PACKED presenteerde op 09/04/2019 een inleiding tot Linked Open Data voor medewerkers van de Arteveldehogeschool vertrekkende van de geschiedenis van het idee achter het semantische web, tot key-concepts zoals triples, graphs, persistente URI's, API's en SPARQL-queries. Daarna lichtte PACKED toe hoe ze Wikimedia-platformen gebruiken om erfgoed⁻ en cultuurcollecties een betere zichtbaarheid te geven en hergebruik en participatie aan te moedigen. Daarna organiseerden we een hands-on Wikidata workshop waarbij de deelnemers manueel records aanmaakten aan de hand van een dataset van het Felixarchief en demonstreerden we hoe een SPARQL-query werkt.

1. Wat is Wikidata?
Workshop Arteveldehogeschool 09.04.2019
Sam Donvil Alina Saenko
sam@packed.be alina@packed.be
@PACKEDvzw

2. • 2006 - 2010: Platform voor Archivering en Conservering van Kunst op Elektronische en
Digitale dragers
• 2011 - 2018: Expertisecentrum digitaal erfgoed
• 2019: fusie met VIAA - Vlaams Instituut voor Audiovisueel Archief
• ondersteuning m.b.t. allerlei ICT-processen bij erfgoed- en kunstenorganisaties (o.a.
creatie, bewaring, catalogisering, online toegang, uitwisseling en hergebruik) en ook beleid
hierrond
• centraal aspect: duurzaamheid (digitaal erfgoed is kwetsbaar)
www.packed.be | www.viaa.be | www.projectcest.be | www.scart.be | www.projecttracks.be | www.scoremodel.org ...

3. Deel 1: Inleiding Linked Open Data:
- geschiedenis: universele catalogus van alle kennis > semantisch web
- begrippen: tabellen, graphs, triples, persistente URI, API, SPARQL
- semantisch web vandaag?
Deel 2: Wikimedia-platformen:
- Wikipedia, Wikimedia Commons en Wikidata
- Structuur
- Zichtbaarheid, hergebruik, participatie
Deel 3: Hands-on Wikidata
- Record aanmaken op Wikidata
- SPARQL-query schrijven voor Wikidata
Agenda

4. Paul Otlet - Repertoire Bibliographique Universel (1898-1934)

5. Paul Otlet - Mondotheque (1936)

6. Tim Berners-Lee - World Wide Web (1989)

7. Tim Berners-Lee - The Semantisch Web (2001)
https://www-sop.inria.fr/acacia/cours/essi2006/Scientific%20American_%20Feature%20Article_%20The%20Semantic%20Web_%20May%202001.pdf

8. Tim Berners-Lee - Linked (Open) Data (2006; 2010)
https://www.w3.org/DesignIssues/LinkedData.html

9. 2010: 5 sterren Linked Open Data (2010)
★ toegankelijk op het Web (eender welk formaat) onder een
open licentie (Open Data)
★★ toegankelijk als machine leesbare, gestructureerd data
(vb. excel ipv pdf)
★★★ in een open formaat (bv. CSV ipv Excel)
★★★★ n een W3C ‘linked’ standaard formaat (RDF en
SPARQL) met persistente identificatie (URI)
★★★★★ plus links leggen naar andere linked data.
2006: 4 Linked Data principes
- Gebruik URI’s als namen voor dingen
- Gebruik HTTP URI waardoor mensen ze kunnen opzoeken via een browser
- Zorg dat URI’s nuttige informatie in een standaard formaat teruggeven (RDF*, SPARQL)
- Link naar URI’s van andere linked data bronnen
Tim Berners-Lee - Linked (Open) Data (2006; 2010)

10. Tabellen vs Graphs

11. Graph
1.
“Dossier over de
herstelling van het dak
van het clublokaal”
“1 stuk”
1982-1983,
1987
Rek 1. Schap
heeft als inhoud
heeft als omvang
is gevormd in de jaren
heeft als standplaats
”Koninklijke
Voetbalclub De
Pottestampers”
Alfons
Verberckmoes
is gevormd door
gaat over

12. Graph
1.
“Dossier over de
herstelling van het dak
van het clublokaal”
“1 stuk”
1982-1983,
1987
Rek 1. Schap
heeft als inhoud
heeft als omvang
is gevormd in de jaren
heeft als standplaats
”Koninklijke
Voetbalclub De
Pottestampers”
“1943”
“354”
“2016-20
17”
“Schoonderb
uken”
Alfons
Verberckmoes
“63”
“Vossenkot
straat 43,
Keiberg”
is gevormd door
heeft als leeftijd
woont in
gaat over
bevindt zich in
heeft als aantal leden
is gesticht in
vastgesteld op
datum

13. Graph
1.
“Dossier over de
herstelling van het dak
van het clublokaal”
“1 stuk”
1982-1983,
1987
Rek 1. Schap
heeft als inhoud
heeft als omvang
is gevormd in de jaren
heeft als standplaats
”Koninklijke
Voetbalclub De
Pottestampers”
“1943”
“354”
“2016-20
17”
“Schoonderb
uken”
Alfons
Verberckmoes
“63”
“Vossenkot
straat 43,
Keiberg”
is gevormd door
heeft als leeftijd
woont in
gaat over
bevindt zich in
heeft als aantal leden
is gesticht in
vastgesteld op
datum
archiefbestan
ddeel
dossier
voetbalclub
man
is
is is
is

