1. Alkol zehirlenmeleri
Hazırlayan : Dr. Onur Hakoğlu
Moderatör: Doç. Dr. Ayfer Keleş

2. Sunum Planı
• Genel bilgiler
• Alkol türevleri:
– Etil alkol
– Metil alkol
– Etilen glikol
– İsopropanol
• Tedavi

3. Genel Bilgiler
• Etanol :
• Yasaldır.
• Toplum tarafından kabul görür (pek çok toplumda).
» Sosyalleşme aracı olarak kullanılır.
• Kolay ulaşılır.
• Ucuzdur.
• Yine aynı Etanol:
• Bağımlılık yapar.
• Travma riskini arttırır.
• Uzun dönemde son-organ hasarı yaratır.
• Sosyal ilişkileri bozar (aynı toplumlarda).

4. Genel Bilgiler - 2
• ABD’de madde kötüye kullanımında ilk
sıradadır.
• ABD’de en çok tüketilen içecek
sıralamasında yumuşak içecekler, süt ve
kahveden sonra, 4. sırada bira vardır.
• Yetişkinlerin ¾ ü yılda en az 1 defa alkollü
içecek tüketmektedir.

5. Genel Bilgiler - 3
• Alkol türevleri santral sinir sistemi üzerinde
depresyona neden olduğundan
zehirlenmelerde genellikle hastadan bilgi
alınamamaktadır.
• Kişilerin alkol toleransı ile serum alkol
düzeyinin klinik etkileri değişebilmektedir.
• Bilinç durumu bozuk olan her hastada
alkol intoksikasyonu akla getirilmelidir.

6. Etanol
• ABD’de acil servise başvuran hastaların
%2.7 si alkol kullanımı ile ilişkilidir.
• Akut etanol zehirlenmeleri solunum
depresyonu ile direk ölüme sebep olabilir
fakat mortalite ve morbiditenin daha sık
sebebi travmalardır.

7. • Acil serviste etanol ilişkili mortalitenin en
sık sebebi hangisidir?
A. Solunum depresyonu
B. Karaciğer fonksiyon bozukluğu
C. Aritmi
D. Asidoz
E. Travma

8. Etanol
• Travmaya sebep olmasının yanında
travma hastasının değerlendirilmesini de
güçleştirmektedir.
• Kandan eliminasyon hızı saate 15-20
mg/dl iken, kronik maruziyeti olanlarda hız
25-35 arasındadır.

9. Etanol
• Klinik Özellikleri:
– Peltek konuşma
– Öfori
– Nistagmus
– Hipotansiyon, refleks taşikardi, senkop
– Santral sinir sistemi depresyonu, koma

10. Etanol
• Kan alkol seviyesi 400-500 mg/dl olması
solunum depresyonu nedeniyle ölüme
sebep olabilmektedir.
•
Kronik alkol kullananlarda 400 mg/dl üzerinde
minimal intoksikasyon bulguları bildirilmiştir.

11. Etanol
• Hafif derecede laktik asidoz görülebilir.
Ciddi asidozlarda sadece alkol
düşünülmemeli ve olası diğer sebepler
araştırılmalıdır.

12. Etanol
• Acil serviste Etanol intoksikasyonundan
şüphelenilen hastanın:
– Dikkatli fizik muayene ile ek patolojilerin tesbiti
– Kan şekeri ölçümü
– i.v. hidrasyon?
• Dehidratasyon bulguları yok ise hafif ve orta
dereceli intoksikasyonlarda gerek yok.

13. Etanol
• Acil serviste Etanol intoksikasyonundan
şüphelenilen hastanın:
– Tiamin?
• Alkol kullanımına bağlı SSS depresyonu olan tüm
hastalara verilmelidir. Toksik metabolitlerin yıkım
basamaklarında kullanılır. 100 mg i.v. Ya da
intramuskuler verilebilir.

14. Etanol
• Acil serviste Etanol intoksikasyonundan
şüphelenilen hastanın:
– Folat? Diğer vitaminler?
• Eksikliği özellikle düşünülmedikçe veya laboratuar
olarak gösterilmedikçe gereksizdir.
– Aktif kömür?
• Alkol aktif kömür ile bağlanmamaktadır.
– Sık muayene tekrarı ve klinikte düzelmeme ya
da kötüleşme var ise başka sebepler
araştırılmalıdır.

15. • İzole etanol intoksikasyonunda
aşağıdakilerden hangisinin yeri yoktur?
A. Sık muayene
B. Tiamin
C. Aktif kömür
D. i.v. Hidrasyon
E. i.v. dekstroz

16. Etanol
• Acil serviste Etanol intoksikasyonundan
şüphelenilen hastanın:
– Alkol ile birlikte diğer madde kullanım
öğrenilmeye çalışılmalıdır.
Etanol+diğer alkol? Etanol+kokain
cocaetilen
daha az potent
3-5 kat daha uzun etki
ani ölüm riski yalnız kokain kullanımından 20
kat fazladır.

