1.
Διατροφική ανάπτυξη μικρών παιδιών<br />Στέλιος Παπαβέντσης ΜRCPCH DCH IBCLC<br />Παιδίατρος, Συγγραφέας, Σύμβουλος Γαλουχίας<br />www.pediatros-thes.gr<br />Χανιά 09/11<br />

2.
Προσχολική διατροφή<br />Μητρικός θηλασμός και διατροφική ανάπτυξη<br />Η προσθήκη στερεών τροφών<br />Η διατροφική συμπεριφορά του παιδιού<br />Η δυσάρεστη πραγματικότητα στη βρεφική και παιδική διατροφή<br />Ο ρόλος της/ του παιδιάτρου<br />

3.
Τα διατροφικά θεμέλια του μητρικού θηλασμού<br />Η πρόσληψη τροφής κατά απαίτηση του παιδιού<br />Αυτό-ρύθμιση μέσα από ταχύτερη και πληρέστερη ωρίμανση του ελέγχου πείνας – κορεσμού<br />Η διπλάσια στο αίμα λεπτίνη σε βρέφος που θηλάζει<br />Η εξοικείωση του παιδιού σε γεύσεις μέσα από τις τροφές που καταναλώνει η μητέρα και την έκθεση στις γεύσεις του μητρικού γάλακτος<br />Χαμηλότερος βασικός μεταβολικός ρυθμός (λιγότερο τροφικό υπόλειμμα στο έντερο και τους νεφρούς) <br />

4.
Γιατί είναι σημαντικό ο θηλασμός να συνοδεύει την προσθήκη στερεών τροφών<br />Μείωση κινδύνου λοιμώξεων<br />Μείωση κινδύνου αλλεργιών και κοιλιοκάκης<br />Αθροιστική προστασία της μητέρας με συνεχιζόμενο θηλασμό<br />Πιο αποτελεσματική πέψη (λιπάση, αμυλάση μητρικού γάλακτος)<br />Επιτάχυνση ωρίμανσης ΝΣ, ΓΕΣ και ανοσοποιητικού (Αυξητικοί παράγοντες) καλύτερη απορρόφηση<br />

5.
Διατροφική υπεροχή μητρικού έναντι ξένου γάλακτος > 6 μηνών<br />Το μητρικό γάλα είναι υψηλής ποιότητας και πυκνότητας σε θρεπτικά συστατικά<br />Υψηλή συγκέντρωση λακτόζης – καύσιμο του ραγδαία αναπτυσσόμενου εγκεφάλου<br />Περιέχει ιδανικό προφίλ «ωφέλιμων» λιπαρών και χοληστερίνη<br />Υψηλής ποιότητας, 1 – 1.5% πρωτείνη<br />Χαμηλό νάτριο και υπόλειμμα<br />

6.
Προσχολική διατροφή<br />Μητρικός θηλασμός και διατροφική ανάπτυξη<br />Η προσθήκη στερεών τροφών<br />Η διατροφική συμπεριφορά του παιδιού<br />Η δυσάρεστη πραγματικότητα στη βρεφική και παιδική διατροφή<br />Ο ρόλος της/ του παιδιάτρου<br />

7.
Προσθήκη στερεών τροφών<br />Σε σωστό χρόνο<br />Επαρκής διατροφικά<br />Ασφαλής<br />Με κατάλληλους τρόπους λήψης<br />World Health Organization. Global Strategy for Infant and Young Child Feeding. WHO, Geneva, 2003.<br />

8.
Στερεές τροφές σε σωστό χρόνο<br />Αποκλειστικός θηλασμός 0 – 6 μηνών<br />Αναπτυξιακή ετοιμότητα γύρω στους 6 μήνες<br />Κίνδυνοι πρώιμης εισαγωγής:<br />Λοιμώξεις<br />Αλλεργίες;<br />Παχυσαρκία (;)<br />Kramer et al. The Optimal Duration of Exclusive Breastfeeding. WHO 2002<br />

9.
Στερεές τροφές επαρκείς διατροφικά<br /><ul><li>Πόσες έξτρα θερμίδες απαιτούνται;</li></ul>Dewey et al. WHO 2002<br />

