwolenników.
Nie musi być wyłącznie
odchudzająca. W ofer-
cie coś dla siebie znaj-
dą też weganie czy
cukrzycy.
REDAKCJA
Strefa Biznesu Podlaskie
Polska Press Sp. z o.o.
Oddział Białystok
ul. św. Mikołaja 1,
15-419 Białystok,
tel. 85 74 89 567,
e-mail: redakcja@polskapress.pl
ISSN: 2450-2227
Redaktor naczelny:
Jarosław Jabłoński
Projekt graf. – dyr. art.:
Tomasz Bocheński
Realizacja graficzna
Produkcja Białystok
Redaktor wydania:
Redakcja
WYDAWCA
Polska Press Sp. z o.o.
Oddział Białystok,
ul. św. Mikołaja 1,
15-419 Białystok
Prezes:
Aureliusz Mikos
tel. 85 74 89 610
e-mail: sekretariat@dz.com.pl
Biuro Handlowe
Elżbieta Dźwigaj
tel. 85 74 89 575
elzbieta.dzwigaj@polskapress.pl
Marketing
Ewa Szmarowska
tel. 85 7489 608
ewa.szmarowska@polskapress.pl
WYDAWCA
Polska Press Sp. z o.o.
ul. Domaniewska 45, 02-672
Warszawa, tel. 22 201 41 00
Prezes zarządu:
Dorota Stanek
Wiceprezes zarządu:
Dariusz Świąder
Członkowie zarządu:
Paweł Fąfara,
Magdalena Chudzikiewicz
Redakcja nie odpowiada za treść
reklam i nie zwraca materiałów nie-
zamówionych. Wszelkie prawa
zastrzeżone. Przedruk i wykorzysty-
wanie w jakiejkolwiek innej formie
bez pisemnej zgody zabronione.
Reklamy na stronach:
2-3, 5, 10-11, 12-13, 16, 17, 21, 25,
27, 29, 31, 33, 36-37, 42-43, 47,
51, 53, 56-57, 59, 60.
Druk: Drukarnia TOP Druk
18-400 Łomża ul. Nowogrodzka
15A
Spistreści2020 | NR 01 (07)
Podlaskakuchnia
regionalnaprzyciąga
turystówzcałegokraju
Joanna
Przetakiewicz
symbolkobiecego
sukcesuwbiznesie
(26-30)
(38-40)
Przysmaki tatarskiej kuchni serwuje swoim goś-
ciom Elżbieta Muchla z Suchowoli
FOT.SYLWIADĄBROWAFOT.SOODI
Podlaskiefirmy
wyciągnęłyrękę
dopotrzebujących
(14-15)
(48-49)
Kombinujemy
z długami. Coraz
więcej z nas uwa-
ża, że niespłaca-
nie zaciągniętych
długów można
usprawiedliwić.
(50-52)
Aż 73 proc.
internautów robi
zakupy przez
internet. Wpływa
na to pandemia
koronawirusa
i zamknięcie skle-
pów stacjonar-
nych.
(54-55)
Podlaskie firmy
obchodzą w tym
roku piękne
jubileusze.
Ile lat są na rynku,
czym się zajmują?
Na okładce Dariusz Sapiński,
prezes Grupy Mlekovita
Fot. Wojciech Wojtkielewicz
004 StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
FOT.PRODUKTY.PODLASKIE.EU

6. FOT.PLK-SA.PL
105348281
złotych - tyle wyniosła łączna pomoc
z tarczy antykryzysowej, którą otrzyma-
ło już 764 podlaskich przedsiębiorców,
co pozwoliło utrzymać 24 372 miejsc
pracy
złotych - to rekordowa kwota, jaką
urząd skarbowy zwrócił podlaskiemu
podatnikowi po rozliczeniu PIT 2019
(przed rokiem - 2,5 mln zł); rekordowa
dopłata przekroczyła 3,5 mln zł
859dochód tylu mieszkańców Podlaskiego
przekroczył w 2019 r. milion złotych;
najwięcej milionerów miał Białystok
i okolice - 462, a potem Łomża - 90
i w Suwałkach - 64.
900kg - tyle waży bezzałogowa platforma
bojowa. Perun - czołg bez załogi jest
wyposażony w zdalnie sterowany moduł
uzbrojenia wraz z karabinem maszyno-
wym, posiada nieśmiercionośne syste-
my odstraszania i śledzenia. Dodatkowo
został wyposażony w detektor kierunku
strzału i stację meteo. Pojazd powstał
w ramach wspólnego projektu białosto-
ckiego STEKOPU oraz Wojskowej Aka-
demii Technicznej.
1,3mln dorosłych Polaków (w wieku 25-
34 lat) wyprowadziło się z domu
rodzinnego w ciągu ostatnich 4 lat -
wynika z szacunków HRE Investments.
Rok 2019 był pod tym względem jed-
nym z najlepszych w ostatnich latach,
bo ten symboliczny krok w dorosłość
wykonało aż 350 tysięcy Polaków.
Wciąż z rodzicami mieszka w Polsce
prawie 2,4 mln osób ze wspomnianej
grupy wiekowej
3,3mldzłnetto-tylejestwartain-
westycjarealizowanaprzezPKP
PolskieLinieKolejoweS.A.
natrasieRailBalticanaodcinku
Czyżew–Białystok.Budowa
nowychstacjiiprzystanków,
ponad70kmnowychtorów
sprawi,żezBiałegostoku
doWarszawymożnabędzie
dojechaćwmniejniż90minut
384,8- tyle mieszkań na 1000 osób przypadało w woj. podla-
skim w końcu 2018 roku, a średnia powierzchnia użyt-
kowa mieszkania wynosiła 29,6 mkw. na osobę
Liczby
Strefa powitalna
FOTSTEKOP
006 StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
786000

7. FOT.MATERIAŁYBDG
opracował:
Andrzej Matys
Rozmowa zWiktorem
Sawoszem,
prezesem Brand
Distribution Group
oskutkach pandemii
Covid-19 dla
przedsiębiorców iich
firm oraz
oprzewidywaniach dla
trendów gospodarczych
wnajbliższym czasie
Każdafirmapowinna
wyciągnąćwnioskizlekcji,
jakiejudzieliłagospodarce
pandemiakoronawirusa
Strategiafirmyzakładajednakzbudowa-
niepewnegobuforu,którywtejkryzyso-
wejsytuacjipozwoliłniepanikowaćinie
wykonywaćgwałtownychruchów.
Jesteśmy w tej komfortowej sytuacji, że nasza
strategia przewiduje tworzenie rezerw finanso-
wych. W Brand Distribution Group mamy trzy
funduszerezerwowe.Myślę,żeodkładanieczęś-
cizysku,tomądreposunięcie.Inietylkomywten
sposóbdziałamy.Terezerwyiwłaściwenimiza-
rządzanie dają większy spokój do podejmowa-
niatrafnychdecyzji.Niemapresji,jeśliwiesz,że
twojafirma–nawetjeżelicałkowiciebędziemu-
siała zaprzestać działalności – może przetrwać.
W niektórych firmach miesiąc, w innych pół ro-
ku nie zwalniając ludzi i utrzymując procesy bi-
znesowe w gotowości. Mając taką rezerwę, oso-
bazarządzającamożetrafniepodejmowaćdecy-
zje.Niedziaławpanice,możebyćracjonalna.
Panafirmaaninajedendzieńniezaprze-
staładziałalności.
Oczywiście musieliśmy się dostosować do wy-
tycznychrządowychidziałaćzdroworozsądkowo.
Już w pierwszych dniach przeanalizowałem
wspólniezkluczowymimenedżerami,jaknależy
zorganizowaćnasząpracę.Wpierwszejkolejnoś-
ci–zadbaćobezpieczeństwonaszychludziistwo-
rzyć odpowiednie procedury w miejscu pracy.
Częśćpracownikówwysłaliśmyna„homeoffice”,
boobawialisięoswojezdrowie.Drugarzecztoza-
bezpieczenieprocesów–tak,abykluczowedzia-
ły,jaklogistykaczymagazyn,mogłyodpowiedzieć
nazwiększonąwnaszejbranżyliczbęzamówień.
Wprowadziliśmyzmianowysystempracy,częste
Pandemicznegotrzęsieniazieminiespo-
dziewałsięnikt.Czyjednakowoż,gdyby-
łojużwiadomo,żesytuacjajestpoważna
i będzie miała poważne skutki, czuł się
Panwjakikolwieksposóbprzygotowany
natakdużykryzys?
Oczywiście, na pandemię i całkowite zamknię-
cie biznesów nie byliśmy przygotowani. Chyba
niktnaświecieniebył.Dochodziłydonasinfor-
macje, że coś się dzieje w Chinach, że jest nowy
wirus, ale chcę przypomnieć, że kilka lat wcześ-
niejpodobnasytuacjamiałamiejscewprzypad-
ku SARS. Wówczas skończyło się na tym, że lu-
dziebylibardziejostrożniwogniskachzakażeń.
Przeztobyćmożebyliśmymniejczuliwobliczu
tegorocznychdoniesień.
Podkoniecroku,gdywiadomobyłoonowejcho-
robie,chybaniktniespodziewałsię,żemożeona
wywołaćażtakieskutki.NiktwEuropiesięnato
nieprzygotowywał.Gdybytakbyło,niemieliby-
śmyproblemuzmaskami,rękawiczkami,lekami
czyrespiratorami.Rządyniebyłyprzygotowane,
acodopieroprzedsiębiorcy,którzykażdegodnia
przecieżpokonująszeregróżnychproblemów.
007StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
jjj