17. Etanol
• Taburculuk
– Zehirlenme belirtileri tümüyle düzelmiş
olmalıdır.
– Kendisi veya başkasına zarar verme şüphesi
olmamalıdır.
– Hastaneden taşıt kullanarak ayrılacaksa alkol
düzeyi yasal alkol düzeyine inmiş olmalıdır.

18. İsopropanol
• Evde : saç ve cilt ürünleri, temizlik/ovma
solüsyonları
• Araç bakım: antifriz solüsyonları
• Sanayide : boya çözücü, tiner, mücevher
temizleyici
İçinde bulunmaktadır.

19. İsopropanol
• Zehirlenmeler genellikle oral yoldan
alınması ile oluşur; fakat inhalasyon ve cilt
teması ile de toksik olabilmektedir.
• Santral sinir sistemi üzerine etkisi etanolün
iki katı uzun ve güçlüdür.
• Başlıca metaboliti asetondur ve aseton
kokusu ipucu verir.
• Etanolden sonra 2. sırada oral yolla
alınımı en yüksek olan alkol türevidir.

21. İsopropanol
• Klinik bulgular etanol zehirlenmesine
benzer. Etki süresi ve SSS üzerine etkisi
etanolün 2 katıdır.
• Semptomlar 30-60 dk da başlar ve birkaç
saat içinde pik yapar.
• Sıklıkla nistagmus vardır.
• Hipotansiyon, solunum depresyonu ve
komaya neden olabilir.

22. İsopropanol
• Hemorajik gastrite neden olabilir.
• Glukoneogenezi baskılar ve bu nedenle
hipoglisemiye neden olabilir.
• Hepatik disfonksiyon, akut tübüler nekroz,
myoglobinüri, hemolitik anemi ve myopati
nadir görülen komplikasyonlarıdır.

23. İsopropanol
• Şüphelen:
– Nefeste aseton kokusu.
– Hiperglisemi/glukozüri olmaksızın
ketonemi/ketonüri

24. İsopropanol
• Tanı:
• Hafif asidoz ya da asidozsuz seyreden artmış osmolal
açık.
• Ketonemi ya da ketonüri.
• Yükselmiş isopropanol düzeyi
• Alkol paneli çalışılması
ile konur.

25. • İsopropanol intoksikasyonu ile ilgili
aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A. Sinir sistemi üzerine etki süresi etanolün
yaklaşık 2 katıdır.
B. İlk 12 saat semptom vermesi beklenmez.
C. Nefeste aseton kokusu olabilir.
D. Hemorajik gastrite neden olabilir.
E. Glukoneogenezi baskılayarak
hipoglisemiye neden olabilir.

26. İsopropanol
• Acil serviste yaklaşım:
– Bilinç değişikliği olan her hastada:
• Glukoz
• Tiamin
• Naloksan
– Hipotansiyon varsa iv sıvı replasmanı
– Hemorajik gastrit durumunda kan
transfüzyonu gerekebilir.

27. İsopropanol
• Acil serviste yaklaşım:
– İsopropanol>400 mg/dl ya da tedaviye
yanıtsız hipotansiyon varlığında hemodiyaliz
gerekebilir.
Hemodiyaliz hem isopropanolü hem de asetonu
vücuttan uzaklaştırır.
– Uzamış SSS depresyonu olanlar hospitalize
edilmelidir.

28. İsopropanol
• Taburculuk :
– Hasta, izlemde semptomsuz 6-8 saat
sonunda taburcu edilebilir.

29. Metanol
• Odun alkolü de denmektedir.
• Boya çözücü olarak, cam yıkama
solüsyonlarında ve antifrizlerde
bulunmaktadır.
• Metabolizması formaldehit ve formik asit
oluşması ile sonuçlanır.

31. Metanol
• Toksik metabolitleri birikene kadar (12-18
saat) klinik bulgular ortaya çıkmayabilir.
• Beraberinde etanol alımı da varsa
metabolizması yavaşlayacağından, klinik
etkiler daha da gecikebilir.

32. • Aşağıdakilerden hangisi metanol
intoksikasyonu için yanlıştır?
A. Kar fırtınası şeklinde görme bozukluğu.
B. İlk 12-18 saat asemptomatik seyredebilir.
C. Retina ödemi.
D. Etanol ile birlikte alınımında toksik etkiler
daha erken ortaya çıkar.
E. Yüksek anyon gap’li metabolik asidoz.

33. Metanol
• Klinik :
– SSS depresyonu
– Görme bozukluları (kar fırtınası)
– Karın ağrısı
– Bulantı, kusma
– Pankreatit
– Göz dibi muayenesinde; retinada ödem, optik
diskte hiperemi
– Yüksek anyon gap’li metabolik asidoz.

36. Metanol
• Acil serviste yaklaşım:
Tedavide temel prensip aktif metabolit
oluşumunun engellenmesi ve atılımlarının
arttırılmasıdır.
– Tiamin
– Naloksan
– Glukoz
– Asidoza karşı bikarbonat

37. Metanol
• Acil serviste yaklaşım:
– Fomepizol: alkol dehidrogenaz enzimini
etanolden 8000 kat yüksek afinite ile inhibe
eder. Ayrıca etanolün SSS depresyonu gibi
yan etkilerine de neden olmaz.,
– 15 mg/kg yükleme ve 12 saat aralıklarla 10
mg/kg şeklinde uygulanır. Dozlar 30 dakikada
yavaş infüzyon ile verilir.