10.
Ενεργειακές ανάγκες και θηλασμός<br />

11.
«Απογαλακτισμός» ή προσθήκη στερεών τροφών;<br />Συνέχιση του μητρικού θηλασμού, <br /> με παράλληλη, σταδιακή ενίσχυση <br /> σε ενέργεια, πρωτείνες, βιταμίνες και μέταλλα μέσω στερεών<br />Το «συμπλήρωμα» είναι αρχικά οι στερεές τροφές, όχι ο θηλασμός!<br />Σταδιακή αύξηση στην συχνότητα των στερεών γευμάτων<br />

12.
Πόσες θερμίδες καταναλώνουν στην πραγματικότητα;<br />Ένα τυπικό βρέφος 8 μηνών στην Ελλάδα:<br />200γρ έτοιμη κρέμα τρεις φορές τη μέρα <br /> = 600 kcals >> 200 kcals<br />600ml ξένο γάλα 2ης βρεφικής ηλικίας <br /> = 450 kcals<br />Σύνολο > 1000 θερμίδες την ημέρα!<br />> 400 θερμίδες παραπάνω από όσες χρειάζεται!<br />

13.
Τι είδους τροφές λοιπόν χρειαζόμαστε;<br />ΌΧΙ υψηλής θερμιδικής πυκνότητας (calorie – dense), αλλά<br />Υψηλής πυκνότητας σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία (nutrient – dense)<br />ΌΧΙ ζάχαρη, υδατάνθρακες, λίπη, «άδειες θερμίδες»<br />ΔΕΝ υπάρχει αναντικατάστατο τρόφιμο<br />ΔΕΝ εστιάζουμε στην κατανάλωση ανά γεύμα ή ημέρα, αλλά ανά εβδομάδα ή μήνα<br />

14.
Μη θηλασμός και παχυσαρκία<br />30% μεγαλύτερος κίνδυνος για παιδική παχυσαρκία για παιδιά που δεν θήλασαν καθόλου<br />US Department of Health, 2011<br />½ κιλό λίπους περισσότερο και ½ κιλό μυικής μάζας λιγότερο για παιδιά 4 ετών που δεν θήλασαν καθόλου, σε σύγκριση με παιδιά που θήλασαν τουλάχιστον 12 μήνες<br />Robinson, 2009<br />Μεταξύ αδερφών: 6 κιλά περισσότερα στην ηλικία των 14 ετών για το αδερφάκι που δεν θήλασε<br />Metzger, 2009<br />

15.
Θηλασμός κατά τον 2ο χρόνο της ζωής<br />250 – 450ml γάλακτος την ημέρα<br />30% των απαιτούμενων θερμίδων<br />45% των αναγκαίων πρωτεινών<br />35% των απαιτήσεων σε ασβέστιο<br />75% των αναγκών σε βιταμίνη Α<br />95% της βιταμίνης Β12<br />60% της αναγκαίας ποσότητας βιταμίνης C<br />Σταθερή ποσότητα 2γρ IGA/ μέρα σε όλη τη διάρκεια της γαλουχίας<br />> 1000000 ζωντανά πολυδύναμα κύτταρα / ml γάλακτος<br />Κύτταρα άμυνας, παράγοντες αντιφλεγμονώδεις, αντικαρκινικούς, ορμόνες, ένζυμα κλπ<br />Mandel, 2005<br />

16.
Πρότυπα ανάπτυξης ΠΟΥ<br />Μεταξύ 6 – 24 μηνών το φυσιολογικό εύρος βάρους είναι σημαντικά χαμηλότερο<br />Χρησιμοποιώντας συμβατικές καμπύλες:<br />Υπερ-διάγνωση λιποβαρών παιδιών που θηλάζουν<br />Υπο-διάγνωση παχύσαρκων παιδιών που δεν θηλάζουν<br />ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ!!!<br />

17.
Προβλήματα με την μη χρησιμοποίηση των προτύπων ΠΟΥ<br />Κάποια παιδιά τριών ή τεσσάρων μηνών που θηλάζουν να χαρακτηρίζονται παχύσαρκα ενώ δεν είναι<br />Κάποια παιδιά τριών και τεσσάρων μηνών που παίρνουν μπιμπερό να χαρακτηρίζονται φυσιολογικά ενώ δεν παίρνουν ικανοποιητικό βάρος<br />Κάποια παιδιά ενός έτους που θήλασαν για μήνες ή συνεχίζουν να θηλάζουν χαρακτηρίζονται λιποβαρή ενώ είναι φυσιολογικά<br />Κάποια παιδιά ενός έτους που δε θήλασαν καθόλου χαρακτηρίζονται φυσιολογικά ενώ είναι παχύσαρκα!<br />