8. sprzątanieidezynfekcjęmagazynuiszereginnych
działań, dzięki którym pracownicy czuli się bez-
piecznie.Wprowadziliśmyliczneinnowacje,aby
zachowaćciągłośćiminimalizowaćnoweryzyko.
Jakkolwiek komfortowa była sytuacja
państwa branży w pandemii, biznes nie
działa w próżni. Jak sytuacja otoczenia
wpłynęłanazmianywdziałalnościBDG?
Byłowieleniepewnychmomentów,alewiększych
problemównieobserwowaliśmy.Napoczątkubył
problemztransportem.Powstawałykolejkinagra-
nicach, wiele firm transportowych mierzyło się
zzapewnieniembezpieczeństwakierowców,ko-
niecznością obsłużenia linii. Jedyny trudniejszy
moment był związany z wysyłką towarów
doWłochiodbioremodnaszychkontrahentów.
Jednaktrwałotonajwyżej10dni.Późniejcenytran-
sportunawetspadły,zdołaliśmyutrzymaćłańcuch
dostaw.Wielefirmmazabezpieczonestanyma-
gazynowe–czytogotowychproduktów,czyskład-
nikówdoprodukcji.Przezdwanajtrudniejszemie-
siącewszystkowydawałosięzabezpieczone.Jako
branżanieodczuwaliśmywiększychproblemów.
Ponadtowbranżyeksportowejosłabionazłotów-
kapowodowała,żeasortymentpolskichproduk-
tówstałsiębardziejatrakcyjnydlaklientówzUnii
Europejskiejiinnychkrajów.Oferowaliśmylepsze
ceny.Trzebateżpamiętać,żezamknięciekrajów
nieodbywałosięjednocześnie.Najpierwdotyczy-
łotoAzji,potemEuropy,StanyZjednoczonezam-
knęłygranicedopierokilkatygodnipóźniej.
Jakzamknięciegranicwpłynęłonamoż-
liwośćrealizowaniadostawprzezBrand
DistributionGroup?
Wzasadziewogóle.Mimozamknięciagranicdla
przemieszczaniasięludności,wymianatowaro-
wa działała. Wiem, że pewne trudności odczu-
wałytefirmy,którehandlowałyzChinami.Mia-
łypewnetrudnościzotrzymywaniemtowarów.
Topokłosietego,żechińskieportyzwalniałytem-
poobsługizewzględunachińskiNowyRok.To
okres, kiedy handel z Azją zawsze odbywał się
naniecoinnychwarunkach.Niemożnawięcjed-
noznacznie powiedzieć, że to wyłącznie wina
koronawirusa. Zamówienia spływały do nas ca-
łyczas.
Niekiedypracowaliśmynawetnatrzyzmiany,by
obsłużyćzaładunki.Branża,któradostarczapro-
dukty konsumpcyjne, nie odczuła większych
problemów.Możliwe,żejeszczeodczujemyzmia-
nęwrelacjachwhandluzChinami.Możliwe,że
niektórym producentom zabraknie np. opako-
wańczyskładnikówdoprodukcji.Niesłyszałem
jednak,byktośzbranżypoważnieucierpiał.Są-
dzę,żepolscyproducencipodjęliteżodpowied-
nie działania, żeby uniezależnić się od dostaw-
ców z Azji. Wiele firm zdaje sobie sprawę, jakie
ryzyka niesie poleganie w znacznym stopniu
natymregionie.Wiedzą,comożedlanichozna-
czaćzamknięciegranicistarająsięumiejscowić
produkcjębliżejgeograficznie.
Czy jest coś, co szef BDG zrobiłby inaczej
lub zrobi, żeby jego firma była jeszcze le-
piej przygotowana na tak duży i niespo-
dziewanykryzys?
Jeszcze w styczniu 2020 r. przeszliśmy na no-
we narzędzia, które całkowicie zabezpieczyły
nasze możliwości komunikacji wewnątrz
i na zewnątrz – gwarantując przy okazji
bezpieczeństwo.Wzasadziepotrzebo-
waliśmy kilku dni, by w pełni wyko-
rzystać potencjał tych narzędzi.
Na pewno zawsze warto patrzeć
na koszty. Okazało się, że jedno
z naszych biur w Warszawie jest
zbędne. Można było je zamknąć
kilka miesięcy wcześniej. Pomy-
ślałemteż,żepandemiatodobry
czas na to, by zaprosić do współ-
pracy profesjonalistów, którym
ten czas uniemożliwił prowadze-
niebiznesu,aktórzymająwybitne
zdolności. Na rynku pracy pojawili
sięwysokiejklasymenedżerowie,któ-
rzy byli gotowi na rozmowę z nami.
Podwóch,trzechtygodniachodizolacjiza-
cząłemwięcejczasupoświęcaćnarekrutację,
procesy biznesowe już się bowiem ułożyły.
To nie pierwszy światowy kryzys, w którym
moja firma musiała sobie poradzić - dotąd wy-
chodziliśmy z nich wzmocnieni. Miałem więc
postanowienieipewność,żefirmawykorzysta
itenmoment.Każdanowasytuacjatakżestwa-
rza okazję.
Jak wobec tego zmieniła się strategia
BDG?
Może nie zmieniła się, ale została dostosowana
do nowych warunków biznesowych. Powstały
okazjebiznesowe.Zmieniająsięteżpotrzebykon-
sumentów. Ponieważ pracujemy na tym rynku
od ponad 27 lat, chcemy też mieć swój wpływ
nato,byludzieżylilepiej.Postanowiliśmy,żesil-
niejwejdziemywsprzedażonline.Alejednocześ-
nie chcemy stworzyć nowy koncept stacjonar-
nychsklepówdetalicznych.Pókiconiezdradzę
zbyt wielu szczegółów, gdyż wciąż pracujemy
nad tą koncepcją. Mogę tylko powiedzieć, że
chcemy zrobić pilotaż 3-5 sklepów, m.in. w Bia-
łymstoku, skąd się wywodzimy i w Warszawie.
Okres testowy potrwa kilka miesięcy. Jeśli kon-
ceptspełninaszeoczekiwaniabiznesowe,będzie-
mykontynuowalirozwójtegomodelu.Chcemy
zmieniaćżycieludzinalepsze,prezentowaćna-
sze wartości, proponować Polakom jakościowe
towary oraz dobrze znane marki w atrakcyjnej
cenie.Jakodużyhurtownikposiadamykompe-
tencjezakupoweimożliwości,bytoosiągnąć.
Jakieglobalnezmianyczekająpanazda-
niemrynekFMCG,czylirynekproduktów
szybkozbywalnych?
Uważam, że kryzys dopiero się zacznie, albo
właśniesięzaczyna.Przecieżwtejsytuacjijeste-
śmydopierokilkamiesięcy.Przewiduję,żecoraz
trudniejbędziehandlować,ponieważspołeczeń-
stwozwyczajniebędziemusiałoliczyćpieniądze.
Tazmianapreferencjizakupowychbędzieozna-
czać, że efektywność i marżowość okaże się dla
firm dużym wyzwa-
niem. Podob-
nie,jakzi-
dentyfikowanie,cotaknaprawdęklientbędzieg
otów kupić. Teraz już nie jesteśmy skłonni iść
po drobne zakupy. Wolimy kupować więcej
nakilkadni,wsklepie,którywydajesięnambez-
pieczny.Niekonieczniewgalerii,alewwiększym
supermarkecie.Zrozumienietegotowyzwanie,
które przed nami stoi. Na pewno będzie się roz-
wijaćsprzedażinternetowa.Trudnopowiedzieć,
czybędziepotrzebatylepunktówsprzedaży.Ra-
czej nie każdy sobie poradzi. Zmieni się asorty-
ment.Niewszystkiemarkibędąwstaniesięobro-
nić.Trzebabacznieobserwowaćsytuacjęireak-
cjekonsumentówwnajbliższychmiesiącach.
To obserwacje z perspektywy biznesu,
któryjestludziompotrzebnybezwzglę-
du na czasy. Każdy musi jeść, każdy mu-
si kupić mydło. Jak pandemia wpłynie
nabiznesy,którepowstały„nadobrecza-
sy”?
Proszępamiętać,żemymamydziśmożliwość
sprzedażyproduktównarynkizagraniczne,wy-
korzystując różne kanały sprzedaży. Marki
premium, niekoniecznie pierwszej potrzeby,
mogą wykorzystać Instagram o zasięgu euro-
pejskim,światowym,wejśćnarynekazjatycki,
poszukaćzamożniejszegoportfela.Dziśnicnie
stoi naprzeszkodzie, by sprzedawać globalnie.
Skurczysięliczbakonsumentówwklasieśred-
niej, którzy kupowali dobra luksusowe
aspiracyjnie,większymwysiłkiemalbonakre-
dyt.Dziśznajdująsięwsytuacji,kiedyprawdo-
podobnie będą sięgać półkę niżej. My chcemy
tymkonsumentomzapewnićproduktydobrej
jakości, ale w niższej cenie. Aby móc zapropo-
nowaćnajlepszącenę,należymiećbardzoefek-
tywne wszystkie procesy.
008 StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
Praca w czasie pandemii
Strefa przedsiębiorcy
AFOT.GERALT/PIXABAY.COM
jjj

9. Jakielekcje,panazdaniem,płynązpande-
miidlabiznesu,nietylkodlarynkuFMCG?
Naczymwartosięskupić,cozmienić?
Rekomenduję bacznie przyglądać się kosztom,
dbaćościąganienależnościododbiorców,zacho-
waćdyscyplinęfinansowąitworzyćrezerwy,oile
to jeszcze możliwe. Ponadto, istotne jest zwięk-
szanieefektywnościpracy–przyglądaniesięwy-
nikompracykażdegopracownika,ajeślitomoż-
liwe – także zmiana systemu wynagrodzenia
i uzależnienie go od rezultatów. Nie w każdym
biznesie da się to zrobić, ale warto przyjąć taką
perspektywę.Napewnowartozweryfikować,ko-
gozatrudniamyikogoutrzymujemywfirmach.
Właściwi ludzie w dobrych zespołach potrafią
dźwignąć biznes, nieodpowiedni ludzie mogą
doprowadzićgodoruiny–abstrahującodsytua-
cji pandemicznej. Uczciwość i samodyscyplina
tocechytymistotniejsze,żewielebiznesówbę-
dzieprzechodzićnapracęzdalną.Rekomenduję
też,bywłaścicielebiznesówczęściejkomuniko-
wali się ze swoimi ludźmi. Od ich nastawienia
isposobuichprzekazudużozależy.Namawiam
też do słuchania pracowników, zachęcenia ich
doproponowaniazmian,usprawnieńiinnowa-
cji.Najgorsze,comożnazrobić,tobierniesięprzy-
glądać i nie działać. Może niełatwo jest szukać
możliwości, gdy kasa jest pusta, ale
proaktywność,myślenieiwytrwałapracatowa-
runek konieczny. Właściciele powinni też bacz-
nie obserwować cash flow (rachunek przepły-
wówpieniędzy–red.).Częstofirmyupadająnie
dlatego, że nie mają zysków, ale dlatego, że nie
mająpieniędzy.Myślę,żebędziesporofirm,któ-
re pokazywały znakomite wyniki finansowe
wpoprzednichokresach,aterazbędązmuszone
ogłosić bankructwo. Nie każdemu dużemu
przedsiębiorstwubędziepomagałopaństwo.
SkorzystałPanzTarczyantykryzysowej?
Myniekorzystaliśmyztarczyiniechcętegoko-
mentować.Janawetnieszukałemtakichmożli-
wości. Skoro mamy dobrą sytuację biznesową,
pomocpaństwabędziebardziejprzydatnagdzie
indziej. Druga rzecz – nie spotkałem się jeszcze
zsytuacją,wktórejcośjestzadarmo.Powiększa-
nieswojegodługumożebyćzgubne.Jakoprzed-
siębiorcapatrzęnamożliwościidziałaminaczej
niżten,ktomusiutrzymaćsięnapowierzchni.
Kto Pana zdaniem należycie odrobił
covidowąlekcję?
NiemachybaPolaka,którynieodnotowałby,że
w„Żabce”pojawiłysięmaseczkiwbardzoatrak-
cyjnejcenie.„Żabka”znakomiciewykorzystała
ten czas do promocji swojej marki. To był mar-
ketingowymajstersztyk,pisałyotymwszystkie
media. Inwestycja w maseczki, do których za-
pewne„Żabka”dołożyła,przyniosłapiorunują-
cymedialnyefekt.Szczególnie,żewprowadzo-
nojedoobrotuwczasie,gdyludziemieliprob-
lem z ich zakupem od ręki. My w tym czasie
sprzedaliśmykilkamilionówmaseczekdopol-
skich sieci sklepów i do sieci zagranicą. Niepo-
kojącebyłodlamnie,żerządwkroczyłwrynko-
wezasadysprzedaży.NaAllegrozabronionaby-
łasprzedażmaseczekiśrodkówdodezynfekcji.
Trudnobyłomitozrozumieć.Aledobrze,żektoś
w końcu ten zakaz zniósł – dzięki temu osoby
z mniejszych miejscowości, bez dostępu
do„Żabki”mogłyteproduktynabyć.Allegroteż
znakomicie wykorzystało ten czas – sprzedają-
cy mogli dzięki temu uwolnić towary, konsu-
menci mieli dostęp do produktów. Ponadto Al-
legro udostępniło Polakom bezpłatnie usługę
„Smart”. Wolny rynek musi wszystko uporząd-
kować. Podobnie zareagował InPost, gdzie bły-
skawicznie pojawiła się możliwość bezdotyko-
wegoodbioruproduktów.Wielkimszacunkiem
darzę też wszystkich sprzedawców i pracowni-
kówsklepów,kurierów,służby–wszystkich,któ-
rzywtychtrudnychtygodniachzostalinaswo-
ichstanowiskachpracy.
PowiedziałPan,żekryzysstwarzateżoka-
zje.DlakogoCovidokazałsięszansą?
Firmyczyniąolbrzymienakładynazapewnienie
bezpieczeństwa swoich pracowników, przykła-
dowo Amazon ogłosił, że przeznaczy 800 mln
USDnazapewnieniebezpieczeństwaswoimpra-
cownikompodczaspandemii.Tojestgigantycz-
ny biznes – BHP, narzędzia informatyczne, AI,
sprzętitd.Branż,którezyskająjestwiele.Wyda-
jemisiętakże,żeprzyspieszyrozwójmedycyny.
Jestszansa,żepojawiąsięnoweleki.Inaczejzo-
staniezorganizowanakomunikacjaiwogóleży-
cie ludzi w mieście. To może też być szansa dla
projektantów i urbanistów. Myślę też, że Polska
ma duże szanse, by w nadchodzącym kryzysie
poradzićsobielepiej,niżinni.Niejesteśmyzato
wstrefieeuro,comożeteżoznaczać,żepolskiear-
tykuły staną się bardzo atrakcyjne. Może mniej
będziemyimportować,aleteżwwieluobszarach
jesteśmysamowystarczalni.
JakPanazdaniemzmienimysię,jakospo-
łeczeństwo?
Staniemy się bardziej uważni na to, co kupuje-
my,jakigdziekupujemy,aletakżezkimsięspo-
tykamy.Znajdziemyzatowięcejczasunarozmo-
węznajbliższymi,codotejporywdużejmierze
odbierał nam np. Facebook czy Instagram. Po-
winniśmyteżposzukaćzmiannalepszewewłas-
nym życiu. Może niektórzy z nas postanowią
WIKTOR SAWOSZ
– właściciel i prezes zarządu Brand Distribution
Group. Działa na rynku dystrybucji FMCG (pro-
duktów szybko zbywalnych) od ponad 27 lat,
kiedy to założył w Białymstoku właśnie Brand
Distribution Group. Bogate doświadczenie, jakie
zdobył specjalizując się w eksporcie i imporcie
na ponad 90 rynkach zagranicznych, pomaga mu
z powodzeniem prowadzić dobrze prosperujący
biznes. Niezwykle ważne są dla niego: uczciwość,
pracowitość, proaktywność, zaangażowanie
w pracę, zaufanie, umiejętność wykorzystania
własnych talentów oraz tradycyjne wartości
rodzinne.
miećwłasnykawałekziemi,uprawiaćogróditd.?
Możetomoment,bypoświęcićwięcejczasunaj-
bliższym?Możeniewartozaciągaćkredytówiżyć
wstrachuprzed utratączegoś?Spodziewamsię
też, że będziemy się więcej uczyć - również
online.Nauczymysięuczyćefektywnie.
Czy to jest dobry czas na zakładanie no-
wegobiznesu?
Nie mogę dać tu dobrej rady. Nie jest łatwo być
przedsiębiorcą, szczególnie w dzisiejszych cza-
sach.Toniechodzinawetopodejmowanieryzy-
ka czy umiejętności radzenia sobie z ryzykiem.
By dziś założyć firmę, należy mieć ideę, która
zmieniżycieludzinalepsze.Jeślitobędzierobie-
nieczegoś,copoprostulubisz(atakimodelczę-
sto towarzyszy ludziom rozpoczynającym bi-
znes) warto się przyjrzeć, czy to, co lubisz robić,
będzie dzisiaj tworzyło wartość dla konsumen-
ta.Jeślitak,tonapewnowarto.
Widać już pierwsze negatywne zmiany
narynkupracy. Jakpanazdaniembędzie
wyglądałwnajbliższymczasie?
-Niestetyniejestemtuoptymistąichciałbymsię
mylić.Osoby,któresąekspertamiwswojejdziedzi-
nie,sąefektywniiosiągająwyniki,aprzytymma-
jąadekwatneoczekiwaniafinansowe,niepowin-
nymartwićsięoswojąpozycję.Zawszeszukam
kompetentnychekspertów,którzymogąpomóc
BDGwrozwojuitakichprzedsiębiorcówjestdużo.
Ci,którzywybitniniebyliizostalibezpracy,moim
zdaniem–jeślinicwswoimżyciuniezmienią–za-
siląszeregibezrobotnychwnajbliższychmiesią-
cach.Dochodząmniesłuchy,żerząduważa,żebe-
zrobociewPolsceniebędziedwucyfrowe.Bardzo
chciałbymsięmylić,alemoimzdaniemzarokdo-
bijemy do 20 proc. Dlatego strategia Brand
DistributionGroupzmierzawkierunkutworzenia
nowychmiejscpracy.Ktośmusistaćprzytaśmie,
ktośmusitowarrozwozić–ichciałbym,byteoso-
bybyłyświadome,jakistotnajestedukacja.Takie
firmy,jaknasza,mogąniecotennadchodzącyprob-
lemzłagodzić.Mogąpomóczdobyćnowyzawód.
Osobyzbranż,którejużwykazująoznakitrudnoś-
ci,powinnypoważniepodejśćdotematuzmiany
zawoduizdobycianowychumiejętności.
Todobryczasnainwestycje?
Podwarunkiem,żemasięcoinwestować.Mo-
że powiem, w co ja inwestuję: w rozwój ludzi
(szkolenia),stwarzaniebezpieczniejszegomiej-
sca pracy i stwarzanie pracownikom nowych
możliwości. Chcę na przykład rozbudować do-
tychczasowebiuroizapewnićlepsząprzestrzeń
do pracy. Inwestuję w rozwój biznesu - osiąg-
nąwszy już pewną skalę muszę inwestować
chcąc dać społeczeństwu jeszcze większą war-
tość.Wnajbliższymczasieniezamierzamkupo-
waćnieruchomościczyinnychbiznesów,alenie
wykluczam, że skorzystam z okazji bizneso-
wych. Jesteśmy w dobrej sytuacji i kondycji fi-
nansowej,mamymożliwośćinwestowania,ale
wolę na razie postawić na rozwój, bezpieczeń-
stwoikomfortludzi.
Praca w czasie pandemii
Strefa przedsiębiorcy
009StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020

