1. โครงสรางและหนาที่ของราก
Structure and Function
of the Root

2. • ราก (root) เปนสวนประกอบของพืชที่เจริญเติบโตลงสูดินตาม
แรงโนมถวงของโลก เพื่อชวยยึดลําตนใหติดกับพื้นดิน รากสวนใหญ
ไมมีคลอโรฟลล ระบบรากของพืชมี2 ระบบ คือ
1. Tap root มีรากแกวเปนรากหลัก ซึ่งมีขนาดใหญกวารากอื่น ๆ
และมีรากแขนงแตกออกมา เจริญมาจาก radicle พบในพืชใบเลี้ยงคู
เปนสวนใหญ
2. Fibrous root เปนรากเสนเล็กๆ จํานวนมาก ขนาดสม่ําเสมอ
ตลอดความยาวของราก งอกจากรอบ ๆ โคนตนแทนรากแกวที่ฝอไป
พบในพืชใบเลี้ยงเดี่ยวเปนสวนใหญ

4. โครงสราง หนาที่และชนิดของราก
 รากของพืชมีหนาที่สําคัญ คือ ยึดลําตนใหติดอยูกับพื้นดิน
 ทําหนาที่ดูดซึมน้ําและแรธาตุ ๆ จากดิน
 ลําเลียงสารสงไปยังสวนตาง ๆ ของลําตน
 สรางฮอรโมน

5. E
region of cell differntiation
and maturation D
B = ไมโทซิส
C C = เจริญมากที่สุด
Region of cell elongation
D = Xy Pho
E = Se root , per
Region of cell division B B D E = เติบโต
root cap
A
ภาพปลายรากพืชใบเลี้ยงเดี่ยวตัดตามยาวแสดงบริเวณตางๆ

6. บริเวณหมวกราก (root cap)
-ประกอบดวยเซลลพาเรงคิมา (parenchyma) ที่เรียงกันอยาง
หลวมๆ เปนเซลลที่เจริญเต็มที่แลว
-เซลลสวนใหญมีรูปรางคอนขางกลมรี หรือคอนขางยาว
ผนังเซลลบาง มีแวคิวโอลขนาดใหญภายในอาจเห็นเม็ดแปง
สามารถผลิตเมือกได
-หมวกรากทําหนาที่ชวยปองกันอันตรายใหกับเนือเยื่อเจริญ
้
ที่อยูถัดเขาไปขณะที่รากชอนไชลงสูดิน

7. -เปนบริเวณที่อยูถัดจากบริเวณหมวกรากขึ้นมายาวประมาณ
1-2 มิลลิเมตร
-เปนบริเวณที่เซลลมีการแบงตัวแบบไมโทซีส
- เซลลที่ไดจากการแบงตัวของเซลลตนกําเนิดสวนปลายสวน
หนึ่งเจริญไปเปนหมวกรากแตสวนใหญจะเจริญเปนเซลลที่อยูใน
บริเวณถัดขึ้นไปขางบน ซึ่งเจริญเปนสวนประกอบตางๆ ของราก

8. - อยูถัดจากบริเวณเซลลกําลังแบงตัวขึ้นไป
- เซลลของเนือเยื่อบริเวณนี้บางเซลลยังมีการแบงเซลลได
้
- เซลลที่ไดจากการแบงเซลลแบบนี้ ทําใหความยาว
ของรากเพิ่มขึ้น

9. บริเวณเซลลมีการเปลี่ยนแปลงไปทําหนาที่เฉพาะและเจริญเติบโตเต็มที่
(region of cell differntiation and maturation)
• ประกอบดวยเซลลที่มีการเปลี่ยนแปลงโครงสราง เพื่อไปทําหนาที่
ตางๆ ตอไป
• กอใหเกิดเซลลขึ้นหลายชนิดตามลักษณะรูปรางสวนประกอบ
ภายในเพื่อใหเหมาะสมกับการทําหนาที่เฉพาะ
• บริเวณนี้จะมีเซลลขนราก (root hair cell)
• เซลลขนรากมีลักษณะเปนเซลลมีชีวิตยืนยาวออกไปเปนขน
่
เพื่อเพิ่มพื้นที่ผิวในการดูดน้าและธาตุอาหารแตมีอายุสั้น
ํ