18.
Και οι ανάγκες σε σίδηρο;<br />Καλύπτονται κυρίαρχα από τις αποθήκες του υγιούς, τελειόμηνου βρέφους 0 – 6 μηνών<br />Καθυστερημένη εκτομή ομφάλιου λώρου δίνει 2 μήνες πρόσθετη επάρκεια σιδήρου στο βρέφος!<br />> 6 μηνών: τροφές πλούσιες σε σίδηρο = πράσινα λαχανικά, κρέας, όσπρια, φρούτα για βιταμίνη C<br />

19.
Ζάχαρη και απλοί υδατάνθρακες<br />Μη επεξεργασμένοι μέσα σε ολόκληρα φρούτα<br />Λιγότερο επιθυμητοί από έτοιμες φρουτόκρεμες<br />Θηλασμός στους 12 μήνες: 16% λιγότερη μέση πρόσληψη πρόσθετων σακχάρων την ημέρα (P < 0.001)<br />Lande B et al. Breast-feeding at 12 months of age and dietary habits among breast-fed and non-breast-fed infants.Public Health Nutr. 2004 Jun;7(4):495-503.<br />

20.
Νάτριο και αλάτι<br />UK Scientific Advisory Committee on Nutrition, 2009<br />100γρ πατατάκια περιέχουν 1.7γρ αλάτι!!<br />

21.
Υγειινά και ανθυγειινά τρόφιμα. Σε 100γρ προιόντος διατροφής<br />Πηγή: Food Standards Agency, UK<br />Έτοιμο γεύμα 100γρ κρέμας 11 με 13γρ απλών σακχάρων!!<br />

22.
Προσχολική διατροφή<br />Μητρικός θηλασμός και διατροφική ανάπτυξη<br />Η προσθήκη στερεών τροφών<br />Η διατροφική συμπεριφορά του παιδιού<br />Η δυσάρεστη πραγματικότητα στη βρεφική και παιδική διατροφή<br />Ο ρόλος της/ του παιδιάτρου<br />

23.
Στερεές τροφές με κατάλληλους τρόπους λήψης: Βασικές αρχές<br />Δεν υπάρχει κάποιο γενικευμένο καλούπι που να χωράει όλα τα παιδιά, μόνο άπειρα καλούπια, ένα για το καθένα<br />Η ρουτίνα είναι τόσο σημαντική όσο και οι εξαιρέσεις της<br />Η «ευκολία» του σήμερα γίνεται συχνά δυσκολία του αύριο<br />

24.
Εισαγωγή ποικιλίας και παράθυρο ευκαιρίας<br />Όλες οι κατηγορίες τροφίμων<br />Φυσικές, φρέσκες, μη επεξεργασμένες <br /> γεύσεις του οικογενειακού τραπεζιού<br />«Νεοφοβικό» στάδιο και επιλεκτική, νηπιακή συμπεριφορά: > 12 - 18 μηνών<br />Παράθυρο ευκαιρίας για εξοικείωση: 6 – 18 μηνών<br />ΌΧΙ αυθαίρετοι περιορισμοί, καθυστερήσεις και μονοφαγίες<br />Ένα παιδί χρειάζεται 10 – 15 εκθέσεις για να αποδεχθεί μια νέα γεύση/ τρόφιμο<br />ΌΧΙ στην πρώιμη εξοικείωση με ισχυρές γευστικές έξεις (ζάχαρη, αλάτι, βανίλια, σοκολάτα)<br />

25.
Καινούργιες γεύσεις και θηλασμός<br />Hausner H et al. Breastfeeding facilitates acceptance of a novel dietary flavour compound. Clin Nutr. 2010;29(1):141-8. <br />