10. W okresie pandemii najważniejsze są wzajemne wsparcie i współpraca na każdym poziomie.
Jednak najprostszym sposobem, żeby polska gospodarka przetrwała, przetrwali polscy rolnicy
- zwłaszcza w dobie takiego kryzysu zdrowotnego - jest kupowanie polskich produktów.
RozmawiamyzPrezesemZarząduGrupyMLEKOVITADariuszemSapińskim.
010 StrefaBiznesu WRZESIEŃ2020
PaniePrezesie,odwielumiesięcytema-
tem numer jeden w biznesie jest covid-
19. Jakwidaćpowynikachfinansowych
dlabranżymleczarskiej,anapewnodla
Mlekovity, pandemia koronawirusa nie
jest straszna, a wręcz przeciwnie – to
okresprosperity.Jaktosiędzieje,żewie-
lu traci, a Mlekovita zyskuje?
Mimo pandemii w Mlekovicie nie zwalniamy
tempa i koncentrujemy się na utrzymaniu na-
szegobiznesuorazwsparciupolskiejgospodar-
ki.Mimozawirowańnarynku,dziękiogromne-
mu zaangażowaniu wszystkich pracowników
udało nam się zrealizować prognozy założone
na pierwsze półrocze 2020 r. To nie jest tak, że
zyskujemy dzięki pandemii – to nasza strategia
okazuje się skuteczna mimo trudnej sytuacji
rynkowej. Bez względu nasytuację, pracujemy
w reżimie sanitarnym, dodatkowo podniesio-
nym z powodu pandemii, ale wciąż tak samo
mocnoskupiamysięnarealizacjizałożonychce-
lówiwytwarzaniuproduktównajwyższejjakoś-
ci–iwynikibieżącegorokuwyraźniewskazują,
żeprzyjętastrategiarozwojusprawdzasięrów-
nieżwczasachkryzysu,dziękiczemubezwzglę-
dunaokolicznościmożemyliczyćnakolejnyre-
kord w osiągniętych przychodach. Pozwala to
szacować,żewperspektywiecałegorokuprzy-
chody wypracowane przez Mlekovitę ponow-
niebędąnajwyższewhistoriifirmy,cojużteraz
–porazkolejny–potwierdzajejpozycjęlidera.
W pierwszym półroczu odnotowujecie
samerekordy - 1,3mldlitrówskupione-
go mleka, ponad 26 mln złotych wyda-
nych na inwestycje, a w perspektywie
rocznejmagiczne6mldzłotychprzycho-
du zostanie prawdopodobnie przekro-
czone po raz pierwszy w historii firmy.
WiedziesięMlekovicieniewątpliwie.Pa-
nie Prezesie, jak to się robi?
To przede wszystkim ciężka codzienna praca.
Kolejnerekordytonietylkowynikpracyostat-
niego roku czy nawet ostatnich trzech dekad,
podczas których firma rozwijała się najdyna-
miczniej–toteżefektpracykolejnychpokoleń
od ponad 90 lat. Nie tylko pracowników, ale
przede wszystkim rolników – najlepszych ho-
dowców,gwarantującychnajwyższąjakośćdo-
starczonegomleka.Mlekovitanieustanniedba
oto,byswoimidziałaniamibudowaćsiłęiwia-
rygodność marki. Tosilna marka jestsiłą napę-
dową konkurencyjności, symbolem jakości,
wiodącej pozycji narynku, prestiżu oraz uzna-
nia.Itowłaśnienieustannapracanadutrzyma-
niemiumocnieniempozycjiliderapozwalare-
alizować kolejne ambitne cele, w tym osiągać
doskonałewyniki.Dziękinajwyższejjakościofe-
rowanychproduktów,skutecznemuzarządza-
niu i codziennej ciężkiej pracy rolników – do-
stawców mleka oraz pracowników całej Grupy
Mlekovita–przychodyfirmyw2019r.przekro-
czyły5mldzł,awpierwszejpołowierokuzbli-
żyły się do poziomu 3 mld zł. W porównaniu
do analogicznego okresu w ubiegłym roku dy-
namikasprzedażywpierwszejpołowie2020r.
wzrosła o ok. 13%. Cieszą nas więc pierwsze
miejscawnajważniejszychrankingachbranżo-
wych – np. w ostatnim czasie Mlekovita po raz
kolejny zwyciężyła w Ogólnopolskim Rankin-
gu Najlepszych Spółdzielni Mleczarskich.
MlekovitakorzystałazTarczybądźinnej
pomocy rządowej?
Popieramyrządowąakcję„Kupujświadomiepro-
duktpolski”.Kupowaniepolskichproduktówto
bowiemnajprostszysposóbnawspieranierolni-
kóworaznaprzetrwaniepolskiejgospodarkiwdo-
bieglobalnegokryzysu.Tonajlepszapomoc,jaką
pośredniopolskirząd,abezpośredniopolscykon-
sumenci mogą przekazać polskim przedsiębior-
comnietylkowczasachkryzysu,aleinacodzień.
Zbezpośredniejpomocyrządowejwramachtzw.
tarczantykryzysowychjednakniekorzystaliśmy.
Kiedywybuchłapandemia,analitycyryn-
kuzapowiadalikłopotyzłańcuchamido-
staw produktów, szczególnie w obrocie
międzynarodowym. W sumie można by-
łospodziewaćsiękłopotów,bolockdown
zamknął wiele punktów sprzedaży, rów-
nieżnaświecie,aMlekovitajestjednakkra-
jowym liderem w eksporcie produktów
mleczarskich.Wwielukrajach(podobnie
FOT.W.WOJTKIELEWICZ
MLEKOVITA
niezwalnia
tempa

11. 011StrefaBiznesu WRZESIEŃ2020
wPolsce) zaczęto promować kupowanie
rodzimych produktów. Strach miał wiel-
kie oczy, czy jednak musieliście zmienić
swoją strukturę sprzedażową i położyć
większynacisknarynekkrajowy?
Gdy wybuchła pandemia, w Mlekovicie skupi-
liśmysięprzedewszystkimnazapewnieniudo-
stawproduktównarynekpolski,tj.realizacjiza-
mówień krajowych w pierwszej kolejności.
Zwiększyliśmy także produkcję produktów
funkcjonalnych,oszczególnychwłaściwościach,
tj.probiotycznegonapojuserwatkowegoDarPro
czy bogatych w proteiny koncentratów białek
serwatkowychWPC80–teostatniemożnaku-
pić w naszym własnym sklepie internetowym
sba.com.pl.Pandemiaspowodowałatakżezmia-
nęzachowańkonsumentów,którzyobecniero-
bią zakupy rzadziej, ale ich koszyk zakupowy
jest większy. Zakupy są bardziej przemyślane
i zaplanowane, a konsumenci częściej sięgają
poulubionepolskieprodukty,osprawdzonejja-
kości–iwłaśnietakieoferujeMlekovita.
Natomiast na nasze dobre wyniki za pierwsze
półroczeskładasiętakżewyjątkowaaktywność
eksportowa, którą prowadziliśmy mimo nie-
sprzyjającejsytuacjizwiązanejzpandemiąiwy-
nikającychzniejprzejściowychtrudności.Wy-
eksportowaliśmy produkty o wartości blisko
miliarda złotych. Nasze produkty trafiają aż
do 167 państw. Tylko w pierwszym kwartale
wartośćeksportufirmywzrosłao30proc.wpo-
równaniuzpoprzednimrokiem,awcałympół-
roczu dynamika sprzedaży eksportowej sięg-
nęła poziomu 21 proc., w porównaniu z pierw-
szymi sześcioma miesiącami 2019 r.
Czy te doświadczenia zmieniły bądź
zmienią strategię działania firmy?
Choćpostopniowymznoszeniuograniczeńsy-
tuacjawbranżymleczarskiejuległastabilizacji,
trudnoprzewidzieć,jakbędziewyglądałasytu-
acja jesienią, w kolejnych tygodniach. Dlatego
na bieżąco obserwujemy trendy i zachowanie
rynkuwtymtrudnymdlawszystkichbranżcza-
sie pandemii. W razie konieczności będziemy
podejmować wszelkie niezbędne kroki zgod-
niezwytycznymiizaleceniamipolskichwładz
i służb sanitarnych. Jeśli pojawią się nowe,
z pewnością będziemy je wdrażać. A mając
na uwadze pojawiające się nowe potrzeby
i oczekiwania klientów, będziemy kontynuo-
waćrozwójnaszejofertyproduktowej,którali-
czy już ponad 1000 artykułów mlecznych.
CzegonauczyłaWaspandemia?Jakieśzmia-
nyjednakmusieliściewdrożyć,chociażby
napoziomiezarządzaniaczyplanowania
naposzczególnychetapachprodukcji?
Pandemiakoronawirusaspowodowałaniespo-
dziewanezawirowaniawgospodarcewskaliglo-
balnej.Zmusiładopełnejmobilizacjiwewszyst-
kich obszarach działalności. Przede wszystkim
niezwykle istotne stało się wdrożenie podwyż-
szonego reżimu sanitarnego. Dla naszej branży
niebyłotoażtakwielkimwyzwaniem,gdyżma-
my ogromne doświadczenie w radzeniu sobie
ze szczególnymi sytuacjami związanymi z za-
pobieganiemrozprzestrzenianiusięchorób.Mie-
liśmy już do czynienia z chorobą wściekłych
krów,ptasiągrypączyASF.Wokresiewybuchu
pandemii pojawiły się przejściowe problemy
wzakresieeksportuczy ograniczeńdziałalnoś-
ci sektora HoReCa, jednak w tym okresie
w Mlekovicie skupiliśmy się i nadal skupiamy
przedewszystkimnazapewnieniudostawpro-
duktównarynekpolski,tj.realizacjizamówień
krajowychwpierwszejkolejności.
Co obecnie jest wyzwaniem dla branży
mleczarskiej?Nadprodukcja?Logistyka
dostaw? A może wymagania związane
z jakością produktów?
Bezwzględunasytuacjęrynkowąskupiamysię
nautrzymaniurosnącejdynamikiwskupieiza-
pewnieniu odpowiedniej podaży produktów
mleczarskich – tak by nawet w dobie kryzysu
nie zabrakło smacznych, polskich produktów
mleczarskich nie tylko w kraju, ale i poza jego
granicami – bo polska żywność wygrywa
na świecie swoją jakością. Mlekovita, która pi-
sze swoją historię od 1928 roku, już od począt-
ku swojego istnienia, odważnie patrząc
w przyszłość, krok po kroku buduje i rozwija
swojeimperium,opierającjegomisjęnatrzech
słowach:WSPIERAMYZDROWIEKONSUMEN-
TÓW. Dlatego najwyższa jakość to priorytet.
Mlekovita słynie z kreatywności. Jakie
nowościpojawiłysięostatniowofercie?
WofercieMlekovityregularniepojawiająsięno-
wości,wzależnościodplanówmarketingowych,
produkcyjnych i technologicznych wprowadza-
myjenarynekzróżnymnasileniem.Tenrok,mi-
mozawirowańspowodowanychpandemią,rów-
nieżobfitujewnowości.Tylkowostatnimczasie
wprowadziliśmy na rynek batoniki twarogowe
MiaMuwpolewieczekoladowejw3smakach–to
zupełnanowośćwofercie,dotychczasżadenzpol-
skich producentów nie oferował tego typu pro-
duktu.Nowościąwnaszymasortymenciesąrów-
nieżKajmakKuchmistrzaczyWypasionemleko
zagęszczone słodzone – podobnie jak batoniki
twarogowe. O nowe produkty rozszerzamy tak-
że istniejące już w naszym portfolio grupy pro-
duktowe,jakmasłoczyśmietanki–w2020r.po-
jawiły się odpowiednio Masło ekstra z Polskiej
MleczarniiśmietankiPolskieUHT12%,18%i30%
w250 ml kartonikach. Powiększyliśmy również
rodzinęproduktówbezlaktozyojogurtyPolskie
w 150-gramowej porcji w 3 wariantach smako-
wych,awśródserówpojawiłsięCheddarwwiór-
kachwopakowaniu300g.
Sporo inwestujecie w ochronę środowi-
skaioilerozumiemniejesttotylkospeł-
nianie wyśrubowanych norm unijnych,
ale przemyślana polityka firmy. Macie
wplanachkolejnedziałanianarzeczśro-
dowiska,możenietylkowobrębiewłas-
nych zakładów, ale też będziecie się an-
gażowaćwprzedsięwzięciazewnętrzne?
Jako lider branży mleczarskiej w Europie Środ-
kowo-Wschodniej Mlekovita nieustannie ewo-
luuje i stawia sobie ambitne cele. Dąży także
do stosowania najwyższych standardów w za-
kresieochronyśrodowiska.Ważnymelementem
strategii firmy są zasady Społecznej Odpowie-
dzialności Biznesu, uwzględniające między in-
nymi kryteria ekologiczne. Dążymy do równo-
ważeniacelówwewszystkichaspektachnaszej
działalności. Efektem naszej szczególnej troski
oochronęśrodowiskasąinwestycjedokonywa-
ne nie tylko w centrali, ale także m.in. w zakła-
dachwTrzebownisku,LubawieiMorągu.Poczy-
niliśmy szereg inwestycji prośrodowiskowych,
m.in.wybudowaliśmykotłownięgazowąielek-
trociepłownię w zakładzie w Trzebownisku
naPodkarpaciu,atakżeelektrociepłownięwza-
kładziewLubawieoraznowąkotłownięgazową
wzakładziewMorągu.Kierującsięideązrówno-
ważonegorozwoju,Mlekovitapodejmujeteżin-
ne działania przyjazne dla środowiska. Wśród
nichjestograniczanieilościtworzywsztucznych
w opakowaniach produktów. Konsekwentne
zmianywtymzakresie,m.in.zmniejszeniegru-
bości folii wopakowaniach sera w plastrach czy
wprowadzeniekubkówzbezpośrednimnadru-
kiem etykiety dla jogurtu naturalnego, pozwolą
Mlekovicie zredukować ilość tworzyw sztucz-
nychażo100tys.kgwskaliroku.Kolejneinwe-
stycjeoczywiścietakżemamywplanach.
Sporomówisięobiznesieodpowiedzial-
nymspołecznie(CSR),równieżwkontek-
ściedziałańMlekovity.Szczególniewobec-
nym,trudnymczasiedlawielubranżwza-
jemne wsparcie może pozwolić przet-
rwaćinnymkonsekwencjegospodarcze-
golockdownu.Wjakisposóbfirmy,nietyl-
koteduże,alete,którewjakimśsensiejed-
nak „skorzystały” na pandemii, mogłyby
pomóc tym w gorszej sytuacji i czy Pana
zdaniemwogólepowinny?
Wokresiepandemiiwzajemnewsparcieiwspół-
pracasąbardzoistotne.Mlekovitawspierawtym
czasienajbardziejpotrzebujących–wtymlokal-
ne otoczenie. Firma m.in. dofinansowała zakup
karetki dla Pogotowia Ratunkowego w Wyso-
kiemMazowieckiem,przekazałaśrodkiochrony
osobistej(maseczkiiprzyłbice)Wojewódzkiemu
SzpitalowiZespolonemuim.JędrzejaŚniadeckie-
gowBiałymstokuorazSzpitalnemuOddziałowi
Ratunkowemu Uniwersyteckiego Szpitala Kli-
nicznegowBiałymstoku,atakżeprzekazałapro-
dukty z przeznaczeniem dla korzystających
z Banków Żywności, Caritas Polska czy do pol-
skichszpitali.Niewyobrażamsobieinnejreakcji.
Taka pomoc to naturalny odruch. Zwłaszcza
w dobie kryzysu zdrowotnego, jaki przechodzi-
my.Ajeślichodzioprzedsiębiorcówikonsumen-
tów w okresie pandemii, najprostszym sposo-
bem na wspieranie rolników oraz na przetrwa-
niepolskiejgospodarkijestkupowaniepolskich
produktów,doczegozcałychsiłzachęcamy.
MATERIAŁINFORMACYJNYMLEKOVITY

