Wat gebeurde er met de belangrijkste beursgenoteerde IT dienstverleners in Nederland in Q3 2013? Wie landt er op de bodem van de markt en wie dreigt naast de landingsbaan terecht te komen?

1. Het Derde Kwartaal in IT Dienstenland:
Landingsbaan in Zicht?
Door Pb7 Research
Peter Vermeulen
Pb7 Research
27 november 2013
peter@pb7.nl

2. Het Derde Kwartaal in IT Dienstenland: Landingsbaan in Zicht?
Het Derde Kwartaal in IT Dienstenland: Landingsbaan in Zicht?
In een land dat de recessie maar niet echt van zich af weet te schudden, zijn de grote
dienstverleners op zoek naar de bodem in de markt. Waar sommige partijen, met name
Capgemini, een kwartaal geleden lieten doorschemeren dat in de tweede helft van dit jaar
geland kon worden op een stabilisering in de markt, blijkt die landingsbaan maar moeilijk in
het zicht te komen. Als we kijken naar de prestaties die grote beursgenoteerde IT
dienstverleners (Atos, Capgemini, KPN ITS en Ordina) voor Benelux of Nederland
rapporteren, dan komt de gezamenlijke jaar-op-jaar krimp het afgelopen kwartaal uit op
4,4%, een lichte verbetering ten opzichte van 5,3% in het vorige kwartaal. De landing lijkt te
worden doorgezet, maar KPN ITS dreigt naast de landingsbaan terecht te komen.
•
•
•
•
KPN IT Solutions: de stormachtige tijden waarin KPN zich bevindt, hebben ITS niet
bepaald onberoerd gelaten. In het tweede kwartaal liet KPN al tegen de trend in een
versnelling van de krimp zien in Nederland. En terwijl het er steeds meer op ging
lijken dat ITS losgeweekt werd van KPN om in de verkoop te gaan, werd het
afgelopen kwartaal juist gestart met de integratie van ITS in ZM (KPN Zakelijke
Markt). Dat biedt KPN betere mogelijkheden om geconvergeerde aanbiedingen als
KPN Een in de markt te zetten voor het MKB, met als afbreukrisico dat het profiel
van leidende IT dienstverlener voor (middel-)grote organisatie verder onder druk
komt te staan. Te midden van de organisatorische tumult, liep de krimp in het derde
kwartaal verder op tot maar liefst 11%. Het is dan ook volstrekt onduidelijk waar
men de “stabiele marktpositie”, zoals vermeldt in de toelichting van de
kwartaalcijfers, op baseert.
Atos: Atos was dit kwartaal zo aardig om de groeicijfers van de Benelux te
publiceren, waardoor we nog altijd een goed zicht houden op de prestaties van de
organisatie. De krimp in het derde kwartaal was met -3,6% vrijwel gelijk aan de
krimp in de eerste twee kwartalen van 2013. Nog altijd zijn er twee gezichten binnen
de resultaten. Enerzijds blijven de niet-cyclische activiteiten – outsourcing – redelijk
stabiel en kon men eindelijk weer eens volumeverbeteringen bij megaklant Philips
rapporteren. Anderzijds zet de sterke krimp van cyclische activiteiten door. Technical
services (detachering) blijft sterk krimpen, terwijl advies eindelijk aan het herstellen
is. Met bovendien een aantal nieuw getekende contracten, geeft Atos aan dat een
prille lente aan het ontluiken is. De vraag is of en wanneer we dat in de
kwartaalgroei ook echt terug gaan zien.
Capgemini: Terwijl KPN’s krimp versnelt en Atos stabiel krimpt, lijkt Capgemini de
landingsbaan te raken. In Q1 was de krimp nog 9% - de nasleep van de rationalisatie
die in 2012 heeft plaatsgevonden. Na een sterke verbetering in Q2 (-4%), blijft de
krimp dit kwartaal net iets onder de 2%. Capgemini heeft de afgelopen kwartaal een
behoorlijk aantal orders weten binnen te halen, wat zich nu in omzet begint te
vertalen. Voor Q4 verwacht men stabiele groei (rond de 0%) in de Benelux.
Ordina: Niet alleen Capgemini kan de grond onder de voeten al bijna voelen. Ordina
deed het zo mogelijk nog beter. De groei komt niet uit de overheid, waar Ordina
lang volhield dat het herstel er echt aan zat te komen (opvallend genoeg lijken een
aantal concurrenten wél te groeien binnen de overheid, terwijl bij Ordina juist grote
contracten afliepen). Maar een kniesoor die daarop let. Ordina weet een mooie
27-11-2013
1

3. Het Derde Kwartaal in IT Dienstenland: Landingsbaan in Zicht?
groei te rapporten in de Industry sector, waar de focus op niche-posities zich dan
toch begint uit te betalen. Ook binnen de “nieuwe” zorgsector wordt een stere groei
opgetekend, zei het dat de impact op de totale omzet nog beperkt is. Bij de
financiële klanten is er nog altijd krimp, maar er is een gezonde onderliggende groei
te zien als het verloren Rabo-offshorecontract uit de cijfers wordt gehaald. Intussen
verbetert de winstmarge dankzij aanvullende kostenbesparingen, hoewel deze nog
op een laag niveau is. Dat dit goede kwartaal nog geen garantie is voor verdere
verbeteringen, blijkt uit terughoudendheid ten opzichte van de eigen voorspellingen
voor het laatste kwartaal.
De resultaten van de dienstverleners komen overeen met het licht verbeterde sentiment
onder gebruikers. In april zag Pb7 bij een rondvraag onder organisaties in Nederland dat er
eindelijk weer minder bedrijven met een krimpend IT dienstenbudget waren, dan bedrijven
met een groeiend budget. De toenemende uitgaven gingen vooral richting managed services
en naar projecten, terwijl vooral detachering een ZZP-inhuur nog altijd een negatieve trend
laten zien. In een nieuwe meting in oktober, waarbij naar de verwachtingen voor 2014
worden gevraagd, valt vooral op dat organisaties meer zekerheid afgeven over hun
uitgavenpatroon. Het aantal krimpers neemt daardoor iets toe, maar er is vooral een
positieve tendens bij bedrijven die groei of snelle groei van IT dienstenuitgaven verwachten.
In 2014 verwacht men groei in advisering, projecten, managed services en zelfs in training
en onderhoud. De negatieve trend op het gebied van uurtje-factuurtje houdt echter naar
verwachting aan.
Het onderzoek van Pb7 laat zien dat het herstel van de Nederlandse IT-dienstenmarkt in
2014 voorzichtig doorzet, maar dat de IT-dienstenmarkt in transitie blijft. De vooruitzichten
voor detachering blijven erg matig en de enige (desalniettemin reële) hoop die er is dat die
27-11-2013
2

4. Het Derde Kwartaal in IT Dienstenland: Landingsbaan in Zicht?
markt wordt gekeerd, is dat door oplopende tekorten op de arbeidsmarkt organisaties zich
met de nodige tegenzin genoodzaakt zien zich weer tot detacheerders te wenden om hun
interne tekorten aan te vullen. IT dienstverleners doen er dan ook goed aan om niet te
wachten op het zuchtje conjuncturele meewind dat in het verschiet ligt, maar dienen zeer
actief op zoek te blijven naar diensten met een hogere toegevoegde waarde.
27-11-2013
3