26.
Θηλασμός και απώτερη κατανάλωση λαχανικών<br />Αντιπροσωπευτικό δείγμα 1549 παιδιών στον Καναδά<br />Προοπτικές συνεντεύξεις γονιών και ερωτηματολόγια για την διατροφική συμπεριφορά του παιδιού<br />Παιδιά που θήλασαν αποκλειστικά > 3 μηνών είχαν 2πλάσια πιθανότητα να καταναλώνουν τουλάχιστον 2 μερίδες λαχανικών/ μέρα<br />Ανεξάρτητα από παράγοντες όπως επίπεδο εκπαίδευσης γονιών<br />Burnier D et al. Exclusive breastfeeding duration and later intake of vegetables in preschool children. Eur J Clin Nutr. 2011;65(2):196-202. <br />

27.
Πως η διατροφή δεν γίνεται πρόβλημα συμπεριφοράς<br />Μαθαίνουμε στο παιδί να «ακούει» και να σέβεται το σώμα του και τις ανάγκες του<br />Μαθαίνουμε στο παιδί να κατανοεί <br /> και να υπακούει στη δική του αίσθηση<br /> πείνας και κορεσμού<br />Όχι αυθαίρετες ποσότητες φαγητού<br />ΠΟΤΕ τάισμα με το ζόρι, όχι μπούκωμα<br />ΌΧΙ να αδειάζει όλο το πιάτο<br />

28.
Υπερεκτιμημένες μερίδες τροφής<br />Για παιδιά 2 ετών:<br />Μερίδα λαχανικών: 1-2 κουταλιές σούπας<br />Μερίδα φρούτου: ένα κομμάτι 100γρ<br />Μερίδα κρέατος ή ψαριού: 1-2 κουταλιές σούπας<br />Shaw, 2001<br />

29.
Ανάπτυξη δεξιοτήτων στη διατροφή<br />Στο αισθητήριο της γεύσης<br />Ως προς την υφή και σύσταση του φαγητού<br />Ως προς τον έλεγχο πείνας – κορεσμού<br />Ανάπτυξη λεπτής κινητικότητας και συνεργασίας χεριού – ματιού<br />Κοινωνικές δεξιότητες: μίμησης, συμμετοχής, πρωτοβουλίας <br />

30.
Χτίζοντας σωστές διατροφικές συνήθειες<br />Η μάθηση θέλει χρόνο<br />Ενθαρρύνουμε από νωρίς την ωρίμανση των δεξιοτήτων του στο φαγητό:<br />Το αφήνουμε να πιάσει το φαγητό με τα χεράκια του (finger food)<br />Του δίνουμε κουτάλι στο χεράκι<br />Αναστάτωση, ακαταστασία: απαραίτητο<br /> προστάδιο, αναγκαίο «κακό» κατά τη <br /> διαδικασία της μάθησης<br />Διατροφικές προτιμήσεις πιο δύσκολο να αλλάξουν > 2ετών<br />

31.
Πως προάγουμε την διατροφική ωρίμανση του παιδιού<br />Οι γονείς να του συμπεριφέρονται κάθε φορά ως λίγο πιο ώριμο για την ηλικία του<br />«Μεγαλώνει» εάν κρατάμε μεγάλο καλούπι, «μικραίνει» όσο κρατάμε μικρό, «μωρουδίστικο» καλούπι για αυτό<br />ΌΧΙ ξεγελάσματα, απειλές, δωροδοκίες, τιμωρίες<br />Οριοθέτηση του γενικού πλαισίου στο φαγητό<br />Μικρές, ανώδυνες, έως 2 επιλογές για το παιδί<br />

32.
Έγκαιρη έκθεση σε σχηματισμένη τροφή<br />9360 βρέφη στο Bristol:<br />10.7% έλαβαν κομματάκια < 6 μήνες<br />71.7% έλαβαν κομματάκια 6 – 9 μηνών<br />17.6% έλαβαν κομματάκια > 10 μήνες<br />Βρέφη που έλαβαν κομματάκια καθυστερημένα:<br />Λιγότερο πιθανό να τρώνε από το οικογενειακό τραπέζι στους 15 μήνες<br />Πιο «δύσκολα» στο φαγητόσε ηλικία 15 μηνών και 7 ετών<br />Πιο απόλυτες προτιμήσεις και αποστροφές στο φαγητό σε ηλικία 15 μηνών<br />Λιγότερα φρούτα/ λαχανικά σε ηλικία 7 ετών<br />Northstone Ket al. The effect of age of introduction to lumpy solids on foods eaten and reported feeding difficulties at 6 and 15months. J Hum Nutr Diet 2001;14:43-54<br />