14. B
rakowałomaseczek,płynówdode-
zynfekcji, pieniędzy. Lekarze
z przepełnionych pacjentami od-
działówzakaźnychniemielinawet
czasu,byzjeść.Niebyliśmyprzygotowaninapan-
demię. W najtrudniejszych momentach podla-
skie firmy wyciągały rękę do potrzebujących.
Wspierały szpitale i ich personel, starsze osoby
ikażdego,ktopoprosiłopomoc.
Testspołecznej
solidarności
MusielibyśmyzapisaćcałewydanieStrefyBizne-
su, by opowiedzieć o wszystkich niezwykłych
inicjatywachpodlaskichfirm,którezdałynapiąt-
kęegzaminzespołecznejodpowiedzialnościbi-
znesu. Przez lock down przedsiębiorcy odnoto-
waliolbrzymiestraty,mimotegodecydowalisię
naprzestawianieprodukcjinapotrzebysłużbme-
dycznych,szylimaseczki,przekazywaliśrodkifi-
nansowedlaszpitaliipotrzebujących.
-Wpierwszychmiesiącachpandemiibyliśmy
kilkukrotnie proszeni o wsparcie finansowe lub
rzeczowe przez placówki medyczne, które
po prostu nie zostały zabezpieczone w wystar-
czającymstopniuprzezrządzących.Wtejpierw-
szejfaliepidemiiszpitalomiratownikombrako-
wałośrodkówochronyosobistej,ajednocześnie
byłysporeproblemyzichdostępnością–wspo-
mina Monika Kosz-Koszewska, rzecznik Grupy
Chorten.-Namtakżepoczątkowoniebyłołatwo
zdobyćpłynydezynfekujące,rękawiczkiczyma-
seczki, które potrzebne były sklepom – dodaje
Kosz-Koszewska.
Wpierwszychtygodniachpandemiizhurtow-
niachwykupowanebyływszelkiedostępneśrod-
kizabezpieczające,przyczymichcenaposzybo-
waładogóry.AleChortenitakzdecydowałoprze-
kazaniuczęścizdobytegosprzętumedykom.
-Uważaliśmy,żejeślijesteśmyproszeniopo-
moc i możemy jej udzielić, to taki jest nasz mo-
ralny obowiązek, by wesprzeć służbę zdrowia
w tej niełatwej walce. Przypomnijmy, że kiedy
wprowadzonolockdown,częśćosóbwtysiącach
firmprzeszłanapracęzdalną,apersonelnaszych
sklepów pozostawał dzielnie w pracy, by każdy
mógłkupićspokojniepotrzebnążywność–przy-
pominaKosz-Koszewska.
Dodaje,żewielesklepówChortenprzekazy-
wało żywność organizacjom, które opiekują się
bezdomnymi. Dla nich czas pandemii był trud-
ny,boniespodziewaniemusieliwyżywićwszyst-
kie osoby bez dachu nad głową, które nagle za-
częły masowo napływać do noclegowni i jadło-
dajni. - Uważamy, że w takiej sytuacji wszyscy
staliśmy przed testem społecznej solidarności
iprzedsiębiorcy,mimożewielokrotniesamitra-
cili sporą część dochodów, ten egzamin zdali
z podnoszącym na duchu wynikiem – mówi
zprzekonaniemrzeczniczkagrupyChorten.
Medykówwsparłapodlaska
gastronomia
Przezkoronawirusawpierwszejkolejnościucier-
piałybranżezwiązanezpodróżowaniem–hote-
larstwo,turystyka,transport.Znaczącospadłyteż
obroty w branży gastronomicznej. Niektóre re-
stauracje i bary ratowały się dowozami, inne
po zniesieniu obostrzeń nie otworzyły ponow-
nieswoichdrzwi.Wtrudnejsytuacjiwłaściciele
lokali w Białymstoku i regionie postanowili po-
łączyćsiły.Stworzyligrupępomocową.Doakcji
dołączyło m.in. Koku Sushi, Cristal, Lipcowy
Ogród, Futu Sushi, Mozart i dwie kawiarnie the
WhiteBearCoffeeiBaristacja.Iskrędodziałania
dałazaśPierogarniaSoodi.
- Mój znajomy, chef kuchni z Poznania pod-
sunął mi ten pomysł. Zadzwoniłem do kolegi
w Pogotowia Ratunkowego, by zapytać czy
w ogóle potrzebują takiego wsparcia. Schodził
akurat z 48-godzinnego dyżuru. Powiedział, że
nie jest wyjątkiem, że wielu lekarzy po takiej
dwudniowej zmianie jedzie jeszcze na dyżur
doszpitala.Przegryzającoś,coimwpadniewrę-
ce, ale ciepłe danie to byłoby coś – mówi Dawid
Możemyliczyćnawłaścicieli
podlaskichfirm.Wkryzysie
niezawiedli
Tekst: Olga Goździewska
014 StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
Podlaskie firmy z pomocą
Strefa wsparcia
FOT.SOODI
Pierogi z Pierogarni
Soodi trafiły do
pracowników
białostockiego pogotowia

15. Siniło, właściciel Pierogarni Soodi. - Dostaliśmy
więczieloneświatło.Izarazposzładopogotowia
pierwsza partia pierogów – wspomina restaura-
torzBiałegostoku.
Restauracjeustaliły,ktoigdziedowozijedze-
nie.PrzykładowoSoodiiKokuSushinazmianę
obsługiwałyekipępogotowia.Cristalkarmiłper-
sonelDziecięcegoSzpitalaKlinicznegoioddział
zakaźnyUniwersyteckiegoSzpitalaKlinicznego
na Żurawiej. Lipcowy Ogród dowoził dania
doBiałostockiegoCentrumOnkologii.
- Akcja „Gastro Pomaga”, po tym jak musieli-
śmyzdnianadzieńzamknąćlokal,dałanamno-
wą energię do działania. Czuliśmy się potrzebni
iwidziałementuzjazmmoichpracowników.By-
ło ciężko, ale pomagaliśmy ito się wtedy liczyło
– wspomina Dawid Siniło. – Oczywiście na po-
czątkupersonelpytał,dlaczegotorobimy,skoro
ledwozipiemy,adodatkoworozwozimyzadar-
mo jedzenie po szpitalach. Ale ja wierzę, że do-
bro wraca i nie żałuję, że podjęliśmy takie wyz-
wanie–mówizuśmiechemwłaścicielpierogarni.
Katarzyna Malinowska–Olczyk, rzeczniczka
UniwersyteckiegoSzpitalaKlinicznegowBiałym-
stokuniemawątpliwości,żetakieinicjatywyma-
jąwielkieznaczenie.
-Tewsparciewiosnąbyłoniezwykleważne.
Personel szpitala czuł, że nie jest sam na placu
boju,czułwsparciewieluosób.Częstotedarowi-
zny (maseczki, kombinezony czy rękawice) da-
wały choć w niewielkim stopniu poczucie bez-
pieczeństwa. Wówczas bowiem brakowało
wszystkiego, rezerwy środków ochrony osobi-
stejbyłydosłownienakilkadni–wspominaKa-
tarzynaMalinowska–Olczyk,rzeczniczkaUSK.
Łącznie szpital otrzymał darowizny na kwo-
tęponad311tys.zł.Wsparłygoprzedsiębiorstwa
z regionu i kraju, m. in. Kampania Piwowarska
(przekazała50tys.zł),SilikatyBiałystok(10tys.zł),
GrupaChorten(5tys.zł),Samasz(1tys.zł),Kom-
binatBudowlany(5tys.),Merpol(30tys.zł)iApar-
tamentyJagiellońskie(5tys.zł).
Vikingdodziśwspiera
Sybiraków
WłaścicieleKuchniVikinganieprzeszliobojęt-
nie obok potrzebujących seniorów. Jako nie-
liczni, wciąż prowadzą akcję pomocową. Z ich
kuchni od kilku miesięcy, trzy razy dziennie,
wyjeżdżająpudełkazjedzeniemdlaSybiraków.
Do dziś nieodpłatnie jedzenie otrzymują trzy
osoby. Przez cały czas trwania akcji, ich liczba
wahała się miedzy 16-20 osobami.
-Wydaliśmyjużkilkadziesiąttysięcyposił-
ków. Naszą inicjatywę w niewielkim stopniu
wsparł Podlaski Urząd Marszałkowski, dopła-
cającprzezdwamiesiąc3złdoposiłku–mówi
Paweł Fiedoruk, właściciel Kuchni Vikinga. -
Skądtakapotrzeba?Mieliśmymoceprzerobo-
we.Niezwalnialiśmypracownikówitrzebaby-
ło coś robić. Chcieliśmy komuś pomóc i trafili-
śmy na organizację, która pod swoimi skrzyd-
łami ma Sybiraków i stworzyła listę potrzebu-
jących.Takieposiłki,codziennieprzezsiedem
dni w tygodniu, to dla nich duże wsparcie.
Popierwszeniekażdyjestzamożny,podrugie
wczasiekoronawirusaseniorzysąszczególnie
narażeni na powikłania i ciężki przebieg cho-
roby. Dostając nasze pudełka nie musieli wy-
chodzić z domu – podkreśla Fiedoruk.
Starsze osoby, którym pomogła Kuchnia
Vikinganiekryływzruszenia.Wspólnienagra-
li nawet film, w którym dziękują za zaangażo-
wanie. - Co ciekawe, córka jednej z pań, której
dowoziliśmyposiłki,zamówiładlaniejcatering.
Podkreśla, że na naszej diecie jej mama odzy-
skałasiłęioddawnaniemiałatakdobrychwy-
ników.Bardzosięcieszymy,żemożemypoma-
gać – mówi z uśmiechem właściciel Kuchni
Vikinga.
FOT.SOODI
Pracownicy Pierogarni Soodi cały czas
czuli się potrzebni
015StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
Podlaskie firmy z pomocą
Strefa wsparcia
FOT.CHORTEN
Monika Kosz-Koszewska z Grupy Chorten z darami dla pogotowia
FOT..KUCHNIAVIKINGA
Do p. Janusza Smacznego i jego żony
trafiła pomoc z Kuchni Vikinga FOT.MAT.WŁASNE
Futu Sushi też dołączyło do grupy
pomocowej