38. Metanol
• Acil serviste yaklaşım:
– Etanol: alkol dehidrogenaz enzimini yarışmalı
olarak inhibe eder. Matanole oranla 20 kat
afiniteye sahiptir. Kan düzeyi 100-150 mg/dl
olacak şekilde ayarlanmalıdır.

40. Metanol
• Acil serviste yaklaşım:
– Etanol oral, i.v. ya da nazogastrik ile
verilebilir.
– i.v. Kullanım için %10 luk etanol solusyonları
%5 dekstroz ile hazırlanarak kullanılır. 10
ml/kg yükleme ve sonrasında 1.5 ml/kg/saat
dozundan başlanır.
– Kullanılacak etanol gram olarak 0.6 gr/kg
yükleme, 0.11 gr/kg/saat idame olmalıdır.

41. Metanol
• Acil serviste yaklaşım:
– i.v. Kullanım mümkün değil ise oral kullanım
şu formülle hesaplanır:
Etanol (gr)= içecek hacmi(ml) 0.9 (alkol
derecesi/200)

42. Metanol
• Acil serviste yaklaşım:
– Hemodiyaliz: hem metanolün hem de toksik
metabolitlerin atılımını sağlar.
Hemodialize alınacak hastalarda etanol normal
dozun iki katına çıkılır.

43. Metanol
• Acil serviste yaklaşım:
– Folat: Formik asidin karbondioksite
dönüşümünde rol oynar. Bu sebeple 4
saatte bir 50 mg i.v. uygulanmalıdır.

44. Etilen Glikol
• Genellikle soğutucu ve koruyucu madde
olarak kullanılır. Cila ve deterjanlarda da
bulunur.
• Zehirlenmenin prognozu metabolik
asidoza bağlıdır.

46. Etilen Glikol
• Klinik:
Toksik metabolitlere bağlı 3 klinik faz görülür.
– 1. faz: ilk 12 saatlik süreyi kapsar. SSS etkileri
hakimdir.
– 2. faz: 12-24 saatler arasını kapsar.
Kardiyopulmoner etkiler görülür. Taşikardi,
takipne ve tansiyon arterielde artış gelişir.
Kalp yetmezliği, respiratuar distres sendromu
ve dolaşım kollapsı görülebilir.

47. Etilen Glikol
– 3. faz: 24-72 saat arasını kapsar. Renal
toksisite belirgindir. Kostovertebral açı
hassasiyeti vardır. Uygun tedavi
uygulanmazsa akut tübüler nekroz ve akut
böbrek yetmezliği gelişebilir.

48. Etilen Glikol
– Kalsiyum oksalatın dokularda çökmesine
bağlı olarak hipokalsemi gelişebilir. İdrarda
kalsiyum oksalat kristalleri görülebilir.
– Tanı yüksek anyon gap’li matabolik asidoz ile
birlikte yüksek osmolal açık ile veya kan
değerinin yüksek bulunması ile konur.

51. Etilen Glikol
• Acil serviste yaklaşım:
– Tiamin
– Glukoz
– Naloksan
– Sodyum bikarbonat
– Pridoksin 100 mg

52. Etilen Glikol
• Acil serviste yaklaşım:
– Fomepizol : alkol dehidrogenaz inhibisyonu.
Metanol toksikasyonunda uygulanan doz ile
uygulanır.
– Hemodiyaliz
Fomepizol veya etanol kullanımı diyaliz
endikasyonlarını etkilemez. Diyalize
girecek hastalara verilecek dozlar
arttırılmalıdır.

53. • Acil serviste yaklaşım:
– i.v. Kullanım mümkün değil ise oral kullanım şu
formülle hesaplanır:
Etanol (gr)= içecek hacmi(ml) 0.9 (alkol derecesi/200)
– Hemodiyaliz: hem metanolün hem de toksik
metabolitlerin atılımını sağlar.
Hemodialize alınacak hastalarda etanol normal
dozun iki katına çıkılır.
– Folat: Formik asidin karbondioksite
dönüşümünde rol oynar. Bu sebeple 4 saatte bir
50 mg i.v. Uygulanmalıdır.

54. • Etilen glikol ile zehirlenmelerde
aşağıdakilerden hangisi yalıştır?
A. Alkol dehidrogenaz ile metabolize olur.
B. Tedavide hemodiyaliz gerekebilir.
C. Fomepizol diyalize giren hastalarda
gereksizdir.
D. Tanı için idrar incelemesi faydalı olabilir.
E. Fomepizol bulunmuyorsa etanol
kullanılabilir.

55. Etilen Glikol
• Diyaliz endikasyonu bulunan hastalar ve
SSS depresyonu olan hastalar hastaneye
yatırılarak ve yoğun bakım şartlarında
izlenmelidir.

57. Kaynaklar
• Tintinalli
• Rosen
• Goldfrank
• Current diagnosis & treatment EM

58. Teşekkürler