33.
Οικογενειακό τραπέζι: ευκαιρία για γλωσσική ανάπτυξη και κοινωνικοποίηση<br />Οι γονείς να τρώνε μαζί με τα παιδιά<br />ΌΤΑΝ ΤΡΩΜΕ ΜΙΛΑΜΕ!<br />Για τα πάντα ΕΚΤΟΣ από:<br />Αν έφαγε το παιδί<br />Πόσο έφαγε το παιδί<br />

34.
ΌΧΙ στο φαγητό μέσα από απόσπαση προσοχής<br />Υπομονή στις φυσιολογικές διακυμάνσεις <br />Οριοθέτηση στο πότε, που, τι τρώει το παιδί<br />Ελευθερία και ήπια ενθάρρυνση στο πόσο και πως τρώει<br />Ενθάρρυνση για συμμετοχή του παιδιού στην διαδικασία του τραπεζιού<br />Δεξιότητες γονιών στη διατροφή των παιδιών τους<br />

35.
Επιβράβευση<br />ΠΟΤΕ με τρόφιμο<br />Στο τραπέζι επιβραβεύουμε την προσπάθεια, όχι το αποτέλεσμα<br />Χρειάζεται μέτρο, όριο και στα μπράβο<br />Δε χρειάζεται να επιβραβεύουμε το μικρό στο τραπέζι περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ώρα<br />

36.
Φαγητό και συναισθηματική εμπλοκή<br />ΔΕΝ χρησιμοποιούμε ποτέ το φαγητό ως επιβράβευσηή ανταμοιβή!<br />ΔΕΝ εμπλέκουμε το αίσθημα πείνας του παιδιού με τις συναισθηματικές του επιθυμίες/ ανάγκες<br />ΔΕΝ εμπλέκουμε το φαγητό σε παιχνίδια ανταγωνισμού μεταξύ αδερφών (ποιος θα φάει πρώτος, ποιος έφαγε περισσότερο κλπ)<br />Να μάθει να τρώει όταν πεινάει<br />Όχι όταν βαριέται<br />Όχι όταν θέλει να τραβήξει την προσοχή σας<br />Όχι όταν θέλει να αποσπάσει την επιβράβευσή σας (τι καλό παιδί!)<br />

37.
Φαγητό και παροδική ασθένεια<br />Αύξηση των υγρών<br />Αύξηση των θηλασμών<br />Κατά τη διάρκεια της ασθένειας: ενθάρρυνση για μαλακά, αγαπημένα τρόφιμα<br />Μετά την ασθένεια: ενθάρρυνση για περισσότερο φαγητό/ νέα τρόφιμα (catch-up growth)<br />

38.
Συνήθεια πρωινού<br />Το σημαντικότερο γεύμα της ημέρας<br />ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΓΑΛΑ!<br />Συνήθεια από νωρίς (12-18 μηνών)<br />Θέλει χρόνο και προσωπικό παράδειγμα<br />Είναι προτεραιότητα!<br />

39.
Προσχολική διατροφή<br />Μητρικός θηλασμός και διατροφική ανάπτυξη<br />Η προσθήκη στερεών τροφών<br />Η διατροφική συμπεριφορά του παιδιού<br />Η δυσάρεστη πραγματικότητα στη βρεφική και παιδική διατροφή<br />Ο ρόλος της/ του παιδιάτρου<br />

40.
Νηπιακή διατροφή: η δυσάρεστη πραγματικότητα<br />¾ νήπια καταναλώνουν ημερησίως 4πλάσια ποσότητα πρωτεινών από την συνιστώμενη<br /> Βαζαίου Α, 2011<br />Εγκατάλειψη της μεσογειακής διατροφής (4% συμμόρφωση)<br />Farajian P, 2011<br />> 60% των βρεφικών και νηπιακών τροφίμων με υπερβολικά πολύ αλάτι ή απλά σάκχαρα<br />Elliot, 2011<br />40% των παιδιών σχολικής ηλικίας στην Κρήτη υπέρβαρα ή παχύσαρκα<br /> Καφάτος Α, 2010<br />