16. K
luczowe znaczenie dla biznesu ma strategiczne położenie
Białegostoku na transgranicznych szlakach komunikacyjnych.
Decydująca dla dostępności komunikacyjnej jest trasa
S8. Przez miasto przebiega też droga krajowa 19, łącząca
aglomeracje wschodniej Polski. Docelowo będzie to fragment
międzynarodowej trasy Via Carpatia. Białystok to też ważny węzeł
kolejowy. Przebiega tędy linia prowadząca z Tallina do Warszawy i dalej
do Berlina (modernizowana w ramach projektu Rail Baltica).
Rozbudowa układu drogowego zwiększa atrakcyjność inwestycyjną
miasta. Białystok staje się coraz bardziej dostępny komunikacyjnie
nie tylko w zakresie transportu drogowego. W sąsiedztwie terenów
inwestycyjnych objętych Podstrefą Białystok SSSE znajduje się lotnisko
Krywlany, które dotąd miało charakter sportowy, jednak niedawno
uzyskało certyfikat umożliwiający obsługę ruchu pasażerskiego.
Docelowo obiekt będzie obsługiwać samoloty do 50 pasażerów,
o zasięgu do 2 tys. km.
W ostatnich latach rośnie zainteresowanie Białymstokiem wśród
inwestorów krajowych i zagranicznych. Wynika to z dynamicznego
rozwoju miasta, a także z korzystnych zjawisk demograficznych na tle
innych miast w Polsce. Z ostatnich danych wynika, że Białystok nadal
osiąga dodatni przyrost naturalny. Przewagą konkurencyjną dla lokalizacji
i prowadzenia tutaj działalności gospodarczej są ciągle jeszcze dostępne
zasoby kapitału ludzkiego. Według danych Komisji Europejskiej niemal
połowa przedsiębiorstw w Polsce uważa niedobór pracowników za
istotną barierę rozwoju. Białystok stanowi więc wyjątek. Tutaj rekrutacja
pracowników, także specjalistów, jest praktycznie bezproblemowa.
Świadczyć może o tym fakt, że w 2019 r. zatrudnienie w sektorze
przedsiębiorstw w Białymstoku rosło szybciej niż średnia w kraju.
Stały dopływ wykwalifikowanej kadry zapewnia 11 uczelni wyższych.
Łącznie kształci się na nich ok. 25 tys. studentów, a liczba absolwentów
przekracza 7 tys. rocznie, w tym ponad 1300 studentów z zagranicy.
Podstrefa Białystok SSSE obejmuje w pełni uzbrojone w infrastrukturę
techniczną i drogową tereny inwestycyjne, o łącznej powierzchni
ponad 94 ha. Inwestorzy mogą skorzystać ze zwolnienia z podatku
dochodowego. Obecnie dostępnych jest około 50 ha terenów
inwestycyjnych o zróżnicowanej wielkości. Tereny te mogą być
przeznaczone zarówno pod produkcję, jak i usługi. W związku z tym są
idealnym miejscem m.in. do budowy obiektów biurowych. Aktualnie
przedsiębiorcy mogą nabyć 4 działki o powierzchniach od 0,8 do 8,8 ha,
położone w sąsiedztwie lotniska Krywlany. Rozstrzygnięcie przetargów
odbędzie się 29 i 30 października. Szczegółowe informacje są dostępne
na stronie miasta www.bialystok.pl.
Choć nowoczesne biurowce są w większości ulokowane
w największych polskich aglomeracjach, to firmy coraz częściej szukają
biur w mniejszych miastach. To przekłada się na rozwój białostockiego
sektora biurowego. Z raportu firmy Cushman & Wakefield wynika, że
w mieściecałkowitezasobypowierzchnibiurowejtoponad67,2tys.m2
,
z czego dostępne jest 5,5 tys. m2 . W planach jest jeszcze 44,5 tys. m2
.
Stawki czynszu wahają się między 30-45 zł/m2/miesiąc.
Biorąc pod uwagę wysoki potencjał Białegostoku, dostęp do
wykwalifikowanej kadry, rozwijającą się infrastrukturę komunikacyjną
i techniczną, istniejącą i planowaną powierzchnię biurową, a także
korzystne stawki najmu nieruchomości, trzeba uznać, że w najbliższych
latach nastąpi dalszy rozwój sektora BPO/SSC. W 2019 r. Białystok
uzyskał wyróżnienie w kategorii „Miasta wspierającego sektor
nowoczesnych usług biznesowych”. W raporcie ABSL z 2019 r. zajął
drugie miejsce pod względem najwyższego przyrostu względnego
zatrudnienia w centrach usług w okresie I kw. 2018 r. – I kw. 2019 r.
W sektorze BPO/SSC zatrudnionych było do 3,5 tys. osób. Potencjał
tego typu firm dostrzegła również fundacja Pro Progressio,
która opracowała raport „Focus on Białystok”. W badaniu udział
wzięły 63 firmy, posiadające siedzibę lub oddział w Białymstoku.
W większości stanowią one polski kapitał, ale w mieście funkcjonują
też przedsiębiorstwa z USA i państw europejskich. Ponad połowa
z analizowanych przedsiębiorstw powstała w Białymstoku w ciągu
ostatnich 5 lat. Są to głównie podmioty z branży IT, ITO, BPO/ITO.
Białostockie centra outsourcingowe obsługują głównie w języku:
angielskim (94% firm), i niemieckim (37% firm), ale także francuskim,
szwedzkim, norweskim, fińskim, duńskim, niderlandzkim i rosyjskim.
Stan i poziom infrastruktury technicznej, efektywny system
komunikacyjny, bogata oferta kulturalna i sportowa – stanowią
o wysokiej jakości życia w Białymstoku. Stolica Podlasia jest doceniana
m.in. za ponad 100-kilometrową sieć dróg rowerowych i duży udział
terenów zielonych w powierzchni miasta. Dużą popularnością
cieszą się ciekawe inwestycje: zielone przystanki, park kieszonkowy
i kwietne łąki. W 2019 r. Białystok znalazł się w gronie laureatów XV
Rankingu Samorządów. Został nagrodzony za działania prorozwojowe
i podnoszące standard życia mieszkańców.
JEŚLI BIZNES,
TO W BIAŁYMSTOKU
Białystok to miejsce, w którym warto rozwijać
działalność w zróżnicowanych branżach. Samorząd
stawia na rozwiązania sprzyjające inwestycjom, nauce
i biznesowi. Do atutów miasta należą: dostępność
komunikacyjna i układ drogowy, tereny inwestycyjne
i kapitał ludzki. Białystok realnie wspiera sektor
nowoczesnych usług biznesowych, co jest zauważane
i doceniane na forum ogólnopolskim.

17. Kampus Uniwersytecki Białystok
Sokolska 30 Towers Katowice
Centrum Logistyczne Palisander Choroszcz
Apartamenty Jagiellońskie Białystok
Warta Towers Poznań

18. N
asi handlowcy stanowczo twier-
dzą, że sklepy stacjonarne przet-
rwają, bo tego potrzebują ich
klienci. Jednak widać, że handel
sięzmienia.Zwłaszczapandemiakoronawirusa
wpłynęłanazmianępodejściadorobieniazaku-
pówprzezwielukonsumentów.
Ekspercianalizująrynekiwskazująhandlow-
com,wjakimkierunkupowinnaiść transforma-
cjahandlu.Dlakonsumentówistnieniesklepufi-
zycznegojesttaksamoważne,jakmożliwośćro-
bieniazakupówon-line.Zróżnychbadańwyni-
ka, że pokolenie dzisiejszych 20- i 30-latków
wskazuje naważną rolę sklepów stacjonarnych
przyichdecyzjachzakupowych,choćsątoprze-
cieżludzieoswojenizinternetem.Dlawielukon-
sumentów sklepy internetowe są ważne źród-
łem decyzji zakupowych. Dzięki wygodnej for-
mie,oszczędnościczasuorazłatwości iszybkoś-
ciwrobieniutransakcjiprzezkomputerlubtele-
fonmożnazamówićobecnieniemalkażdypro-
dukt. Jednak sklep stacjonarny i jego personel
budująświadomośćmarkiorazzaufaniedoniej
wśródkonsumentów.
Pandemia koronawirusa bardzo wpłynęła
narozwójzakupówon-line.Jednakważnym uzu-
pełnieniemjestobecnośćsklepuwokolicy,gdzie
kupującymożeobejrzećproduktprzedzakupem
lubodebraćtowar,niepłacączadostawę.
Naszhandlowykrajobraz
-Polskihandeldetalicznyjestfenomenemwska-
lieuropejskiej–mówiAndrzejKondeja,doradca
marketingowy,którypracujewInstytucieZarzą-
dzaniaUwB.-Wnaszymkrajumamynajwiększą
liczbę sklepów spożywczych ze wszystkich kra-
jów europejskich, jak również najwięcej marek
siecihandlowych.Konsumencimająkomfortbez-
problemowegodostępudowielusklepów,aope-
ratorzy handlowi walczą… jedni o wzrost udzia-
łówrynkowych,adrudzy…oprzetrwanie.Dopo-
czątkutegorokunapolskimrynkuzachodziłydy-
namiczne zmiany, które zmieniały nasz handlo-
wykrajobraz.Konsumencipreferowalimałeśred-
niesklepy,anajwiększesieci,takiejakBiedronka,
Lidl, Carrefour, Dino czy Stokrotka zdobywały
udziałyrynkowekosztemniezależnychsklepów.
Większość właścicieli samodzielnych placówek
handlowychstanęławobliczuwyborumiędzyli-
kwidacją działalności a przyłączeniem się do ja-
kiejśzlicznychsiecifranczyzowychipartnerskich.
Hipermarketywpadływstagnację,boPolacytra-
cili chęć do pokonywania wielkich przestrzeni
handlowych,zdeptującbuty.
Jak zauważa doradca marketingowy, kolejna
rewolucja nastąpiła od marca tego roku, czyli
od pojawienia się koronawirusa. Od tego czasu
znaczniewzmocniłasiępozycjadyskontów,któ-
re nie tylko najlepiej dostosowały się do sanitar-
nego reżimu, ale wprost przekonały konsumen-
tów do swojej misji żywicieli polskiego narodu.
Pogłębiasiękryzyshipermarketów,Tescoposta-
nowiłowyjśćzPolski,aAuchaniCarrefourlikwi-
dująnajwiększesklepyizmniejszająpowierzch-
niehandlowe.
Wzapaściznalazłysięgaleriehandlowe,wktó-
rychliczbaklientówznacznieodbiegaodstandar-
dów zpoprzednich lat. Polacy ograniczają liczbę
wizyt handlowych, a z kolei znacznie zwiększył
sięśrednikoszykzakupowy.
Spektakularnymhandlowymzjawiskiemjest
szybkie przekonanie konsumentów do płatnoś-
cibezdotykowych,korzystaniazkassamoobsłu-
gowych czy do zakupów on-line. Sklepy
internetowe zanotowały w tym roku wzrosty
obrotów, które w „pokojowym” czasie zostałyby
osiągniętewciągutrzechlat. Polacydoceniliwy-
godę zakupów dokonywanych z komputerów
i smartfonów, a operatorzy znacznie usprawnili
system dostaw, w tym również poprzez sieć
paczkomatówczyodbiorutowarówwsklepach.
Przezinternetkupujemygłównieodzież,obuwie,
zabawki,kosmetykiczysprzętelektroniczny.Naj-
mniejszymzainteresowaniemciesząsięzakupy
żywnościonline,gdyżPolacydługojeszczebędą
Handelwerzekoronawirusa.
Czyzbliżasięczaszamknięcia
sklepówizakupybędąwsieci?
Tekst: Donata Żmiejko
FOT.PIXABAY.COM
018 StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
W czasie pandemii
Strefa handlu