10. ภาพ รากตัดตามขวางแสดงการเจริญเติบโตขั้นแรก
ก. รากพืชใบเลี้ยงคู (ถั่วเขียว) ข. รากพืชใบเลี้ยงเดี่ยว (ขาวโพด)
ค. รากพืชใบเลี้ยงคูขยาย (ถั่วเขียว) ง. รากพืชใบเลี้ยงเดี่ยวขยาย (ขาวโพด)

12. รากพืชใบเลี้ยงเดี่ยว

13. รากพืชใบเลี้ยงคู

15. รากพืชใบเลี้ยงคู

22. ภาพ รากตัดตามขวางแสดงการเจริญเติบโตขั้นแรก
ก. รากพืชใบเลี้ยงคู (ถั่วเขียว) ข. รากพืชใบเลี้ยงเดี่ยว (ขาวโพด)
ค. รากพืชใบเลี้ยงคูขยาย (ถั่วเขียว) ง. รากพืชใบเลี้ยงเดี่ยวขยาย (ขาวโพด)

23. MONOCOT DICOT

24. เนื้อเยื้อชั้นตางๆของรากพืชใบเลี้ยงคูและรากพืชใบเลี้ยงเดียว
่
อยูรอบนอกสุดทําหนาทีปองกันเนื้อเยื่อที่อยูดานใน
่
สวนใหญประกอบดวยเซลลผิวเรียงแถวเดียวเปนเซลลที่
มีแวคิวโอลใหญ ผนังเซลลบาง เซลลแตละเซลลเรียงชิดกัน
ไมมีชองวางระหวางเซลล
เซลลชั้นเอพิเดอรมิสบางเซลลเจริญเปลี่ยนไปเปนเซลลราก

25.  เปนบริเวณที่ประกอบดวยเซลลหลายแถว อยูระหวางเอพิเดอรมิส
และเนื้อเยื่อลําเลียง
 สวนใหญเปนเซลลพาเรงคิมาทําหนาที่สะสมน้ําและอาหาร
 ดานในสุดของคอรเทกซมีเซลลเรียงเปนแถว เรียก เอนโดเดอรมิส
(endodermis)
 ผนังเซลลของเอนโดเดอรมิสมีสารซูเบอรินสะสมเปนแถบเล็กๆ เรียกวา
แคสพาเรียนสตริพ (Casparian strip)
 เมื่อเซลลแกขึ้นอาจมีการพอกของสารลิกนินใหผนังเซลลหนาขึ้นกวาเดิม

27. สตีล (stele)
เปนบริเวณที่อยูถัดจากชั้นเอนโดเดอรมสเขาไปประกอบดวย
ิ
เนื้อเยื่อสําคัญ ไดแก
 เพริไซเคิล (pericycle)
 มัดทอลําเลียง (vascular bundle) ซึ่งประกอบดวย
-กลุมเนื้อเยื่อโฟลเอ็ม (phloem)
-กลุมเนื้อเยื่อไซเลม (xylem)

28.  ประกอบดวยเซลลพาเรงคิมาเรียงเปนวงโดยรอบ
พาเรงคิมาเรี
อาจมีชั้นเดียวหรือหลายชั้นแลวแตชนิดพืช
 เซลลบริเวณนี้สามารถเปลี่ยนแปลงไปเปนเนื้อเยื่อ
เจริญเพื่อเปนที่เกิดรากแขนง

29.  ประกอบดวยกลุมเนื้อเยื่อโฟลเอ็มและไซเลมโดยไซเลม
อยูตรงกลางมีลักษณะเปนแฉกสวนโฟลเอ็มอยูระหวางแฉก
 รากพืชใบเลี้ยงคูจะมีจานวนแฉกของไซเลมนอยสวนใหญ
ํ
มักไมเกิน 5 แฉก ในขณะที่รากพืชใบเลี้ยงเดี่ยวมีจํานวน
แฉกมากกวา