14. Graph
1.
“Dossier over de
herstelling van het dak
van het clublokaal”
“1 stuk”
1982-1983,
1987
Rek 1. Schap
heeft als inhoud
heeft als omvang
is gevormd in de jaren
heeft als standplaats
”Koninklijke
Voetbalclub De
Pottestampers”
“1943”
“354”
“2016-20
17”
“Schoonderb
uken”
Alfons
Verberckmoes
“63”
“Vossenkot
straat 43,
Keiberg”
is gevormd door
heeft als leeftijd
woont in
gaat over
bevindt zich in
heeft als aantal leden
is gesticht in
vastgesteld op
datum
archiefbestan
ddeel
dossier
voetbalclub
dossier
is
is is
is

15. Triples
onderwerp werkwoord predikaat
dossier heeft als inventarisnummer 1
dossier is een archiefbestanddeel
dossier is een dossier
dossier heeft als inhoud “Dossier over de herstelling van het dak van het clublokaal”
dossier heeft als omvang 1 stuk
dossier gaat over Alfons Verberckmoes
dossier is gevormd in de jaren 1982-1983; 1987
dossier is gevormd door Alfons Verberckmoes
dossier bevindt zich op Rek 1. Schap A
Koninklijke Voetbalclub is een voetbalclub
Koninklijke Voetbalclub heet Koninklijke Voetbalclub De Pottestampers
Koninklijke Voetbalclub is gesticht in 1943
Alfons Verberckmoes is een man
Alfons Verberckmoes heet Alfons Verberckmoes

16. Persistente URI’s
- oplossing voor linkrot + identificatie van concepten
- URI = Uniform resource identifier = een webadres
- opgesteld volgens bepaalde regels
- stabiel
- toegekend en beheerd door de instelling zelf
- biedt mogelijkheden voor interne en externe gebruikers om duurzaam naar objecten in
je collectie te verwijzen
http://smak.be/collectie_kunstenaar.php?kunstwerk_id=1461&l=a&kunstenaar_id=41
http://smak.be/collection/work/data/3385

17. Graph
http://pottenstamp
ers.be/object/4859
“Dossier over de
herstelling van het dak
van het clublokaal”
“1 stuk”
1982-1983,
1987Rek 1. Schap A
heeft als inhoud
heeft als omvang
is gevormd in de jaren
heeft als standplaats
http://pottenstamp
ers.be/agent/8574
“1943”
“354”
“2016-20
17”
“Schoonderb
uken”
http://pottensta
mpers.be/agen
t/9836
“63”
“Vossenkot
straat 43,
Keiberg”
is gevormd door
heeft als leeftijd
woont in gaat over
bevindt zich in
heeft als aantal leden
is gesticht in
vastgesteld op
datum
archiefbestan
ddeel
dossier voetbalclubdossier
Alfons
Verberckmoes
heet
1.
”Koninklijke
Voetbalclub De
Pottestampers”
is
is is
heeft
ID
heet
is

18. Ontologieën
onderwerp werkwoord predikaat
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/identifier 1
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/type archiefbestanddeel
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/type dossier
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/title “Dossier over de herstelling van het dak van het clublokaal”
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/extent 1 stuk
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/subject http://pottenstampers.be/agent/8574
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/created 1982-1983; 1987
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/creator http://pottenstampers.be/agent/9836
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/location Rek 1. Schap A
http://pottenstampers.be/agent/8574 http://purl.org/dc/terms/type voetbalclub
http://pottenstampers.be/agent/8574 http://purl.org/dc/terms/title Koninklijke Voetbalclub De Pottestampers
http://pottenstampers.be/agent/8574 http://purl.org/dc/terms/created 1943
http://pottenstampers.be/agent/9836 http://purl.org/dc/terms/type man
http://pottenstampers.be/agent/9836 http://purl.org/dc/terms/title Alfons Verberckmoes

19. Ontologieën
onderwerp werkwoord predikaat
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/identifier 1
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/type https://www.wikidata.org/wiki/Q166118
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/type dossier
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/title “Dossier over de herstelling van het dak van het clublokaal”
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/extent 1 stuk
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/subject http://pottenstampers.be/agent/8574
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/created 1982-1983; 1987
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/creator http://pottenstampers.be/agent/9836
http://pottenstampers.be/object/4859 http://purl.org/dc/terms/location Rek 1. Schap A
http://pottenstampers.be/agent/8574 http://purl.org/dc/terms/type https://www.wikidata.org/wiki/Q847017
http://pottenstampers.be/agent/8574 http://purl.org/dc/terms/title Koninklijke Voetbalclub De Pottestampers
http://pottenstampers.be/agent/8574 http://purl.org/dc/terms/created 1943
http://pottenstampers.be/agent/9836 http://purl.org/dc/terms/type man
http://pottenstampers.be/agent/9836 http://purl.org/dc/terms/title Alfons Verberckmoes