19. chcieli nabywane produkty dotknąć, pomacać
isprawdzićdatęprzydatnościdospożycia.
Jakwtejsytuacjiradząsobiesiecizpodlaskim
rodowodem,czyliPSSSpołemBiałystok,Chorten
iArhelan?
- Sklepy tych marek korzystają z preferencji
konsumentówdozakupówwplacówkachwpob-
liżu ich miejsc zamieszkania – mówi Andrzej
Kondej.- Corazważniejszymelementemwhan-
dlowymkrajobraziestajesięteżtzw.patriotyzm
konsumencki,przejawiającysięwrosnącejskłon-
nościklientówdozostawianiapieniędzy„uswo-
ich”, to jest w sklepach lokalnych. W wojewódz-
twiepodlaskimnadaljestograniczonaobecność
międzynarodowychkorporacjihandlowych,stąd
ichbytbędzieniezagrożonywkolejnychlatach.
Widać,żenaszelokalnesiecihandlowedosto-
sowują się do realiów i zapotrzebowania rynku.
Opróczrozwojusklepówstacjonarnychwprowa-
dzająsprzedażon-line.Bowiemnp.badanieprze-
prowadzone przez Międzynarodową Radę Cen-
trów Handlowych (ICSC) potwierdza, jak ważne
jest współistnienie sklepów stacjonarnych
iinternetowych,jakodwóchwzajemniesięuzu-
pełniającychmiejscspotkańklientazproduktem.
PSSSpołemBiałystok
otwartenapotrzebyklientów
PowszechnaSpółdzielniaSpożywców„Społem”
wBiałymstokuistniejejużod123lat,alema „mło-
dzieńczy zapał”, aby się rozwijać. Firma bazuje
wyłącznie na polskim kapitale i do dziś działa
w spółdzielczej formie własności, prowadząc
wBiałymstoku32sklepy,wtymsą:12supermar-
kety,14ogólnospożywczesklepyosiedlowe,dwa
sklepymięsno-wędliniarskie,3sklepyagdidom
handlowyCentral.
Podobniejakniegdyś,przyciągabiałostoczan
oraz gości zregionuzuwaginaszerokąofertęipro-
wadzonysalonmultibrandowejmarkiodzieżowo
-obuwniczejEleganza–ŚwiatDobrychUbrań.
-DziałalnośćPSSSpołemwBiałymstokujest
zdywersyfikowana - tłumaczy Janusz Kulesza,
prezes PSS Społem Białystok. - Poza handlem,
domeną firmy jest produkcja na wysoką skalę
świeżychartykułówspożywczych:odpieczywa,
wyrobów ciastkarskich i tortów, przez wyroby
garmażeryjne warzywne i mięsne, wędliny
po szeroką ofertę wyrobów kulinarnych sprze-
dawanychwsieciwłasnychbarów.Napoczątku
kwietnia b.r. firma zainicjowała nową markę
o nazwie Białostocka Gastronomia, skupiającą
działalnośćprowadzonychbarów:Topolanki,kul-
towegoPodlasiaorazSłowiańskiego,Zodiaka,Po-
godnego,HermesuiTęczy.Wramachkonceptu
funkcjonuje zamawianie posiłków online i tele-
foniczniezdarmowymdowozemnaterenieBia-
łegostoku. Wszystkie bary prowadzą sprzedaż
stacjonarnąiświadcządowóz,najnowsze znich
mająokienkadrivethrudlakierowców.
PSS Społem zatrudnia – ponad 1700 osób,
z czego wszystkie są zatrudnione na etatach, co
obecnienależyjużdorzadkości.
Jakie plany ma wciąż tętniąca energią firma -
seniorka?
- Będziemy unowocześniać nasze placówki,
rozwijaćsiecibarówiformatBiałostockiejGastro-
nomii,atakżekierunek e-grocery–mówiJanusz
Kulesza,prezesPSSSpołemBiałystok.
PodlaskaChatastawia
natradycyjnesmaki
Sklep stacjonarny może być narzędziem mar-
ketingowym, jeżeli tak właśnie się go potrak-
tuje.
Podlaska Chata mająca siedzibę w Sokołach,
która od 2014 roku prężnie się rozwija, to wizy-
tówka regionalnych smaków Podlasia. Stała się
rozpoznawalnajakoproducentdobrychpolskich
wędlin, wytwarzanych według sprawdzonych,
przekazywanychzpokolenianapokolenierecep-
tur,tradycyjnymimetodami,przypominającymi
podlaskie,domoweprzysmaki-wyrobytakiejak
dawniej.Majuż14sklepówwBiałymstokui6po-
zastolicąwojewództwapodlaskiego.Firma przy-
jęła założenie, aby przywołać klientom wspom-
nieniaz dzieciństwa-tesmakowe.Podczastwo-
rzeniawyrobówwykorzystujewyselekcjonowa-
nenaturalneprzyprawy,dziękiktórymotrzymu-
jeniepowtarzalnysmakiaromat.
Równieżjejsklepystacjonarnewyróżniająsię
aranżacją wnętrz – jest swojsko i miło. Panuje
wnichniepowtarzalnyklimat.Ichwnętrzasąpeł-
nedrewnaistylowychdodatkówcharakterystycz-
nychdlaPodlasia.Wiadomo,żeistotnewprojek-
towaniusklepówodpowiadającychnapotrzeby
klientówjestpozycjonowanieichjakomiejscdo-
starczających ciekawych doświadczeń, związa-
nychzmarką,któreprzekonajądowybraniapro-
duktówsygnowanychlogoPodlaskiejChaty.
PodlaskaChataopróczsprzedażywsklepach
stacjonarnychstworzyłateżmożliwośćzrobienia
zakupówprzezinternet.Realizowanesąrównież
przesyłkimiędzynarodowe.
-Widać,żesprzedażonlinenaszychwyrobów
sięrozwija–mówiKatarzynaJózefczukzPodlaskiej
Chatys.c.-Przybywanamklientówznaszegore-
gionu,jakikraju.Jednakniesądzę,żebysklepysta-
cjonarnezostałyzastąpioneprzezinternetowe.
PSS Społem Białystok prowadzi 32 sklepy, w tym są: 12 supermarketów, 2 sklepy
mięsno-wędliniarskie, 14 ogólnospożywczych sklepów osiedlowych, 3 sklepy agd
i dom handlowy Central. Firma zamierza nadal unowocześniać swoje placówki
Sklepy Podlaskiej Chaty wyróżniają się aranżacją wnętrz – jest swojsko i miło,
jest drewno i stylowe podlaskie dodatki. Panuje w nich niepowtarzalny klimat
019StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
W czasie pandemii
Strefa handlu
FOT.PSSSPOŁEMFOT.PODLASKACHATA

20. Pandemia a gospodarka
Strefa pracy
020 StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
Dziśnastrojewpodlaskichfirmachsąlepsze,
aledooptymizmudaleko
Dla większości z nas pandemia rozpoczęła się
w połowie marca, ale trzeba wiedzieć, że już
wstyczniu ilutym (gdy wwiadomościach oglą-
daliśmyludziwkombinezonachnaulicachchiń-
skich miast) wielu polskich menadżerów ogar-
nąłpoważnyniepokój.
- Pamiętajmy, że duża część polskiej gospo-
darki jest silnie zależna oddostaw zChin. Tylko
wstyczniuimportzChinwyniósł11,8mldzł,co
stanowiło 14 proc. całego polskiego importu.
ZChinimportujemynietylkotowarykonsump-
cyjne, ale też mnóstwo materiałów, podzespo-
łów, części, maszyn i urządzeń, które wykorzy-
stują nasze firmy. Wstyczniu wChinach zatrzy-
manoczęśćprodukcji.Portyzostałysparaliżowa-
ne. Międzynarodowe centra logistyczne prze-
kształciłysięwstrefykwarantanny.Naprzełomie
stycznia ilutego prawie wszystkie linie lotnicze
zawiesiłylotydoChin-przypominaMarekDźwi-
gaj,wiceprezesPodlaskiejFundacjiRozwojuRe-
gionalnegowBiałymstoku.
Efektem był znaczny spadek importu chiń-
skichtowarówdoPolski.Wlutymo13proc.(wo-
becstycznia)wmarcuo17proc.,akwietniuo24
proc. Gdy przedsiębiorcy zastanawiali się najak
długowystarcząimzapasyzChin,pandemiado-
tarładoEuropy,adoproblemówzzaopatrzeniem,
doszedłproblemzezbytem.Wkwietniu,wsto-
sunku do marca, wartość eksportu do Niemiec
spadłao24proc(z27,4do18,7mldzł).DoCzech,
naszego bardzo ważnego odbiorcy - o 30 proc.,
do Włoch o32 proc., a do Wielkiej Brytanii o40
proc. Jakby tego było mało, zamarł polski rynek
wewnętrzny.Świadczenieusługwymagających
bezpośredniego kontaktu z klientem zostało
wstrzymane.
Sprzedaż detaliczna w marcu i w kwietniu
spadałaodpowiednioo3,3i12,3proc.Wprzypad-
kutowarównieżywnościowych,spadkiprzekra-
czałynawet60proc.(np.odzieżiobuwie).Zam-
knięciegranicorazlockdownwPolsceiwEuro-
piewywołałyniespotykanydotądkryzys.
Minęłokilkamiesięcyipierwszyszokminął.
Transfery środków finansowych w ramach tar-
czyantykryzysowej,stopnioweodmrażaniego-
spodarkiiznoszenieograniczeńsprawiły,żena-
strojewpodlaskichfirmachlekkosiępoprawiły.
Jednakwirusciąglemocnohamujerozwójregio-
nalnegobiznesu.
Usługiciąglepodkreską,
aleprzemysłwychodzi
- W sierpniu najgorzej sytuację oceniały firmy
usługowe.TakiewnioskiwynikajązbadaniaGUS
dotyczącegowpływupandemiinakoniunkturę
gospodarczą w Podlaskiem. Wpływ
koronawirusa,jakopoważnylubzagrażającysta-
bilnościoceniłoaż54proc.firm.Aletoitakmniej,
niżwkwietniu-wtedynegatywnychocenbyło
blisko 70 proc. Sytuacja istotnie poprawiła się
wprzemyśle.
W kwietniu wpływ pandemii, jako poważny
izagrażającystabilnoścideklarowałook.73proc.
firmprzemysłowych,zaśwsierpniujużtylko24
proc. - Spadek negatywnych nastrojów wystąpił
teżwhandlu:z74proc.(wkwietniu)do31proc.(w
sierpniu) i w budownictwie: z 36 do 18 proc. Co
ciekawe,zbadaniawynika,żepodlaskiefirmyle-
piejradząsobiezkryzysemniżfirmyzresztykra-
ju - podaje Marek Dźwigaj. - Negatywnych ocen
wprzemyśle,budownictwiei handlujestmniej,
niż średnio w kraju. Wyjątkiem są firmy usługo-
we,gdzienastrojesąpodobne.Nanastrojeprzed-
siębiorcówzasadniczywpływmasytuacjarynko-
wa.Deklarowanyspadekzamówieńwpodlaskim
przemyślewsierpniu,wyniósł3proc.(przyśred-
nim 7-proc. spadku w kraju). Niemniej, w kwiet-
niu spadki zamówień w podlaskim przemyśle
przekraczały30proc.
Lepiejzesprzedażąradziłysobiepodlaskiefir-
mybudowlane,gdziespadkizamówieńwsierp-
niuwyniosły13,5proc.,zaśwkwietniubyły2-krot-
niewyższe(27,8proc.).Jednaknajgorszasytuacja
jest wfirmach usługowych, które w sierpniu de-
klarowałyponad20-proc.spadkizamówień.
Według danych ogólnopolskich, w czołówce
najbardziejdotkniętychkryzysembranżbyłyho-
tele i restauracje. W kwietniu spadki sprzedaży
wyniosłytamokoło70proc.Wkolejnychmiesią-
cach było lepiej, ale zamówień jest ciągle dużo
mniej. W sierpniu o 20,7 proc. W handlu najbar-
dziejucierpiałymałesklepyJeżelichodzioasor-
tyment,kryzysnajbardziejdotknąłsklepyoferu-
jącetowarynieżywnościowe,np.odzież.Najmniej
- sklepy spożywcze, gdzie deklarowane spadki
sprzedaży były w okresie kwiecień/lipiec kilku-
krotnieniższe,niżwbranżytekstylia,odzieżiobu-
wie.Wtychostatnich,przedsiębiorcywkwietniu
deklarowali nawet 78-procentowe spadki sprze-
daży.Wczasiewakacjiudałosięograniczyćspad-
ki w sklepach odzieżowych poniżej 20 proc.,
a żywnością poniżej 7 proc. Naturalną reakcją
na pogorszenie warunków prowadzenia działal-
ności,spadkipopytuiproblemywewnętrznefirm
byłowstrzymanieinwestycji.
Odkilkumiesięcyutrzymujesiędeklarowany
spadek inwestycji firm usługowych o ponad 30
proc.Zatocośdrgnęłowprzemyśle.Wprawdzie
spadekwartościplanowanychinwestycjiwyniósł
wsierpniu14proc.,alenapoczątkupandemiibył
prawietrzyrazywiększy(40,2proc.).
Firmy przemysłowe poprawiły też swoją
płynnośćfinansową,wporównaniuzpoczątko-
wymokresempandemii.Wkwietniuaż65proc.
z nich zgłaszało zatory płatnicze, jako poważne
lubzagrażającestabilnościfirmy.Wlipcutenod-
setekspadłdo8,9proc.Nadaljednaknajtrudniej-
sząsytuacjęzpłynnościądeklarowałyfirmyusłu-
gowe(21,4proc.)ihurtownie(25,3proc.).
Wywołany rozprzestrzenioną po całym świecie pandemią wirusa SARS-CoV-2
kryzys gospodarczy to wyzwanie dla pracodawców i pracowników
sierpień
24,3%
kwiecień
72,7%
sierpień
18,0%
kwiecień
36,0%
sierpień
30,7%
kwiecień
74,4%
sierpień
50,4%
kwiecień
68,6%
przemysł budownictwo handel usługi
Podlaskie firmy,
które oceniają
wpływ pandemii
jako poważny lub
zagrażający stabil-
ności działania
(dane GUS)
jjj