30. • ประกอบดวยเซลลหลายชนิด ไดแก เวสเซล (vessel)
เทรคีด (tracheid) พาเรงคิมาและอาจมีไฟเบอร (fiber)
• ทําหนาที่ลําเลียงน้ําและธาตุอาหาร
เวสเซลล มีลักษณะเปนทอกลวง ผนังดานขางหนาและ
แข็งแรงมาก น้ําและธาตุอาหารผานไปในทอได และยังใหความ
แข็งแรงแกโครงสรางของพืช
เทรคีด ทําหนาที่เชนเดียวกับเวสเซล ลักษณะคลายเวสเซล
ปลายสองขางคอนขางแหลม เซลลหัวทายไมมีรูทะลุ
แตน้ําผานไดบริเวณดานขางของเซลล

31.  ประกอบดวยเซลลหลายชนิด ไดแก
ซีฟทิวบ (sieve tube)
เซลลคอมพาเนียน (companion cell)
พาแรงคิมา
( อาจจะมี ) ไฟเบอร

32. o เปนเซลลที่มีชีวิตผนังบางมีรูทะลุเล็กๆ อยูเปนกลุม
รูทะลุมีทั้งดานขางและหัวทายของเซลล
o อาหารหรือไซโทพลาซึมสามารถผานรูทะลุเล็กๆ นี้ได
o ซีฟทิวบเมื่อเจริญเต็มที่ไมมีนิวเคลียส เซลลเรียงตอกันเปนทอยาว
o ซีฟทิวบมีหนาที่ลําเลียงอาหารหรือเปนทางผานของอาหาร

33.  เปนเซลลที่มีชีวิตชนิดเดียวกับพาเรงคิมา
 เปนเซลลที่อยูติดกับซีฟทิวบเสมอ
เพราะมีทกําเนิดมาจากเซลลตั้งตนเดียวกัน
ี่
 ทําหนาที่ชวยสงเสริมการทําหนาที่ของซีฟทิวบ

34. ภาพ เนื้อเยื่อทอลําเลียงพืชตัดตามยาว
ก. เวสเซลและเทรคีดในไซเลม
ข. ซีฟทิวบและเซลลคอมพาเนียนในโฟลเอ็ม
และเซลล

35. การเจริญเติบโตขั้นทีสอง (secondary growth)
่
o พบในพืชใบเลี้ยงคูในบริเวณที่มีการเจริญเติบโตเต็มที่
o การเจริญเติบโตขั้นที่สองทําใหพืชมีขนาดใหญขึ้น
โดยการแบงเซลลของเนือเยื่อเจริญ
้
o เนือเยื่อเจริญ คือ วาสคิวลารแคมเบียม หรือ
้ แคม
แคมเบียมทอลําเลียง (vascular cambium)
o เนือเยื่อเจริญแบงตัวไดเซลลที่เกิดใหมทางดานใน
้
เจริญเปนเนือเยื่อไซเลมขั้นที่สองและเซลลเกิดใหม
้
ทางดานนอกเจริญเปนโฟลเอ็มขั้นที่สอง
o ใบเลียงเดี่ยวสวนใหญจะไมพบการเจริญเติบโตขั้นที่สอง
้

36. ชนิดและหนาที่ของราก
1. รากแกว (tap root) หรือรากปฐมภูมิ (primary root)
เปนรากแรกเกิดของเอ็มบริโอ เปนรากขนาดใหญ พบในพืชใบเลี้ยงคูเปนสวน
ใหญ สวนรากแกวของพืชใบเลี้ยงเดี่ยวมีอายุสั้น
2. รากแขนง (lateral root) หรือรากทุติยภูมิ (secondary root)
3. รากพิเศษ (adventitious root)

37. Tap Root

38. Lateral Root

39. Fibrous root

40. Prop root

41. Climbing root

42. Parasitic root

43. Photosynthetic root

44. Pneumatophore Root รากทุนลอย

45. Buttress root รากพูพอน

46. Food storage root