21. API - Application Program Interface
- een geheel van afspraken die vastlegt hoe twee software
componenten met elkaar communiceren (vraag- antwoord)
- OAI-PMH, REST API
- vraag: een query in vorm van query-taal (vb. SPARQL)
- antwoord: vaak in vorm van XML of JSON

24. Virtual Assistants

25. Kennis > Gedrag (Facebook, Amazon, etc.)

26. Onderzoeksjournalistiek

28. Stand van zaken semantisch web
● grootste deel van de gebruikers voegt geen
metadata toe
● veel gebruikers voegen bewust foute
metadata toe
● te academische technologie > te tijdrovend
voor programmeurs
● idee van een universele ontology > te abstract
● gebrek aan een ware decentrale
infrastructuur
● LOD dataformaten (zoals JSON-LD)
● verspreiding van REST-API’s
● betere vindbaarheid en ranking dankzij RDF
● mogelijkheid om je eigen data te verrijken en
beter doorzoekbaar te maken mbv externe
bronnen

29. Wikimedia
Workshop Arteveldehogeschool 09.04.2019
Sam Donvil Alina Saenko
sam@packed.be alina@packed.be
@PACKEDvzw

33. Waarom Wikimedia?
● zichtbaarheid
● hergebruik
● participatie
Wiki-ecosysteem?

42. Machineleesbaarheid: “Things not strings”
Item
"George Washington"
Property
"instance of"
Value
"human"
"George Washington"
"place of
burial"
"Mount Vernon"
Q23 P31 Q5
Q23 P119 Q731635
"George Washington"
Q23
"LCAuth ID"
P244 "n86140996"
subject predicate object

43. Disambiguation

44. Naamsvarianten

45. Naamsvarianten

46. Meertaligheid
Engels Koreaans Enz.

47. Linked Data

48. Authority hub

49. Personen: vb. artiest

50. Gebeurtenissen: vb. tentoonstelling

51. Concept: vb. kunststroming

52. Linked data
Laatste Avondmaal - Gustave Van de Woestyne
Gustave Van de Woestyne

54. Zichtbaarheid: Zoekmachines, personal assistants

55. Hergebruik: SPARQL querying op Wikidata

56. Hergebruik: SPARQL querying op Wikidata

57. Hergebruik: SPARQL querying op Wikidata

58. Participatie/crowdsourcing
Crowdsourcing van
beelden
Edit-a-thons/schrijfsessies

59. Participatie/crowdsourcing: verrijking data
Metadata instelling
metadata vrijwilligers metadata vrijwilligers: RKD
iconclass codes

61. Hergebruik: Muntpunt

62. Hergebruik: deSingel

63. Wikidata: hands-on
Workshop Arteveldehogeschool 09.04.2019
Sam Donvil Alina Saenko
sam@packed.be alina@packed.be
@PACKEDvzw

64. Record toevoegen in Wikidata
Opdracht vandaag:
- Records aanmaken voor documenten uit het archief van Felix Archief
https://www.wikidata.org/wiki/Q63039017https://felixarchief.antwerpen.be
/archievenoverzicht/335917

65. Log in - https://www.wikidata.org/

66. Record toevoegen in Wikidata
https://felixarchief.antwerpen.be/archievenoverzicht/335917

67. Record toevoegen in Wikidata
Bestaat er al een record voor?

68. Record toevoegen in Wikidata
Nee? > Nieuw item aanmaken

69. Record toevoegen in Wikidata
Klaar! :P

70. Record toevoegen in Wikidata
“Portret van Otto Van Veen (1556-1629), BE SA 335917” is een kopergravure
Q63039017 P31 Q18887969

71. Record toevoegen in Wikidata
“Portret van Otto Van Veen (1556-1629), BE SA 335917” is een kopergravure
Q63039017 P31 Q18887969

72. Record toevoegen in Wikidata

73. Record toevoegen in Wikidata
01/01/1601 - 31/12/1700

74. Record toevoegen in Wikidata
01/01/1601 - 31/12/1700

75. Opdracht: Record toevoegen in Wikidata
Documenten:
● lijst van records: https://tinyurl.com/yyoa4phx
○ kies een record
○ noteer je naam
○ noteer de Q-nummer van de aangemaakte record
● mapping: https://tinyurl.com/yybyerk7
● aandachtpunten:
○ Achille Isidore Gilbert (Q38121804) = Beillet (drukkerij: /Q63035783)
○ beschrijving ook in het engels toevoegen

76. Wikidata SPARQL query schrijven
Vraag: Beste Wikidata, toon aub alle records uit de collectie van het Felix Archief
Opdracht: Vertaal dit naar een SPARQL-taal query
>>>> https://query.wikidata.org/

77. Oh ja en btw, je kan dit ook (semi-)automatisch ;)
maar toch bedankt!!!
#waxonwaxoff
#paintfence

78. Bedankt!
Sam Donvil Alina Saenko
sam@packed.be alina@packed.be
@PACKEDvzw