21. Białostockie firmy troszczą się o ekologię.
FirmaELSOLARtestujeiwdrażanowerozwiązania
W ostatnich latach firmy coraz chętniej inwestują we własne źródła odna-
wialnej energii. Efektem tego jest zauważalny wzrost zainteresowania ener-
gią słoneczną w Polsce. Korzyści dla firm z inwestowania w odnawialne źródła
energii są duże. To m.in. znaczne ograniczenie kosztów, bardzo szybki zwrot
z inwestycji a w konsekwencji wzrost rentowności przedsiębiorstw.
Jak to działa?
Panele fotowoltaiczne to montowane na dachu lub na gruncie
moduły krzemowe, które pochłaniają promieniowanie
słoneczne. Następnie przemieniają je w prąd stały, który
za pomocą falownika (inwertera) zostaje zamieniony
w prąd zmienny, płynący w gniazdkach. Przy dobrze
dobranej wielkości instalacji nadmiar energii elektrycznej
wyprodukowanej w okresach letnich jest magazynowany
przez zakład energetyczny i odbierany przez przedsiębiorstwo
w miesiącach mniej nasłonecznionych.
Biznes a fotowoltaika
JJestwielemożliwościfinansowaniainstalacjifotowoltaicznych,
np. leasing czy kredyt. Koszt budowy instalacji jest zaliczany
do kosztów prowadzonej działalności. To Rozwiązanie
pozwala zmniejszyć obciążenia podatkowe firmy.Oszczędności
wygenerowane na energii wyprodukowanej ze słońca w dużej
mierze pokrywają koszty leasingu, czy kredytu. Okres zwrotu
inwestycji najczęściej waha się w przedziale między 5 – 10 lat,
potymokresiefirmanieponosikosztówzwiązanychzzakupem
energii elektrycznej,lub ponosi je tylko w jakiejś części.
„Fotowoltaika dla biznesu to nie tylko duże realizacje.Ostatnio
wybudowaliśmy instalację dla firmy AW Narzędzia: 191 paneli
o mocy 63,3kWp.,dla Zajazdu Sokołda: 90 paneli o mocy 29,7
kWp. Teraz realizujemy inwestycję 65 kWp w Wyższej Szkole
EkonomicznejwBiałymstoku”- przyznaje dyrektor operacyjny
ElsolarTomaszWiśniewski.
Najlepszy stosunek ceny do jakości
Firmy poszukują niestandardowych rozwiązań oraz poszukują
najlepszego stosunku cenydo jakości.Elsolar stając naprzeciw
oczekiwaniom klientów uruchomiła własne laboratorium
paneli słonecznych. Wykonywane badania mają na celu
porównać uzysk energii elektrycznej wg. danych producentów
ze stanem faktycznym,a tym samym porównać pracę różnych
modeli w tych samych warunkach.
„Zdecydowaliśmy się na Laboratorium, ponieważ chcemy
wiedziećcosprzedajemy.Natenmomentmonitorujemypanele
wiodących marek, dzięki zastosowanym optymalizatorom
działają one niezależnie” – opowiada kierownik realizacji
inż. Grzegorz Krasowski – „Śledzimy średni dzienny uzysk
i konfrontujemy to z instalacjami Klientów. W razie potrzeby
jesteśmy w stanie porównać wyniki i odpowiednio zareagować
z serwisem.”
Fotowoltaika dla domu i biznesu
Firma przekonuje, że zarówno instalacje dla klienta
indywidualnego (dla domu), oraz te instalowane w firmach są
dziś bardzo wysokiej jakości, a dostępne na rynku możliwości
finansowania niedługo mogą się skończyć. Wynika to
z powolnego zapełniania się rynku. Punktem kulminacyjnym
za pewne będzie przekroczenie wymaganego przez UE
minimalnego % poziomu wytwarzania energii z OZE w kraju.
WPolscepowstałojużponadćwierćmilionamikroinstalacjiPVi
liczba ta stale rośnie.Łączna moc zainstalowana to 1724,9 MW.
Toogromnykrokwkierunkuzdrowegopowietrzaitaniejenergii.
Jakie są korzyści dla firmy?
• Znaczna redukcja kosztówzwiązanych zzakupem energii elektrycznej
• Niezależność energetyczna – posiadaszwłasną elektrownię i nie dotyczą Cię rosnące ceny energii elektrycznej.
• Ochrona środowiska – dzięki instalacji PV zmniejszasz ilość emitowanego do atmosfery dwutlenku węgla (CO2) i innych
zanieczyszczeń,
• Nawet 15 lat gwarancji technicznej i 25 lat gwarancji na uzysk.
• Postrzeganie firmy jako świadomej i odpowiedzialnej ekologicznie, co znacznie podnosi jej prestiż i sposób odbioru przez
kontrahentów.
Poniżej podajemy przykład kalkulacji opłacalności instalacji fotowoltaicznej dla jednego z naszych klientów.:
Założenia to zużycie 33 154 kWh prądu rocznie, obecna cena prądu w taryfie C11 0,59zł/kWh oraz wzrost cen prądu o 5%
rocznie. Koszt instalacji to 120 tysięcy złotych netto. Wykres powyżej pokazuje różnice kosztów energii elektrycznej w skali
25 lat z inwestycją i bez inwestycji we własną instalację PV. Wykresy poniżej pokazują okres zwrotu inwestycji, wygenerowane
dzięki instalacji oszczędności i sumę kosztów energii w skali 25 lat,stopę zwrotu z inwestycji.

22. - Interesujące są deklaracje podlaskich firm
dotyczącemożliwościprzetrwaniawwarunkach
lockdownu i obostrzeń, takich jak: zamknięte
szkoły, sklepy, izolacja społeczna, obostrzenia
nagranicach,itd.Zanalizydanychwynika,żefir-
myreagująidostosowująsiędowarunkówryn-
kowych.Odsetekfirm,któredeklarowały,żenie
są wstanie przetrwać dłużej niż 3 miesiące suk-
cesywniespada.Wprzemyślespadłz65,6proc.
wmajudoprawie24proc.wlipcu,zaśwbudow-
nictwie z niemal 69 do 23 proc, w handlu deta-
licznymz49do32,9proc.,wusługachz39donie-
mal28proc.Wyjątkiemsąhurtownie,wktórych
zdolność przetrwania osłabła. W lipcu aż 61,8
proc.podlaskichhurtownideklarowało,żewwa-
runkach lockdownu nie przetrwa dłużej niż 3
miesiące-analizujedaneGUSwiceszefPFRR.
Pomocztarczy:odroczenia
składekidopłatydopensji
Wsierpniu,wewszystkichbranżach,poprawiły
sięzdolnościoperacyjnefirm.Absencjapracow-
nikówzpowoduchoroby,kwarantannylubopie-
ki nad dziećmi była kilkukrotnie mniejsza, niż
wcześniej. Najwyższa wystąpiła w przemyśle –
8,2 proc., najniższa w budownictwie – 0,9 proc.
Ubyło też pracowników pracujących zdalnie,
choćwusługachwsierpniupracowałoichciągle
ok.24proc.
Zdeklaracjipodlaskichfirmusługowychibu-
dowlanychwynika,żeok.85proc.znichskorzy-
stało z pomocy publicznej. Wśród firm handlo-
wychodsetektensięgał66proc.,afirmprzemy-
słowych59proc.Najbardziejpowszechnąpomo-
cąbyłoodroczenielubzwolnieniezeskładekZUS.
Skorzystało z tego ponad 70 proc. firm usługo-
wych, 40 proc. handlowych, 28 proc. budowla-
nychi10proc.przemysłowych.
Za to firmy przemysłowe w największym
stopniukorzystałyzdopłatdowynagrodzeńpra-
cowników. Tą formą pomocy objętych było 37
proc.znich.Zdopłatdowynagrodzeńskorzysta-
ło także 33 proc. firm usługowych, 22 proc. firm
budowlanychi17proc.sklepówdetalicznych.
Zpożyczek,dotacjiiinnejpomocyfinansowej
wnajwiększymstopniukorzystałyfirmyhandlo-
we.Środkiotrzymałook.48proctakichfirm.Po-
za tym 43 proc. firm budowlanych, 32 proc. firm
usługowychi26proc.przemysłowych.
Wszystkowskazujenato,żepandemiapotrwa
jeszcze wiele miesięcy. Firmy nie mają wyjścia -
musządostosowaćsiędospecyficznychwarun-
ków rynkowych: ograniczeń prawnych, zmian
wzachowaniachspołecznych,wtymkonsumen-
ckich,ograniczeńwlogistyce,wzaopatrzeniuitd.
Bonantywirusowy
-Jednązformwsparciajesttzw.bonantywiruso-
wyoferowanyprzezPFRRześrodkówRegionalne-
goProgramuOperacyjnegoWojewództwaPodla-
skiego,zpulidlaBiałostockiegoObszaruFunkcjo-
nalnego. Ideą bonu jest nie tylko pomoc w bier-
nymprzetrwaniukryzysu,alewsparciewaktyw-
nym działaniu i przystosowaniu firm
do ekstremalnie trudnej sytuacji i prowadzenia
efektywnejdziałalności,nailetowpandemiimoż-
liwe - wyjaśnia Marek Dźwigaj i dodaje: - Firmy
przeznaczają otrzymane granty (do 100 tys. zł),
nazakupyśrodkówochrony,zmianęorganizacji
pracy,świadczeniausług,aniekiedynaprzebran-
żowienie.
Zauważa też, że analizując wnioski przedsię-
biorców,możnabyłopoznaćrzeczywistywpływ
wirusanasytuacjępodlaskichfirm,akonkretnie
122firmzróżnychbranżzBiałegostokuigminoś-
ciennych(obszarBOF).Wszystkiedotychczaspro-
wadziłykonkurencyjną,rentownądziałalność. -
W 2019 roku ich łączna sprzedaż wyniosła 940
mlnzł,azyskprzekroczył80mlnzł.Naskutekkry-
zysu wywołanego pandemią przeciętny spadek
sprzedażywokresiemarzec-majtegoroku(wobec
ubiegłego) wyniósł 55 proc. We wrześniu, dzięki
decyzjizarząduBOFizarząduwojewództwapod-
laskiego,pulęśrodkównabonyzwiększonodo8
mlnzł,abywszystkiefirmy,którespełniływyma-
gania,otrzymaływsparcie.Ostatecznieskorzysta
zniego98firm,którezatrudniająponad1300pra-
cowników-podkreślaMarekDźwigaj.
Pandemia a gospodarka
Strefa pracy
022 StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
Marek Dźwigaj, wiceprezes Podlaskiej
Fundacji Rozwoju Regionalnego
w Białymstoku
FOTMAT.WŁASNE
59%
87%
66%
85%
przemysł budownictwo handel usługi
Podlaskie firmy,
które skorzystały
z tarczy antykryzy-
sowej (dane GUS)
23,9% 22,7%
32,9%
27,7%
przemysł budownictwo handel usługi
Podlaskie firmy, które
na skutek lockdownu nie
przetrwałyby dłużej niż 3
miesiące (dane GUS, bada-
nie z lipca 2020)
jjj

23. Polska Grupa Sklepów Spożywczych
ChortenzostałaPodlaskąMarką2019wka-
tegorii„Biznes”.Tonajstarszainajbardziej
prestiżowanagrodawojewództwapodla-
skiego.Niespodziewanylaur?
Sylwia Olechno, dyrektor generalny Grupy
Chorten:-Wnaszymprzypadkupotwierdzasię
powiedzenie:dotrzechrazysztuka,boprzezdwa
poprzednie lata także udawało nam się dojść
dościsłegofinałuPodlaskiejMarkiRokuspośród
kilkuset zgłoszeń i takich przypadków nie było
wielew16-letniejhistoriitejnagrody.Wcześniej
duże uznanie zyskały nominacje naszej marki
Z Podlaskiej Spiżarni oraz 10-letnia działalność
narzeczintegracjipolskichkupców,jednakżedo-
pierowtymrokudecyzjąkapitułykonkursowej
zdobyliśmytytułistatuetkę.Wydajenamsię,że
najpierwmusieliśmytrochęzaistniećwświado-
mościkonsumentówijurorów,pokazując,cotak
naprawdęnacodzieńrobimy,byuzyskaćtęnaj-
ważniejszą w regionie nagrodę. I można powie-
dzieć,żewtymrokufaktyczniestaliśmysiępod-
laskimambasadoremwskaliogólnopolskiej,bo
odlipcajesteśmyjużobecniznasządziałalnością
wewszystkichregionach.
Wuzasadnieniunagrodynapisano,żebar-
dzomocnoangażujeciesięwżyciespołecz-
nościlokalnej.Czyliświetniewiecie,coto
jest CSR - odpowiedzialny biznes? Kogo
wspieracie?
KrzysztofPakuła,prezeszarząduGrupyChorten:-
Dostaliśmynagrodęwnowejkategorii„Biznes”,ale
tazostałaustanowionatak,bydoceniaćfirmy,któ-
remająjakąśmisjępozasamymhandlemczypro-
dukcją.Wnaszymprzypadkujesttozjednejstro-
nypomocpolskimdetalistom,bymoglisięrozwi-
jaćnapolskimkonkurencyjnymrynku,alezdru-
giejstronydzieleniesięzlokalnąspołecznością.
Wskrócie–abymnożyćzyski,trzebaumiećtakże
sięnimidzielić.Prowadzimysklepyposąsiedzku
ijeśliktośrobiwnichzakupy,tomożebyćpewien,
żewydawanewnichpieniądzewjakiśsposóbwra-
cająnalokalnygrunt.
Jakofirmaroczniewspieramybliskosetkęróżnych
wydarzeń i akcji charytatywnych, jak choćby
MotoserceczyWigiliaBiałostocka.Bardzoczęsto
zwracająsiędonanasopomocrodzicechorych
dzieciczyorganizatorzyróżnychimprezcharyta-
tywnychnaichrzecz.WłaścicielesklepówChorten
równieżmająbardzootartesercaipomagająpo-
przezustawieniepuszek,możliwośćprzeprowa-
dzeniakwestywichplacówceczyprzekazaniepro-
duktówżywnościowych.Wspieramywmiaręna-
szychmożliwościhospicja,szpitale–takżewostat-
niejwalcezkoronawirusem,działanianarzecznie-
pełnosprawnych.Mogliśmyzdopingowaćpomo-
cąmłodychpiłkarzyikoszykarzy,zawodnikówte-
nisastołowego,bokserówzkuźniDarkaSnarskiego
iuzdolnionegopięściarzaKamilaSzeremetę,spon-
sorowaliśmymistrzostwaświatałucznictwakon-
negoiwieleinnychinicjatyw.Czasamitosąniszowe
przedsięwzięcia,alebeznaszegoudziałuniemo-
głybysięodbyć.Takpostrzegamybudowaniebi-
znesuodpowiedzialnegospołecznie.Kolejnymna-
szymkrokiemwtymtemaciejestzałożeniefunda-
cjiGrupyChorten„Niebądźobojętny”,którejnaz-
waodnosisięwprostdoważnychsłówMariana
Turskiego.Jesteśmynaetapiejejpowoływania.Jej
celembędzieprzedewszystkimpomocwsytua-
cjachciężkiejchorobyiwynikającejztegopowodu
trudnejsytuacjiżyciowejrodzin,zwłaszczatysięcy
pracownikównaszychsklepówpartnerskich,aby
niezostalisamiztakimiproblemami.
WzeszłymrokuGrupaChortenobchodzi-
łajubileusz.Działacienarynkuspożywczym
dziesięćlat,odczegosięzaczęło?
SylwiaOlechno: -CałahistoriaGrupyChortenza-
częłasięwłaściwieodjednegoSMS-aodKrzyszto-
ZACZĘŁOSIĘODSMS-A
WSPRAWIEPROMOCJI,
ADZIŚZGRUPĄCHORTEN
WSPÓŁPRACUJĄPRAWIE
2TYSIĄCESKLEPÓW
SPOŻYWCZYCHWCAŁEJ
POLSCE
Z KRZYSZTOFEM PAKUŁĄ, PREZESEM
ZARZĄDU GRUPY CHORTEN
I SYLWIĄ OLECHNO, DYREKTOR GENERALNĄ
GRUPY CHORTEN – O NAJNOWSZYCH
DOKONANIACH FIRMY I PLANACH
NA PRZYSZŁOŚĆ
- ROZMAWIA ANDRZEJ MATYS
faPakuły,wówczaswłaściciela7sklepów,któryza-
proponował,byrazemzinnymizaprzyjaźnionymi
kupcamizrobićwspólnyplakatpromocyjnydla
tychplacówek.Jamiałamwówczasdoświadcze-
niehandlowewyniesionezm.in.zPMBMarket,
awłaścicielesklepówspożywczych,któredobrze
działałyjużodwielulat,niechcieliwejśćdożadnej
siecizwiązanejzjednymdystrybutorem.Chcieli-
śmyzrobićcośsamidlasiebie.W2009rokuzaczy-
naliśmyod20punktówwBiałymstokuiokolicach,
apierwszeumowyhandlowe,któreczęstofunk-
cjonujądodziś,podpisywaliśmyzproducentami
idystrybutoraminaskrzynkachnazapleczuskle-
puChortenwChoroszczy.Jesteśmydumniztejhi-
storii,bopokazaliśmy,żedziałającnarzeczwłaści-
cielisklepówjesteśmywstaniewspólnieosiągać
efektskaliiuzyskiwaćdobreceny,abymócnimi
przyciągaćklientów.Dziś,gdyjestjużznamiblisko
2000sklepów,wiemy,żeintegrującrynek,tworzy-
mywtensposóbważnąhistorięhandludetalicz-
negowPolsce.
Podkreślacie, że jesteście polską grupą
wprzeciwieństwiedosieciwielkichskle-
pów,którenależądozagranicznychkorpo-
racji.Jakudajesięznimirywalizować?Co
jestsilnąstronąPolskiejGrupySklepówSpo-
żywczychChorten,czymwygrywaciezkon-
kurencją?
KrzysztofPakuła:-Myrobimyswoje,prowadząc
sklepy,którewdużejmierzeopartesąnawybo-
rze świeżych produktów odlokalnych dostaw-
ców i bliskim położeniu odmiejsca zamieszka-
nia klientów. Oczywiście teraz, w dobie
koronawirusa,zagranicznesiecidyskontowepro-
mująsięchętnietym,żewspierająpolskichpro-
ducentów, ale tak naprawdę większość towaru
naichpółkachjestzimportu.Unasmożnakupić
chrupiącepieczywoznajlepszychmiejscowych
piekarni z tradycjami. Oferujemy olbrzymi wy-
bórświeżegomięsaiwędlin,botowłaśniezroz-
budowanychladmięsnychsłynąsklepyChorten.
Mamytakżedużąofertęproduktówdelikateso-
wych,awarzywaiowocebierzemyzgiełdrolno-
towarowych, gdzie sprowadzane są one prosto
odnaszychrolników.Sporosklepówwgrupiema
duże działy alkoholowo-piwne, jest też z nami
kilkasetplacówekstrictewformaciemonopolo-
wym,gdzieoprócztańszychpiwkoncernowych,
sątakżepiwaregionalneitrunkidlakoneserów.
Konkurujemy także obsługą – w naszych skle-
pachlicząsięrelacje.Częstosątosklepywmniej-
szychmiejscowościach,gdziesprzedawcyznają
się poimieniu z klientami, poznali ich potrzeby
iupodobania, doradzają w zakupach, zamawia-
nesąteżproduktyspecjalnienażyczeniekonsu-
mentów.Naszesklepydostosowujątakżegodzi-
nypracydopotrzebotoczenia,awieleplacówek,
gdywłaścicielemajątakąmożliwość,jestotwar-
tych w każdą niedzielę. Cały czas prowadzimy
akcję społeczną „Kocham Polskę, kupuję wpol-
skich sklepach”, aby klienci mieli świadomość,
jakważnesąichwyboryzakupowe.
MAT.CHORTEN
Podlaska Marka 2019
Strefa biznesu i sukcesu
023StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
jjj