41.
National Survey, Greece, 2009<br />Ποσοστά μητρικού θηλασμού στην Ελλάδα<br />

42.
Καθυστέρηση στην διατροφική ανάπτυξη<br />Μπιμπερό για παιδιά 4 ή 5 ετών<br />Κατανάλωση 1 λίτρου γάλακτος σε παιδιά 2 ή 3 ετών<br />Παιδιά που δεν έχουν μάθει να μασούν στην ηλικία των 2 ή 3 ετών<br />Νεοφοβία και περιορισμένη ποικιλία τροφίμων<br />Μειωμένες δεξιότητες στο φαγητό<br />

43.
Το τέρας με τα δύο πρόσωπα<br />Ενεργητική ή «αρνητική» αντίδραση παιδιού<br />Παθητική ή «θετική» αντίδραση παιδιού<br />

44.
Κίνδυνοι παρατεταμένης χρήσης μπιμπερό<br />Τερηδόνα<br />Εφίππευση οδοντοστοιχιών<br />Συνάθροιση οδόντων<br />Μακρόστενη γνάθος προς τα πίσω<br />Υψηλή, μακρόστενη υπερώα<br />Γλώσσα προέχουσα, αναπνοή από το στόμα<br />Υπερτροφία αδενοειδών εκβλαστήσεων<br />Αποφρακτική άπνοια στον ύπνο<br />Διαταραχές λόγου<br />

45.
Μπιμπερό και παχυσαρκία<br />6750 παιδιά στις ΗΠΑ γεννημένα το 2001<br />Το μπιμπερό είναι ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για παιδική παχυσαρκία (ΟR 1.33)<br />Gooze RA et al. Prolonged Bottle Use and Obesity at 5.5 Years of Age in US Children. J Pediatr. 2011 Apr 27. [Epub ahead of print]<br />

46.
Χρειάζεται το βρέφος που θηλάζει μπιμπερό;<br />202 βρέφη που θήλασαν αποκλειστικά για 6 μήνες<br />Χωρίστηκαν σε 2 ομάδες<br />Εκτίμηση σε ηλικία 4 ετών<br />Carrascoza KC et al. Consequences of bottle-feeding to the oral facial development of initially breastfed children.J Pediatr (Rio J). 2006;82(5):395-7.<br />

47.
Προσχολική διατροφή<br />Μητρικός θηλασμός και διατροφική ανάπτυξη<br />Η προσθήκη στερεών τροφών<br />Η διατροφική συμπεριφορά του παιδιού<br />Η δυσάρεστη πραγματικότητα στη βρεφική και παιδική διατροφή<br />Ο ρόλος της/του παιδιάτρου<br />

48.
Η ευθύνη του παιδιάτρου<br />Ενθάρρυνση αποκλειστικού θηλασμού για έξι μήνες, συνεχιζόμενου θηλασμού για τουλάχιστον ένα με δύο χρόνια<br />Προστασία, προώθηση και υποστήριξη του μητρικού θηλασμού<br />Προσοχή στο βρέφος που αδειάζει το μπιμπερό!<br />Li R, 2008<br />

49.
Ο ρόλος του παιδιάτρου/ συνέχεια<br />Αποθάρρυνση της παρατεταμένης χρήσης τεχνητής θηλής<br />Σταδιακή απεξάρτηση από το μπιμπερό<br />Ενθάρρυνση επιλογών λήψης υγρών (κλειστό ποτήρι, ανοιχτό ποτήρι, καλαμάκι)<br />Ποτέ ζαχαρώδη υγρά σε μπιμπερό<br />Ρεαλιστικές ποσότητες γάλακτος/ γαλακτοκομικών σε ισορροπία με τις άλλες κατηγορίες τροφίμων<br />Εκπαίδευση των γονιών στην ασφαλή προσθήκη τροφών με σύσταση<br />

50.
EΠΕΙΓΟΝ!<br />Δημιουργία Εθνικής πολιτικής για Παιδική Διατροφή/ Πλάνο δράσης<br />Ανάπτυξη λεπτομερών κατευθυντήριων γραμμών για τη βρεφική και νηπιακή διατροφή<br />Επικοινωνία τους σε όλους τους παιδιάτρους της χώρας/ συμμόρφωση<br />Τακτικός έλεγχος διατροφικής ανάπτυξης στα ιατρεία και παρέμβαση όταν χρειάζεται<br />Υιοθέτηση προτύπων ανάπτυξης ΠΟΥ<br />