24. Zaczynaliście skromnie, głównie w Bia-
łymstoku,byzczasemwyjśćpozamiasto,
a potem „w kraj”. Dziś białostocka grupa
tworzysiećogólnopolską.Osiągnięciete-
gostatusuzajęłodziesięćlat.Dużotoczy
mało?
SylwiaOlechno: -Wtrzechostatnichlatachbar-
dzo się rozpędziliśmy i w trzecim kwartale tego
roku udało nam się stworzyć struktury w ostat-
nich bastionach na zachodzie Polski, gdzie do-
pieropozyskujemysklepypartnerskie.Nietwo-
rzymybowiemsieci,agrupę,wktórejkażdyde-
talistaprowadziniezależnybiznes.Początkowo
zakładaliśmy, że rozwiniemy grupę regionalną
ifaktycznienasamymPodlasiumamyblisko400
placówek.Wciągutejdekadyjednakokazałosię,
że jest olbrzymie zapotrzebowanie na koncept,
któryniebędzietwardąfranczyzączyjednorod-
nąsiecią.Dlanaste10latbyłoczasembardzoin-
tensywnejpracyichybaniespodziewanieszyb-
koprzeleciało.
Chorten nie ma sklepów wielkopowie-
rzchniowych, najczęściej to placówki
osiedlowe,któreprowadząrodziny.Moż-
napowiedzieć,żetojestsposóbnasukces,
niemolochy,amałesklepyzdobrąatmo-
sferą?
KrzysztofPakuła: -SklepyGrupyChortensąbar-
dzozróżnicowane.Współpracująznamidelika-
tesowe markety, które mają po kilkaset metrów
kwadratowychpowierzchnisprzedaży,sąunas
sklepyspecjalistyczne–mięsneialkoholowe,któ-
reniepotrzebujądużejpowierzchni,alenajwię-
cej jest sklepów średniego formatu. W dzisiej-
szych czasach w handlu liczy się zarówno cena,
różnorodnośćoferty,jakośćobsługi,jakiilośćcza-
suspędzonegonazakupach,awięcśredniepla-
cówkisąoptymalne,byklientsprawniezrobiłza-
kupyichętniedonichwracał.Zachowaniazaku-
powe Polaków pokazują, że potrafimy robić za-
kupyspożywczenawetdwarazydziennieilubi-
mykupowaćmniejszeilości,alecodziennieświe-
żychproduktów.Todajenamprzewagęnaddu-
żymihipermarketami.
Ile sklepów w Polsce ma Grupa Chorten
iwjakichregionachjestichnajwięcej?
Sylwia Olechno: - Najprężniej rozwinęliśmy się
na Podlasiu, ale mamy też po kilkaset punktów
w województwie mazowieckim i lubelskim.
Obecnie zbliżamy się do liczby 2000 sklepów
izakładamy,żeten2000punktotworzymyofi-
cjalniejużwpaździerniku.
Chorten to teoretycznie sieć, ale każdy
sklep to indywidualny organizm, który
musispełniaćpewnewarunki,alemateż
sporo autonomii. Co Grupa prowadzi
wspólnie,ajakiedziałaniazależąwyłącz-
nieodwłaścicielisklepów?
Sylwia Olechno: - Od początku naszym założe-
niembyłoto,byniewchodzićwłaścicielomskle-
pówwichbiznesprostozbutami.Woparciuoich
wieloletniedoświadczenie,szczególnieznajomość
lokalnej społeczności i jej potrzeb zakupowych,
wpołączeniuwynegocjowanymiprzeznaszedzia-
ły handlowe warunki zakupowe, uzyskujemy
wspólniedoskonałerezultaty.Nasipartnerzysa-
midecydująowielkościzamówieńidobierająro-
dzajasortymentuodszerokiego,zaproponowane-
goprzeznaswachlarzadystrybutorów,atakżelo-
kalnychproducentów.Ustalonyrocznyharmono-
gramgazetekczyakcjipromocyjnychpublikowa-
nychnaplakatachibilbordachwoparciuowspól-
nąiatrakcyjnącenę,spełniaoczekiwanianaszych
klientów.Takżewłaścicielesklepówwoparciuolo-
kalnyrynekikonkurencyjnośćotoczeniakształ-
tująswojącodziennapolitykęcenowąnapozosta-
łyasortymenttowarówhandlowych.Dziękitemu
sklepuzyskujewysokiebonusyretrospektywne
odproducentówwynikająceznaszychumów,wy-
pełniającrzetelnieichwarunki.Podsumowując-
łącząnaswspólneakcjepublikowanenaplakatach,
wgazetkachinabillboardach,zktórychwkonse-
kwencji wynikają zamówienia i utrzymywanie
tychsamychcendetalicznychproduktówzoferty
promocyjnej.
Coteraz, gdyPolskęmacieopanowaną?
KrzysztofPakuła:- Jesteśmycałyczaswfazieek-
spansji,jeślichodziotędrugąstronęWisły,nato-
miastjużnietakmocnozależynamnailościskle-
pów, a bardziej na ich jakości. Używając sporto-
wejnomenklatury-gdysięjużzrobiłomasę,trze-
bazadbaćorzeźbę.Całyczasmocnorozwijamy
tworzoną przez nas od 10 lat, czyli od początku,
platformę internetową, która jest doskonałym,
bardzo zaawansowanym komunikatorem i na-
rzędziemdowspółpracypomiędzynaszymipla-
cówkami.Umożliwiastworzeniejednegozamó-
wienia ogólnopolskiego poprzez wszystkie pla-
cówkihandlowedowszystkichakcjipromocyj-
nych i gazetkowych. Sercem jest jednak proce-
sowanie rozliczenia bonusów wynikających
zumówhandlowych-wsposóbbardzorzetelny
iklarownywoparciuopotężneilościdanychpo-
zyskanych od producentów i dystrybutorów
zkażdegomiejscawPolsce.Przednamidużopra-
cy,bykolejnesklepychciaływspólnieznamitrzy-
maćfrontdobrychcenipracowaćnaumowach
handlowych.Inwestujemyostatniointensywniej
nasze środki w obrandowanie placówek, a więc
także wto, by sklepy wyglądały wizualnie lepiej
i byśmy razem budowali markę Polskiej Grupy
SklepówSpożywczychChorten.Wierzęwdosko-
nały i profesjonalny zespół osób, który pracuje
nad tym projektem i który nie powiedział ostat-
niegosłowa,niepytacoteraz,asięgapowięcej.
Podobno przenosicie swoją siedzibę
donowegomiejsca,gdzie?
Krzysztof Pakuła: Po 10 latach działalności
wwynajętychobiektachpostanowiliśmyzain-
westować we własną siedzibę wraz z centrum
magazynowym, by jeszcze lepiej obsługiwać
sklepy.PostawiliśmynalokalizacjęwPorosłach
wzdłużtrasyS8,ponieważdanamtodobrepo-
łączenie komunikacyjne, jeśli chodzi o przed-
stawicieli firm z całej Polski, którzy odwiedza-
ją naszą firmę. Skoncentrowanie w jednym
miejscu biura i magazynu usprawni także pra-
cę i logistykę. Cały czas powiększa nam się ze-
spół,chcemymiećwłasnemiejscedoorganizo-
wania spotkań z partnerami, a do tego nie daje
namdotychczasowebiuro.Budowajestjużbar-
dzo zaawansowana, w tym roku powinna się
zakończyćizpoczątkiemprzyszłegoczekanas
przeprowadzka.
Branżaspożywczanieucierpiałaznaczą-
co z powodu koronawirusa, bo przecież
jedzenie kupować musi każdy. Czy zda-
rzyło się jednak, że z powodu pandemii,
któreśzesklepówmusiałyzniknąć?
KrzysztofPakuła:Nieznamytakichprzypadków,
abypandemiaspowodowałarezygnacjęzprowa-
dzeniasklepu.Jeśliobecniesklepsięzamyka,to
bardzoczęstojesttowynikiemtego,żewłaściciel
chceprzejśćnaemeryturę,aniktzrodzinyniechce
przejąćtejdziałalności,alboktośzakładającsklep
niemiałdokońcawyobrażenia,jakzarządzasięta-
kimbiznesemiżeniejesttołatwykawałekchleba.
Z powodu pandemii jedne branże tracą,
a inne zyskują. Branża spożywcza do tej
pierwej grupy raczej nie należy. Jakie
wnioski wyciągnęła Grupa Chorten z sy-
tuacji, którą w tym roku wywołał
koronawirus?
SylwiaOlechno:Mytowiedzieliśmy,alezapew-
neresztaspołeczeństwazdałasobieostatniospra-
wę,zwłaszczanapoczątkupandemii,jakważną
rolęodgrywapersonelsklepów,bywszyscymo-
gli bezpiecznie zrobić zakupy. Nasze placówki
partnerskiezdałytenegzaminbardzodobrze.Ja-
kofirmawyciągnęliśmywnioski,jakistotnajest
wpewnychprocesachdobrakomunikacja.Choć
w pierwszych tygodniach pandemii częściowo
pracowaliśmy zdalnie, udało nam się w tym ro-
kubardzopójśćdoprzoduzpewnymirozwiąza-
niamidlapartnerówitrudnymitematami,boby-
liśmy stale w kontakcie w trybie
wideokonferencji. Wiemy, że mamy bardzo do-
bryizaangażowanyzespół,bezktóregoniebyli-
byśmywmiejscu,wktórymdziśjesteśmy.
024 StrefaBiznesuWRZESIEŃ2020
jjj